Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Kuzu over het bericht dat het strafhof in Caïro doodstraffen en zware gevangenisstraffen aan demonstranten heeft opgelegd

Antwoord van Minister Blok (Buitenlandse Zaken) (ontvangen 19 oktober 2018).

Vraag 1

Bent u bekend het bericht «Egypte: doodstraffen en zware gevangenisstraffen, Shawkan
komt mogelijk vrij»?1

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2 en 3

Wat vindt u ervan dat er 75 doodvonnissen, 47 levenslange gevangenisstraffen en celstraffen
variërend van 5 tot 15 jaar zijn opgelegd aan ruim 700 mensen?

Klopt het dat de rechtbank in Caïro de veroordelingen heeft uitgesproken zonder overtuigend
bewijs tegen de verdachten?

Antwoord 2 en 3

Ik heb met zorg kennis genomen van de vonnissen in de Raba’a sit-in dispersalzaak. Nederland heeft de zaak de afgelopen jaren nauwlettend gevolgd. Het Kabinet
is principieel tegen de uitvoer van de doodstraf, waar ook ter wereld, en beschouwt
het als een wrede en inhumane wijze van bestraffing. Nederlands zet zich, onder andere
via de EU, in voor de afschaffing van de doodstraf.

Nederland heeft zich samen met Duitsland ingezet om de Raba’a sit-in dispersal zaak in EU-verband te monitoren. Hierover is destijds geen consensus bereikt. Derhalve
hebben diplomaten van de Nederlandse Ambassade in Cairo, in eerste instantie samen
met collega’s uit Duitsland, Canada en Noorwegen, en later ook vergezeld door collega’s
uit Frankrijk, de Verenigde Staten en België zittingen in deze zaak gemonitord. Daarnaast
heeft Nederland herhaaldelijk, en op alle niveaus, zorgen over deze zaak aangekaart
bij de Egyptische autoriteiten.

Volgens Egyptische juristen was er in deze zaak geen sprake van een eerlijke procesgang.
Zo zouden getuigen achter gesloten deuren in afwezigheid van de verdachten gehoord
zijn, is het advocaten geweigerd om bepaalde vragen aan getuigen te stellen en waren
getuigen in staat om elkaars getuigenissen bij te wonen, hetgeen niet is toegestaan
volgens de Egyptische wet. Ik heb mijn zorgen daarover uitgesproken tijdens mijn recente
ontmoeting met de Egyptische Minister van Buitenlandse Zaken Shoukry en marge van
de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties in New York in september jl.

Vraag 4

Waarom heeft de Nederlandse regering zich niet openlijk tegen de doodstraf van deze
demonstranten uitgesproken? Is de Nederlandse regering bereid dit zo spoedig mogelijk
te doen? Zo nee, waarom niet?

Antwoord 4

Naast het feit dat ik in New York bilateraal mijn zorgen heb overgebracht bij mijn
Egyptische counterpart, heeft Nederland zich hard gemaakt voor een verklaring van
de Hoge Vertegenwoordiger (HV). Op 11 september jl. verscheen een verklaring van de
woordvoerder van de HV, waarin zorgen worden geuit over de terdoodveroordelingen en
de procesgang. Het Kabinet staat achter deze verklaring.

Vraag 5

Kunt u uitsluiten dat Nederland de Egyptische regering hulp verschaft in de vorm van
logistieke en materiële ondersteuning van de veiligheidsdiensten en het gehele Egyptische
justitiële apparaat?

Antwoord 5

Voor de uitvoer van civiele – niet vergunningplichtige goederen – gelden geen restricties.
Voor de uitvoer van militaire of dual-usegoederen dienen bedrijven een vergunning
aan te vragen.

Vergunningaanvragen voor de uitvoer van militaire goederen naar Egypte worden getoetst
aan de hand van de acht criteria van het EU Gemeenschappelijk Standpunt inzake wapenexport,
waarbij extra aandacht wordt besteed aan criterium 2 (eerbiedigen mensenrechten) en
criterium 7 (omleidingsrisico). Indien er een aannemelijk risico bestaat dat de export
zal leiden tot een verslechtering van de mensenrechtensituatie of zal worden gebruikt
voor binnenlandse onderdrukking dan zal de vergunning niet worden verleend. De toets
wordt eveneens uitgevoerd voor dual-usegoederen voor militair eindgebruik. Eindgebruik
door inlichtingendiensten, politiemachten en andere wethandhavingsdiensten valt ook
onder militair eindgebruik.

Bij een vergunning voor de export van dual-usegoederen voor civiel eindgebruik geldt
overigens dat deze niet mag worden gebruikt voor export naar militaire entiteiten,
inlichtingendiensten, politiemachten en andere wethandhavingsdiensten. Aan een dergelijke
vergunning worden voorwaarden verbonden die ervoor moeten zorgen dat risico’s met
betrekking tot controle en repressie worden gemitigeerd. Deze voorwaarden staan niet
toe dat de goederen, zoals vermeld op de vergunning, worden gebruikt voor cryptanalyse
(het ontsleutelen van encryptie) of voor het onderscheppen en monitoren van communicatieverkeer.
Tot slot verplicht de vergunning exporteurs te beschikken over een goedgekeurd Internal Compliance Programme waarin waarborgen zijn opgenomen om mensenrechtenschendingen te voorkomen.

Hoewel dit geen logistieke of materiele steun betreft, zij vermeld dat het Kabinet
sinds 2012 via het Shiraka-programma trainingen aanbiedt voor rechters en Officieren
van Justitie uit landen in de Arabische regio, waaronder Egypte. Via deze trainingen
maken de deelnemers kennis met het Nederlandse rechtssysteem en kunnen zij deze kennis
inzetten in hun thuisland. Hiermee wordt beoogd bij te dragen aan het versterken van
de onafhankelijkheid van de rechtspraak in de betrokken landen.

Vraag 6

Deelt u de mening van de Hoge Commissaris voor de Mensenrechten van de Verenigde Naties
(VN), Michelle Bachelet, dat de veroordelingen die door een lagere rechtbank zijn
uitgesproken oneerlijk waren?

Antwoord 6

Het Kabinet verwelkomt het feit dat de VN Hoge Commissaris voor de Mensenrechten,
Michelle Bachelet, zich na het vonnis in stevige bewoordingen heeft uitgelaten over
de kwestie. Nederland heeft begrip voor het oordeel van de Hoge Commissaris. Zolang
er nog beroepsmogelijkheden zijn, acht ik het niet opportuun om definitieve uitspraken
te doen over de rechtsgang.

Vraag 7

Gaat u alle middelen op juridisch, diplomatiek, politiek, bilateraal en in Europees
verband inzetten om de Egyptische autoriteiten op te roepen de doodvonnissen tegen
deze mensen terug te draaien?

Antwoord 7

Zoals reeds gemeld heeft Nederland zich reeds uitgesproken tegen de terdoodveroordelingen,
zowel in EU-verband als bilateraal in mijn gesprek met mijn Egyptische collegaminister
in New York. Ook heeft de Nederlandse ambassadeur in Caïro op 4 oktober jl. de Nederlandse
zorgen kenbaar gemaakt bij de president van de National Council for Human Rights.

Vraag 8

Is de Nederlandse regering bereid om proactief deze ernstige mensenrechtenschendingen
aan te kaarten bij de VN-Mensenrechtenraad, zodat dit onderwerp op de agenda tijdens
de bijeenkomst in Genève komt?

Antwoord 8

Nederland heeft zich, samen met een aantal gelijkgezinde landen, ingezet voor een
verwijzing naar de doodvonnissen in de EU item-4 verklaring, waarin zorgen over de
meest ernstige landensituaties worden geadresseerd. In de verklaring, die 18 september
jl. tijdens de Mensenrechtenraad werd uitgesproken, worden de Egyptische autoriteiten
opgeroepen de uitvoering van de doodstraf op te schorten.