Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Lodders over het bericht ‘Weer ongeluk met gevaarlijk Multiplay-springkussen’

Antwoord van Minister Bruins (Medische Zorg) (ontvangen 27 november 2018).

Vraag 1

Bent u bekend met het bericht «Weer ongeluk met gevaarlijk Multiplay-springkussen»?1

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2

Wanneer zullen de Kamervragen over «Twee zwaargewonde kinderen na val onveilig speeltoestel»,
ingezonden 21 september 2018, beantwoord worden?2

Antwoord 2

De antwoorden op deze Kamervragen zijn op 23 oktober 2018 aan uw Kamer toegestuurd
(Aanhangsel Handelingen, vergaderjaar 2018–2019, nr. 396).

Vraag 3

Herinnert u zich dat de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) naar aanleiding
van twee ernstige ongevallen met springkussens heeft geëist dat verkopers en verhuurders
van de Multiplay-springkussens extra maatregelen treffen om de toestellen veilig te
houden voor kinderen? Welke extra maatregelen zijn er geëist en hoeveel tijd hebben
de verkopers en verhuurders van deze springkussen gekregen om aan deze maatregelen
te voldoen? Op welke manier is deze eis tot aanvullende maatregelen gecommuniceerd
met de leveranciers? Wanneer en op welke manier wordt gecontroleerd of men voldaan
heeft aan deze eis?

Antwoord 3

De NVWA heeft op vrijdag 28 september een brief verzonden aan de vier haar bekende
importeurs/ leveranciers van opblaasbare speeltoestellen van het type Multiplay. In
dat schrijven heeft de NVWA deze bedrijven opgedragen haar bestaande en nieuwe afnemers
(nogmaals) duidelijk en indringend te informeren dat bij gebruik van de opblaasbare
speeltoestellen aan de aanwijzingen voor veilig gebruik dient te worden voldaan, waaronder
een valdempende ondergrond, een juiste opstelling van het toestel en permanent toezicht
tijdens het gebruik. De importeurs/leveranciers zijn naar aanleiding hiervan geïnspecteerd
op naleving van de regels en opvolging van de brief en akkoord bevonden.

Daarnaast heeft één van de importeurs/leveranciers op eigen initiatief speeltoestellen
aangepast om daarmee, na goedkeuring door een aangewezen keuringsinstelling (AKI),
het veiligheidsniveau van de speeltoestellen te verhogen.

Vraag 4

Heeft u ook het volgende gelezen op de website van de NVWA: «De NVWA heeft leveranciers
nadrukkelijk gewezen op de voorwaarden voor veilig gebruik van Multiplay speeltoestellen.
Leveranciers moeten ervoor zorgen dat een toestel is goedgekeurd door een Aangewezen
Keuringsinstantie (AKI), op de juiste wijze is opgesteld en rondom is voorzien van
valdempend materiaal. Ook moet er voldoende gebruikstoezicht zijn tijdens het gebruik»?
Is dit de enige wijze van communiceren naar leveranciers? Zo nee, welke andere vorm
heeft er plaatsgevonden?

Antwoord 4

De NVWA heeft op vrijdag 28 september een brief verzonden aan de vier haar bekende
importeurs/ leveranciers van opblaasbare speeltoestellen van het type Multiplay. Zie
ook het antwoord op vraag 3.

Vraag 5

Vindt u dat deze voorwaarden die door de NVWA aan de leveranciers zijn gesteld (bijvoorbeeld
inzet van valdemping en toezicht) ook duidelijk gecommuniceerd moeten worden door
de leverancier aan de consumenten die zich op de koop of huur van een springkussen
oriënteren? Zo ja, gebeurd dit ook en wordt hier toezicht op gehouden? Zo nee, waarom
niet?

Antwoord 5

De informatie die de leveranciers of verhuurders aan hun afnemers dienen te geven
geldt voor alle afnemers, ongeacht of dit een natuurlijk of rechtspersoon betreft.
Deze gebruiksaanwijzing dient alle relevante informatie te geven die een veilig gebruik
van het toestel mogelijk maakt. Hierbij richt de gebruiksaanwijzing zich op alle momenten
in de gebruiksfase: installatie, montage, gebruik, inspectie en onderhoud. De beoordeling
van de juistheid en volledigheid van de aanwijzingen voor veilig gebruik maken onderdeel
uit van de keuring door de AKI’s. Deze in de Nederlandse taal gestelde aanwijzingen
dienen met het toestel te worden meegeleverd. Er geldt voor springkussens, net als
voor andere producten, geen wettelijke verplichting om deze informatie in de oriëntatiefase
van een mogelijke aankoop te verstrekken. Ik zie geen reden specifiek voor speeltoestellen
aanvullende eisen te stellen aan de informatievoorziening in de oriëntatiefase. De
NVWA ziet steekproefsgewijs toe op de naleving van de regels met betrekking tot informatieverstrekking
door leveranciers of verhuurders.

Vraag 6

Wat vindt u van het feit dat er tal van multiplay-springkussens aangeboden worden
voor koop of huur, er een aantal ernstige ongelukken hebben plaatsgevonden, er geëist
is dat leveranciers extra maatregelen treffen om toestellen veilig te houden voor
kinderen en er in de oriëntatiefase (online tot de laatste stap die gezet moet worden
om over te gaan tot koop of huur) geen melding wordt gemaakt van de veiligheidsvoorschriften,
zoals valdempend materiaal en gebruikstoezicht? Deelt u de mening dat zolang niet
duidelijk is of deze springkussens veilig zijn er minimaal in afwachting van het onderzoek
een waarschuwing duidelijk zichtbaar voor de consument geplaatst zou moeten worden?
Zo nee, waarom niet?

Antwoord 6

Voor het eerste deel van uw vraag verwijs ik u naar mijn antwoord op vraag 5.

Speeltoestellen die naar het oordeel van een AKI veilig zijn worden voorzien van expliciete
waarschuwingsopschriften indien die voor een specifiek toestel relevant zijn. Deze
opschriften maken in dat geval onderdeel uit van de (goed)keuringsprocedure. Indien
speeltoestellen worden verhandeld die niet voorzien zijn van een certificaat van goedkeuring
is dit in strijd met de regels en dient verhandeling en gebruik te worden gestaakt.
Op deze manier wordt er zorg voor gedragen dat opblaasbare speeltoestellen veilig
kunnen worden gebruikt. Ik acht het niet nodig in aanvulling hierop een aparte waarschuwing
bij deze toestellen te plaatsen.

Vraag 7

Klopt het dat de NVWA het type «Multiplay Piraat» buiten gebruik heeft gesteld? Klopt
het dat de enige reden is dat deze kussens niet door een keuringsinstantie gekeurd
zijn op veiligheid? Kan de NVWA garanderen dat alle andere types die op de markt zijn
wel over de juiste certificaten beschikt? Hoe kan de consument dit controleren?

Antwoord 7

De NVWA heeft het type «Multiplay Piraat» buiten gebruik gesteld vanwege het niet
aantoonbaar voorhanden hebben van een certificaat van goedkeuring. De NVWA kan niet
garanderen dat alle andere types en toestellen die op de markt zijn wel over een certificaat
van goedkeuring beschikken omdat de NVWA steekproefsgewijs en op basis van signalen
inspecteert en controleert. De consument die een toestel huurt kan controleren of
er een certificaat van goedkeuring aanwezig is door hier bij de huur expliciet om
te vragen. Bij gebruik door kinderen van speeltoestellen die in exploitatie worden
aangeboden, zoals op festivals, buurtfeesten of speelhallen, is dit door een consument
of gebruiker te controleren door navraag te doen bij de exploitant.

Vraag 8

Aan welke regels moet een multiplay-springkussen voldoen? Wie stelt deze regels op?

Antwoord 8

Speeltoestellen dienen te voldoen aan de eisen zoals gesteld in het Warenwetbesluit
attractie- en speeltoestellen en de bijbehorende bijlagen I en II. Deze regels zijn
in 1996 door de destijds verantwoordelijke Minister opgesteld en zijn met instemming
van uw Kamer sinds 1997 van kracht. Bij het ontwerp en de beoordeling van een speeltoestel
wordt gebruik gemaakt van Europese productnormen waarin gedetailleerd beschreven staat
op welke wijze een toestel kan worden beoordeeld. AKI’s toetsen speeltoestellen aan
hun wettelijke eisen en hanteren hierbij de Europese productnormen.

Vraag 9

Kunt u aangeven hoeveel overtredingen er geconstateerd zijn bij leveranciers, keuringsinstanties
en of anderen van multiplay-springkussens in de afgelopen vijf jaar (per jaar, per
instantie)? Kunt u aangeven hoeveel boetes en of waarschuwingen er in deze periode
uitgedeeld zijn (per instantie)?

Antwoord 9

De door u gevraagde gegevens kan ik uw Kamer niet leveren. Deze gegevens worden door
de NVWA niet geregistreerd omdat de NVWA zich in haar toezicht op leveranciers richt
op de bedrijfsprocessen en niet op specifieke toestellen.

Bij het toezicht door de NVWA op de AKI’s wordt via een audit beoordeeld of de AKI
werkt volgens de principes van internationale standaarden (ISO). Ook hierbij vindt
geen registratie plaats van toesteltypen.

Wel zijn over geheel 2017 de resultaten van door de NVWA uitgevoerde inspecties bij
overdekte speellocaties beschikbaar en gepubliceerd op de website van de NVWA. Zie
https://www.nvwa.nl/onderwerpen/speeltoestellen. De inspectieresultaten bij indoor speelhallen over de eerste helft van 2018 worden
naar verwachting in maart 2019 gepubliceerd.

Vraag 10

Klopt het dat er vier keuringsinstanties (AKI) zijn aangewezen die de technische keuring
van een toestel en het toetsen van de juistheid en volledigheid van de instructies
voor veilig gebruik mogen uitvoeren? Zijn deze keuringsinstanties in de afgelopen
vijf jaar gecontroleerd door de NVWA? Zijn er overtredingen geconstateerd en waarschuwingen
en of boetes uitgedeeld? Zijn er in de afgelopen vijf jaar andere keuringsinstanties
geweest die aangewezen waren als AKI waarbij de keuringsbevoegdheid is ingetrokken?
Zo ja, wat was de reden?

Antwoord 10

Het aantal aangewezen keuringsinstanties (AKI’s) voor de keuring van speeltoestellen
is de laatste jaren afgenomen tot het huidige aantal van vier. Deze AKI’s zijn de
afgelopen jaren jaarlijks door de NVWA ge-audit. Tijdens een audit kunnen tekortkomingen
worden geconstateerd waarvan verslag wordt gemaakt.

Kleine tekortkomingen worden in het audit verslag opgenomen en moeten bij de volgende
audit door de AKI verholpen zijn. Bij grotere tekortkomingen worden met de AKI afspraken
gemaakt over de termijn waarbinnen deze opgelost moeten zijn. De NVWA controleert
of deze afspraken door de AKI worden nagekomen.

Het auditverslag wordt zowel aan de betreffende AKI als aan mijn departement verzonden.
Indien de NVWA op basis van het aantal en de ernst van de tekortkomingen aanleiding
ziet kan zij mij adviseren de aanwijzing van een AKI op te schorten of in te trekken.
De afgelopen jaren is mijn ambtsvoorganger op basis van advies van de NVWA eenmaal
tot intrekking van de aanwijzing van een AKI overgegaan omdat de betreffende AKI haar
taak als keuringsinstantie in het oordeel van de NVWA onvoldoende invulde.

Vraag 11

Hebben de aangekondigde gesprekken tussen NVWA en de vier AKI’s om fraude met goedkeuringscertificaten
tegen te gaan reeds plaatsgevonden? Zo ja, wat is de uitkomst van deze gesprekken?

Antwoord 11

Op 3 oktober 2018 is er op initiatief van de NVWA hierover overleg met de AKI’s gevoerd.
Daarbij is de AKI’s verzocht maatregelen te treffen om de kans op fraude met certificaten
van goedkeuring tegen te gaan. Daarbij is onder andere aangedragen om de certificaten
te voorzien van een foto en te onderzoeken op welke wijze een uniek nummer aan, op
of in een speeltoestel kan worden aangebracht, zoals bij attractietoestellen reeds
het geval is.

Op 20 november vindt een vervolgoverleg plaats met de AKI’s om de voortgang op de
verzochte maatregelen te bespreken.

Vraag 12

Hoeveel meldingen en constateringen van fraude met goedkeuringscertificaten hebben
er de afgelopen vijf jaar (overzicht per jaar) plaatsgevonden?

Antwoord 12

De NVWA-IOD heeft in de periode 2013–2018 in totaal zeven signalen ontvangen over
mogelijke fraude met goedkeuringscertificaten. Twee signalen zagen op opblaasbare
speeltoestellen en vijf op kermisattracties. Voor drie signalen kon de vermeende fraude
niet worden aangetoond, voor drie signalen is de fraude aangetoond en is handhavend
opgetreden en één signaal heeft geleid tot een onderzoek dat nog loopt.

Vraag 13

Kunt u een uitgebreide toelichting geven op het handelen van de NVWA nadat deze zomer
twee kinderen een schedelbasisfractuur opliepen na een val van een multiplay-springkussen?
Welke stappen zijn er gezet na deze ongelukken in de controle op deze springkussens,
de controle op de keuringsinstanties, de instructie aan de keuringsinstanties? Hebben
de keuringsinstanties een aanvullende instructie gehad?

Antwoord 13

De NVWA heeft de twee incidenten die deze zomer plaatsvonden onderzocht. Uit de bevindingen
bleek dat de ongevallen konden plaatsvinden doordat adequaat (ouderlijk) toezicht
tijdens het gebruik ontbrak. Vanwege dit ontbrekende toezicht vond niet toegestaan
gedrag volgens de veiligheidsopschriften op het toestel plaats door kinderen.

De NVWA heeft bij beide incidenten getoetst of de opblaasbare speeltoestellen door
een AKI voorzien waren van een goedkeuringscertificaat. Bij een van deze toestellen
(«Multiplay Piraat») bleek dit niet het geval. Daarop zijn rapporten van bevinding
opgemaakt tegen de exploitant, verhuurder en importeur/leverancier. Deze laatste is
opdracht gegeven al haar afnemers te sommeren deze variant van het type Multiplay
met onmiddellijke ingang buiten gebruik te stellen. Of hier opvolging aan is gegeven
is door de NVWA in een steekproef getoetst. De in de steekproef gecontroleerde toestellen
bleken inderdaad buiten gebruik gesteld.

Naast deze acties heeft de NVWA bij de betreffende producent/importeur alle voorhanden
zijnde toestellen gecontroleerd op het aanwezig zijn van een keuringscertificaat.

Vervolgens is aan alle bij de NVWA bekende importeurs en leveranciers van opblaasbare
speeltoestellen een brief verzonden waarin hen wordt gesommeerd haar afnemers nog
eens extra onder de aandacht te brengen dat de exploitatie van deze toestellen slechts
mag plaatsvinden onder de voorwaarde van juiste opstelling en adequaat toezicht tijdens
het gebruik zoals in de aanwijzingen voor veilig gebruik (als onderdeel van de goedkeuring)
staat vermeld.

Deze boodschap is door de NVWA ook gecommuniceerd op haar website.

Ook heeft de NVWA de organisatoren van de bij haar bekende springkussenfestivals die
nog dit jaar worden gehouden de bovengenoemde boodschap overgebracht. Vervolgens heeft
de NVWA enkele van deze festivals geïnspecteerd.

Door een werknemer van een van de AKI’s is in de media in de media geuitekt adequaat
glag, maar de uitkomst van het gesprek beschriven.n twijfel geuit over de rechtmatige
goedkeuring van opblaasbare speeltoestellen van het type Multiplay. Dit was in tegenspraak
met een door een andere AKI uitgevoerde hernieuwde keuring met een nieuwe goedkeuring
tot gevolg. De NVWA heeft naar aanleiding daarvan een bijeenkomst belegd met de AKI’s.
De problematiek is met de AKI’s besproken en hen is gevraagd tot eensluidende keuring
en betere afstemming van keuringen te komen. Tevens is hen gevraagd de onomstotelijke
koppeling tussen certificaat en gekeurd toestel te verbeteren.

Ten slotte heeft de NVWA door middel van herprioritering capaciteit vrijgemaakt om
de ontvangen meldingen ten aanzien van opblaasbare speeltoestellen met prioriteit
op te kunnen pakken. Het aantal meldingen over opblaasbare speeltoestellen is de afgelopen
maand met negen toegenomen, waaronder twee meldingen met letsel. Zoals eerder aan
uw Kamer gemeld, zijn er in de rest van 2018 in totaal 14 meldingen binnengekomen
over opblaasbare speeltoestellen van het type Multiplay. In vier gevallen heeft er
een inspectie plaatsgevonden en zeven gevallen zijn nog in behandeling. Drie meldingen
hebben niet tot een inspectie geleid. Twee meldingen met letsel zijn door de NVWA
met voorrang behandeld. Bij een van deze twee meldingen bleek een opblaasbaar speeltoestel
van het type Multiplay betrokken.

Bij beide meldingen bleek eveneens dat de ongevallen plaats konden vinden doordat
adequaat toezicht tijdens het gebruik ontbrak, waardoor het toestel onjuist gebruikt
kon worden door kinderen.

Vraag 14

Kunt u aangeven welke acties er tussen de eerste melding van de ongevallen en het
bericht rond 3 oktober 2018 dat de NVWA de springkussens van het type «piraat» verbod
hebben plaatsgevonden?

Antwoord 14

De NVWA heeft:

• Onderzoek gedaan naar de incidenten en getoetst of bij de speeltoestellen een door
een AKI afgegeven goedkeuringscertificaat aanwezig was.

• De betreffende toestellen buiten werking gesteld.

• Risicobeoordeling opgesteld.

• Rapport van bevindingen opgemaakt tegen de exploitant en importeur/leverancier.

• Producent/importeur opdracht gegeven al haar afnemers te sommeren de variant «piraat»
van het type Multiplay met onmiddellijke ingang buiten gebruik te stellen.

• Door middel van een steekproef de opvolging van gesommeerde maatregelen gecontroleerd
en akkoord bevonden.

• Bij betreffende producent/importeur alle voorhanden zijnde toestellen gecontroleerd
op de aanwezigheid van een keuringscertificaat.

Vraag 15

Klopt het bericht dat een inspecteur begin augustus een multiplay-springkussen heeft
afgekeurd? Klopt het dat de NVWA pas twee maanden later aanvullende maatregelen afgekondigd
heeft? Zo ja, wat vindt u hiervan?

Antwoord 15

In het geval waarop u doelt is begin augustus een speeltoestel buiten gebruik gesteld
door een inspecteur van de NVWA. De producent heeft daarop een nieuwe beoordeling
bij de AKI aangevraagd. Het verslag van deze nieuwe beoordeling is door de NVWA ontvangen
op 22 september. Naar aanleiding van de bevindingen van de AKI en een beoordeling
van de risico’s in het licht van het eerdere incident heeft de NVWA de importeurs
van deze toestellen nogmaals expliciet gewezen op het intensief en expliciet overbrengen
van de voorwaarden voor veilig gebruik aan haar afnemers in de keten. Daarbij heeft
tevens berichtgeving aan het publiek via de website van de NVWA plaatsgevonden.

Ik vind dat de NVWA hierin zorgvuldig heeft gehandeld.

Vraag 16

Kunt u toelichten waar het werk van de keuringsinstanties op houdt en het toezicht
door de NVWA wordt overgenomen? Kunt u aangeven wie verantwoordelijk is voor de instructies
van de keuringsinstanties?

Antwoord 16

Op verzoek van een importeur/leverancier keurt een AKI een speeltoestel, inclusief
de aanwijzingen voor veilig gebruik, en beoordeelt of het aan de eisen van het Warenwetbesluit
attractie- en speeltoestellen voldoet. Indien de AKI van oordeel is dat dit het geval
is wordt een certificaat van goedkeuring afgegeven. Indien de AKI nadien op basis
van nieuwe feiten tot een ander oordeel komt, dan is de AKI verplicht het eerder afgegeven
certificaat van goedkeuring in te trekken en dit aan de andere AKI’s en de NVWA te
melden. De eigenaar/exploitant van het speeltoestel dient dan per omgaande de exploitatie
van het toestel te staken.

De NVWA houdt toezicht op de verhandelings- en exploitatiefase van een speeltoestel
en toetst daarbij of een speeltoestel van een geldig certificaat van goedkeuring is
voorzien en of de instructies voor veilig gebruik worden nageleefd. Bij geconstateerde
afwijkingen handelt de NVWA conform haar interventiebeleid dat er primair op is gericht
de overtredingssituatie te (laten) beëindigen. Bij twijfel over de juistheid van de
getoonde certificaten, neemt de NVWA contact op met de AKI, die het heeft afgegeven
en verifieert de juistheid bij de AKI.

Daarnaast houdt de NVWA in opdracht van mijn departement toezicht op de AKI’s door
het periodiek uitvoeren van audits. De auditverslagen worden verzonden aan de directie
van de AKI en, al dan niet vergezeld van een advies tot opschorting of intrekking
van de aanwijzing, aan mijn departement.

AKI’s worden aangewezen door mijn departement. Mijn departement is daarmee ook verantwoordelijk
voor de instructies aan de keuringsinstanties.

Vraag 17

Kunt u aangeven hoe een consument kan bepalen bij de koop of huur van een multiplay-springkussen
of het om het betreffende type «Multiplay-springkussen Piraat» gaat?

Antwoord 17

Een koper of huurder van een opblaasbaar speeltoestel kan op het certificaat van goedkeuring,
of in een technisch dossier van de exploitant, nagaan om welk type het gaat. De verkoper
of verhuurder dient deze informatie te verstrekken. Mocht dit niet spontaan worden
gedaan dan kan een koper of huurder hier om vragen.

Vraag 18

Bent u ervan op de hoogte dat verschillende aanbieders, zowel koop als huur, online
multiplay-springkussens aanbieden met de benaming multiplay-piraat, multiplay-piratenschip
en multiplay-piratenboot? Deelt u de mening dat dit zeer verwarrend is en bijna onmogelijk
voor een consument om te weten of het betreffende type buiten gebruik is gesteld?

Antwoord 18

Ik ben voorstander van duidelijke communicatie, zeker als het de veiligheid van de
burger betreft. Voor het opblaasbare speeltoestel, aangeduid als «Multiplay Piraat»,
bleek geen certificaat van goedkeuring aanwezig. Daarom zijn deze toestellen buiten
gebruik gesteld en is het verhandelen van dit type verboden. De NVWA heeft dat duidelijk
gecommuniceerd. Dat andere opblaasbare speeltoestellen het woord «piraat» of een afgeleide
daarvan in de naam dragen is niet bevorderlijk voor die duidelijkheid.

Vraag 19

Bent u bereid deze vragen een voor een te beantwoorden?

Antwoord 19

Ja.