Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Van Nispen over het bericht 'Feest in de bajes'

Antwoord van Minister Dekker (Rechtsbescherming) (ontvangen 19 maart 2019).

Vraag 1

Heeft u kennisgenomen van de beelden van feestende gedetineerden in de gevangenis
van Heerhugowaard, waarbij filmpjes werden gemaakt met mobiele telefoons? Hoe heeft
dit kunnen gebeuren? Hoe bent u tot deze analyse gekomen?1

Antwoord 1

Ja, ik heb hier kennis van genomen. Op maandag 28 januari verschenen beelden op de
website van de Telegraaf gemaakt door gedetineerden uit de Penitentiaire Inrichting
(PI) Heerhugowaard in bezit van mobiele telefoons. Op 5 februari zijn ook enkele andere
beelden van gedetineerden uit dezelfde inrichting gepubliceerd door de Telegraaf2. Het bezit van contrabande en het gedrag dat zichtbaar is op de beelden vind ik onacceptabel.
Ondanks de verschillende maatregelen om invoer van contrabande tegen te gaan, blijven
gedetineerden zoeken naar manieren om contrabande in te voeren in PI’s. Er wordt op
dit moment onderzoek uitgevoerd naar de manier waarop de contrabande in de PI Heerhugowaard
is ingevoerd en hoe dit in de toekomst kan worden voorkomen. Naar aanleiding van de
beelden heeft het Landelijke Bijzondere Bijstandsteam (LBB) van de Dienst Vervoer
en Ondersteuning (DV&O) in de locatie Zuyder Bos van PI Heerhugowaard vijf dagen lang
met inzet van twintig man en speurhonden alle cellen en andere ruimten waar gedetineerden
komen doorzocht. Hierbij zijn 13 telefoons aangetroffen. Daarnaast zijn drugs en medicijnen
gevonden.

Vraag 2

Welke sancties zijn opgelegd aan deze gedetineerden?

Antwoord 2

De filmpjes zijn al enige tijd geleden opgenomen. De gedetineerden die op de filmpjes
in beeld zijn, zitten niet langer vast bij DJI en kunnen daardoor niet meer gesanctioneerd
worden. De gedetineerden waarbij bij de recente spitactie contrabande is aangetroffen,
zijn passend bestraft. De opgelegde sancties betroffen onder meer een of meerdere
dagen straf op de eigen cel, zonder tv, en plaatsing in de isoleercel.

Vraag 3

Hoeveel personeel was er ten tijde van het feest aan het werk op de afdeling waar
door de gedetineerden gefilmd en gefeest werd? Was dit aantal voldoende om direct
en kordaat in te kunnen grijpen?

Antwoord 3

In zijn algemeenheid is er voldoende personeel aanwezig om toezicht te houden en in
te grijpen als er sprake is van verstoring van de orde en veiligheid in de inrichting.
De norm is 2 medewerkers die toezicht houden op 24 uitgesloten gedetineerden. Dit
garandeert niet dat elke uitgesloten gedetineerde op elk moment in het zicht is van
een van de medewerkers; gedetineerden kunnen zich immers op meerdere plekken op de
afdeling bevinden.

Vraag 4

Speelden de «festiviteiten» zoals vastgelegd in de video uit het artikel zich af binnen
het bereik van de bewakingscamera’s? Zo ja, waarom trad het personeel niet op om het
«feest» te beëindigen? Zo nee, waarom was er geen zicht op deze gedetineerden?

Antwoord 4

Het betreffende deel van de ruimte was niet binnen het bereik van bewakingscamera’s.
In dit deel van de inrichting wordt rechtstreeks toezicht gehouden door penitentiair
inrichtingswerkers. Medewerkers hebben niet voortdurend zicht op elk deel van de afdeling.
Afdelingen bestaan uit cellen en een of meerdere leefruimtes. Ook kan er sprake zijn
van incidenten of calamiteiten die de aandacht vragen van de medewerkers.

Vraag 5

Hoe vaak zijn de afgelopen tijd in deze inrichting grondige celinspecties uitgevoerd
en wordt er dus gericht gezocht naar contrabande? Is daar voldoende personeel voor?

Antwoord 5

Er wordt in iedere inrichting dagelijks gecontroleerd of de cel op orde is. Daarnaast
worden er voortdurend de nodige inspanningen geleverd om invoer, bezit en gebruik
van contrabande tegen te gaan, zoals toegangscontroles, urinecontroles, controle van
luchtplaatsen en bezoek, en samenwerking met politie om droppings van contrabande
te voorkomen. In de dienstroosters van het personeel wordt tijd voor de controles
en inspecties opgenomen.

Naast het inrichtingspersoneel kan de DV&O worden ingezet bij zoekacties. Zo hebben
er in de PI Heerhugowaard de afgelopen periode ook spitacties met speurhonden plaatsgevonden,
specifiek gericht op contrabande.

Vraag 6

Bent u ervan overtuigd dat gevangenispersoneel nog wel te allen tijde voldoende de
baas is in de gevangenis? Zo ja, waar baseert u dit op? Heeft u deze vraag ook aan
het gevangenispersoneel gesteld? In hoeverre spelen volgens u personele problemen
(openstaande vacatures, tekorten, hoge werkdruk) een rol bij deze problemen?

Antwoord 6

Er wordt veel gevraagd van het personeel van DJI. In zijn algemeenheid durf ik echter
te stellen dat het gevangenispersoneel voldoende de baas is in onze gevangenissen.
Dat laat onverlet dat er zaken zijn die beter moeten en kunnen.

Naar aanleiding van de incidenten in PI Heerhugowaard is met alle vestigingsdirecteuren
gesproken over de aanpak van contrabande en ook zijn zij ervan doordrongen dat een
scherp veiligheidsbewustzijn bij zowel leidinggevenden als medewerkers noodzakelijk
is om de orde en veiligheid te borgen in de inrichtingen. Dit moet structureel onderwerp
van gesprek zijn. De handreiking penitentiaire scherpte is onlangs geactualiseerd.
De hoofddirecteur van de Dienst Justitiële Inrichtingen heeft elke inrichting gevraagd
aan de hand hiervan de veiligheidsrisico’s te beoordelen en de benodigde maatregelen
te nemen om personeel alert te houden en risico’s te beheersen.

Het personeel constateert dat de doelgroep verandert. De verharding in de criminaliteit
in de samenleving is ook zichtbaar in het gedrag van de doelgroep die vastzit. In
mijn visie op gevangenisstraffen heb ik toegelicht hoe ik gedrag, waaronder invoer,
bezit en gebruik van contrabande, zwaarder wil laten meetellen in het detentieverloop.

Vraag 7

Kunt u deze vragen afzonderlijk beantwoorden?

Antwoord 7

Ja.