Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Van Kooten-Arissen over het bericht dat krabben en kreeften maandenlang lijden

Antwoord van Minister Schouten (Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit) (ontvangen 27 november
2018). Zie ook Aanhangsel Handelingen, vergaderjaar 2018–2019, nr. 171.

Vraag 1

Bent u bekend met het bericht «Schokkend! Lijdensweg van krabben en kreeften kan tot
zelfs maanden duren»?1

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2

Bent u bekend met de wijze waarop krabben en kreeften gevangen worden?

Antwoord 2

Ja. Krabben en kreeften worden bijvoorbeeld met kooien of sleeptuigen gevangen.

Vraag 3

Wordt daarbij, naar uw mening, het dierenwelzijn voldoende gerespecteerd? Zo ja, kunt
u dit onderbouwen? Zo nee, waar is er volgens u verbetering nodig en bent u bereid
om daarop actie te ondernemen?

Antwoord 3

Over het welzijn van deze schaaldieren is niet veel bekend. Het onderzoek hierover
staat internationaal in de kinderschoenen. Onderzoek naar welke hersendelen functioneren
als emotionele structuren is niet of nagenoeg niet gedaan. Het is daarom niet te zeggen
of deze dieren een emotionele gewaarwording hebben. Dit betekent niet dat er niet
respectvol met die dieren moet worden omgegaan. Als de NVWA zaken tegenkomt waarbij
de dieren niet fatsoenlijk worden behandeld wordt op grond van artikel 2.1 van de
Wet dieren, dat over mishandeling van dieren gaat, hiertegen opgetreden. Het veroorzaken
van pijn of letsel of het benadelen van de gezondheid of welzijn van de dieren zonder
redelijk doel of met overschrijding van hetgeen nodig is om dat doel te bereiken is
immers verboden.

Vraag 4 en 5

Bent u bekend met het feit dat krabben en kreeften van het moment van vangst tot het
moment van consumptie, soms meerdere maanden, geen voedsel krijgen en dus lange tijd
honger lijden? Wat is uw mening daarover?

Wordt daarmee, naar uw mening, het dierenwelzijn voldoende gerespecteerd? Zo ja, kunt
u dat onderbouwen? Zo nee, bent u bereid om daar actie op te ondernemen en op welke
wijze?

Antwoord 4 en 5

Over het welzijn van deze dieren is niet veel bekend. Dit laat onverlet dat respectvol
met de dieren moet worden omgegaan.

Deze dieren zijn koudbloedig. Het is niet te veronderstellen dat het langdurig voedsel
onthouden hetzelfde effect heeft als bij bijvoorbeeld zoogdieren.

Dat wil niet zeggen dat de dieren maanden lang voedsel onthouden moet worden.

Zie ook het antwoord op vraag 3.

Vraag 6, 7, 8 en 9

Bent u bekend met de vervoerswijze (zie bijlage) waarbij kreeften werkelijk geen enkele
bewegingsruimte hebben? Wat is uw mening daarover?

Wordt daarmee, naar uw mening, het dierenwelzijn voldoende gerespecteerd? Zo ja, kunt
u dat onderbouwen? Zo nee, bent u bereid om daarop actie te ondernemen en op welke
wijze?

Kunt u aangeven hoeveel kreeften gemiddeld het transport overleven?

Kunt u aangeven hoeveel kreeften er op andere momenten in de keten, van vangst tot
consumptie, overlijden?

Antwoord 6, 7, 8 en 9

Ik ben bekend met de wijze van transport van kreeften. De beperking van de bewegingsruimte
is vooral bedoeld om verwondingen te voorkomen.

Er zijn geen gegevens beschikbaar van overleving tijdens en na het transport.

De kreeften zijn duur en worden geïmporteerd met als doel te worden geconsumeerd.
Importeurs van levende kreeften hebben er dus alle belang bij dat de dieren in goede
conditie worden gehouden en dat ze dus op een goede manier worden behandeld. Zie voorts
ook het antwoord op vraag 3.

Vraag 10

Wat zijn de wettelijke regels omtrent het vervoer van levende krabben en kreeften?

Antwoord 10

Voor het vervoer van levende krabben en kreeften zijn geen specifieke regels vastgesteld.

Vraag 11

Kunt u een vergelijking maken tussen de regelgeving voor pluimvee, levend vee (varkens
en koeien) en kreeften voor wat betreft de minimale bewegingsruimte per dier, maximale
transporttijden, water- en voedingsvoorzieningen? Zo nee, waarom niet?

Antwoord 11

Voor het vervoer van pluimvee en levend vee zijn in Verordening (EG) nr. 1/2005 voorschriften
opgenomen ten aanzien van de minimale bewegingsruimte per dier, maximale transporttijden,
water- en voedingsvoorzieningen. Voor het vervoer van kreeften zijn dergelijke voorschriften
niet vastgesteld.

Vraag 12, 13, 14, 15, 16, 17 en 18

Klopt het dat kreeften gedurende de vaartocht van Canada naar Nederland (+/- 12 dagen)
opgesloten zitten in zeer smalle compartimenten? Wat is uw mening daarover?

Wordt daarmee, naar uw mening, het dierenwelzijn voldoende gerespecteerd? Zo nee,
bent u bereid actie te ondernemen om dergelijke dierenwelzijnsmisstanden te voorkomen
en op welke wijze?

Klopt het dat levende dieren die aankomen op Schiphol altijd in quarantaine genomen
worden?

Klopt het dat levende kreeften als versproduct en niet als levende dieren gezien worden?
Zo ja, kunt u uitleggen waarom levende kreeften op gelijke voet gesteld worden met
fruit en snijbloemen?

In hoeverre kan het dierenwelzijn voor levende kreeften in deze situatie gewaarborgd
worden?

Klopt het dat de levende kreeften tot ze afgehaald worden op Schiphol in de koeling
geplaatst worden en kunt u aangeven hoelang kreeften daarin staan (maximale voorgekomen
verblijfsduur) en bij welke temperatuur?

Vindt u dit beantwoorden aan de vereisten voor dierenwelzijn? Zo ja, waarom? Zo nee,
bent u bereid actie te ondernemen om dergelijke dierenwelzijnsmisstanden te voorkomen
en op welke wijze?

Antwoord 12, 13, 14, 15, 16, 17 en 18

Voor zover bekend worden er geen geïmporteerde kreeften en krabben over zee naar Nederland
getransporteerd. Krabben kunnen wel aangeland worden bij afslagen in Nederland. Deze
komen dan echter uit de Noordzee. Levende krabben en kreeften komen voornamelijk via
Schiphol binnen, ze worden gekoeld getransporteerd. Er worden geen dieren in quarantaine
geplaatst. Op Schiphol worden de dieren gehouden op een temperatuur van 2–6 graden
Celsius, wat overeenkomt met het natuurlijke habitat. De dieren worden zo snel mogelijk
door de bedrijven opgehaald en in tanks met schoon water en zuurstof gezet. Importeurs
van levende kreeften hebben er alle belang bij dat de dieren in leven blijven en dat
zij dus op een goede manier worden behandeld. Zie ook het antwoord op vraag 3.

Vraag 19, 20, 21, 22, 23 en 24

Bent u zich, naast de misstanden qua dierenwelzijn, ook bewust van de gevaren voor
de volksgezondheid als gevolg van de manier waarop levende kreeften vervoerd worden?

Worden er bacteriële steekproeven genomen om te controleren op de aanwezigheid van
gevaarlijke bacteriën? Zo nee, waarom niet?

Klopt het dat er geen controle plaatsvindt of kreeften nog leven bij aankomst in Nederland?

Wat is het gevaar voor de volksgezondheid van overleden en levende kreeften die zo
lang zo dicht op elkaar zitten? Deelt u de mening dat het dierenwelzijn ernstig in
het geding is? Zo nee, waarom niet? Zo ja, bent u bereid om hierop actie te ondernemen,
in welke mate en op welke termijn?

Acht u het waarschijnlijk dat er een verband is tussen het feit dat schaaldieren uit
het buitenland bekend staan vanwege de hoge kans op voedselvergiftiging en de wijze
van transport?2

Kunt u met zekerheid stellen dat er op dit dossier voldoende aandacht is voor de voedselveiligheid?
Zo ja, kunt u dit uitleggen? Zo nee, welke maatregelen gaat u nemen?

Antwoord 19, 20, 21, 22, 23 en 24

Bij aanlanden en import van de dieren wordt gecontroleerd of de dieren nog leven.
Krabben en kreeften moeten levend zijn om te kunnen worden verhandeld. Kreeften en
krabben worden in Nederland alleen gekookt gegeten. Daardoor worden eventueel bij
de levende dieren aanwezige ziekteverwekkers gedood. Koken is een effectieve methode.
De NVWA controleert daarom niet op de aanwezigheid van ziekteverwekkers in gekookte
kreeften en krabben. Er is geen aanleiding tot herziening van deze aanpak.

Vraag 25, 26, 27 en 28

Bent u bekend met de wijze waarop dieren gehouden worden op de verschillende verkooplocaties?

Wat vindt u ervan dat levende kreeften in glazen bakken gehouden worden met teveel
licht, te weinig schuilruimte en soms zelfs overleden soortgenoten?

Wat vindt u ervan dat levende kreeften op de markt, in de zon, op ijs tussen ledematen
van soortgenoten uitgespreid worden?

Kan in deze praktijkvoorbeelden voldaan zijn aan de eisen van dierenwelzijn? Zo ja,
hoe dan? Zo nee, bent u bereid om hierop actie te ondernemen, in welke mate en op
welke termijn?

Antwoord 25, 26, 27 en 28

De dieren worden veelal gehouden in tanks met schoon water die van zuurstof worden
voorzien. Het is aan te raden om uitdroging en sterke temperatuurovergangen te vermijden.
Het is aan de detailhandel om onnodige stress te voorkomen en te laten zien dat ze
zorgvuldig met de dieren omgaan. Voorts verwijs ik u naar het antwoord op vraag 3.

Vraag 29 en 30

Klopt het dat krabbenvlees en krabbenscharen, te koop in Nederland, verkregen worden
door het aftrekken van de scharen bij levende kreeften? Wat is uw mening daarover?

Wordt daarmee, naar uw mening, het dierenwelzijn voldoende gerespecteerd? Zo nee,
bent u bereid om hierop actie te ondernemen, in welke mate en op welke termijn?

Antwoord 29 en 30

Voor het in de EU in de handel brengen geldt dat alleen hele Noordzeekrabben in de
handel gebracht mogen worden, met uitsluiting van vrouwelijke krabben met eitjes en
krabben met zacht pantser (Verordening (EG) Nr. 2406/96 van de Raad van 26 november
1996 houdende vaststelling van gemeenschappelijke handelsnormen voor bepaalde visserijproducten).
Echter, in netten of korven kunnen scharen loskomen van de krabben bijvoorbeeld doordat
ze in de netten blijven hangen. Daarom wordt het in de Verordening(EG) Nr. 850/98
«voor de instandhouding van de visbestanden via technische maatregelen voor de bescherming
van jonge exemplaren van mariene organismen» toegestaan om een bepaalde hoeveelheid
scharen aan te landen. Voorts verwijs ik u voor het antwoord op vraag 30 naar het
antwoord vraag 3.

Vraag 31, 32 en 33

Is naar uw mening het vastbinden van scharen in lijn met de te respecteren intrinsieke
waarde van het dier en de vijf vrijheden van Brambell waarmee de aanwezigheid en de
mate van dierenwelzijn aan afgemeten kan worden? Zo ja, waarom? Zo nee, bent u bereid
om hierop actie te ondernemen, in welke mate en op welke termijn?

Deelt u de mening dat de wijze waarop omgegaan wordt met kreeften op geen enkele wijze
in lijn is met dierenwelzijnsprincipes? Zo nee, waarom niet?

Bent u van mening dat dit dierenleed acceptabel is? Zo ja, waarom?

Antwoord 31, 32 en 33

Zie het antwoord op vraag 3.

Vraag 34 en 35

Bent u bekend met onderzoek van Motivaction waaruit blijkt dat meer dan de helft van
de Nederlanders tegen het levend koken van krabben en kreeften is en bijna de helft
van de mensen vindt dat kreeften en krabben, zodra ze gevangen zijn, verdoofd geslacht
moeten worden? Wat is uw reactie daarop?3

Wat voor actie bent u in het algemeen bereid te nemen om dierenleed bij krabben en
kreeften tot een einde te brengen?

Antwoord 34 en 35

Ja. Zoals eerder aangegeven (Kamerstuk 21 501-32, nr. 875, 848 en 849) blijkt uit de studie van het toenmalige Imares-WUR, waarin alle beschikbare literatuur
is meegenomen, dat niet te concluderen is dat het ervaren van pijn door kreeften en
krabben mogelijk of juist onmogelijk is. De studie maakt ook duidelijk dat kennis
van één soort niet zomaar kan worden geëxtrapoleerd naar andere soorten. Ik blijf
bij mijn standpunt dat ik me vooral wil richten op soorten die voor Nederland van
aanzienlijk belang zijn. Dit mede gezien de relatief beperkte hoeveelheden krabben
en kreeften die in Nederland worden gevangen.