Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van de leden Van Raan en Ouwehand over de inmenging van Shell in inhoudelijke exposities van Rijksmuseum Boerhaave

Antwoord van Minister Van Engelshoven (Onderwijs, Cultuur en Wetenschap) (ontvangen
20 maart 2019).

Vraag 1

Kent u het bericht «Rijksmuseum Boerhaave laat zich gebruiken als verlengstuk van
de marketingmachine van Shell»?1

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2

Onderschrijft u de strekking van dit artikel waarin wordt gesteld dat het Rijksmuseum
Boerhaave zich laat gebruiken als verlengstuk van de marketingmachine van Shell? Zo
nee, waarom niet?

Antwoord 2

Nee, het partnership tussen Rijksmuseum Boerhaave en Shell richt zich op talentontwikkeling
en inclusiviteit met als doel de Nederlandse geschiedenis op het gebied van wetenschap
en techniek dichter bij jongeren en volwassenen te brengen. Dit partnership vormt
daarmee een bundeling van de krachten om jongeren die normaliter minder snel met wetenschap
en techniek in aanraking komen te stimuleren deze onderwerpen te verkennen en hun
talenten te ontdekken.

Voorts is het Rijksmuseum Boerhaave aangesloten bij de Ethische Code voor Musea. Artikel
1.10. van die code schrijft voor dat musea, ongeacht de bron van inkomsten, te allen
tijde controle houden over de inhoud en integriteit van hun programma’s, tentoonstellingen
en activiteiten.

Vraag 3

Wat is uw reactie op de volgende stelling in dit artikel: «In z’n subsidietoekenning
van ruim 1,7 miljoen euro noemt de Raad voor Cultuur de financiële en inhoudelijke
samenwerking met Shell «interessant»»?

Antwoord 3

De Raad voor Cultuur is het wettelijke en onafhankelijke adviesorgaan op het gebied
van kunst, cultuur en media. De Raad heeft in het BIS-advies 2017–2020 vanuit het
oogpunt van ondernemerschap geconstateerd dat het samenwerkingsverband van Rijksmuseum
Boerhaave met partners als Shell niet alleen financieel, maar ook op inhoudelijk gebied
interessant is. Ik onderschrijf het advies en de motivering van de Raad.

Vraag 4

Deelt u de mening dat, gezien het fossiele en ontwrichtende karakter van Shell, de
duiding «interessant» in dit geval beter vervangen had kunnen worden door «gevaarlijk»
of «ongepast? Zo nee, waarom niet?

Antwoord 4

Zie het antwoord op vraag 5.

Vraag 5

Deelt u de mening dat het, gezien de enorme klimaatopgave, vanuit educatief oogpunt
onlogisch is om een boodschap van Shellbaas Van Loon te vertonen zonder daarbij de
context te leveren van het fossiele en ontwrichtende karakter van Shell? Zo nee, waarom
niet?

Antwoord 5

Nee, Rijksmuseum Boerhaave draait om de presentatie van de Nederlandse geschiedenis
van wetenschap en techniek. Eén van de uitgelichte thema’s in deze presentatie betreft
de Nederlandse geschiedenis over energie. Het museum heeft in haar presentatie oog
voor de klimaatopgave en stelt in de presentatie het vraagstuk centraal of schone
energie op tijd beschikbaar is. Om dit verhaal vanuit verschillende perspectieven
te presenteren, zoekt Boerhaave de inhoudelijke samenwerking op met private partijen.
In dit geval betreft het Shell omdat deze private partij onlosmakelijk verbonden is
met de Nederlandse energiegeschiedenis.

Vraag 6

Erkent u dat het in alle gevallen ongepast is om Shellbaas Van Loon op gelijke voet
te plaatsen met belangrijke hoogleraren en Nobelprijswinnaars? Zo nee, waarom niet?

Antwoord 6

Zie het antwoord op vraag 5.

Vraag 7

Erkent u dat de inhoudelijke inmenging van Shell in het Rijksmuseum Boerhaave niet
geheel los gezien kan worden van de zitting die de heer Willems, voormalig president-directeur
van Shell Nederland, heeft in de Raad van Toezicht? Zo nee, waarom niet?

Antwoord 7

Nee, Rijksmuseum Boerhaave is aangesloten aan de Governance Code Cultuur en past de
principes van deze code toe. De code vormt het instrumentarium voor goed bestuur en
toezicht in de cultuursector. Het omvat het gehele besturingsproces: beleid, uitvoering,
toezicht en verantwoording.

Ik vind het belangrijk dat culturele instellingen die subsidie ontvangen van het Rijk
zich aansluiten bij de Governance Code Cultuur. Daarom heb ik bij het toekennen van
de BIS- en Erfgoedwetsubsidie aan de culturele instellingen de aansluiting op de code
als een subsidieverplichting opgelegd. Bij de jaarlijkse verantwoording van de subsidie
verwacht ik een reflectie van de instelling waarop het bestuur toepassing heeft gegeven
aan Governance Code Cultuur.

Vraag 8

Kunt u een historisch overzicht verschaffen van de samenwerking tussen het Rijk en
het Rijksmuseum Boerhaave, inclusief het verlenen van financiële steun?

Antwoord 8

Rijksmuseum Boerhaave en het Rijk hebben een samenwerking sinds 1928. Sindsdien is
de samenwerking en de financiële steun continue onder hevig aan veranderingen door
maatschappelijke en politieke ontwikkelingen. Tot op heden blijft in de samenwerking
tussen het Rijksmuseum Boerhaave en het Rijk de presentatie en het beheer van de Rijkscollectie
centraal staan. Voor het presenteren van de Rijkscollectie ontvangt het Rijksmuseum
Boerhaave op basis van de culturele basisinfrastructuur 2017–2020 een vierjaarlijkse
instellingssubsidie van € 7.948.628. Voor het beheer van de Rijkscollectie en de huisvesting
ontvangt het museum op basis van de Erfgoedwet jaarlijks een subsidie van € 2.409.904.

Vraag 9

Kunt u een historisch overzicht verschaffen van de samenwerking tussen Shell en het
Rijksmuseum Boerhaave, inclusief het verlenen van financiële steun?

Antwoord 9

Rijksmuseum Boerhaave en Shell hebben een samenwerking sinds 2009. Deze samenwerking
bestond eerst uit het tentoonstellen van de bedrijfscollectie van Shell in het museum.
Vervolgens is de samenwerking op het gebied van educatie versterkt, waaronder de samenwerking
in de Jet-Net onderwijsprogramma’s. In januari 2019 ondertekenden Rijksmuseum Boerhaave
en Shell een driejarige samenwerkingsovereenkomst die zich richt op talentontwikkeling
en inclusiviteit.

Ten aanzien van de financiële steun maken culturele instellingen en sponsoren onderling
afspraken. Ik vind het belangrijk dat culturele instellingen eigen inkomsten genereren.
Door middel van een gezonde financieringsmix kunnen culturele instellingen immers
beter de financiële risico’s spreiden. Op basis van het jaarverslag 2017 heeft Rijksmuseum
Boerhaave een totaal bedrag van € 140.000 aan bedrijfsdonateurs ontvangen. Shell is
één van deze bedrijfsdonateurs.

Vraag 10

Deelt u de mening dat het zeer ongewenst is als gesubsidieerde culturele instellingen
samenwerken met fossiele bedrijven en daarbij de noodzakelijke contextinformatie achterwege
laten? Zo nee, waarom vindt u het een goede zaak als een onafhankelijk geacht museum
dat belastinggeld ontvangt als een marketinginstrument kan worden gebruikt door een
fossiel bedrijf dat maatschappelijke doelen in de weg zit? Zo ja, wat gaat u doen
om deze situatie te beëindigen en in de toekomst te voorkomen?

Antwoord 10

Nee, ik vind het belangrijk dat geschiedenis vanuit verschillende perspectieven wordt
gepresenteerd en dicht bij de maatschappelijke context blijft. In dit geval presenteert
het Rijksmuseum Boerhaave de Nederlandse energiegeschiedenis. Daarbij heeft het museum
de samenwerking opgezocht met Shell. Zoals ik in de eerdere beantwoording zei, is
Shell onlosmakelijk verbonden met de Nederlandse energiegeschiedenis en levert om
die reden een bijdrage aan de presentatie van het Rijksmuseum Boerhaave. Daarnaast
is er in de presentatie aandacht voor andere organisaties die nieuwe vormen van energiebronnen
hebben ontwikkeld, zoals Wetsus, LeydenJar-Technologies en Tesla.

Vraag 11

Bent u bereid om het Rijksmuseum Boerhaave aan te moedigen de banden met Shell te
verbreken? Zo nee, waarom niet?

Antwoord 11

Nee, zie het antwoord op vraag 10.