Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van de leden Belhaj en Paternotte over het bericht 'In paniek naar de grond om 'vreemde' actie met Boeing en F-16’s'

Antwoord van Minister Bijleveld-Schouten (Defensie) (ontvangen 29 april 2019)

Vraag 1

Bent u bekend met het bericht «In paniek naar de grond om «vreemde» actie met Boeing
en F-16’s»?1

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2

Hoe duidt u de ontstane verontwaardiging en paniek onder Amsterdammers en omwonenden
naar aanleiding van een onaangekondigde «fly-by» met F16’s?

Antwoord 2

Ik vind het vervelend als mensen onnodig geschrokken zouden zijn van de vertoning.
Er is door de organisatie van het evenement besloten om geen grote ruchtbaarheid aan
de luchtvaartvertoning te geven om te voorkomen dat grote groepen mensen zich uit
belangstelling naar het vertoningsterrein zouden begeven. De organisatie ging ervan
uit dat met het vliegpatroon van een langsvlucht van drie formaties met verschillende
vliegtuigtypen het duidelijk zou zijn dat het hier een geplande luchtvaartactiviteit
betrof. De eerste twee formaties (met kleine vliegtuigen) zijn niet opgevallen, de
derde wel. Met de kennis van nu is er door de organisatie in mindere mate rekening
gehouden met het feit dat de aanwezigheid van straaljagers in de buurt van een passagiersvliegtuig
tot vragen bij de bevolking zou kunnen leiden. De gemeente Amsterdam heeft van tevoren
wel alle relevante centrales op de hoogte gesteld, zodat telefonische vragen direct
konden worden beantwoord. Telefonisch zijn nauwelijks vragen gesteld.

Vraag 3 en 4

Klopt het dat de «fly-by»-actie met F-16’s bewust werd stilgehouden? Kunt dit nader
toelichten?

Kunt u duiden hoe het stilhouden van de «fly-by» met F-16’s zich verhoudt tot het
advies van de politie om op de dag zelf wél informatie te verschaffen?

Antwoord 3 en 4

Er is geen sprake van geheimhouding van de luchtvaartvertoning. De vergunning «Luchtvaartvertoning
100 jaar luchtvaart in Nederland te Amsterdam» is op 13 maart 2019 in de Staatscourant
(Stcrt 2019, nr. 14859) gepubliceerd. Dit is een dag voor het uitvoeren van de luchtvaartvertoning.

Door de organisatoren is besloten om vooraf geen grote ruchtbaarheid aan de luchtvaartvertoning
te geven. De reden hiervoor is dat deze luchtvaartvertoning specifiek is georganiseerd
voor de aanwezigen die zich in het publieksgebied op het terras van het EYE Filmmuseum
bevonden. Bij de organisatie bestond de zorg dat het vooraf aankondigen van de luchtvaartvertoning
zou kunnen leiden tot de komst van een grote groep belangstellenden met gevolgen voor
de openbare orde op en in de buurt van het vertoningsterrein.

Vraag 5

Klopt het dat de Boeing 777-300 van de KLM en de F-16’s van de luchtmacht zeer laag
boven Amsterdam hebben gevlogen? Kunt u dit nader specificeren?

Antwoord 5

De toegestane minimum vlieghoogte binnen het vertoningsgebied bedroeg 1000 voet (304
meter) voor de Boeing 777 en de jachtvliegtuigen en 1200 voet (365 meter) voor het
NLR vliegtuig. De toegestane minimum vlieghoogte is niet overschreden.

Vraag 6

In hoeverre heeft u met de «fly-by»-actie met F-16’s rekening gehouden met de veiligheid
van Amsterdammers en omwonenden in de omgeving? Zijn vooraf veiligheidsrisico geïnventariseerd
en geëvalueerd?

Antwoord 6

De luchtvaartvertoning is volgens veiligheidsregelgeving en -procedures en planning
verlopen en de veiligheid van de deelnemers, overige luchtruimgebruikers en mensen
op de grond was voortdurend gewaarborgd.

De vergunning (veiligheid) voor de luchtvaartvertoning is verleend door het Ministerie
van Infrastructuur en Waterstaat (Inspectie Leefomgeving en Transport) in overeenstemming
met het Ministerie van Defensie (Militaire Luchtvaart Autoriteit), omdat beide ministeries
een verantwoordelijkheid dragen voor de veiligheid van de luchtvaart. Bij de aanvraag
van de vergunning heeft de aanvrager een verklaring van geen bezwaar overgelegd van
de burgemeester van de betreffende gemeente. Die verklaring betreft de openbare orde
en veiligheid. Voor de daadwerkelijke vluchtuitvoering door het plaatselijk luchtverkeersleidingsgebied
Schiphol is toestemming (de zgn. klaring) verleend door de luchtverkeersleiding.

Vraag 7

Wat zijn de kosten voor Defensie geweest voor het begeleiden van de Boeing 777-300
door F-16’s en komt dit voor rekening van Defensie?

Antwoord 7

Het onderscheppen en begeleiden van andere vliegtuigen (waaronder verkeersvliegtuigen)
vormt onderdeel van het standaard trainingsprogramma van F-16 vliegers om getraind
te zijn voor de uitvoering van luchtruimbeveiliging. De vlucht op 14 maart jl. heeft
dan ook niet geleid tot extra kosten.

Vraag 8

Bent u bereid om geen jachtvliegtuigen meer in te zetten voor niet-militaire aangelegenheden?

Antwoord 8

Jachtvliegtuigen en ander militair materieel zijn primair bedoeld voor militaire inzet.
Daarnaast kunnen jachtvliegtuigen echter ook in de toekomst worden ingezet voor bepaalde
maatschappelijke evenementen en herdenkingen. Daarmee benadrukken we de wederzijdse
betrokkenheid tussen krijgsmacht en maatschappij. Dit wordt van geval tot geval afgewogen.