Lijst van vragen en antwoorden : Lijst van vragen en antwoorden, gesteld aan de regering, over het rapport Resultaten verantwoordingsonderzoek 2018 bij het Ministerie van Economische Zaken en Klimaat, Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit en Diergezondheidsfonds (XIII) (deel EZK)

Nr. 11
LIJST VAN VRAGEN EN ANTWOORDEN

Vastgesteld 7 juni 2019

De vaste commissie voor Economische Zaken en Klimaat heeft een aantal vragen voorgelegd
aan de Minister van Economische Zaken en Klimaat over de brief van de Algemene Rekenkamer
van 15 mei 2019 inzake het rapport Resultaten verantwoordingsonderzoek 2018 bij het
Ministerie van Economische Zaken en Klimaat, Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit
en Diergezondheidsfonds (XIII) (Kamerstuk 35 200 XIII, nr. 2).

De Minister heeft deze vragen beantwoord bij brief van 4 juni 2019. Vragen en antwoorden
zijn hierna afgedrukt.

De voorzitter van de commissie, Diks

De griffier van de commissie, Nava

1

Wat zijn de totale rijksuitgaven aan TNO?

Antwoord

De totale Rijksbijdrage aan TNO in 2018 bedroeg € 254.782.000.

De specificatie hiervan ziet er als volgt uit:

Activiteiten t.b.v. EZK

€ 201.475.000

Activiteiten t.b.v. J&V

€ 3.706.000

Activiteiten t.b.v. SZW

€ 4.744.000

Activiteiten t.b.v. BZK

€ 4.499.000

Activiteiten t.b.v. I&W

€ 50.000

Activiteiten t.b.v. Defensie

€ 40.308.000

De middelen zijn door EZK als verantwoordelijk departement voor TNO, aan TNO beschikbaar
gesteld.

2

Waarom zijn deze aanbestedingsregels niet nageleefd?

Antwoord

Na het Besluit Mijnbouwschade van 31 januari 2018 is RVO.nl begonnen met het inrichten
van een ondersteunende organisatie voor de Tijdelijke Commissie Mijnbouwschade Groningen
(TCMG). De TCMG opende haar loket op 19 maart 2018. De belangrijkste afwijkingen (€ 24,3
miljoen) vloeien voort uit het niet naleven van de aanbestedingsregels voor inhuur
van schade-experts voor de ondersteuning door RVO.nl van de Tijdelijke Commissie Mijnbouwschade
Groningen. Tussen 31 maart 2017 en 19 maart 2018 lag de schadeafhandeling – in afwachting
van overleg met betrokken overheden en maatschappelijke organisatie over een nieuw
schadeprotocol – stil.

Op 19 maart kwam de liggende werkvoorraad van ca. 13.000 dossiers van het Centrum
Veilig Wonen (CVW) over naar de TCMG. De inrichting van de organisatie is tot stand
gekomen aan de hand van de volgende doelstelling: het snel, klantgericht, ruimhartig
en rechtmatig afhandelen en vergoeden van bevingsschade waarbij het vertrouwen van
de inwoners van Groningen weer wordt hersteld. Het was van maatschappelijk belang
om dit snel en voortvarend op te pakken. Daarom is afgeweken van aanbestedingsregels.
Inmiddels heeft een aanbesteding conform de regels voor nieuwe inhuur plaatsgevonden.

3

Welke redenen liggen achter de constatering dat er in 2018 voor maar 7,7 miljoen euro
aan schade-uitkeringen betaald zijn in Groningen naar aanleiding van mijnbouwschade,
terwijl de kosten van de ondersteuning van de TCMG door RVO.nl 36 miljoen euro bedroegen?

Antwoord

Na het Besluit Mijnbouwschade van 31 januari 2018 is RVO.nl begonnen met het inrichten
van een ondersteunende organisatie voor de Tijdelijke Commissie Mijnbouwschade Groningen
(TCMG). De TCMG opende haar loket op 19 maart 2018. Er is ingezet op de inrichting
van een hoogwaardige organisatie, onder andere met de actieve communicatie-inzet van
de TCMG, de inzet van bewonersbegeleiders en callcenter medewerkers. Voor de optimale
bereikbaarheid van de gedupeerden was het callcenter van TCMG bijvoorbeeld geopend
van 08.00 tot 20.00 van maandag t/m zondag. Ook moest er geïnvesteerd worden in de
ICT. Deze en andere kosten liepen vooruit op de daadwerkelijke schadebetalingen. De
eerste besluiten zijn pas in mei 2018 genomen.

De snelheid van schadeafhandeling is nog niet zo groot als gewenst. Inmiddels worden
door de TCMG een aantal onorthodoxe maatregelen uitgewerkt om meer versnelling in
de schadeafhandeling te krijgen. Hierover wordt uw Kamer binnenkort geïnformeerd.
Het grootste knelpunt ten aanzien van de snelheid van de schadeafhandeling was de
beschikbaarheid van onafhankelijk deskundigen. In de periode voor het zomerreces van
2018 lag het aantal schade-opnames rond de 40 per week. De TCMG heeft het aantal onafhankelijke
deskundigen per december 2018 na de aanbesteding sterk kunnen verhogen. Dit heeft
geleid tot een toename van gemiddeld 400 opnames per week. Mijn verwachting is dat
de verhouding tussen vergoedingen en proceskosten in 2019 verbetert. Zorgvuldigheid
kost eenvoudigweg geld. Deze kosten worden betaald door de NAM en gaan uiteraard niet
ten koste van de schade-uitkeringen.

4

Welke maatregelen zijn genomen om de controles van subsidieverlenende instellingen
en diensten te verbeteren en/of te intensiveren waarbij misbruik en oneigenlijk gebruik
van (subsidie)regelingen tegengegaan worden?

Antwoord

Het tegengaan van misbruik en oneigenlijk gebruik van subsidie(regelingen) krijgt
vorm door risico- en doelgroepanalyses op te stellen en deze te gebruiken als basis
voor het definitief bepalen van de regelgeving. Zo kennen kleine/startende bedrijven
veelal een zwakke interne beheersing van administratie en verantwoording, de regelgeving
en ook de controles worden hierop aangepast. Doel hierbij is heldere en eenduidige
regelgeving met beperking van de administratieve lasten. Bij de keuze voor passende
controles wordt aangesloten bij de bestaande procedures voor de uitvoering van controles
en zo nodig worden die beoordeeld op mogelijkheden voor verbetering.

5

Waarom zijn er in 2017 en 2018 maar beperkt reviews uitgevoerd om de kwaliteit te
beoordelen van de controleverklaringen bij aanvragen voor subsidievaststelling?

Antwoord

Een belangrijke maatregel om misbruik en oneigenlijk gebruik van subsidies tegen te
gaan is het gebruik van controleverklaringen van accountants. Reviews worden uitgevoerd
op basis van een risicoanalyse. Deze risicoinschatting leidde tot het beperkt laten
uitvoeren van reviews.

6

Hoe zal invulling gegeven worden aan de aanbeveling om het reviewbeleid te reviewen
en de eisen te herformuleren?

Antwoord

De gebruikte modellen voor subsidieverlening worden in overleg met de Koninklijke
Nederlandse Beroepsorganisatie voor Accountants (NBA) beoordeeld op mogelijkheden
voor verbetering. We intensiveren het reviewbeleid door het laten uitvoeren van meer
reviews en maken per review de afwikkeling van de uitkomsten inzichtelijk in de dossiers.

7

Waarom is de BIR:2017 in januari 2019 in werking getreden en niet in januari 2018?
Waarom duurt het tot januari 2021 voordat de BIR:2017 voor alle systemen is geïmplementeerd?

Antwoord

De BIR:2017 is pas in werking getreden in januari 2019 omdat rijksbreed besloten is
om 2018 te beschouwen als een transitiejaar. Het jaar 2018 is gebruikt om een transitieplan
op te stellen en de normen van het nieuwe kader in te bedden in de huidige kwaliteitssystemen
van de departementen. Dat betekent dat vanaf 1 januari 2019 alle nieuwe informatiesystemen
direct kunnen voldoen aan het nieuwe kader. Op oude systemen zit een kwaliteitscyclus
van drie jaar. In een periode van drie jaar wordt van ieder informatiesysteem opnieuw
gekeken naar de huidige risico’s, de noodzakelijke uit te voeren maatregelen en een
controle op eventuele nieuwe kaders en wetgeving. Alle 1400 applicaties van EZK en
LNV ondergaan iedere drie jaar een dergelijk proces. We kunnen dus met zekerheid waarborgen
dat ieder systeem eind 2021 voldoet aan de BIR:2017. Natuurlijk wordt bij de implementatie
van de BIR:2017 voorrang gegeven aan het aanpassen van informatiesystemen met een
verhoogd risico.

8

Welke maatregelen zullen genomen worden om de trend van de afgelopen jaren dat door
onderuitputting van het MEP-, SDE- en SDE+-budget de begrotingsreserve met elk jaar
toegenomen tegen te gaan?

Antwoord

Vanaf 2020 wordt de SDE+ verbreed en worden nieuwe, CO2-reducerende technieken toegevoegd (Kamerstuk 31 239, nr. 300). De begrotingsreserve wordt na het afsluiten van het Klimaatakkoord toegevoegd aan
de besteedbare middelen vanaf 2022, zoals afgesproken in de Startnota (Kamerstuk 34 775, nr. 54).

9

Kan een overzicht gegeven worden van de lastenverdeling in de ODE in 2018 en 2019?

Antwoord

De ODE wordt jaarlijks zodanig vastgesteld dat bedrijven en huishoudens beiden 50%
betalen. De daadwerkelijke realisatie van de ODE is, net als bij de energiebelasting,
niet door de Belastingdienst vast te stellen. Er zijn namelijk geen gegevens beschikbaar
over de gerealiseerde ODE-ontvangsten uitgesplitst tussen burgers en bedrijven of
tussen verbruikerstarieven. Deze lastenverdeling tussen huishoudens en bedrijven is
niet gebaseerd op de uitstoot van bedrijven en huishoudens.

Om te komen tot een eerlijker lastenverdeling, is een verlaging van de ODE-bijdrage
voor huishoudens aangekondigd van 50% naar ongeveer één derde. Twee derde van de ODE
wordt dan bij het bedrijfsleven opgehaald.

10

Welke verklaring is er voor de constatering dat bij windinstallaties vergunninghouders
bij het begin van de productie verplicht worden gesteld om zeker te stellen, terwijl
bij olie- en gasinstallaties nog geen zekerheidsstelling is gevraagd?

Antwoord

Bij olie- en gaswinning zijn er aangetoonde winbare reserves in de ondergrond, die
een economische waarde vertegenwoordigen en daarom als zekerheid dienen voor het nakomen
van de verwijderingsverplichtingen. De Minister van Economische Zaken en Klimaat kan
bovendien, als daar in voorkomende gevallen aanleiding toe zou zijn, op grond van
de artikelen 47 en 48 van de Mijnbouwwet van houders van vergunningen voor de opsporing
en winning van aardolie en aardgas financiële zekerheden vragen voor de nakoming van
de verplichting tot verwijdering van mijnbouwinstallaties als die niet meer worden
gebruikt voor de opsporing of winning van aardolie of aardgas. Tot op heden hoefde
van de bevoegdheid tot het vragen van financiële zekerheden als bedoeld in de artikelen
47 en 48 geen gebruik te worden gemaakt. De economische waarde van de resterende reserves
in de ondergrond in verhouding tot de kosten van verwijdering bieden immers voldoende
zekerheid dat de kosten van verwijdering door mijnbouwondernemingen gedragen kunnen
worden.

Voor de toekomst van de gaswinning is het perspectief thans echter wezenlijk anders
dan ten tijde van de inwerkingtreding van de Mijnbouwwet in 2003. Hoewel gaswinning
voorlopig blijft plaatsvinden, doen afnemende olie- en gasreserves in de ondergrond
en de transitie naar een duurzame energievoorziening de verwijderingsopgave sneller
naderen dan tot voor kort werd voorzien. Aan de gewijzigde omstandigheden en vooruitzichten
en de daarmee gepaard gaande financiële risico’s moeten consequenties worden verbonden.
Er is daarom een wetsvoorstel tot wijziging van de Mijnbouwwet in voorbereiding dat
voorziet in een systeem van transparante en robuuste financiële waarborgen en adequate
monitoring daarvan.

11

Kan het tijdspad gegeven worden voor de wijziging van de Mijnbouwwet in verband met
de waarborgen en monitoring voor verwijdering van olie- en gasinstallaties op de Noordzee?

Antwoord

Het in de vraag bedoelde wetsvoorstel tot wijziging van de Mijnbouwwet zal naar verwachting
in de tweede helft van dit jaar worden aangeboden aan de Tweede Kamer. In de tussentijd,
en ook na inwerkingtreding van het wetsvoorstel, kan de Minister gebruik maken van
zijn bevoegdheid uit hoofde van de artikelen 47 en 48 van de Mijnbouwwet om van vergunninghouders
financiële zekerheden te vragen voor nakoming van hun verwijderingsverplichtingen
indien daar reden toe is.

12

Hoe wordt omgegaan met de mogelijke verplichting tot opruimen van olie- en gasleidingen
op de Noordzee?

Antwoord

Voor pijpleidingen op de Noordzee geldt nu het uitgangspunt dat deze schoon en veilig
worden achtergelaten. In het verleden bleek dit de minste nadelen voor het milieu
op te leveren. In het in de voorgaande vragen bedoelde wetsvoorstel wordt voorgesteld
de desbetreffende bepalingen van het Mijnbouwbesluit naar de Mijnbouwwet over te brengen.
Hoewel inmiddels is gebleken dat het wenselijk is sommige kabels en pijpleidingen
vanwege het ruimtegebruik te verwijderen, blijft dit uitgangspunt gelden. Om de Minister
van Economische Zaken en Klimaat kennis te laten nemen van het buiten werking stellen
van een kabel of pijpleiding wordt de beheerder verplicht een melding te doen, binnen
vier weken nadat de kabel of pijpleiding buiten werking is gesteld. De Minister is
dan in de gelegenheid om de beheerder te verplichten tot het verwijderen van een pijpleiding,
zoals bijvoorbeeld het geval kan zijn als deze is gelegen in een gebied waar een windpark
is gepland of waar zandwinning plaatsvindt. Eveneens wordt mogelijk hergebruik van
pijpleidingen voor het transport van groen gas, biogas, CO2 of waterstof onderzocht, in welke gevallen er reden kan zijn om deze pijpleidingen
juist niet op te ruimen.

13

Kan in een tabel weergeven worden in welke mate sinds 2013 de raming van de ODE-opbrengsten
lager of hoger waren dan de uiteindelijke opgehaalde middelen en hoe de geraamde uitgaven
lager of hoger waren dan de uiteindelijke uitgekeerde middelen? Welke stappen zijn
gezet om raming en uiteindelijke opbrengsten en uitgaven beter op elkaar aan te sluiten
sinds 2013?

Antwoord

Bedragen x € miljoen

2013

2014

2015

2016

2017

2018

Raming ODE-ontvangsten

100

200

320

494

678

1.074

Gerealiseerde ODE-ontvangsten

97

174

279

421

627

1.033

Verschil

3

26

41

73

51

41

% verschil

3,0

13,0

12,8

14,8

8,1

4,0

 
 
 
 
 
 
 

Raming SDE+-uitgaven

100

171

280

472

653

1.059

Realisatie SDE+-uitgaven

27

50

113

181

322

487

Verschil

73

121

167

291

331

572

% verschil

70,0

70,8

59,6

61,7

50,7

54,0

De tarieven van de ODE voor de jaren 2013–2016 bij de introductie van de Wet ODE,
zijn vastgesteld op basis van fiscale grondslagen uit 2012. Daarbij is geen rekening
gehouden met eventuele wijzigingen in de belastinggrondslagen gedurende die periode.
Vanaf 2017 worden de tarieven voor de ODE jaarlijks vastgesteld aan de hand van de
meest actuele belastinggrondslagen die uitmonden in de jaarlijkse sleuteltabel. De
verschillen tussen raming en realisatie zijn dientengevolge vanaf 2017 relatief minder
groot. Ramingen van de SDE+-uitgaven worden gedurende kabinetsperiodes niet bijgesteld.

14

Welke middelen zijn er sinds 2013 onttrokken aan de begrotingsreserve duurzame energie?
Wanneer zullen middelen onttrokken worden aan de begrotingsreserve duurzame energie?

Antwoord

Naar verwachting zullen pas vanaf 2021 de eerste middelen onttrokken worden aan de
reserve ter financiering van uitgaven voor de regeling SDE/SDE+ of het flankerend
beleid rond de SDE+.

Wel is in 2015 besloten om incidenteel middelen te onttrekken als tijdelijke voorfinanciering
van knelpunten op de begroting van EZK. Over de periode 2015–2020 wordt in totaal
€ 398 miljoen onttrokken aan de reserve duurzame energie als tijdelijke voorfinanciering
van knelpunten op de begroting van EZK. Tot en met 2018 is in totaal € 247 miljoen
aan de reserve onttrokken (zie tabel op pag. 84 van het jaarverslag). In 2019 zal
nog € 78 miljoen onttrokken worden, in 2020 € 73 miljoen: hiermee zal het totale bedrag
van € 398 miljoen dan onttrokken zijn. Het gehele bedrag van € 398 miljoen zal in
de jaren 2021 t/m 2026 met een jaarlijkse storting van € 66,3 miljoen teruggestort
worden in de reserve. Zie ook Kamerstuk 34 210 XIII, nr. 4, vraag 5.