Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Ellemeet over het bericht ‘8% van de Nederlandse vrouwen koopt geen anticonceptie uit geldgebrek’

Antwoord van Minister De Jonge (Volksgezondheid, Welzijn en Sport) (ontvangen 16 oktober
2018).

Vraag 1

Bent u bekend met het artikel «8% van de Nederlandse vrouwen koopt geen anticonceptie
uit geldgebrek»?1

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2

Wat is uw reactie op de bevindingen van Dokters van de Wereld dat 8% van de Nederlandse
vrouwen in de afgelopen tien jaar wel eens geen anticonceptie heeft gekocht uit geldgebrek?
Deelt u de mening dat dit een zorgelijke constatering is?

Antwoord 2

Uit het onderzoek blijkt dat met name kwetsbare vrouwen met beperkte financiële middelen
soms afzien van de aanschaf van anticonceptie. Dat is uiteraard geen wenselijke ontwikkeling.
Op 11 september jl. hebben zowel de Staatssecretaris als ik u geïnformeerd over respectievelijk
het traject onbedoelde (tiener) zwangerschappen en het programma Kansrijke start.
Ongeplande en ongewenste zwangerschappen zijn vooral een probleem bij kwetsbare vrouwen
(zoals dak- en thuisloos, illegaal, verstandelijk beperkt, verslaafd, sociaal geïsoleerd,
zeer jong, of psychisch belast). Dit heeft met verschillende redenen te maken, die
soms inderdaad ook financieel van aard zijn. Ongeplande en ongewenste zwangerschappen
leiden vaak tot gecompliceerde zwangerschappen, prenatale beschadiging, postnataal
toezicht of tenslotte uithuisplaatsing. Daarom is het belangrijk dit zoveel mogelijk
te voorkomen.

Het programma Nu Niet Zwanger (NNZ) is een succesvol lokaal programma dat in Tilburg
ontwikkeld is. NNZ voorkomt kwetsbaar ouderschap bij deze specifieke doelgroep via
een kortdurende, intensieve begeleiding op maat rond het bespreken van seksualiteit,
de kinderwens, de situatie van de vrouw (en partner) en door passend (langdurig) anticonceptiegebruik
te realiseren. NNZ wordt de komende twee jaar landsdekkend uitgevoerd om deze vrouwen
te helpen ervoor te kiezen op dit moment, in deze situatie, niet zwanger te worden.
Binnen het programma wordt aan gemeenten gevraagd de anticonceptie zonodig te financieren
voor deze kwetsbare groepen, waardoor vrouwen niet geconfronteerd worden met de kosten
van anticonceptie. Vanuit het Rijk wordt GGD GHOR NL gefinancierd om NNZ landsdekkend
uit te voeren de komende twee jaar. Ik ben van mening dat met het landsdekkende programma
Nu Niet Zwanger een grote groep kwetsbare vrouwen wordt bereikt.

Vraag 3

Bent u bereid om extra maatregelen te treffen om de nog bestaande (financiële) drempels
in de toegankelijkheid van anticonceptie weg te nemen? Zo ja, welke maatregelen? Zo
nee, waarom niet?

Antwoord 3

Zie mijn antwoord op vraag 2.

De anticonceptiepil wordt uit het basispakket van de Zvw vergoed voor meisjes en vrouwen
tot 21 jaar. Belangrijke overweging daarvoor was het voorkomen van tienerzwangerschappen.
Bij het voorkomen van zwangerschap gaat het niet om zorg ter behandeling van een aandoening;
er is geen sprake van een medische indicatie. Om die reden is anticonceptie geen vorm
van zorg waarvoor de basisverzekering is bedoeld.

Vraag 4, 5

Deelt u de zorgen dat abortus voor ongedocumenteerde vrouwen in Nederland niet financieel
toegankelijk is? Zo ja, wat wilt u hieraan doen? Zo nee, waarom niet?

Bent u bereid een regeling op te stellen voor ongedocumenteerde vrouwen die onvoldoende
financiële middelen hebben om een abortusbehandeling te bekostigen? Zo ja, wat zou
u in deze regeling willen opnemen? Zo nee, waarom niet?

Antwoord 4, 5

De financiering van de abortuszorg in Nederland is voor Wlz-verzekerden geregeld op
grond van de Kaderwet VWS-subsidies, en wel in de Subsidieregeling abortusklinieken.
Behandelingen in ziekenhuizen worden vergoed op grond van de Zorgverzekeringswet als
medisch specialistische zorg. Hiervoor is een medische indicatie nodig. Niet-Wlz-verzekerden,
zoals ongedocumenteerde vrouwen, betalen de abortuszorg zelf rechtstreeks aan de abortuskliniek.
Voor deze groep is er geen financieringstroom.

Voor zorg geleverd aan deze niet Wlz-verzekerden heeft de NZa tarieven vastgesteld,
die vergelijkbaar zijn met de tarieven in de Subsidieregeling abortusklinieken. Per
1 januari 2016 is de tariefsoort van de NZa gewijzigd van een vast tarief naar een
maximumtarief. Hierover heb ik uw Kamer in het verslag van een schriftelijk overleg
over de voorhangbrief wijziging tariefsoort abortushulpverlening aan niet-WLZ-gerechtigden2 geïnformeerd.

Klinieken hebben de afgelopen jaren meer verantwoordelijkheid gekregen voor hun eigen
financiën. Met de invoering van een maximumtarief voor abortuszorg aan niet-Wlz-verzekerden
werd beoogd de abortusklinieken meer flexibiliteit te geven in de tarieven die ze
aan niet-Wlz-verzekerden vragen. Klinieken hebben hiermee de mogelijkheid om op flexibele
wijze een lager tarief toe te kunnen passen, bijvoorbeeld wanneer de financiële draagkracht
van een vrouw erg laag is en zij niet in staat is het (volledige) bedrag te betalen.

De klinieken hebben ook de mogelijkheid financiële buffers op te bouwen, onder andere
vanuit de gesubsidieerde abortuszorg, bijvoorbeeld ter herinvestering in de zorg of
om financiële tegenvallers op te vangen. Hierbij kan gedacht worden aan de bekostiging
van behandelingen aan vrouwen die dit zelf niet kunnen opbrengen of slechts een deel
van het maximumtarief zelf kunnen betalen.