Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van de leden Koopmans en Bosman over het bericht ‘Rusland: buitenlandse marineschepen niet meer zomaar langs kust Siberië‘

Antwoord van Minister Blok (Buitenlandse Zaken) en van Minister Bijleveld-Schouten
(Defensie) (ontvangen 16 januari 2019).

Vraag 1

Bent u bekend met het bericht «Rusland: buitenlandse marineschepen niet meer zomaar
langs kust Siberië»?1

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2

Klopt het dat de Russische autoriteiten vanaf nu wensen te worden ingelicht alvorens
buitenlandse (marine)schepen gebruik willen maken van de Noordelijke Zeeroute?

Antwoord 2

Mikhail Mizintsev, Hoofd Nationaal Defensie Centrum van het Russische Ministerie van
Defensie, deed tijdens een bijeenkomst voor Russische ambtenaren de uitspraak dat
vanaf 2019 een meldingsplicht zou gaan gelden voor buitenlandse marineschepen die
willen varen over de Noordelijke Zeeroute.

Over de precieze inhoud en reikwijdte van de (mogelijk voorgenomen) maatregel is niets
bekend.

Vraag 3

Klopt het dat het (ook) internationale wateren betreft? Zo ja, hoe verhoudt dit besluit
zich dan tot het zeerecht?

Antwoord 3

De precieze inhoud en reikwijdte van de (mogelijk voorgenomen) maatregel is niet bekend.
Om die reden is het ook niet mogelijk om aan te geven hoe een dergelijk voorstel zich
tot het internationaal recht van de zee zou verhouden.

In algemene zin geldt dat op basis van het internationaal recht van de zee buitenlandse
marineschepen recht hebben op onschuldige doorvaart in de territoriale zee en vrijheid
van navigatie in de exclusieve economische zone. Het vereisen van voorafgaande notificatie
in deze zeegebieden zou in strijd zijn met het recht op onschuldige doorvaart en de
vrijheid van navigatie. In de binnenwateren van Rusland mag voorafgaande notificatie
wel worden vereist.

Vraag 4

Deelt u de zorg dat dergelijke claims de internationale handel, stabiliteit en mogelijk
ook de wetenschap – nu en in de toekomst – kunnen schaden?

Antwoord 4

Daar de precieze inhoud van de (mogelijk voorgenomen) maatregel niet bekend is, kan
het kabinet niet in een appreciatie voorzien. Wel is het kabinet van mening dat het
internationaal recht van de zee moet worden nageleefd en er geen onnodige beperkingen
moeten worden opgelegd aan de zeevaart. De Minister van Buitenlandse Zaken heeft dat
beginsel ook onderstreept tijdens de NAVO-ministeriële bijeenkomst (4–5 december jl.)
en de OVSE-ministeriële bijeenkomst van 6 december jl.

Vraag 5

Kunt u zich de oproep van het lid Becker inzake het herijken van de Arctische strategie
in 2019 herinneren?2 Zo ja, kunt u al inschatten wanneer de Kamer deze strategie, of de herijking van
de vorige, kan verwachten?

Antwoord 5

Ja. Ik bevestig hierbij mijn toezegging dat er een update van het veiligheidsdeel
van de Nederlandse Polaire Strategie 2016–2020 komt. Daarin zal ik ingaan op de veiligheidsrisico’s
rond het Noordpoolgebied en wat dit betekent voor verbindingen die onze veiligheid
en welvaart genereren (flow security). Want voedsel, grondstoffen, andere goederen en ook diensten moeten ongestoord kunnen
worden ingevoerd en uitgevoerd.

Deze update zal u medio 2019 in de vorm van een Kamerbrief worden toegestuurd. In
2020 volgt een geheel geactualiseerde Polaire Strategie 2021–2025.

Vraag 6

Hebt u tevens kennisgenomen van de diverse berichten over toegenomen Russische onderzeebootactiviteit3, de (voorbereiding van) plaatsing van Russische raketsystemen4 en de bouw van een nieuwe militaire basis5 in de Arctische regio? Zo ja, hoe beoordeelt u deze berichten? Deelt u de zorgen
over deze militaire activiteit, in het bijzonder gezien de recente berichtgeving over
Russische provocatie van Nederlandse en Britse mariniers in de regio, zoals recent
beschreven door de commandant van het Korps Mariniers?6

Antwoord 6

Het kabinet heeft hiervan kennisgenomen. Zoals ook in de Kamerbrief van 19 oktober
jongstleden (kamerstuknummer 33 694-22) staat vermeld, is er sprake van een veranderende veiligheidsomgeving. De uitbreiding
van de Russische militaire activiteiten in diverse regio’s en de plaatsing van Russische
raketsystemen aan de grenzen van de NAVO zijn enkele voorbeelden van deze toegenomen
Russische assertiviteit. Ten aanzien van de voornemens van het kabinet aangaande de
versterking van de NAVO verwijs ik u naar het «Nationaal Plan Defensie-uitgaven ten
behoeve van de NAVO» dat u op vrijdag 14 december jl. toeging.

Het kabinet houdt de militaire opbouw van de Russische Federatie nauwlettend in de
gaten, maar blijft zich tegelijkertijd inspannen om de dialoog met Rusland gaande
te houden, zowel via bilaterale diplomatieke kanalen als via de EU en de NAVO. Het
kabinet heeft daarbij speciale aandacht voor het voorkomen van misverstanden, incidenten
en spanningen, die kunnen voortkomen uit bewuste of onbewuste provocaties.

Vraag 7

Bent u bereid in de nieuwe Arctische strategie in te gaan op de recente geopolitieke
ontwikkelingen in de regio, de betekenis van de toegang tot de Noordelijke Zeeroute,
de maatregelen die worden getroffen om stabiliteit in deze regio te garanderen en
hoe de Nederlandse strategie zich verhoudt tot de Geïntegreerde Buitenland- en Veiligheidsstrategie
(GBVS) en de Defensienota enerzijds en de diverse relevante strategieën van onze bondgenoten
anderzijds?

Antwoord 7

De nieuwe arctische strategie zal ook de recente geopolitieke ontwikkelingen in de
regio en de betekenis van de toegang tot de Noordelijke Zeeroute adresseren waarbij
de Geïntegreerde Buitenland- en Veiligheidsstrategie (GBVS) en de Defensienota enerzijds
en de diverse relevante strategieën van onze bondgenoten anderzijds mede in beschouwing
worden genomen.