Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Jasper van Dijk over de EU-missie EUCAP in Niger

Antwoord van Minister Blok (Buitenlandse Zaken) mede namens de Staatssecretaris van
Justitie en Veiligheid (ontvangen 6 februari 2019).

Vraag 1

Wat is uw reactie op de vierde aflevering van Sahara «Terug naar Agadez»?1

Antwoord 1

De reportage laat zien hoe complex de situatie in Niger is. Dat maakt een effectieve
aanpak van irreguliere migratie uiterst ingewikkeld, maar niet minder urgent. Vanwege
die complexiteit is het van belang dat Niger en de ondersteunende partijen, zoals
de EU en Nederland, een geïntegreerde aanpak volgen, waarin aandacht is voor economische
alternatieven (in het bijzonder voor jongeren), informatiecampagnes, grensbeheer,
facilitering van terugkeer, naleving van de Nigerijnse verplichtingen op het gebied
van terugkeer en de aanpak van mensenhandel en mensensmokkel. Het kabinet waardeert
de inzet van de Nigerijnse overheid om irreguliere migratie aan te pakken en constateert
een aanzienlijke afname van de irreguliere migratiestroom via Niger. Ik heb deze vraagstukken
ook besproken met de autoriteiten van Niger tijdens mijn bezoek eind oktober 2018.

Vraag 2

Hoeveel geld is er via EUCAP (European Conference on Antennas and Propagation) in
totaal naar Niger gegaan? Hoeveel Nederlands geld is daarbij gemoeid? Waar was dit
geld voor bedoeld?

Antwoord 2

De EU besteedde in de periode 2017–2018 in totaal 31 miljoen euro aan EUCAP Sahel
Niger (EU Capacity Building Mission). Civiele EU-missies worden vanuit de EU-begroting gefinancierd. Civiele EU-missies
worden vanuit de EU-begroting gefinancierd. Het Nederlandse aandeel in de EU begroting
is circa 5% op grond van de BNI-sleutel (bruto nationaal inkomen). EUCAP Sahel Niger
traint en adviseert de Nigerijnse veiligheidsactoren, waaronder de nationale politie,
zodat zij effectiever kunnen optreden tegen grensoverschrijdende criminaliteit, terrorisme
en irreguliere migratie. Ook ondersteunt de missie de Nigerijnse overheid bij de herziening
van de Nigerijnse wetgeving inzake irreguliere migratie en de daarmee gepaard gaande
georganiseerde misdaad. Daarnaast verzamelt en deelt de missie informatie over migratieroutes
met andere internationale actoren, onder meer met EUBAM Libië2.

Om grensbeheer te versterken ondersteunt EUCAP Sahel Niger de Nigerijnse autoriteiten
bij de oprichting en operationalisering van Nigerijnse mobiele grensteams. Nederland
levert hieraan gezamenlijk met Duitsland, en via EUCAP Sahel Niger, een financiële
bijdrage. Nederland is voornemens om vier miljoen euro bij te dragen voor een periode
van drie jaar (2018–2020). Duitsland zal zes miljoen euro bijdragen. De steun voor
de oprichting en de operationalisering van de mobiele grensteams wordt geleverd op
verzoek van de Nigerijnse autoriteiten. In totaal zijn vier van dergelijke teams voorzien.
Een eerste team is operationeel in Maradi in het zuiden van Niger met Amerikaanse
financiering. Het tweede team wordt door Nederland en Duitsland gefinancierd en zal
gestationeerd worden in Birni n’Konni nabij de grens met Nigeria.

Vraag 3, 4, 5

Op welke manier is het geld verdeeld onder de mensensmokkelaars en wat is er gebeurd
met de ingediende aanvragen voor alternatief werk?

Hoe wordt erop toegezien dat dit geld eerlijk wordt verdeeld, zodat de ontvangers
daarvan daadwerkelijk met hun plannen voor alternatief werk aan de slag kunnen?

Is het juist dat van de zesduizend gegadigden, slechts iets meer dan tweehonderd Nigerezen
een project toebedeeld kregen? Op welke manier wordt alsnog gerealiseerd dat de rechthebbenden
financiering krijgen?

Antwoord 3, 4, 5

Zoals hierboven reeds vermeld, richt de bijdrage van EUCAP Sahel Niger zich op capaciteitsversterking
van de Nigerijnse veiligheidsactoren om de eigen veiligheid op legitieme wijze te
kunnen waarborgen. Daarnaast heeft de EU meerdere projecten ontwikkeld om bij te dragen
aan economische ontwikkeling in Niger. Het project waar in de aflevering «Terug naar
Agadez» naar wordt verwezen betreft het «Plan d'Actions à Impact Economique Rapide à Agadez» (PAIERA). PAIERA werd in 2017 gelanceerd door de EU en wordt lokaal uitgevoerd door
de Nigerijnse Hoge Autoriteit voor Vredesconsolidatie (HACP). Het hoofddoel van dit
project is om economische alternatieven voor de nu verboden smokkelactiviteiten te
ondersteunen via een «Conversion Plan». Het programma biedt een startkapitaal aan mensen die voorheen betrokken waren bij
smokkelactiviteiten om daarmee voortaan eigen economische initiatieven te ontplooien.

De EU ving het project voor een «Conversion Plan» aan met een pilotfase; in deze fase ontving de HACP 2.335 subsidieverzoeken. Gemeentelijke
comités bestaande uit vertegenwoordigers van de verschillende belanghebbenden hebben
de initiatieven beoordeeld. Van de 2.335 aanvragen kwamen 981 in aanmerking voor financiering.
Het beschikbare budget voor de pilotfase maakte het mogelijk om daarvan 287 initiatieven
te financieren. Voor de overige 694 was in deze fase nog geen financiering beschikbaar.
Na een evaluatie van deze proef werd in november 2018 een tweede programmafase door
de EU goedgekeurd. Deze tweede fase zal ondersteuning bieden aan de 694 verzoeken
die momenteel op de wachtlijst staan.

Vraag 6

Wat is uw reactie op de onthulling in de uitzending dat er nog steeds mensen door
Niger gesmokkeld worden en dat de politie hierbij omgekocht kan zijn? Op welke manier
wordt aandacht besteed aan corruptie bij de politie?

Antwoord 6

Door de geografische ligging van Niger is het land al eeuwenlang een belangrijke spil
in de migratieroutes door de Sahara. Migratie in de regio is onderdeel van de sociaaleconomische
structuur en samenleving. Gezien het uitgestrekte en moeilijk toegankelijke karakter
van veel delen van het land, is het lastig om de irreguliere migratiestromen geheel
te stoppen. Wel kunnen irreguliere migratiestromen worden teruggedrongen en kunnen
mensenhandel en mensensmokkel worden aangepakt. Dat heb ik ook aangekaart in mijn
gesprekken in Niger eind oktober 2018. De internationale gemeenschap ondersteunt de
Nigerijnse overheid bij deze aanpak. Corruptiebestrijding en capaciteitsversterking
van centrale en decentrale Nigerijnse autoriteiten behoort tot deze internationale
ondersteuning. EUCAP Sahel Niger levert een bijdrage aan de capaciteitsopbouw van
de Nigerijnse veiligheidssector, waaronder de nationale politie, met aandacht voor
goed bestuur. Dit draagt mede bij aan het tegengaan van corruptie.

Vraag 7

Hoeveel mensen reisden twee jaar geleden illegaal door Niger en hoeveel zijn dat er
nu?

Antwoord 7

Exacte cijfers over het aantal personen dat op irreguliere wijze naar, vanuit of via
Niger reist zijn niet bekend. Daarentegen geven de schattingen van het IOM Displacement Tracking Matrix wel een beeld van de migratiebewegingen op de belangrijkste grensovergangen. Het
totale aantal migranten dat geschat wordt naar, vanuit en via Niger te reizen in 2016
was 445.121. In 2018 is dat gedaald naar 219.021. Het overgrote deel van deze migratiestroom
betreft reguliere economische migratie en seizoensmigratie in de regio. Vanwege het
lidmaatschap van Niger van ECOWAS (Economic Community of West African States) is er
sprake van vrij verkeer van personen in de regio voor burgers van de ECOWAS-lidstaten.
Volgens de Nigerijnse Minister van Binnenlandse Zaken zijn er in 2016 2.653 irreguliere
migranten tegengehouden en is dat aantal in 2017 gestegen naar 6.159 irreguliere migranten.

Vraag 8

Op welke manier gaat u de in de uitzending geconstateerde misstanden herstellen?

Antwoord 8

Onderdeel van de geïntegreerde aanpak van irreguliere migratie is het investeren in
grondoorzaken van armoede en instabiliteit. De EU ondersteunt daarom verschillende
projecten in de regio die zich richten op de aanpak van grondoorzaken, de bestrijding
van mensensmokkel, het bieden van economische alternatieven, levensreddende humanitaire
hulp en vrijwillige terugkeer. In EU-verband blijft Nederland aandringen op een snelle
en effectieve implementatie van deze projecten.

De EU evalueert de ontplooide programma’s en trekt daaruit lessen voor toekomstige
programma’s. De Nigerijnse Hoge Autoriteit voor Vredesconsolidatie (HACP) zal met
behulp van onafhankelijke consultants een eindbeoordeling uitvoeren van het in de
beantwoording van vraag 3, 4 en 5 besproken vervolgproject. De HACP en de EU zullen
op basis van de conclusies en aanbevelingen uit die evaluatie besluiten welke mogelijke
acties ter opvolging moeten worden uitgevoerd.