Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Hijink over berichten dat een directeur ruim €1,5 miljoen aan zorggeld heeft vergokt

Antwoord van Minister De Jonge (Volksgezondheid, Welzijn en Sport) (ontvangen 28 mei
2019).

Vraag 1

Wilt u reageren op het bericht dat de directeur van het Almelose zorgbureau Victorie
in de afgelopen 5 jaar, ruim € 1.5 miljoen euro aan zorggeld heeft vergokt in casino’s
in Nederland en in Las Vegas?1 2 3 4

Antwoord 1

Er zijn personen die willens en wetens misbruik maken van zorggelden. Dit dupeert
patiënten en de belastingbetaler en zet de solidariteit en betaalbaarheid van het
stelsel onder druk; het ondermijnt het draagvlak van ons zorgstelsel. Geld voor de
zorg moet besteed worden aan zorg en aan niets anders.

Vraag 2

Wilt u reageren op bevindingen van de sociale recherche die naast mogelijke zorgfraude
in haar onderzoek ook stuitte op gewelddadige incidenten die in de doofpot verdwenen?
Wilt u daarnaast reageren op de bevindingen dat de veiligheid van de bewoners in het
geding was? Wat vindt u ervan dat bij de instelling medewerkers niet beschikten over
de juiste diploma’s en BIG-registratie en dat de directeur mogelijk sjoemelde met
vastgoed? Kunt u uw antwoord toelichten?

Antwoord 2

Het OM heeft de zaak in onderzoek. Gezien de vertrouwelijkheid van het onderzoek,
kan ik over de inhoud en het verloop ervan geen uitlatingen doen. De verantwoordelijkheid
voor het terughalen van de 1,5 miljoen euro aan zorggeld ligt bij de gemeente Almelo.
De gemeente Almelo heeft aangifte gedaan van zorgfraude en bekijkt de juridische mogelijkheden
om tot terugvordering over te gaan van de 1,5 miljoen euro aan zorggeld. Ik heb alle
vertrouwen in de aanpak van de gemeente Almelo waarbij zowel de subsidieaanvraag 2019
van Victorie afgewezen is als aangifte te doen van zorgfraude en de juridische mogelijkheden
om tot terugvordering over te gaan.

Met betrekking tot uw vraag over medewerkers die niet beschikten over de juiste diploma’s
en BIG-registratie, kan ik melden dat de inspectie in 2015 op bezoek is geweest bij
Victorie. De inspectie heeft de organisatie getoetst op basis van vijftien randvoorwaarden;
de inzet van deskundig personeel is één van deze randvoorwaarden. De inspectie concludeerde
dat de organisatie de genoemde randvoorwaarden voor veilige en verantwoorde zorg heeft
beschreven en geïmplementeerd. Hieruit is niet gebleken dat er handelingen werden
verricht door medewerkers die hier niet toe bevoegd waren. De inspectie heeft geen
signalen ontvangen via het Meldpunt of het Landelijk Meldpunt Zorg over de kwaliteit
en veiligheid van zorg. Hierom was er geen aanleiding voor de inspectie om verdere
actie te ondernemen. Naar aanleiding van de huidige berichtgeving is evident aanleiding
voor de inspectie om de zaak nader te onderzoeken; de deskundigheid van het personeel
zal hierbij een aandachtpunt zijn. De inspectie onderhoudt hierover contact met de
Wmo Toezichthouder en het zorgkantoor.

Vraag 3

Hoe kan het dat de gemeenten Almelo en Hof van Twente niet meer wilden samenwerken
met zorgbureau Victorie, maar de directeur wel een nieuw contract in de wacht sleepte
met de organisatie Samen14,om zo met Twentse gemeenten samen te werken op het gebied
van zorg en jeugdzorg? Wat is hier mis gegaan? Hoe heeft deze directeur alsnog een
nieuw contract kunnen krijgen? Bent u bereid dit uit te zoeken en de Kamer hierover
te informeren? Zo neen, waarom niet?

Antwoord 3

De verantwoordelijkheid voor het selecteren van de zorgbureaus ligt bij de gemeenten.
De gemeenten Almelo en Hof van Twente hebben niet mee gedaan aan het inkoopmodel dat
de overige twaalf gemeenten hebben ingevoerd voor de inkoop 2019. Gemeenten Almelo
en Hof van Twente hebben toelatingscriteria ontwikkeld die ertoe hebben geleid dat
veel zorgbureaus geen nieuw contract hebben gekregen of krijgen, zoals dat bij Victorie
het geval was. Bij de aanbestedingsprocedure inkoop ondersteuning Jeugdwet en Wmo
in oktober 2018 heeft Victorie geen contract gekregen. Ik wil hier benadrukken dat
er sprake was van twee verschillende aanbestedingsprocedures die elk op een andere
manier ingericht zijn. De gemeente Almelo en Hof van Twente hanteerden de Europese
aanbestedingsprocedure en Samen12 een open-house procedure. Doordat gemeente Almelo
en Hof van Twente gebonden zijn aan de regels van het Europees aanbestedingsrecht
mogen en kunnen zij met betrekking tot de inkoop vooraf bij een aanbesteding geen
gegevens delen met andere partijen. Dit ligt vast in de regels van het (Europees)
aanbestedingsrecht. Andere gemeenten mogen dus inhoudelijk niet geïnformeerd worden
over de reden waarom een contract niet gegund is aan een aanbieder. Na de melding
over de misstanden bij Victorie is direct door de gemeente Almelo actie ondernomen.
Het versneld en diepgaander onderzoek dat in opdracht van de gemeente eind augustus
2018 is uitgevoerd door de Sociale Recherche Twente, laat zien dat activiteiten waarvoor
de subsidie verleend werd over de periode 2016, 2017 en 2018, in het geheel of deels
niet hebben plaatsgevonden. Ook werd het geld niet besteed aan de daarvoor bestemde
doeleinden: zorg. Geld voor de zorg moet besteed worden aan zorg en aan niets anders.
Er is geen aanleiding om naast de lopende onderzoeken, extra onderzoek te laten verrichten
naar de misstanden bij Victorie. De sociale recherche heeft een diepgaand onderzoek
verricht. De onderzoeksgegevens zijn door de gemeente Almelo gedeeld met OZJT, waarbinnen
veertien Twentse gemeenten samenwerken op het gebied van zorg en jeugdhulp. Daarnaast
ontvingen de Belastingdienst, het Openbaar Ministerie en zorgkantoor Menzis de bevindingen
van de Sociale Recherche Twente. Ook is bij het Informatie Knooppunt Zorgfraude (IKZ)
een melding gemaakt en heeft het OM de zaak in onderzoek. Dit geeft mij vertrouwen
in de aanpak van de betrokken partijen.

Vraag 4

Wat is uw reflectie op de toezichtsrol van de betrokken gemeenten, de Inspectie voor
de Gezondheidszorg en Jeugd en van het zorgkantoor? Wanneer hadden zij de eerste vermoedens
van misstanden en kunt u aangeven waarom pas zo laat deze misstanden zijn aangetoond?
Kunt u een tijdspad opstellen met daarin hoe en wanneer deze toezichthoudende organisaties
gehandeld hebben in deze situatie? Zo neen, waarom niet?

Antwoord 4

Ondanks de inzet van uiteenlopende en gerichte maatregelen om fraude met het PGB te
voorkomen en aan te pakken, slagen hardnekkige fraudeurs erin misbruik te maken van
zorggelden. De afgelopen jaren zijn tal van maatregelen ingezet, zoals de introductie
van bewust keuze gesprekken, huisbezoeken, keukentafel-gesprekken, ondersteuning van
de budgethouder in de vorm van het trekkingsrecht en het versterken van de opsporingsfunctie.

Misbruik van zorggelden dupeert patiënten, verzekerden en de belastingbetaler en zet
de solidariteit en betaalbaarheid van het stelsel onder druk. Daarom heb ik ervoor
gekozen om in de agenda PGB en in het programmaplan rechtmatige zorg een aparte actielijn
voor het bestrijden van PGB-fraude op te nemen. PGB-fraude wordt aangepakt langs meerdere
sporen, zoals:

1. Het uitbreiden van de opsporingscapaciteit bij de Inspectie SZW met 20 fte. De capaciteit
van de ISZW wordt uitgebreid om zaken die zich daarvoor lenen strafrechtelijk af te
doen onder het gezag van het Functioneel Parket van het OM.

2. Invoeren van portaal PGB 2.0: in het systeem wordt een aantal rechtmatigheidscontroles
geautomatiseerd.

3. Versterken van controle en handhaving door gemeenten.

Specifiek in deze casus, hebben de gemeente en het zorgkantoor er alles aan gedaan
om -binnen de juridische mogelijkheden- misbruik met zorggelden te voorkomen, waaronder
aan de voorkant strengere selectiecriteria opstellen. Door regels van het Europees
aanbestedingsrecht hebben de gemeenten Almelo en Hof van Twente geen gegevens gedeeld
met Samen14. De gemeenten Almelo en Hof van Twente hebben vooraf de kwaliteitscriteria
en de toegangsregels aangescherpt en hebben vervolgens de partijen ook daadwerkelijk
voor gunning doorgespit. Vanuit handhaving hebben de gemeenten ook een bijdrage gehad
door kritische factoren bloot te leggen. Door aan de voorkant sterk in te zetten op
de randvoorwaarden, zijn minder inschrijvingen binnengekomen en konden ook voor de
datum van 1 januari 2019 een aantal partijen worden afgewezen. Dit heeft uiteindelijk
tot drie gedingen bij de rechter geleid, door partijen die het niet eens waren met
de afwijzing. De keuze van de gemeenten hield stand bij de rechter.

Met betrekking tot het toezicht door de IGJ, kan ik melden dat de IGJ toezicht houdt
op de kwaliteit van zorg die geleverd wordt vanuit de Wlz. De IGJ heeft deze organisatie
in 2015 bezocht heeft. De getoetste randvoorwaarden waren voldoende beschreven en
geïmplementeerd. De inspectie heeft geen signalen ontvangen via het Meldpunt of het
Landelijk Meldpunt Zorg over de kwaliteit en veiligheid van zorg. Er was geen aanleiding
voor de inspectie om verdere actie te ondernemen. Naar aanleiding van de huidige berichtgeving
is de inspectie bezig met nader onderzoek. De deskundigheid van het personeel zal
hierbij een aandachtpunt zijn. De inspectie onderhoudt hierover contact met de Wmo
Toezichthouder en het zorgkantoor.

Vraag 5, 6

Denkt u dat aanvullende maatregelen nodig zijn om dergelijke wantoestanden effectiever
aan te pakken en te voorkomen? Kunt u uw antwoord toelichten?

Zijn gemeenten volgens u voldoende toegerust om bij zorgorganisaties te controleren
op goed bestuur? Kunt u uw antwoord toelichten?

Antwoord 5, 6

Sinds 1 januari 2015 zijn gemeenten verantwoordelijk voor de rechtmatige uitvoering
van de Wmo 2015 en de Jeugdwet. Zij hebben daarom ook te maken met vraagstukken rondom
het voorkomen en bestrijden van fouten en fraude. In het sociale domein is sprake
van een integraal beleid en integraal aanbod van hulp, zorg en ondersteuning waarin
aanbieders zo veel mogelijk met elkaar samenwerken. De afspraken over de toezichthoudende
taak zijn opgenomen in het afsprakenkader toezicht sociaal domein. De uitvoering van
het toezicht is in handen van de Wmo toezichthouder en de IGJ. Daarnaast voert de
VNG sinds september 2015 een ondersteuningsprogramma ten behoeve van gemeenten uit.

Mijn ministerie steunt en subsidieert dit initiatief. Door dit ondersteuningsprogramma
wordt de kennisopbouw door gemeenten gefaciliteerd vanuit de VNG op het gebied van
fraudepreventie, controle en handhaving bij de uitvoering van de Jeugdwet en de Wmo
2015. Een concreet onderdeel van het programma is het aansluiten van gemeenten op
het Informatieknooppunt Zorgfraude. Deze casus laat het belang van deze maatregel
en de uitwisseling van informatie tussen betrokken partijen zien. Het wetsvoorstel
bevorderen samenwerking en rechtmatige zorg voorziet in een wettelijke grondslag voor
het uitwisselen van gegevens tussen toezichthouders en opsporingsdiensten, waaronder
gemeenten en de Inspectie SZW. Daardoor kan fraude in het zorgdomein sneller en effectiever
aangepakt worden, met de juiste partij die op het juiste moment ingrijpt.

Ook kunnen gemeenten gebruik maken van de netwerktekeningen van Justis. In een netwerktekening
worden de onderlinge relevante relaties tussen de bevraagde natuurlijke en/of rechtspersonen
en de daarbij betrokken personen en bedrijven weergegeven. Ook worden relevante faillissementen
en ontbindingen opgenomen. De netwerktekening bevat, anders dan een risicomelding,
geen strafrechtelijke of fiscale informatie. Gemeenten kunnen dergelijke tekeningen
reeds aanvragen.

Naast het afsprakenkader toezicht sociaal domein, het Informatieknooppunt Zorgfraude
en de netwerktekeningen van Justis, bestaat ook de agenda PGB, waarin de actielijn
opgenomen is dat gemeenten bij PGB gefinancierde collectieve woonvormen meer handvatten
krijgen om de kwaliteit en rechtmatigheid bij PGB-aanbieders te onderzoeken op het
moment dat ze al zorg/ondersteuning leveren. Over de voortgang van deze en andere
actielijnen zal de Kamer na de zomer worden geïnformeerd.

Vraag 7

Kunt u aangeven hoe de zorg aan de bewoners van zorgorganisatie Victorie nu is geregeld?

Antwoord 7

De gemeente Almelo en het CIMOT, de centrale toegang tot maatschappelijke opvang en
beschermd wonen in Twente, bespreken met de cliënten van Victorie die Wlz-zorg ontvangen
of en welke vervangende zorg nodig is en welke instellingen die zorg kunnen leveren

Vraag 8

Wilt u de Kamer op de hoogte houden over de ontwikkelingen van deze zaak? Zo neen,
waarom niet?

Antwoord 8

Ja, daar waar dat kan, zal ik de Kamer op de hoogte houden van de ontwikkelingen van
deze zaak.