Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Kuik over eetstoornissen en social media

Antwoord van Staatssecretaris Blokhuis (Volksgezondheid, Welzijn en Sport) (ontvangen
18 april 2019).

Vraag 1

Heeft u kennisgenomen van het onderzoek van de British Broadcasting Corporation (BBC)
waaruit blijkt dat op Instagram berichten, hashtags en plaatjes waarmee eetstoornissen
als anorexia en boulimia worden aangemoedigd nog volop voorkomen?1

Antwoord 1

Ja, ik heb kennisgenomen van het artikel hierover.

Vraag 2

Acht u het aannemelijk dat de resultaten van het onderzoek van BBC dat kwetsbare kinderen
op Instagram bevestiging zoeken en worden aangemoedigd voor bijvoorbeeld hun eetstoornis
of zelfs destructieve gedachten, ook voor Nederlandse jongeren gelden?

Antwoord 2

Ja, de kans dat Nederlandse jongeren, evenals de Britse jongeren, online groepen met
gelijkgestemden vinden acht ik aannemelijk.

Vraag 3

Heeft u cijfers van de afgelopen jaren van het aantal jongeren dat in Nederland lijdt
aan een eetstoornis? Zo ja, is er net als in het Verenigd Koninkrijk sprake van een
stijging? Ziet u net als in het Verenigd Koninkrijk dat het om steeds jongere patiënten
gaat?

Antwoord 3

Over specifieke cijfers voor jongeren met een eetstoornis beschik ik niet. Wel weet
ik dat uit een aantal onderzoeken is gebleken dat het aantal jongeren én volwassenen
die voldoen aan de criteria die passen bij anorexia nervosa op ongeveer 7.000 ligt.
Voor boulimia nervosa ligt dit op 22.000. Ongeveer 160.000 mensen hebben kenmerken
die passen bij eetbuistoornissen.

Over het geheel genomen is er geen stijging waarneembaar, alleen voor boulimia nervosa
is een lichte daling te zien.

Bij anorexia nervosa laten de cijfers zien dat de leeftijd van patiënten licht daalt.
Of dit komt door een daadwerkelijk dalende leeftijd of eerdere signalering is niet
bekend.

Vraag 4, 5

Ziet u de gevaren dat social media platforms zoals Instagram een accelerator voor
eetstoornissen kunnen zijn? Zo ja, ligt er volgens u een rol voor de overheid om jongeren
hiertegen te beschermen?

Welke rol kan volgens u de overheid spelen om de promotie en aanmoediging van eetstoornissen
tegen te gaan?

Antwoord 4, 5

Allereerst hecht ik eraan duidelijk te onderstrepen dat ik verheerlijking van eetstoornissen
op sociale media verwerp. Daarmee wil ik niet zeggen dat er een verband is aangetoond
tussen verheerlijking van eetstoornissen op social media en het veroorzaken dan wel
verergeren van eetstoornissen.

Het is belangrijk om op te merken dat er bij eetstoornissen geen sprake is van een
doorgeschoten leefstijl, maar van ernstige psychische stoornissen, welke zich vaak
uiten in extreme controlebehoefte over eten.

Vanuit de overheid en vanuit sociale media zelf worden verschillende stappen gezet
om dergelijke verheerlijking tegen te gaan. Partijen ondernemen zelf actie om hashtags
en zoektermen te blokkeren, waarschuwingen te geven en om door te verwijzen naar hulpinstanties.
Sociale media waarschuwen met een pop-up voor inhoud die verband houdt met eetstoornissen.
Daarnaast is er in Nederland sprake van waarschuwingen voor bezoekers van websites
die hieraan gerelateerd zijn. De overheid stimuleert deze partijen hiertoe. Tenslotte
is de rol van de overheid het zorgen voor passende behandeling voor onder andere eetstoornissen.

Vraag 6

Bent u op de hoogte van de maatregelen die de Britse overheid van plan is te nemen
om «internet harms» tegen te gaan? Zijn dit maatregelen die in Nederland ook te overwegen
zijn?

Antwoord 6

Ja, hiervan ben ik op de hoogte. De Britse overheid is voornemens om onder andere
cyberpesten, online misbruik, intimidatie, trollen en sexting tegen te gaan, waarbij
speciale aandacht uitgaat naar kinderen. Samen met mijn collega van JenV wil ik weten
of de invoering van deze maatregelen het beoogde effect heeft. Wij houden dit nauwlettend
in de gaten.

Vraag 7

Klopt het dat het algoritme zo werkt dat de content van berichten die veel geliket
zijn, aanbevolen wordt? Hoe wordt voorkomen dat schadelijke beelden die eetstoornissen
aanmoedigen zoals een foto van een graatmager meisje worden aanbevolen?

Antwoord 7

Er is een verband tussen het aantal likes dat een bericht krijgt, de zoektermen van
gebruikers en de content die aan de hand daarvan wordt aanbevolen. Dit geldt voor
alle berichten.

Aanmoediging tot het aanvaarden van zelfbeschadiging als normaal is in strijd met
de regels van sociale media als Instagram. Zij geven aan dat zij deze inhoud, of accounts
die dergelijke inhoud posten, verwijderen wanneer hierover wordt gerapporteerd. Ook
worden hashtags die verbonden zijn met onder andere eetstoornissen geweigerd en wordt
een hulpaanbod getoond wanneer gebruikers hier toch op zoeken.

Vraag 8

Welke afspraken heeft de overheid met social media platforms zoals Instagram, om aanmoediging
van eetstoornissen tegen te gaan?

Antwoord 8

Hierover zijn geen aparte afspraken gemaakt. De overheid stelt wettelijke kaders waardoor
bepaalde uitingen zoals discriminatie, kinderporno of terrorisme op social media verboden
zijn. Daarnaast is de Europese Commissie met de grote sociale mediaplatformen een
gedragscode overeengekomen, waarin afspraken staan over het reageren op meldingen
van strafbare en anderszins schadelijke inhoud. Voor het tegengaan van verheerlijking
van eetstoornissen en zelfbeschadiging hebben sociale media een eigen richtlijn ontwikkeld.

Vraag 9

Wordt er ook gekeken naar de kansen van een platform als Instagram, om hulpverlening
te koppelen aan de jongeren met een eetstoornis? Wat gebeurt er op dit vlak en wat
kan er beter?

Antwoord 9

Op dit moment krijgen mensen die zoeken op bepaalde zoektermen een pop-up venster
met de vraag of ze hulp willen, waarbij er verschillende opties zijn om in contact
te komen met professionele hulpverlening. Internet is niet gebonden aan landsgrenzen,
waardoor ook dit soort meldingen niet overal wordt getoond.