Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Kuiken over het bericht dat tarieven in de jeugd-ggz niet kostendekkend zijn

Antwoord van Minister De Jonge (Volksgezondheid, Welzijn en Sport) (ontvangen 24 april
2019). Zie ook Aanhangsel Handelingen, vergaderjaar 2018–2019, nr. 1937.

Vraag 1

Heeft u kennisgenomen van het bericht «Tarieven jeugd-ggz dekken de kosten niet»?1

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2

Deelt u de mening dat het zorgwekkend is dat (gemeten in omzet) de helft van de jeugd-ggz
instellingen al gemiddeld 3% verlies had geleden ten tijde van dit onderzoek?

Antwoord 2

In de tweede helft van 2018 heeft Berenschot in opdracht van GGZ Nederland een kostprijs-benchmarkonderzoek
uitgevoerd onder 16 aanbieders van jeugd-ggz. Volgens Berenschot vertegenwoordigen
deze aanbieders qua omzet ongeveer de helft van alle jeugd-ggz omzet in Nederland.
Uit het onderzoek blijkt dat in het peiljaar 2017 een meerderheid van de deelnemende
jeugd-ggz aanbieders een negatief resultaat realiseert met een gemiddeld verlies van
3,0%2.

Bestuurders van aanbieders zijn primair verantwoordelijk voor de bedrijfsvoering van
hun organisaties. Het is in een decentraal stelsel aan gemeenten en aanbieders om
tot overeenstemming te komen over het reële tarief gegeven de specifieke omstandigheden
en wensen. In de Jeugdwet zijn waarborgen opgenomen waarmee gezorgd moet worden dat
gemeenten voldoende hoge tarieven hanteren, zodat de kwaliteit van de jeugdhulp van
hoog niveau blijft.

Ik vind het belangrijk dat aanbieders zelf een stevig gesprek voeren met gemeenten
als zij vinden dat zij het voor het geboden tarief echt niet in staat zijn om de noodzakelijke
kwaliteit te leveren. Om aanbieders en gemeenten te ondersteunen bij de inkoop van
jeugdhulp heb ik de Transitie Autoriteit Jeugd (TAJ) en het programma Zorglandschap
specialistische jeugdhulp van VNG, aanbieders en het Rijk verlengd tot 1 januari 2019.

Vanaf 1 januari 2019 t/m 2021 ondersteunt en adviseert het Ondersteuningsteam Zorg
voor de Jeugd (OZJ) rond jeugdhulpvernieuwing, het uitvoeren van de transformatieplannen
en de inkoop van jeugdhulp. Daarnaast is er sinds 1 januari 2019 een «Jeugdautoriteit»3. Deze bemiddelt rond de inkoop van jeugdhulp, spreekt gemeenten aan over continuïteitsvraagstukken
en bereidt zo nodig bestuurlijke maatregelen voor. Na 2021 zal ik bezien wat er nog
aan bemiddeling en ondersteuning nodig is.

Sinds 1 januari 2019 is de geschillencommissie Sociaal Domein operationeel. Deze functioneert
op basis van zelfregulering en is opgezet en ingericht door de VNG en de Branches
Gespecialiseerde Zorg voor de Jeugd (waaronder GGZ Nederland)4. Vooralsnog richt de geschillencommissie zich op twee typen geschillen. Ten eerste
geschillen tussen gemeenten over welke gemeente verantwoordelijk is voor financiering
van jeugdhulp conform het woonplaatsbeginsel. Ten tweede geschillen tussen een gemeente
en een aanbieder rond een gesloten inkoopcontract, bijvoorbeeld over het tarief.

Vraag 3

Bent u het eens met de geponeerde stelling dat de financiële problematiek (tenminste
gedeeltelijk) te wijten is aan niet-kostendekkende tarieven? Zo nee, wat denkt u dan
dat de kwaaddoener is?

Antwoord 3

Zoals hierboven aangegeven, zijn bestuurders van aanbieders verantwoordelijk voor
de bedrijfsvoering van hun organisaties. In een decentraal stelsel is het aan gemeenten
en aanbieders om tot een reëel tarief te komen gegeven de specifieke omstandigheden
en wensen. In de Jeugdwet zijn waarborgen opgenomen waarmee gezorgd moet worden dat
gemeenten voldoende hoge tarieven hanteren, zodat de kwaliteit van de jeugdhulp van
hoog niveau blijft.

In haar vierde jaarrapportage (van maart 2018) constateert de TAJ dat diverse factoren
een rol spelen bij financiële ontwikkelingen van specialistische jeugdhulpaanbieders5. De TAJ vraagt bijvoorbeeld aandacht voor goed opdrachtgeverschap en goed opdrachtnemerschap,
meerjarig partnerschap tussen gemeenten en aanbieders, reële tarieven maar ook de
noodzaak voor bepaalde aanbieders om de bedrijfsvoering te verbeteren. Dit zijn belangrijke
aandachtspunten die ik samen met gemeenten en aanbieders aanpak vanuit het programma
«Zorg voor de jeugd».

Vraag 4

Welke stappen neemt u momenteel om de tariefvaststelling tussen gemeenten en zorgaanbieders
te structureren en bevorderen? Hoe worden hierin de jeugd-ggz specifieke variabelen
zoals het aantal jeugdigen en de duur van trajecten meegenomen?

Antwoord 4

Gemeenten zullen reële tarieven moeten betalen. Het is in een decentraal stelsel aan
gemeenten en aanbieders om tot overeenstemming te komen over het reële tarief gegeven
de specifieke context. De Jeugdwet bevat waarborgen om te zorgen dat gemeenten voldoende
hoge tarieven hanteren, zodat jeugdhulp van goede kwaliteit blijft.

Onlangs heeft Berenschot in opdracht van GGZ Nederland een handreiking opgesteld die
gemeenten en aanbieders van jeugd-ggz handvatten biedt om goed onderbouwde, reële
kostprijzen te berekenen en tarieven te bepalen voor de jeugd-ggz producten6. Met deze handreiking kunnen gemeenten en aanbieders het goede gesprek voeren om
tot reële tarieven te komen.

Een dergelijke handreiking zie ik als een startpunt voor het gesprek tussen gemeenten
en aanbieders over de jeugd-ggz. Indachtig het decentrale stelsel is het aan gemeenten
en instellingen om tot een vergelijk te komen over het reële tarief in de betreffende
regio gegeven de specifieke omstandigheden en wensen. Daarbij is er zeer grote diversiteit
is in het jeugdhulpaanbod dat bovendien lokaal sterk verschilt.

Ik vind het belangrijk dat aanbieders zelf een stevig gesprek voeren met gemeenten
als zij vinden dat zij het voor het geboden tarief echt niet in staat zijn om de noodzakelijke
kwaliteit te leveren. Het OZJ zal hen hierbij ondersteunen waar nodig. Als partijen
er samen of met ondersteuning van het OZJ toch niet uitkomen, kan de Jeugdautoriteit
bemiddelen bij de inkoop van jeugdhulp. Verder kunnen partijen hun geschil over gesloten
contracten, bijvoorbeeld over de tariefhoogte, voorleggen aan de Geschillencommissie
Sociaal Domein.

Vraag 5

Erkent u de serieuze noodzaak van het oplossen van de tariefvaststellingsproblematiek,
rekening houdend met het feit dat vier op de tien jeugdzorgaanbieders momenteel in
financieel zwaar weer verkeert?7 Zo nee, waarom niet? Zo ja, welke concrete nieuwe stappen gaat u nemen om deze problematiek
te adresseren?

Antwoord 5

In haar vierde jaarrapportage (van maart 2018) heeft de TAJ de financiële situatie
van 100 (boven)regionale specialistische jeugdhulpaanbieders geanalyseerd. De TAJ
kwalificeert de situatie als «zorgelijk» voor 40% van de onderzochte aanbieders8.

Dit signaal neem ik zeer serieus. Voor de concrete acties verwijs ik u naar mijn antwoord
op vraag 2.