Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Karabulut over wapenleveranties aan Oekraïne

Antwoord van Minister Blok (Buitenlandse Zaken) en van Minister Kaag (Buitenlandse
Handel en Ontwikkelingssamenwerking) (ontvangen 25 oktober 2018).

Vraag 1

Kent u het bericht «Washington Quietly Increases Lethal Weapons to Ukraine»?1

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2

Hoe beoordeelt u de Amerikaanse wapenleveranties aan Oekraïne? Deelt u zorgen hierover
dat het bij kan dragen aan verscherpte tegenstellingen op het Europese continent?
Zo nee, waarom niet?

Antwoord 2

Conform de antwoorden op uw vragen d.d. 29 maart 2018 (kamerstuknummer 2018D20452) blijft het kabinet van mening dat het conflict in het oosten van Oekraïne alleen
via politieke weg kan worden opgelost. Wapenleveranties aan Oekraïne dragen naar de
mening van het kabinet niet bij aan een vreedzame oplossing van het conflict. Het
Kabinet heeft dit standpunt sinds het begin van het conflict in Oost-Oekraïne uitgedragen.

Tegelijkertijd heeft Oekraïne een legitieme veiligheidsbehoefte en het recht zijn
territoriale integriteit te beschermen. Verschillende andere landen, waaronder de
Verenigde Staten, maken op basis hiervan een andere afweging ten aanzien van wapenleveranties
aan Oekraïne.

Het kabinet is voorts van mening dat verscherpte tegenstellingen op het Europese continent
eerst en vooral veroorzaakt worden door Russische inmenging in het oosten van Oekraïne
en illegale annexatie door Rusland van de Krim. VS en Europa zijn eensgezind van mening
dat volledige naleving van de Minsk akkoorden door alle partijen de weg richting vreedzame
beslechting van het conflict is.

Vraag 3

Hoe verhouden wapenleveranties aan Oekraïne zich tot de Minsk Akkoorden? Staat dit
niet ten minste op gespannen voet met de geest van die afspraken?

Antwoord 3

De Minsk Akkoorden leggen geen restricties op wapenleveranties aan Oekraïne. Bepaalde
zware wapens dienen teruggetrokken te worden van de zogeheten «contactlijn» tussen
de zelfverklaarde volksrepublieken van Donetsk en Luhansk en het door de centrale
overheid gecontroleerde gebied in Oost-Oekraïne. De speciale monitoringsmissie van
de OVSE controleert de naleving van dit voorschrift.

Vraag 4

Welk beleid hanteert Nederland met betrekking tot wapenleveranties aan Oekraïne? Wordt
hier terughoudend in opgetreden? Zo nee, waarom niet?

Antwoord 4

Met betrekking tot Oekraïne hanteert Nederland hetzelfde wapenexportbeleid als tegenover
alle landen niet behorend tot de NAVO- en EU-lidstaten en daarmee gelijkgestelde landen
(Australië, Nieuw-Zeeland, Japan, Zwitserland). Dat houdt in dat alle aanvragen voor
exportvergunningen zorgvuldig worden getoetst aan de acht criteria van het EU Gemeenschappelijk
Standpunt inzake wapenexport. Per geval wordt een risico-inschatting gemaakt van de
eindbestemming, het eindgebruik en de aard van het goed.

Vanwege het conflict in het oosten van het land wordt bij de toetsing van aanvragen
die betrekking hebben op Oekraïne extra aandacht besteed aan criterium 3 en 4, welke
respectievelijk gaan over interne conflicten en regionale stabiliteit. Als niet kan
worden uitgesloten dat de goederen gewapende conflicten uitlokken, verlengen of bestaande
spanningen of conflicten in het land van eindbestemming vergroten, wordt geen vergunning
afgegeven.

Vraag 5

Is vanuit Nederland de afgelopen jaren militair materieel aan Oekraïne geleverd? Zo
ja, wat betreft dit?

Antwoord 5

Het Ministerie van Buitenlandse Zaken publiceert sinds 2004 elke maand een gedetailleerd
overzicht van alle afgegeven vergunningen voor militaire goederen en dual-use goederen met militair
eindgebruik, inclusief vergunningen voor tijdelijke uitvoer, op een publiek toegankelijke
website van de rijksoverheid.2 Hieruit volgt onderstaande overzicht voor afgegeven vergunningen voor definitieve uitvoer:

24-06-2005 Vizierkijkers alsmede delen en toebehoren daarvoor

03-07-2007 Vizierkijkers

20-06-2008 Infrarood nachtkijkers

17-03-2009 Vliegtuigmotor t.b.v. MIG29 gevechtsvliegtuig

29-08-2011 Parachute en drukregelaar voor gevechtsvliegtuig

22-11-2012 Geluiddempers voor jachtgeweren

25-04-2014 Delen voor gevechtsvliegtuigen

27-06-2016 Deel voor simulatiesysteem

18-08-2016 Delen voor Varta wielvoertuigen

29-12-2016 Actieve kool voor NBC filters

21-08-2017 Diverse producten voor ballistische bescherming

Voor de volledigheid vermeldt het kabinet dat het Ministerie van Buitenlandse Zaken
eveneens elk jaar gedetailleerd rapporteert over afgewezen vergunningaanvragen in
het aan de Kamer verzonden jaarrapport over het Nederlandse wapenexportbeleid. Voor
de jaren 2015–2018 levert dat het volgende overzicht van afgewezen vergunningaanvragen op:

13-09-2017 Magazijnen van het kaliber.308 Winchester

01-11-2016 Schokdempers

18-09-2015 Beeldversterkerbuizen voor nachtzichtkijkers (voor periscopen in gepantserde
voertuigen)

Vraag 6

Deelt u de opvatting dat het leveren van militair materieel aan Oekraïne niet aan
de orde zou mogen zijn zolang afspraken in het Minsk Akkoord door Kiev geschonden
blijven worden? Zo nee, waarom niet?

Antwoord 6

Oekraïne heeft te maken met een reële veiligheidsdreiging, zoals duidelijk blijkt
uit het voortdurende en zorgwekkende Russische optreden op de Krim en in Oost-Oekraïne.
Oekraïne kent daarmee een legitieme veiligheidsbehoefte. Juist vanwege de complexe
situatie in Oekraïne is het belangrijk om elke potentiële leverantie individueel en
zorgvuldig te beoordelen conform de in het antwoord op vraag 4 genoemde criteria.

Dat neemt niet weg dat Nederland consequent benadrukt dat alle partijen hun verantwoordelijkheden
onder de Minsk Akkoorden moeten nakomen. Zowel bilateraal als in multilaterale fora
spreekt Nederland Rusland en Oekraïne op deze verantwoordelijkheden aan.