Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van de leden Middendorp en Van Oosten over het bericht ‘Nederlandse vingerafdrukken gedeeld met FBI’

Antwoord van Staatssecretaris Knops (Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties) mede
namens de Minister van Justitie en Veiligheid (ontvangen 22 januari 2019). Zie ook
Aanhangsel Handelingen, vergaderjaar 2018–2019, nr. 1067.

Vraag 1

Kent u het bericht «Nederlandse vingerafdrukken gedeeld met FBI»?1

Antwoord 1

Ja, dit betreft het Preventing and combatting serious crime-verdrag (PCSC-verdrag)
op basis waarvan Nederland en de Verenigde Staten vingerafdrukken kunnen delen ten
behoeve van de opsporing en vervolging2. Het gaat hierbij om de databank van de politie (HAVANK) met afdrukken van verdachten,
veroordeelden, overleden slachtoffers van misdrijven en onbekende verdachten.

Vraag 2

Hoe beoordeelt u het feit dat de Nederlandse databank met vingerafdrukken in 2011
is vernietigd? Hoe werd deze databank voor 2011 gebruikt? Welke gevolgen heeft het
verdwijnen van dit systeem gehad in de praktijk?

Antwoord 2

Het artikel stelt ten onrechte dat er in 2011 een landelijke databank met vingerafdrukken
is vernietigd. Met de Rijkswet van 11 juni 2009 tot wijziging van de Paspoortwet in
verband met het herinrichten van de reisdocumentenadministratie zou de ontwikkeling
van een centrale online raadpleegbare reisdocumentenadministratie geregeld worden.
Deze wet is echter nooit in werking getreden. Na een discussie met de Tweede Kamer
over de centrale opslag van vingerafdrukken besloot de Minister van BZK in 2011 af
te zien van de centrale opslag van vingerafdrukken3. Er is derhalve nooit een centrale databank ingevoerd waarin de vingerafdrukken zijn
opgeslagen die werden opgenomen bij het aanvragen van een paspoort en identiteitskaart.
De afbeeldingen van vingerafdrukken die decentraal bij de gemeenten werden opgeslagen
in de Reisdocument aanvraag en archief stations (RAAS) zijn vernietigd. Uw kamer is
hierover op diverse momenten ingelicht.

Vraag 3

Waarvoor worden de vingerafdrukken gebruikt in het systeem van het nieuwe paspoort
en de identiteitskaart? Met wie worden deze vingerafdrukken gedeeld? Wat is de verhouding
tot de Europese verordening biometrie op identiteitskaarten?

Antwoord 3

Vingerafdrukken worden nu alleen voor het paspoort opgenomen. De vingerafdrukken worden
na een aanvraag tijdelijk en decentraal bij de uitgevende instantie in het Reisdocumenten
Aanvraag en Archiefstation (RAAS) bewaard. Nadat het aangevraagde paspoort aan de
aanvrager is uitgereikt, worden deze vingerafdrukken gewist. Deze vingerafdrukken
worden niet aan derden verstrekt. Nadat de vingerafdrukken uit het RAAS zijn gewist,
zijn de vingerafdrukken alleen nog versleuteld te vinden in de chip van het paspoort
zelf.

Uit de implementatiebesluiten4 bij de EU-verordening voor het biometrisch paspoort5 volgt dat lidstaten elkaar bilateraal toestemming verschaffen de vingerafdrukken
op de chip te ontsleutelen en uit te lezen ter ondersteuning van identificatie bij
grenspassage. Over de voortgang van dit proces heb ik uw Kamer eerder geïnformeerd6.

De onderhandelingen over een nieuwe EU-verordening7 over technische eisen aan identiteitskaarten zijn op dit moment gaande. De onderhandeling
bevindt zich in de triloogfase. In het onderhandelingsmandaat van de Raad is de verplichting
opgenomen voor lidstaten om elkaar bilateraal toestemming te verlenen om voor identiteitsverificatie
de vingerafdrukken uit het reisdocument uit te lezen. In dit onderhandelingsmandaat
is expliciet opgenomen dat de Verordening geen rechtsgrondslag biedt voor de centrale
opslag of het delen van vingerafdrukken. Indien Lidstaten hier, op grond van nationale
wetgeving toe overgaan, is de Europese databeschermingswetgeving van toepassing. In
het onderhandelingsmandaat van het Europees parlement zijn overwegingen opgenomen
die stellen dat biometrie enkel kan worden verzameld ten behoeve van de opslag op
de chip van de ID-kaart en dat data die worden verzameld in het kader van deze Verordening
niet dienen te worden opgeslagen in nationale databanken.

Vraag 4

In hoeverre is er gekeken naar de veranderingen in het vingerafdruksysteem in 2004
bij het maken van het nieuwe vingerafdruksysteem, zoals benoemd in het in vraag 1
bedoelde artikel? Wat zijn de verschillen en de overeenkomsten in vergelijking met
het systeem uit 2004 op het niveau van de vingerafdruk?

Antwoord 4

In 2004 is Nederland door een Europese verordening verplicht een chip in het paspoort
op te nemen8. Deze bevatte enkel de gezichtsopname als biometrisch kenmerk. In 2009 is Nederland
begonnen vingerafdrukken op het paspoort op te slaan. Voor het reisdocumentenstelsel
wordt niet gewerkt aan een nieuw vingerafdruksysteem.

Vraag 5

Hoe beoordeelt u de in het artikel gedane oproep dat er weer een database moet komen
van Nederlandse vingerafdrukken?

Antwoord 5

Ik ben er mee bekend dat de identificatie van Nederlanders bij rampen moeizamer verloopt
dan van mensen uit een land met een centrale biometrische database. Mijn verantwoordelijkheid
is het reisdocumentenstelsel en het opnemen van de vingerafdrukken ten behoeve van
het reisdocument is aan doelbinding onderhevig. Onder die verantwoordelijkheid en
binnen die doelbinding kan ik geen centrale database opzetten ten behoeve van identificatie
van Nederlanders bij rampen.

Vraag 6

Wat is de meerwaarde van een systeem waarin de op paspoort en identiteitskaart geregistreerde
vingerafdrukken ook in een database worden opgenomen? Wat zijn de voor- en nadelen
op nationaal en internationaal niveau van een database met vingerafdrukken? Wat is
de meerwaarde in het kader van opsporing en vervolging van strafbare feiten?

Antwoord 6

De voordelen van een centrale registratie voor reisdocumenten zijn al eerder met de
Kamer gedeeld9. De voordelen van een centrale biometrische database, in het geval dat de data alleen
gebruikt worden ten behoeve van reisdocumenten, zijn als volgt:

• Het is eenvoudiger om bij verlies van een paspoort of identiteitskaart de identiteit
van de aanvrager te verifiëren waardoor misbruik wordt tegengegaan.

• Een centrale database biedt een goede ondersteuning als er twijfel over iemands identiteit
ontstaat.

• Een database biedt meer mogelijkheden identiteitsfraude tegen te gaan.

Destijds is afgezien van de centrale opslag van vingerafdrukken vanwege zorgen over
privacy, de veiligheid van een centrale database en function creep.10

Biometrische data die afgegeven zijn ten behoeve van het paspoort kunnen niet gebruikt
worden voor opsporingsdoeleinden.

Vraag 7

Zijn er in Europa landen die, net als in de VS, vingerafdrukken in een database registreren?
Zo ja, om welke landen gaat het?

Antwoord 7

De database van de Verenigde Staten waaraan het artikel refereert betreft de registratie
van mensen die het land betreden of passeren en niet de Amerikaanse nationaliteit
bezitten. Dit gebeurt in Europa ook. Ik heb daarvan geen recent overzicht, maar eerder
is uw Kamer gemeld11 dat diverse Europese landen een database hebben met vingerafdrukken, afgenomen ten
behoeve van het paspoort. Dit betreft Bulgarije, Cyprus, Estland, Finland, Frankrijk,
Griekenland, Letland, Litouwen, Luxemburg, Malta, Oostenrijk, Portugal en Spanje.

Vraag 8

Wat zijn van het bovenstaande de mogelijke gevolgen voor de Paspoortwet?

Antwoord 8

De bepalingen van de Paspoortwet met betrekking op een centrale reisdocumentenadministratie
zoals geregeld met de Rijkswet van 11 juni 2009 (zie vraag 2) zijn niet in werking
getreden. Indien vingerafdrukken centraal zouden moeten worden opgeslagen ten behoeve
van het reisdocumentenstelsel, zouden de Paspoortwet en onderliggende regelgeving
moeten worden aangepast.