Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Van der Lee over het bericht ‘Miljoenen liters pekelwater weggelekt’

Antwoord van Minister Wiebes (Economische Zaken en Klimaat) (ontvangen 6 februari
2019). Zie ook Aanhangsel Handelingen, vergaderjaar 2018–2019, nr. 1244.

Ten aanzien van de mijnbouwactiviteiten van Nedmag ben ik het bevoegd gezag en is
Staatstoezicht op de Mijnen (SodM) de toezichthouder. Het incident waarover uw Kamer
vragen heeft gesteld betreft geen mijnbouwactiviteit.

De provincie Groningen is het bevoegd gezag voor deze Nedmag-installatie en Nedmag-activiteiten.
De Omgevingsdienst Groningen voert in opdracht van de provincie Groningen het toezicht
uit. Voor de beantwoording van de vragen heb ik gebruik gemaakt van informatie die
ik heb gekregen van de provincie Groningen.

Vraag 1

Bent u bekend met het bericht «Miljoenen liters pekelwater weggelekt»?1

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2

Klopt het dat er uit een ondergrondse persleiding van zoutproducent Nedmag in Veendam
een lek zat waardoor er vorige week miljoenen liters zout water zijn weggelekt?

Antwoord 2

Ja, dat klopt. In de Nedmag installatie aan de Billitonweg in Veendam wordt het gewonnen
pekelwater verwerkt tot magnesiumhydroxide, magnesiumoxide, en calciumchloride. Bij
dit processen komt proceswater vrij dat op deze locatie wordt gezuiverd tot zout water.
Het zoute water wordt vervolgens via de Nedmag-VKA-toevoerleiding (Veenkoloniale Afvalwaterleiding)
naar de VKA getransporteerd. De VKA vervoert afvalwater van verschillende bedrijven
uit Oost-Groningen naar een lozingspunt in het Eems Dollard Estuarium.

Op 14 november 2018 om 08.30 uur kreeg Nedmag van het Waterschap Hunze en Aa’s een
melding dat in de transportleiding tussen de waterzuiveringsinstallatie en de VKA
een lekkage was geconstateerd. Nedmag heeft vervolgens de fabriek stilgelegd, zodat
om 09.30 uur de toevoer van het gezuiverde zoute water naar de lekke transportleiding
stopte. Om 10.30 uur stopte ook de stroming in de transportbuis en daarmee de lekkage.
Nedmag heeft de leiding direct gerepareerd. De reparatie was rond 21.30 uur afgerond.

De transportleiding was over een lengte van ongeveer 8 meter gescheurd. Nedmag heeft
ongeveer 10 meter transportleiding vervangen. Volgens Nedmag is de scheur waarschijnlijk
veroorzaakt door een combinatie van de langdurige droogte en zwaar (landbouw)transport
over de dam en door de berm.

Als gevolg van de lekkage is zout water terechtgekomen in het hoofdafvoerkanaal langs
de Noorderweg en in de zijsloten daarvan. Nedmag schat dat circa 3.000 m3 zout water is gelekt. Het hoofdafvoerkanaal waar het zoute water naartoe is gestroomd,
is ingedamd en leeggezogen.

Vraag 3

Kan u toelichten hoe het mogelijk is dat de lek pas is ontdekt nadat er al miljoenen
liters waren weggelekt? Deelt u de mening dat het zeer zorgelijk is dat het mogelijk
is dat het zo ver heeft kunnen komen zonder dat het eerder is opgemerkt? Zo nee, waarom
niet?

Antwoord 3

Ik deel uw mening dat het zorgelijk is dat een grote hoeveelheid zout water gedurende
enige tijd onopgemerkt kan weglekken. Zout water is schadelijk voor het zoetwatermilieu
in sloten en kanalen en kan ook schadelijk zijn voor de omliggende landbouwgronden.
De Omgevingsdienst Groningen heeft aangegeven dat op dit moment nog niet aangegeven
kan worden dat het lek pas is ontdekt nadat een grote hoeveelheid pekelwater was weggelekt.
De Omgevingsdienst Groningen zal eind februari 2019 bij de komende WABO-inspectie
nadruk leggen op deze vraag.

Vraag 4 en 5

Klopt het dat de oorzaak van het lek waarschijnlijk te maken heeft met een te grote
druk die is veroorzaakt door te zwaar verkeer dat over de weg heeft gereden en, in
combinatie met de langdurige droogte, de bodem heeft verzwakt? Kunt u toelichten hoe
het mogelijk is dat er met deze combinatie van factoren geen rekening is gehouden?
Deelt u de mening dat het zorgelijk is dat dit niet goed in de gaten is gehouden?
Zo nee, waarom niet?

Kunt u beamen dat Nedmag verantwoordelijk is voor haar leidingen en moet voorkomen
dat er lekken ontstaan, ongeacht welk verkeer er over de weg rijdt en ongeacht de
weersomstandigheden? Zo ja, kunt u verzekeren dat alle schade wordt verhaald op Nedmag
en Nedmag alle schadekosten betaalt?

Antwoord 4 en 5

De provincie Groningen heeft bevestigd dat Nedmag het vermoeden heeft dat de lekkage
is veroorzaakt door een combinatie van de langdurige droogte en zwaar (landbouw)transport
over de dam en door de berm. De oorzaak van de lekkage wordt door Nedmag en de provincie
Groningen nog verder onderzocht. De lekgeraakte leidingdelen worden in opdracht van
Nedmag onderzocht door het TIP Institute voor kunststoffen in Enschede. Dit onderzoek
heeft nog geen bijzonderheden opgeleverd.

Ik ben van mening dat transportleidingen niet mogen lekken. De schade die door de
lekkage is veroorzaakt zal door Nedmag, zijnde de eigenaar van de transportleiding,
moeten worden betaald. Dit geldt ook als de oorzaak van de lekkage van buitenaf komt.
Nedmag heeft bovenstaande ook bevestigd.

Nedmag heeft uit voorzorg de druk in de transportleiding verlaagd en heeft ook de
monitoring van het proces geoptimaliseerd. Bij een afwijkende stroming en druk in
de transportleiding wordt nu direct de controlekamer gealarmeerd. De controlekamer
is 24 uur per dag bemenst.

Nedmag heeft ook de transportleiding als geheel onderzocht. Er is gebleken dat de
transportleiding mogelijk een aantal zwakke plekken heeft. Deze mogelijk zwakke leidingdelen
zullen in maart 2019 preventief worden vervangen. Nedmag is tevens gestart met de
voorbereidingen om de gehele toevoerleiding te vervangen. Naar verwachting zal dit
in de eerste helft van 2020 worden gerealiseerd.

De provincie Groningen en Nedmag hebben aangegeven dat op 22 december 2018 in een
ander deel van deze transportleiding ook een lekkage heeft plaatsgevonden. Deze lekkage
is vrijwel direct waargenomen door de controlekamer van Nedmag, Naar schatting is
er 100 tot 200 m3 zout water weggelekt.

Vraag 6

Bent u bereid om de oorzaken van dit soort incidenten beter te onderzoeken opdat deze
in de toekomst kunnen worden voorkomen?

Antwoord 6

De provincie Groningen is bevoegd gezag voor deze Nedmag-installatie en activiteiten.
Ik heb in mijn antwoord op de vragen 4 en 5 aangegeven welke maatregelen genomen en
gepland zijn met als doel herhaling van dergelijke incidenten te voorkomen.