Memorie van toelichting : Memorie van toelichting
36 725 X Wijziging van de begrotingsstaat van het Ministerie van Defensie (X) voor het jaar 2025 (wijziging samenhangende met de Voorjaarsnota)
Nr. 2
MEMORIE VAN TOELICHTING
A. ARTIKELSGEWIJZE TOELICHTING BIJ HET WETSVOORSTEL
Artikel 1
De begrotingsstaten die onderdeel zijn van de Rijksbegroting, worden op grond van
artikel 2.3, eerste lid, van de Comptabiliteitswet 2016 elk afzonderlijk bij de wet
vastgesteld en derhalve ook gewijzigd. Het onderhavige wetsvoorstel strekt ertoe om
voor het jaar 2025 wijzigingen aan te brengen in de departementale begrotingsstaat
van het Ministerie van Defensie (X).
De in de begrotingsstaten opgenomen begrotingsartikelen worden in onderdeel B van
deze memorie van toelichting toegelicht (de zgn. begrotingstoelichting).
De Minister van Defensie,
R.P. Brekelmans
B. BEGROTINGSTOELICHTING
1. Leeswijzer
De voorliggende eerste suppletoire begroting bevat de voorgestelde wijzigingen ten
opzichte van de ontwerpbegroting 2025 van hoofdstuk X van de begroting van het Rijk.
In deze eerste suppletoire begroting van het Ministerie van Defensie zijn de besluiten
van het kabinet uit de Voorjaarsnota verwerkt. Deze suppletoire wet dient dan ook
in samenhang te worden gezien met de Voorjaarsnota. Als gevolg hiervan wordt de Defensiebegroting
2025 met € 3,0 miljard naar boven bijgesteld tot € 26,1 miljard. Dit is de optselsom
van de verhoging op de begrotingen X (€ 2,2 miljard) en K (€ 0,8 miljard) tezamen.
In deze wijziging van begrotingsstaat wordt specifiek ingegaan op de mutaties in hoofdstuk
X van de Defensiebegroting.
In paragraaf 2.1 wordt de cijfermatige aansluiting ten opzichte van de ontwerpbegroting
uiteengezet. Vervolgens worden in paragraaf 2.2 de belangrijkste begrotingswijzigingen
op deze begroting van het Ministerie van Defensie vermeld met een overzicht uitgavenmutaties,
en in paragraaf 2.3 wordt een overzicht ontvangstenmutaties toegelicht. Afsluitend
is in paragraaf 2.4 per artikel een tabel opgenomen met daarin de budgettaire gevolgen
van beleid en de uitgaven- en ontvangstenmutaties. In aansluiting op de ontwerpbegrotingen
en de Voorjaarsnota worden vanaf 2025 ook de mutaties voor het jaar t+5 opgenomen
in de tabel budgettaire gevolgen van beleid van de 1ste suppletoire begroting. Dit
betreft de extrapolatie van de begroting – het toevoegen van het jaar t+5 – en vervolgens
de mutaties tot en met t+5 die tijdens de Voorjaarsbesluitvorming zijn verwerkt. Per
artikel worden de mutaties groter dan of gelijk aan onderstaande staffel op het niveau
van de financiële instrumenten (en eventueel artikelonderdeel) toegelicht.
Omvang begrotingsartikel (stand ontwerpbegroting) in € miljoen
Beleidsmatige mutaties (ondergrens in € miljoen)
Technische mutaties (ondergrens in € miljoen)
< 50
1
2
=> 50 en < 200
2
4
=> 200 < 1.000
5
10
=> 1.000
10
20
De toelichtingen op de uitgaven gelden ook voor de verplichtingen. Alleen indien sprake
is van een groot verschil van de verplichtingenmutaties ten opzichte van de uitgavenmutaties
wordt dit verschil apart toegelicht. Deze verschillen ontstaan bijvoorbeeld doordat
verplichtingen zijn aangegaan die niet tot een uitgavenmutatie leiden of door regelingen
waarvoor de verplichtingen dit jaar worden aangegaan terwijl de uitgaven pas volgend
jaar (of in de jaren daarna) plaatsvinden.
2. Het beleid
2.1. Voorstel van wet
Met het onderhavige wetsvoorstel wordt voorgesteld de uitgavenbegroting 2025 van het
Ministerie van Defensie (X) ten opzichte van de vastgestelde begroting met een bedrag
van € 2,2 miljard te verhogen. Voor het begrotingsbedrag van de ontvangsten 2025 wordt
voorgesteld dit met € 51,6 miljoen te verhogen. De cijfermatige aansluiting ten opzichte
van de vastgestelde begroting 2025 is als volgt:
Uitgaven (in duizend euro)
Stand vastgestelde begroting 2025
€ 12.994.137
Wijzigingen 1esuppletoire begroting 2025
€ 2.161.244
Stand begroting Defensie (X) in de voorjaarsnota 2025
€ 15.155,381
Ontvangsten (in duizend euro)
Stand vastgestelde begroting 2025
€ 245.411
Wijzigingen 1esuppletoire begroting 2025
€ 51.602
Stand begroting Defensie (X) in de voorjaarsnota 2025
€ 297.013
2.2. Uitgavenmutaties
Toelichting overzicht uitgavenmutaties
Overzicht belangrijkste suppletoire uitgavenmutaties 2025 (Eerste suppletoire begroting)
(bedragen x € 1.000)
Artikelnummer
Uitgaven 2025
Uitgaven 2026
Uitgaven 2027
Uitgaven 2028
Uitgaven 2029
Uitgaven 2030
Vastgestelde begroting 2025
12.994.137
Belangrijkste suppletoire mutaties
1) Steun Oekraine
1.990.000
138.000
1.000.000
2) Compensatie voorraad Oekraine
– 250.000
3) Overige mutaties Oekraine
– 164.015
4) Extrapolatie
11.177.811
5) Eindejaarsmarge
36.122
6) Eindejaarsmarge HGIS
18.159
7) Kasschuiven NFE, DOO, ATM
– 13.777
– 24.310
– 4.234
18.321
16.000
8.000
8) Overboekingen met andere ministeries
54.031
59.826
93.790
145.367
178.532
214.846
9) Loonbijstelling
413.823
424.726
442.570
449.083
455.072
458.223
10) Prijsbijstelling
54.051
53.730
56.024
56.499
55.034
55.657
11) Grensbewaking
14.266
27.917
33.563
67.497
82.623
85.777
12) Overige mutaties
8.584
– 23.648
– 29.270
– 61.971
– 77.089
54.789
Stand 1e suppletoire begroting 2025
15.155.381
Toelichting overzicht uitgavenmutaties
Steun Oekraïne
Om de militaire steun aan Oekraïne onverminderd voort te zetten zijn additionele middelen
toegekend. Van deze middelen is € 2,0 miljard geplaatst in 2025, om vanwege de militaire
en geopolitieke ontwikkelingen een versnelling van de steun te bewerkstellingen. Daarnaast
is € 0,1 miljard in 2026 en € 1,0 miljard in 2027 geplaatst. Voor 2025 en 2026 is
er € 10,0 miljoen overgeveld naar BZ. Op een later moment zullen deze middelen conform
de Comptabilteitswet (3.1) onderbouwd worden. In 2025 vinden ook diverse andere mutaties
plaats met betrekking tot de steun aan Oekraïne.
Compensatie voorraad Oekraine
Ter compensatie van geleverd materieel uit eigen voorraad aan Oekraïne is € 250,0
miljoen overgeheveld naar het DMF. Door deze compensatie kan het geleverde materieel
worden vervangen.
Overige mutaties Oekraine
€ 117,0 miljoen aan kasuitgaven is vervallen vanwege niet gerealiseerde ontvangsten
in 2024. Deze ontvangsten van een partnerland waren verbonden aan een levering die
niet meer plaats zal vinden. De benodigde kas- en verplichtingenruimte die aan de
levering waren gekoppeld vervallen daarmee ook. Daarnaast is € 47,0 miljoen aan uitgaven
voor Oekraïne eerder dan geraamd gerealiseerd in 2024. Dit bedrag komt in mindering
op het 2025 budget.
Extrapolatie
Met de extrapolatie wordt de begrotingsstand in het extrapolatiejaar (t+ 5 jaar) toegevoegd
aan de begroting van Defensie.
Eindejaarsmarge
Dit betreft de toevoeging van de eindejaarsmarge 2024 van € 36,1 miljoen euro.
Eindejaarsmarge HGIS
Dit betreft de toevoeging van de eindejaarsmarge 2024 van € 18,2 miljoen euro.
Kasschuiven NFE, DOO, ATM
Dit betreft het saldo van verschillende kasschuiven verspreid over meerdere jaren
om meer aansluiting te krijgen bij een realistische kasreeks. De onderwerpen betreffen
Nationeel Fonds Ereschuld (NFE), Defensie Open op Orde (DOO) en Air Traffic Management
(ATM).
Overboekingen met andere ministeries
Per saldo stijgt de begroting van Defensie als gevolg van de interdepartementale budgetoverhevelingen
met € 54,0 miljoen. Dit betreft met name opdrachten vanuit andere ministeries waarvoor
Defensie budget ontvangt.
Loonbijstelling
De loonbijstelling van € 413,8 miljoen is toegevoegd aan de defensiebegroting. De
loonbijstelling is inmiddels uitgekeerd aan de betreffende Defensieonderdelen. Sinds
dit jaar is er geen sprake meer van loon en- en prijsbestelling op basis van LPO maar
slechts volume en prijsbijstelling op basis van groei BBP.
Prijsbijstelling
De prijsbijstelling van € 54,0 miljoen is toegevoegd aan de defensiebegroting. De
prijsbijstelling is inmiddels uitgekeerd aan de betreffende Defensieonderdelen. Sinds
dit jaar is er geen sprake meer van loon en- en prijsbestelling op basis van LPO maar
slechts volume en prijsbijstelling op basis van groei BBP.
Grensbewaking
Zoals genoemd in het Hoofdlijnenakkoord en het Regeerprogramma is het versterken van
de grensbewaking één van de prioriteiten van het kabinet. Voor het intensiveren van
de grensbewaking door de Koninklijke Marechaussee wordt extra geld beschikbaar gesteld.
Het gaat in totaal om een oplopende reeks van € 45 miljoen in 2025 naar structureel
€ 151 miljoen vanaf 2029. Met de eerste suppletoire begroting wordt in 2025 € 14,3
miljoen van de Aanvullende Post van de Rijksbegroting naar de begroting van Defensie
overgemaakt. Naar het Defensiematerieelbegrotingsfonds wordt € 30,7 miljoen overgeheveld.
Overige mutaties
Als gevolg van het saldo van de overige mutaties wordt de begroting van Defensie met
€ 8,6 miljoen naar boven bijgesteld.
2.3. Ontvangstenmutaties
Belangrijkste suppletoire ontvangstenmutaties 2025 (Eerste suppletoire begroting)
(bedragen x € 1.000)
Artikelnummer
Ontvangsten 2025
Ontvangsten 2026
Ontvangsten 2027
Ontvangsten 2028
Ontvangsten 2029
Ontvangsten 2030
Vastgestelde begroting 2025
245.411
Belangrijkste suppletoire mutaties
1) Oekraine
47.602
5) Overige mutaties
4.000
4.000
4.000
4.000
4.000
4.000
Stand 1e suppletoire begroting 2025
297.013
Toelichting overzicht ontvangstenmutaties
Steun Oekraïne
De ontvangsten zijn € 47,6 miljoen hoger, dit is het gevolg van de steun voor Oekraïne.
Nederland schaft materieel aan met andere landen, die een deel van de lasten dragen.
Deze ontvangsten zijn niet gerealiseerd in 2024 en schuiven door naar 2025.
Overige ontvangstenmutaties
Als gevolg van een bijstelling in de ontvangsten van de zorgverzekeraar SZVK zijn
de ontvangsten met € 4,0 miljoen verhoogd.
2.4 Budgettaire gevolgen van beleid
Beleidsartikel 1 Inzet
Artikel 1 Inzet (bedragen x € 1.000)
Ontwerpbegroting t (1)
Mutaties via NvW, moties, amendementen en ISB (2)
Vastgestelde begroting t (3) = (1) + (2)
Mutaties 1e suppletoire begroting (4)
Stand 1e suppletoire begroting (5) = (3) + (4)
Mutatie 2026
Mutatie 2027
Mutatie 2028
Mutatie 2029
Mutatie 2030
Art.
Verplichtingen
3.204.145
0
3.204.145
1.818.941
5.023.086
98.492
987.973
– 12.027
– 12.027
188.541
Uitgaven
2.042.590
750.000
2.792.590
1.585.839
4.378.429
131.002
993.002
– 6.998
– 6.998
220.384
Apparaatsuitgaven
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
Programmauitgaven
2.042.590
750.000
2.792.590
1.585.839
4.378.429
131.002
993.002
– 6.998
– 6.998
220.384
1.1
Programmauitgaven
2.042.590
750.000
2.792.590
1.585.839
4.378.429
131.002
993.002
– 6.998
– 6.998
220.384
Opdrachten
2.042.590
750.000
2.792.590
1.585.839
4.378.429
131.002
993.002
– 6.998
– 6.998
220.384
Crisisbeheersingsoperaties
2.023.616
750.000
2.773.616
1.585.287
4.358.903
130.450
992.450
– 7.550
– 7.550
200.859
Financiering nationale inzet krijgsmacht
3.827
0
3.827
0
3.827
0
0
0
0
3.826
Overige inzet
15.147
0
15.147
552
15.699
552
552
552
552
15.699
Ontvangsten
104.116
0
104.116
47.602
151.718
0
0
0
0
2.332
In totaal is voor 2025 37% juridisch verplicht en 63% beleidsmatig gereserveerd ten
opzichte van het totaal beschikbare budget.
Toelichting op de verplichtingen
Het verplichtingenbudget is met € 1,8 miljard gestegen. De stijging is met name te
verklaren door € 2,0 miljard additionele middelen in 2025 voor de militaire steun
aan Oekraïne, onderdeel van de totale toegezegde additionele middelen voor Oekraïne.
Van deze middelen is € 2,0 miljard geplaatst in 2025 om vanwege de militaire en geopolitieke
ontwikkelingen een versnelling van de steun te bewerkstelligen, € 0,1 miljard in 2026
en € 1,0 miljard zijn respectievelijk 2026 en 2027 geplaatst.
Daarnaast is € 211,4 miljoen aan niet benutte verplichtingenruimte uit 2024 overgeheveld
naar 2025. Hier tegenover staat dat € 250,0 miljoen is overgeheveld naar het DMF,
ter compensatie van geleverd materieel uit eigen voorraad. Door deze compensatie kan
dit materieel worden vervangen. Daarnaast is er € 117,0 miljoen aan verplichtingenruimte
vervallen, vanwege niet gerealiseerde ontvangsten in 2024. Deze ontvangsten van een
partnerland waren verbonden aan een levering die niet meer plaats zal vinden. De benodigde
kas- en verplichtingenruimte die aan de levering waren gekoppeld vervallen daarmee
ook.
Het Budget Internationale Veiligheid (BIV) ontvangt € 16,9 miljoen aan HGIS eindejaarsmarge
en jaarlijks wordt € 7,6 miljoen overgeheveld naar het Ministerie van Buitenlandse
Zaken tot en met 2029 voor de inzet van de Civiele Missie Poule (CMP), omdat dit departement
beter geëquipeerd is voor het financieel beheer van de CMP. Een aantal technische
mutaties leiden tot slot tot € 25,3 miljoen lagere verplichtingen.
Toelichting op de uitgaven
Crisisbeheersingsoperaties
Het budget voor de Crisisbeheersingsoperaties stijgt met € 1,6 miljard. Dit is het
gevolg van € 2,0 miljard additionele middelen in 2025 voor de militaire steun aan
Oekraïne, onderdeel van de totale toegezegde additionele middelen voor Oekraïne. Hier
tegenover staat dat € 250,0 miljoen is overgeheveld naar het DMF, ter compensatie
van geleverd materieel uit eigen voorraad. Door deze compensatie kan dit materieel
worden vervangen. Daarnaast is er € 117,0 miljoen aan kasuitgaven vervallen vanwege
niet gerealiseerde ontvangsten in 2024. Tot slot is € 47,0 miljoen aan uitgaven voor
Oekraïne eerder dan geraamd gerealiseerd, deze middelen zijn daarom verplaatst van
2025 naar 2024.
Het BIV ontvangt € 16,9 miljoen aan HGIS eindejaarsmarge en € 7,6 miljoen wordt overgeheveld
naar het Ministerie van Buitenlandse Zaken voor de inzet van de CMP, jaarlijks en
lopende tot en met 2029.
Toelichting op de ontvangsten
De ontvangsten zijn € 47,6 miljoen hoger, dit is het gevolg van de steun voor Oekraïne.
Nederland schaft materieel aan met andere landen, die een deel van de lasten dragen.
Deze ontvangsten zijn niet gerealiseerd in 2024 en schuiven door naar 2025.
Beleidsartikel 2 Koninklijke Marine
Artikel 2 Koninklijke Marine (bedragen x € 1.000)
Ontwerpbegroting t (1)
Mutaties via NvW, moties, amendementen en ISB (2)
Vastgestelde begroting t (3) = (1) + (2)
Mutaties 1e suppletoire begroting (4)
Stand 1e suppletoire begroting (5) = (3) + (4)
Mutatie 2026
Mutatie 2027
Mutatie 2028
Mutatie 2029
Mutatie 2030
Art.
Verplichtingen
1.138.756
0
1.138.756
80.968
1.219.724
70.361
78.217
79.348
72.154
1.289.385
Uitgaven
1.180.461
0
1.180.461
111.404
1.291.865
82.429
83.853
83.871
84.283
1.295.346
Apparaatsuitgaven
1.096.079
0
1.096.079
90.417
1.186.496
74.579
76.001
76.006
76.417
1.207.196
2.2
Apparaatsuitgaven
1.096.079
0
1.096.079
90.417
1.186.496
74.579
76.001
76.006
76.417
1.207.196
Personele uitgaven
1.072.528
0
1.072.528
88.911
1.161.439
73.056
74.520
74.873
75.284
1.182.875
Eigen personeel
957.591
0
957.591
76.718
1.034.309
65.220
66.739
66.986
67.307
1.092.913
Externe inhuur
10.695
0
10.695
513
11.208
504
44
44
44
961
Overige personele exploitatie
65.187
0
65.187
4.597
69.784
4.098
4.525
4.643
4.733
49.710
Kustwacht NL
15.382
0
15.382
4.432
19.814
2.239
2.240
2.228
2.228
15.707
Kustwacht CARIB
23.673
0
23.673
2.651
26.324
995
972
972
972
23.584
Materiële uitgaven
23.551
0
23.551
1.506
25.057
1.523
1.481
1.133
1.133
24.321
Overige materiële exploitatie
22.355
0
22.355
1.303
23.658
1.297
1.317
967
967
22.982
Kustwacht NL
107
0
107
1
108
4
2
3
3
87
Kustwacht CARIB
1.089
0
1.089
202
1.291
222
162
163
163
1.252
Programmauitgaven
84.382
0
84.382
20.987
105.369
7.850
7.852
7.865
7.866
88.150
2.1
Programmauitgaven
84.382
0
84.382
20.987
105.369
7.850
7.852
7.865
7.866
88.150
Opdrachten
84.307
0
84.307
20.985
105.292
7.850
7.852
7.865
7.866
88.150
Gereedstelling
22.547
0
22.547
– 344
22.203
533
535
548
549
19.500
Kustwacht NL
58.144
0
58.144
21.001
79.145
7.317
7.317
7.317
7.317
65.434
Kustwacht CARIB
3.616
0
3.616
328
3.944
0
0
0
0
3.216
(Schade)vergoeding
75
0
75
2
77
0
0
0
0
0
Schadevergoeding overig
75
0
75
2
77
0
0
0
0
0
Ontvangsten
12.324
0
12.324
0
12.324
0
0
0
0
12.324
In totaal is voor 2025 74% juridisch verplicht en 26% beleidsmatig gereserveerd ten
opzichte van het totaal beschikbare budget.
Toelichting op de verplichtingen
Ten opzichte van de vastgestelde begroting is het verplichtingenbudget per saldo met
€ 81,0 miljoen gestegen. Dit valt grotendeels te verklaren door de hogere uitgaven.
Toelichting op de uitgaven
Het uitgavenbudget is met € 111,4 miljoen gestegen, de verklaring hiervoor ligt voornamelijk
in de personele uitgaven en opdrachten.
Personele uitgaven
Ten opzichte van de vastgestelde begroting is het budget voor eigen personeel met
€ 76,7 miljoen toegenomen. Deze stijging is voornamelijk het gevolg van aanvullend
budget voor arbeidsvoorwaarden (€ 53,7 miljoen) en de invoering van het Individueel
Keuze Budget (IKB) voor € 26,7 miljoen. Met de invoering van het IKB is budget beschikbaar
gesteld voor de uitkering van opgebouwd vakantiegeld in 2024 en eindejaaruitkering.
Daarnaast is voor diverse maatregelen budget ontvangen binnen eigen personeel (€ 8,3
miljoen). Verder is € 10,0 miljoen herschikt ten gunste van het Defensiematerieelbegrotingsfonds
(DMF) voor verhoogde uitbestedingen van onderhoudswerkzaamheden in verband met personeelstekorten.
De overige verlaging van € 2,0 miljoen betreft diverse kleinere mutaties.
Opdrachten
Ten opzichte van de ontwerpbegroting is het budget voor Kustwacht Nederland met € 21,0
miljoen gestegen met name als gevolg van de interdepartementale overboekingen van
het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat (€ 18,9 miljoen) in verband met de
kosten van de betonningsvaartuigen en de Emergency Rescue and Towing Vessels Noord,
Midden en Zuid. Ook is € 2,8 miljoen toegevoegd voor de financiering van het luchtverkenningscontract
vanuit het DMF, artikel 1 onderzoeksfase.
Beleidsartikel 3 Koninklijke Landmacht
Artikel 3 Koninklijke Landmacht (bedragen x € 1.000)
Ontwerpbegroting t (1)
Mutaties via NvW, moties, amendementen en ISB (2)
Vastgestelde begroting t (3) = (1) + (2)
Mutaties 1e suppletoire begroting (4)
Stand 1e suppletoire begroting (5) = (3) + (4)
Mutatie 2026
Mutatie 2027
Mutatie 2028
Mutatie 2029
Mutatie 2030
Art.
Verplichtingen
2.017.561
0
2.017.561
126.422
2.143.983
134.579
140.710
147.256
145.417
2.241.096
Uitgaven
2.018.172
0
2.018.172
125.811
2.143.983
133.357
138.880
144.811
150.373
2.241.096
Apparaatsuitgaven
1.916.198
0
1.916.198
122.722
2.038.920
130.129
135.572
141.423
146.939
2.132.360
3.2
Apparaatsuitgaven
1.916.198
0
1.916.198
122.722
2.038.920
130.129
135.572
141.423
146.939
2.132.360
Personele uitgaven
1.880.687
0
1.880.687
121.906
2.002.593
129.537
134.958
140.790
146.321
2.095.869
Eigen personeel
1.764.889
0
1.764.889
118.494
1.883.383
124.303
129.223
134.671
140.008
1.991.805
Externe inhuur
36.732
0
36.732
1.182
37.914
3.457
3.579
3.636
3.727
25.283
Overige personele exploitatie
79.066
0
79.066
2.230
81.296
1.777
2.156
2.483
2.586
78.781
Materiële uitgaven
35.511
0
35.511
816
36.327
592
614
633
618
36.491
Overige materiële exploitatie
35.511
0
35.511
816
36.327
592
614
633
618
36.491
Programmauitgaven
101.974
0
101.974
3.089
105.063
3.228
3.308
3.388
3.434
108.736
3.1
Programmauitgaven
101.974
0
101.974
3.089
105.063
3.228
3.308
3.388
3.434
108.736
Opdrachten
101.974
0
101.974
3.089
105.063
3.228
3.308
3.388
3.434
108.736
Gereedstelling
101.974
0
101.974
3.089
105.063
3.228
3.308
3.388
3.434
108.736
Ontvangsten
8.054
0
8.054
0
8.054
0
0
0
0
8.054
In totaal is voor 2025 74% juridisch verplicht en 26% beleidsmatig gereserveerd ten
opzichte van het totaal beschikbare budget.
Toelichting op de verplichting
Ten opzicht van de ontwerpbegroting zijn de verplichtingen van de Koninklijke Landmacht
gestegen met € 126,4 miljoen. Deze verhoging is nagenoeg gelijk met de stijging binnen
de uitgaven en zal hieronder verder worden toegelicht.
Toelichting op de uitgaven
Het uitgavenbudget is met € 125,8 miljoen gestegen, de verklaring hiervoor ligt voornamelijk
in de personele uitgaven.
Personele uitgaven
Ten opzicht van de ontwerpbegroting is het budget voor eigen personeel met € 118,5
miljoen toegenomen. Deze stijging is met name het gevolg van aanvullend budget voor
Arbeidsvoorwaarden (€ 101,0 miljoen) en de invoering van het Individueel Keuze Budget
(IKB) voor € 52,4 miljoen. Met de invoering van het IKB is budget beschikbaar gesteld
voor de uitkering van opgebouwd vakantiegeld in 2024 en eindejaaruitkering. Daarnaast
is voor diverse maatregelen budget ontvangen binnen eigen personeel (€ 9,5 miljoen).
Wegens vacatures binnen de Koninklijke Landmacht, wordt een deel van de Personele
uitgaven niet gerealiseerd. Hieruit is € 43,9 miljoen beschikbaar gesteld voor het
oplossen van defensiebrede problematiek.
Beleidsartikel 4 Koninklijke Luchtmacht
Artikel 4 Koninklijke Luchtmacht (bedragen x € 1.000)
Ontwerpbegroting t (1)
Mutaties via NvW, moties, amendementen en ISB (2)
Vastgestelde begroting t (3) = (1) + (2)
Mutaties 1e suppletoire begroting (4)
Stand 1e suppletoire begroting (5) = (3) + (4)
Mutatie 2026
Mutatie 2027
Mutatie 2028
Mutatie 2029
Mutatie 2030
Art.
Verplichtingen
1.021.994
0
1.021.994
36.236
1.058.230
26.229
58.464
58.489
51.979
1.096.409
Uitgaven
1.021.994
0
1.021.994
51.236
1.073.230
26.229
58.464
58.489
57.962
1.096.409
Apparaatsuitgaven
989.764
0
989.764
55.298
1.045.062
25.294
57.508
57.534
57.029
1.063.346
4.2
Apparaatsuitgaven
989.764
0
989.764
55.298
1.045.062
25.294
57.508
57.534
57.029
1.063.346
Personele uitgaven
897.470
0
897.470
55.337
952.807
21.791
54.173
54.020
53.729
963.180
Eigen personeel
770.248
0
770.248
46.362
816.610
13.388
46.647
46.036
45.082
853.526
Externe inhuur
16.883
0
16.883
6.627
23.510
3.688
2.631
3.211
4.294
3.584
Overige personele exploitatie
110.339
0
110.339
2.348
112.687
4.715
4.895
4.773
4.353
106.070
Materiële uitgaven
92.294
0
92.294
– 39
92.255
3.503
3.335
3.514
3.300
100.166
Overige materiële exploitatie
92.294
0
92.294
– 39
92.255
3.503
3.335
3.514
3.300
100.166
Programmauitgaven
32.230
0
32.230
– 4.062
28.168
935
956
955
933
33.063
4.1
Programmauitgaven
32.230
0
32.230
– 4.062
28.168
935
956
955
933
33.063
Opdrachten
32.230
0
32.230
– 4.062
28.168
935
956
955
933
33.063
Gereedstelling
32.230
0
32.230
– 4.062
28.168
935
956
955
933
33.063
Ontvangsten
12.111
0
12.111
0
12.111
0
0
0
0
12.111
In totaal is voor 2025 72% juridisch verplicht en 28% beleidsmatig gereserveerd ten
opzichte van het totaal beschikbare budget.
Toelichting op de verplichtingen
Ten opzichte van de vastgestelde begroting zijn de verplichtingen van de Koninklijke
Luchtmacht gestegen met € 36,2 miljoen. Hoofdzakelijk veroorzaakt door een mutatie
binnen eigen personeel van € 46,4 miljoen die eveneens binnen het uitgavenbudget heeft
plaatsgevonden.
Toelichting op de uitgaven
Het uitgavenbudget is met € 51,2 miljoen gestegen, de verklaring hiervoor ligt voornamelijk
in de personele uitgaven en de gereedstelling.
Personele uitgaven
Het budget voor eigen personeel gestegen met € 46,4 miljoen. Deze stijging is met
name het gevolg van aanvullend budget voor arbeidsvoorwaarden (€ 44,0 miljoen) en
de invoering van het Individueel Keuze Budget (IKB) voor € 22,8 miljoen. Met de invoering
van het IKB is budget beschikbaar gesteld voor de uitkering van opgebouwd vakantiegeld
in 2024 en eindejaaruitkering. Als gevolg van formatieve ondervulling is het budget
aangewend voor externe inhuur voor € 5,8 miljoen. Voor het uitbreiden van de formatie
voor onderhoudswerkzaamheden F-35 is binnen de kaders van het Life Cycle Cost-model € 2,2 miljoen omgeboekt van instandhouding materieel (DMF) naar eigen personeel.
Ook is voor diverse maatregelen budget ontvangen binnen eigen personeel (€ 1,6 miljoen).Tot
slot is als gevolg van de overrealisatie in 2024 het budget van eigen personeel neerwaarts
bijgesteld met € 18,0 miljoen.
Gereedstelling
Als gevolg van overrealisatie in 2024 op het gereedstellingsbudget, is het budget
neerwaarts bijgesteld met € 4,0 miljoen.
Beleidsartikel 5 Koninklijke Marechaussee
Artikel 5 Koninklijke Marechaussee (bedragen x € 1.000)
Ontwerpbegroting t (1)
Mutaties via NvW, moties, amendementen en ISB (2)
Vastgestelde begroting t (3) = (1) + (2)
Mutaties 1e suppletoire begroting (4)
Stand 1e suppletoire begroting (5) = (3) + (4)
Mutatie 2026
Mutatie 2027
Mutatie 2028
Mutatie 2029
Mutatie 2030
Art.
Verplichtingen
747.868
0
747.868
87.087
834.955
44.215
58.053
107.992
117.109
930.230
Uitgaven
747.868
0
747.868
93.087
840.955
44.215
58.053
107.992
124.468
930.230
Apparaatsuitgaven
740.985
0
740.985
92.887
833.872
43.316
57.154
105.869
122.345
921.259
5.2
Apparaatsuitgaven
740.985
0
740.985
92.887
833.872
43.316
57.154
105.869
122.345
921.259
Personele uitgaven
715.669
0
715.669
99.412
815.081
51.974
63.119
102.670
113.514
887.315
Eigen personeel
682.542
0
682.542
89.843
772.385
36.927
54.193
93.142
108.668
852.433
Externe inhuur
861
0
861
5.347
6.208
12.640
6.163
5.614
1.099
1.172
Overige personele exploitatie
32.266
0
32.266
4.222
36.488
2.407
2.763
3.914
3.747
33.710
Materiële uitgaven
25.316
0
25.316
– 6.525
18.791
– 8.658
– 5.965
3.199
8.831
33.944
Overige materiële exploitatie
25.316
0
25.316
– 6.525
18.791
– 8.658
– 5.965
3.199
8.831
33.944
Programmauitgaven
6.883
0
6.883
200
7.083
899
899
2.123
2.123
8.971
5.1
Programmauitgaven
6.883
0
6.883
200
7.083
899
899
2.123
2.123
8.971
Opdrachten
6.883
0
6.883
200
7.083
899
899
2.123
2.123
8.971
Gereedstelling
6.883
0
6.883
200
7.083
899
899
2.123
2.123
8.971
Ontvangsten
4.459
0
4.459
0
4.459
0
0
0
0
4.459
In totaal is voor 2025 79% juridisch verplicht en 21% beleidsmatig gereserveerd ten
opzichte van het totaal beschikbare budget.
Toelichting op de verplichtingen
Ten opzichte van de vastgestelde begroting is het verplichtingenbudget met € 87,1
miljoen gestegen. Dit valt grotendeels te verklaren door de hogere uitgaven.
Toelichting op de uitgaven
Het uitgavenbudget is met € 93,1 miljoen gestegen, de verklaring hiervoor ligt voornamelijk
in de personele uitgaven.
Personele uitgaven
Ten opzichte van de vastgestelde begroting is het budget voor eigen personeel met
€ 89,8 miljoen toegenomen. Deze stijging is hoofdzakelijk het gevolg van aanvullend
budget voor arbeidsvoorwaarden (€ 40,3 miljoen) en de invoering van het Individueel
Keuze Budget (IKB) van € 19,8 miljoen. Met de invoering van het IKB is budget beschikbaar
gesteld voor de uitkering van opgebouwd vakantiegeld in 2024 en eiindejaarsuitkering.
Daarnaast is het budget naar boven bijgesteld als gevolg van een aantal indepartementale
budgetoverhevelingen. Het gaat om een bijdrage van het Ministerie van Buitenlandse
Zaken inzake de inzet van de Koninklijke Marechaussee bij de beveiliging van Nederlandse
Hoog Risico Vertegenwoordigingen (€ 12,1 miljoen). Verder heeft een bijdrage plaatsgevonden
van het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijkrelaties voor het versterken
van het grenstoezicht van de Caribische landen in het Koninkrijk (€ 11,8 miljoen).
Met de Miljoenenota 2025 zijn extra middelen toegekend voor de versterking van de
grensbewaking door de Koninklijke Marechaussee. Het budget voor eigen personeel wordt
daardoor verhoogd met € 13,6 miljoen. Het gaat in totaal om een oplopende reeks van
€ 45,0 miljoen in 2025 naar structureel € 151,0 miljoen vanaf 2029. Deze middelen
worden van de Aanvullende Post op de Rijksbegroting naar de begroting van Defensie
en het Defensiematerieelbegrotingsfonds overgemaakt.
Het budget voor externe inhuur is toegenomen met € 5,3 miljoen als gevolg van formatieve
ondervulling. De materiële uitgaven zijn per saldo met € 6,5 miljoen afgenomen. Dit
wordt hoofdzakelijk veroorzaakt door een herschikking van € 12,7 miljoen voor defensiebrede
problematiek, naast dat een tweetal bijdragen zijn ontvangen van het Ministerie van
Binnenlandse Zaken en Koninkrijkrelaties en het Ministerie van Buitenlandse Zaken
voor de uitvoering van bovengenoemde taken door de Koninklijke Marechaussee (€ 10,8
miljoen).
Beleidsartikel 7 Commando Materieel en IT (COMMIT)
Artikel 7 Commando Materieel en IT (COMMIT) (bedragen x € 1.000)
Ontwerpbegroting t (1)
Mutaties via NvW, moties, amendementen en ISB (2)
Vastgestelde begroting t (3) = (1) + (2)
Mutaties 1e suppletoire begroting (4)
Stand 1e suppletoire begroting (5) = (3) + (4)
Mutatie 2026
Mutatie 2027
Mutatie 2028
Mutatie 2029
Mutatie 2030
Art.
Verplichtingen
864.084
0
864.084
77.048
941.132
50.755
51.539
51.844
42.255
908.232
Uitgaven
864.084
0
864.084
100.966
965.050
53.831
54.615
54.920
54.292
908.232
Apparaatsuitgaven
676.789
0
676.789
95.466
772.255
48.281
48.973
49.283
48.763
713.038
7.2
Apparaatsuitgaven
676.789
0
676.789
95.466
772.255
48.281
48.973
49.283
48.763
713.038
Personele uitgaven
657.844
0
657.844
90.865
748.709
47.277
48.378
48.686
48.135
690.610
Eigen personeel
581.280
0
581.280
69.317
650.597
45.016
46.137
46.530
45.830
630.078
Externe inhuur
52.194
0
52.194
20.352
72.546
1.567
1.542
1.451
1.594
34.812
Overige personele exploitatie
24.370
0
24.370
1.196
25.566
694
699
705
711
25.720
Materiële uitgaven
18.945
0
18.945
4.601
23.546
1.004
595
597
628
22.428
Overige materiële exploitatie
18.945
0
18.945
4.601
23.546
1.004
595
597
628
22.428
Programmauitgaven
187.295
0
187.295
5.500
192.795
5.550
5.642
5.637
5.529
195.194
7.1
Programmauitgaven
187.295
0
187.295
5.500
192.795
5.550
5.642
5.637
5.529
195.194
Opdrachten
187.295
0
187.295
5.500
192.795
5.550
5.642
5.637
5.529
195.194
Gereedstelling
187.295
0
187.295
5.500
192.795
5.550
5.642
5.637
5.529
195.194
Ontvangsten
25.765
0
25.765
0
25.765
0
0
0
0
25.765
In totaal is voor 2025 77% juridisch verplicht en 23% beleidsmatig gereserveerd ten
opzichte van het totaal beschikbare budget.
Toelichting op de verplichtingen
Ten opzichte van de vastgestelde begroting is het verplichtingenbudget met € 77,0
miljoen gestegen. Dit wordt grotendeels verklaard door de hogere uitgaven.
Toelichting op de uitgaven
Het uitgavenbudget is met € 101,0 miljoen gestegen, de verklaring hiervoor ligt voornamelijk
in de personele uitgaven.
Personele uitgaven
Ten opzichte van de vastgestelde begroting is het budget voor eigen personeel met
€ 69,3 miljoen toegenomen. Deze stijging is voornamelijk het gevolg van aanvullend
budget voor arbeidsvoorwaarden (€ 32,7 miljoen) en de invoering van het Individueel
Keuze Budget (IKB) van € 20,5 miljoen. Met de invoering van het IKB is budget beschikbaar
gesteld voor de uitkering van opgebouwd vakantiegeld in 2024 en eindejaarsuitkering.
Daarnaast heeft er een formatieuitbreiding plaatsgevonden ten behoeve van instandhouding
IT en Vervanging M-fregatten (ASWF) van € 5,4 miljoen. Het exploitatiebudget van ASWF
wordt in eerste instantie in het Defensiematerieelbegrotingsfonds gealloceerd voor
uitbesteding aan derden. Indien echter gekozen wordt voor instandhouding door eigen
personeel dan vindt een budgetoverheveling plaats vanuit het Defensiematerieelbegrotingsfonds
naar de Defensiebegroting. Ook heeft een formatieuitbreiding plaatsgevonden ten behoeve
van het project Grenade 29 (€ 6,1 miljoen). Dit project heeft als doel het proces
van interpretatie van ruwe data tot effectieve en efficiënte informatie te vereenvoudigen.
Daarnaast is het budget voor externe inhuur inclusief prijsbijstelling met € 20,4
miljoen verhoogd.
Gereedstelling
Op het budget van gereedstelling is prijsbijstelling toegevoegd ter hoogte van € 5,5
miljoen.
Beleidsartikel 8 Defensie Ondersteuningscommando
Artikel 8 Defensie Ondersteuningscommando (bedragen x € 1.000)
Ontwerpbegroting t (1)
Mutaties via NvW, moties, amendementen en ISB (2)
Vastgestelde begroting t (3) = (1) + (2)
Mutaties 1e suppletoire begroting (4)
Stand 1e suppletoire begroting (5) = (3) + (4)
Mutatie 2026
Mutatie 2027
Mutatie 2028
Mutatie 2029
Mutatie 2030
Art.
Verplichtingen
1.715.650
0
1.715.650
162.757
1.878.407
113.749
137.839
149.139
97.483
1.814.336
Uitgaven
1.728.050
0
1.728.050
165.272
1.893.322
105.549
137.839
149.139
114.301
1.814.336
Apparaatsuitgaven
1.583.400
0
1.583.400
154.305
1.737.705
133.474
137.187
117.181
93.351
1.696.014
8.2
Apparaatsuitgaven
1.583.400
0
1.583.400
154.305
1.737.705
133.474
137.187
117.181
93.351
1.696.014
Personele uitgaven
1.153.367
0
1.153.367
121.770
1.275.137
111.110
112.541
114.051
115.338
1.288.148
Eigen personeel
874.611
0
874.611
70.303
944.914
82.475
85.631
87.296
88.390
1.019.347
Externe inhuur
5.798
0
5.798
– 472
5.326
– 514
– 553
– 553
– 553
3.542
Overige personele exploitatie
250.406
0
250.406
53.952
304.358
31.011
29.164
28.906
28.954
245.349
Attaches
22.552
0
22.552
– 2.013
20.539
– 1.862
– 1.701
– 1.598
– 1.453
19.910
Materiële uitgaven
430.033
0
430.033
32.535
462.568
22.364
24.646
3.130
– 21.987
407.866
Overige materiële exploitatie
424.509
0
424.509
30.333
454.842
20.233
22.652
1.230
– 23.750
400.814
Attaches
5.524
0
5.524
2.202
7.726
2.131
1.994
1.900
1.763
7.052
Programmauitgaven
144.650
0
144.650
10.967
155.617
– 27.925
652
31.958
20.950
118.322
8.1
Programmauitgaven
144.650
0
144.650
10.967
155.617
– 27.925
652
31.958
20.950
118.322
(Schade)vergoeding
144.650
0
144.650
10.967
155.617
– 27.925
652
31.958
20.950
118.322
Schadevergoeding overig
8.655
0
8.655
855
9.510
808
772
741
733
9.518
Nationaal Fonds Ereschuld
131.799
0
131.799
9.990
141.789
– 28.855
– 242
31.095
20.095
104.486
Reservering schadevergoedingen Chroom-6 Defensie
4.196
0
4.196
122
4.318
122
122
122
122
4.318
Ontvangsten
68.995
0
68.995
4.000
72.995
4.000
4.000
4.000
4.000
72.995
In totaal is voor 2025 55% juridisch verplicht, 1% bestuurlijk gebonden en 44% beleidsmatig
gereserveerd ten opzichte van het totaal beschikbare budget.
Toelichting op de verplichtingen
Het verplichtingenbudget voor 2025 is met € 162,1 miljoen verhoogd wat voornamelijk
samenhangt met de uitgaven die hieronder worden toegelicht.
Toelichting op de uitgaven
Het uitgavenbudget voor 2025 is met € 164,6 miljoen verhoogd. Dit wordt verklaard
door onderstaande bijstellingen in de personele en materiële uitgaven en uitgaven
aan schadevergoedingen.
Personele uitgaven
Het budget voor eigen personeel is per saldo met € 70,3 miljoen verhoogd. Deze stijging
is met name het gevolg van aanvullend budget voor Arbeidsvoorwaarden (€ 49,6 miljoen)
en de invoering van het Individueel Keuze Budget (IKB) voor € 29,7 miljoen. Daarnaast
is het budget met € 29,0 miljoen verhoogd als gevolg van nieuwe opdrachten die het
DOSCO ontvangen heeft.
Ondanks dat de organisatie groeit wordt, mede door krapte op de arbeidsmarkt, een
lagere personele vulling verwacht. Ter dekking van tekorten elders op de begroting
is het budget voor eigen personeel met € 38,0 miljoen verlaagd. Dit is deels overgeheveld
naar het budget voor de materiële exploitatie voor tegenvallers zoals energie en water
(€ 12,0 miljoen), schoonmaak (€ 8,0 miljoen) en reststoffen en afval (€ 4,0 miljoen).
Ook is € 14,0 miljoen overgeheveld naar het budget voor instandhouding infrastructuur.
Het budget voor overige personele exploitatie is per saldo met € 54,0 miljoen verhoogd.
Dit wordt onder andere veroorzaakt door extra budget in het kader van de Werkkostenregeling
(€ 31,8 miljoen). Defensie heeft in 2024 conform het arbeidsvoorwaardenakkoord onbelaste
vergoedingen in het kader van duurzaamheid verstrekt aan het personeel, waarvan de
vergoedingen onder de Werkkostenregeling (WKR) vallen. Over deze vergoedingen is Defensie
belasting verschuldigd. Daarnaast is aanvullend budget voor arbeidsvoorwaarden (€ 12,5
miljoen) beschikbaar gesteld. Een aantal kleine herschikkingen en toevoeging van de
prijsbijstelling leiden tot de resterende verhoging van het budget met € 9,7 miljoen.
Materiële uitgaven
Het budget voor overige materiële exploitatie is per saldo met € 30,3 miljoen verhoogd.
Aan het budget voor energie en water is in totaal € 32,0 miljoen toegevoegd vanwege
de gestegen prijzen. Ook is vanuit het budget voor eigen personeel € 8,0 miljoen toegevoegd
aan het budget voor schoonmaak en € 4,0 miljoen aan het budget voor reststoffen en
afval vanwege te verwachten tekorten. Een groot aantal herschikkingen leidt per saldo
tot een verlaging van het budget met € 24,5 miljoen. Tot slot is € 10,8 miljoen prijsbijstelling
toegevoegd.
(Schade)vergoeding
Het budget voor het Nationaal Fonds Ereschuld (NFE) is in 2025 per saldo verhoogd
met € 10,0 miljoen. Deze ophoging wordt veroorzaakt door de ophoging met het budget
dat in 2024 overgebleven is in het NFE en in 2025 weer voor het NFE beschikbaar gesteld
is (€ 12,4 miljoen), door aanvullend budget voor arbeidsvoorwaarden (€ 6,6 miljoen
in 2025, uiteindelijk structureel € 4,6 miljoen) en door de verlaging van het budget
met € 9,0 miljoen in 2025 dat doorgeschoven is naar latere jaren. Deze € 9,0 miljoen
maakt deel uit van in totaal € 51,0 miljoen die uit de jaren 2025 tot en met 2027
doorgeschoven is naar de jaren 2028 tot en met 2030. Doordat de Belastingdienst bepaald
heeft dat Defensie over de schadevergoedingen vanuit de Regeling Volledige Schadevergoeding
(RVS) in het NFE geen belasting meer verschuldigd is, is het verwachte overschot dat
hierdoor in de eerste jaren ontstond doorgeschoven naar de latere jaren om het verwachte
tekort daarin te dichten dat ontstond door het in deze jaren verwachte aantal uit
te keren schadevergoedingen. Hiermee is het budget in deze jaren op één lijn gebracht
met het verwachte benodigde budget voor de nog uit te betalen schadevergoedingen.
Niet-Beleidsartikel 9 Algemeen
Artikel 9 Algemeen (bedragen x € 1.000)
Ontwerpbegroting t (1)
Mutaties via NvW, moties, amendementen en ISB (2)
Vastgestelde begroting t (3) = (1) + (2)
Mutaties 1e suppletoire begroting (4)
Stand 1e suppletoire begroting (5) = (3) + (4)
Mutatie 2026
Mutatie 2027
Mutatie 2028
Mutatie 2029
Mutatie 2030
Art.
Verplichtingen
257.941
0
257.941
10.938
268.879
16.186
10.405
14.267
16.750
328.385
Uitgaven
258.759
0
258.759
10.938
269.697
16.186
10.405
14.267
16.750
328.385
9.1
Programmauitgaven
258.759
0
258.759
10.938
269.697
16.186
10.405
14.267
16.750
328.385
Subsidies (regelingen)
49.570
0
49.570
2.063
51.633
2.165
2.261
2.153
2.153
51.358
Subsidies
49.570
0
49.570
2.063
51.633
2.165
2.261
2.153
2.153
51.358
Bijdrage aan (andere) begrotingshoofdstukken
82.032
0
82.032
– 5.888
76.144
6.875
6.813
4.256
2.020
75.397
Kennisopbouw TNO via EZ
72.151
0
72.151
– 7.550
64.601
5.413
5.375
3.618
1.868
66.076
Kennisopbouw NLR via EZ
4.280
0
4.280
1.925
6.205
1.725
1.701
901
101
3.557
Kennisopbouw MARIN via EZ
5.036
0
5.036
147
5.183
147
147
147
147
5.183
Overige Bijdragen
565
0
565
– 410
155
– 410
– 410
– 410
– 96
581
Opdrachten
13.676
0
13.676
9.537
23.213
3.232
2.662
2.684
2.771
13.468
Opdrachten beleid
7.952
0
7.952
– 91
7.861
662
91
113
200
7.059
opdrachten milieu beleid
5.724
0
5.724
9.628
15.352
2.570
2.571
2.571
2.571
6.409
Bijdrage aan (inter-)nationale organisaties
106.898
0
106.898
– 8.344
98.554
3.744
– 1.501
5.004
9.636
182.152
Bijdrage aan de NAVO
96.990
0
96.990
– 8.440
88.550
3.648
– 1.714
4.944
9.577
173.348
Bijdrage aan internationale samenwerking
9.908
0
9.908
96
10.004
96
213
60
59
8.804
Bekostiging
4.024
0
4.024
117
4.141
117
117
117
117
4.141
Bekostiging diverse instellingen
4.024
0
4.024
117
4.141
117
117
117
117
4.141
Inkomensoverdrachten
742
0
742
3.500
4.242
0
0
0
0
0
Overige bijdragen
742
0
742
3.500
4.242
0
0
0
0
0
(Schade)vergoeding
1.817
0
1.817
9.953
11.770
53
53
53
53
1.869
Schadevergoeding overig
1.817
0
1.817
53
1.870
53
53
53
53
1.869
Regeling Chroom 6 Defensie
0
0
0
9.200
9.200
0
0
0
0
0
Civielrechtelijke Regeling Srebrenica 2020
0
0
0
700
700
0
0
0
0
0
Ontvangsten
1.600
0
1.600
0
1.600
0
0
0
0
1.600
In totaal is voor 2025 4% juridisch verplicht, 12% bestuurlijk gebonden en 84% beleidsmatig
gereserveerd ten opzichte van het totaal beschikbare budget.
Toelichting op de verplichtingen
Het verplichtingenbudget wordt per saldo met € 10,9 miljoen verlaagd. De mutaties
hangen samen met de uitgaven die hieronder worden toegelicht.
Toelichting op de uitgaven
Bijdrage aan (andere) begrotingshoofdstukken
Het uitgavenbudget is met € 5,9 miljoen verlaagd. In 2024 is voor € 13,0 miljoen meer
uitgegeven aan Kennisopbouw TNO via EZ ten behoeve van programmafinanciering op het
gebied van kennis en innovatie. Het budget voor 2025 wordt hierdoor verlaagd. Hier
tegenover is € 5,2 miljoen aan budget toegevoegd ten behoeve van het versterken en
uitbreiden van het Defensie Cyber Commando (DCC), waarvan € 1,8 miljoen voor Kennisopbouw
NLR via EZ en € 3,4 miljoen voor Kennisopbouw TNO via EZ. Het verschil wordt verklaard
door meerdere kleine herschikkingen die per saldo optellen tot € 1,9 miljoen.
Opdrachten
Het uitgavenbudget is met € 9,5 miljoen verhoogd. Dit wordt grotendeels verklaard
doordat het budget voor opdrachten mileubeleid met € 9,6 miljoen middels een herschikking
binnen de Defensiebegroting is verhoogd, waaronder € 5,0 miljoen voor het leefbaarheidsfonds
Zuid-Limburg, € 2,0 miljoen voor het programma Opwek van Energie op RIjksvastgoed
(OER) en € 1,5 voor het programma beleid en bekostiging. Het resterende verschil wordt
verklaard door meerdere kleinere mutaties
Bijdrage aan (inter-) nationale organisaties
Het uitgavenbudget is met € 8,3 miljoen verlaagd. Dit wordt grotendeels verklaard
door een verschuiving naar latere jaren van de Bijdrage aan de NAVO. De NAVO wijzigt
jaarlijks haar begroting op basis van het Common Funding Resource Plan. In deze begroting
is een deel van de verwachte uitgaven naar latere jaren overgeheveld. Het Nederlandse
kostenaandeel is vervolgens verwerkt in het kasritme.
(Schade)vergoeding
Het uitgavenbudget is met € 10,0 miljoen verhoogd. Dit komt hoofdzakelijk doordat
er € 9,2 miljoen aan budget dat in 2024 overgebleven is in 2025 is toegevoegd ten
behoeve van de Regeling uitkering chroom-6 Defensie. Dit budget is bestemd voor de
betalingen van nog uit te keren en nog binnen te komen aanvragen voor schadevergoedingen
vanuit deze regeling. De rest van het verschil wordt verklaard door meerdere kleinere
mutaties.
Niet-Beleidsartikel 10 Apparaat kerndepartement
Artikel 10 Apparaat kerndepartement (bedragen x € 1.000)
Ontwerpbegroting t (1)
Mutaties via NvW, moties, amendementen en ISB (2)
Vastgestelde begroting t (3) = (1) + (2)
Mutaties 1e suppletoire begroting (4)
Stand 1e suppletoire begroting (5) = (3) + (4)
Mutatie 2026
Mutatie 2027
Mutatie 2028
Mutatie 2029
Mutatie 2030
Art.
Verplichtingen
1.892.942
0
1.892.942
– 25.433
1.867.509
86.312
104.301
106.850
101.304
2.008.364
Uitgaven
1.896.787
0
1.896.787
14.603
1.911.390
87.348
105.337
107.886
119.057
2.009.510
10.2
Apparaatsuitgaven
1.896.787
0
1.896.787
14.603
1.911.390
87.348
105.337
107.886
119.057
2.009.510
Personele uitgaven
1.829.088
0
1.829.088
17.173
1.846.261
86.448
104.020
108.270
119.883
1.952.696
Eigen personeel
501.813
0
501.813
58.001
559.814
91.554
104.004
103.209
103.269
628.626
Externe Inhuur
6.704
0
6.704
45.138
51.842
– 19.586
– 15.898
– 11.138
286
6.253
Overige personele exploitatie
30.684
0
30.684
3.930
34.614
4.365
4.999
5.028
5.028
34.424
Uitkeringen (pensioenen en wachtgelden)
1.289.887
0
1.289.887
– 89.896
1.199.991
10.115
10.915
11.171
11.300
1.283.393
Materiële uitgaven
67.699
0
67.699
– 2.570
65.129
900
1.317
– 384
– 826
56.814
Overige materiële exploitatie
67.699
0
67.699
– 2.570
65.129
900
1.317
– 384
– 826
56.814
Ontvangsten
7.987
0
7.987
0
7.987
0
0
0
0
7.987
In totaal is voor 2025 92% juridisch verplicht en 8% beleidsmatig gereserveerd ten
opzichte van het totaal beschikbare budget.
Toelichting op de verplichting
Het verplichtingenbudget is met € 25,4 miljoen verlaagd. Dit hangt grotendeels samen
met de uitgaven die hieronder worden toegelicht. Daarnaast is het verplichtingenbudget
met € 34,0 verlaagd doordat reeds in 2024 verplichtingen zijn aangegaan, onder andere
voor het plannen, regisseren en implementeren van nieuwe digitale oplossingen voor
het programma Defensie Open op Orde.
Toelichting op de uitgaven
Personele uitgaven
Het budget voor personele uitgaven is per saldo met € 17,2 miljoen verhoogd. Dit wordt
verklaard door een verhoging van het budget voor eigen personeel met € 58,0 miljoen.
Deze stijging is met name het gevolg van aanvullend budget voor arbeidsvoorwaarden
(€ 70,3 miljoen). Daarnaast is het budget verhoogd met € 11,2 miljoen ten behoeve
van het versterken en uitbreiden van het Defensie Cyber Commando (DCC). Hieronder
valt onder andere het versterken van de offensieve cybercapaciteit en de cyberreadiness
van Defensie. Daarnaast is € 34,0 miljoen herschikt naar externe inhuur. Het verschil
op eigen personeel van € 10,5 miljoen wordt verklaard door meerdere kleinere mutaties.
Verder is het budget voor externe inhuur met € 45,1 miljoen verhoogd. Dit wordt grotendeels
verklaard door een herschikking van eigen personeel (€ 34,0 miljoen) en overige materiële
exploitatie (€ 10,8 miljoen) ten behoeve van het programma Defensie Open op Orde (DOO).
Dit programma implementeert de Rijksbrede maatregelen bij Defensie, met de focus op
informatiehuishouding en transparantie. Ten slotte is het budget voor uitkeringen
(pensioenen en wachtgelden) per saldo met € 89,8 miljoen verlaagd. Door de betaling
van pensioenen in december 2024, waar deze normaliter in 2025 zou zijn betaald, is
het budget in 2024 met € 100,0 miljoen verhoogd. Met dezelfde omvang wordt het budget
voor 2025 verlaagd. Het verschil van € 10,1 miljoen wordt verklaard door meerdere
kleinere mutaties.
Niet-Beleidsartikel 11 Geheim
Artikel 11 Geheim (bedragen x € 1.000)
Ontwerpbegroting t (1)
Mutaties via NvW, moties, amendementen en ISB (2)
Vastgestelde begroting t (3) = (1) + (2)
Mutaties 1e suppletoire begroting (4)
Stand 1e suppletoire begroting (5) = (3) + (4)
Mutatie 2026
Mutatie 2027
Mutatie 2028
Mutatie 2029
Mutatie 2030
Art.
Verplichtingen
19.217
0
19.217
832
20.049
414
459
459
459
21.220
Uitgaven
19.217
0
19.217
832
20.049
414
459
459
459
21.220
11.0
Geheim
19.217
0
19.217
832
20.049
414
459
459
459
21.220
Geheim
19.217
0
19.217
832
20.049
414
459
459
459
21.220
Geheim
19.217
0
19.217
832
20.049
414
459
459
459
21.220
Ontvangsten
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
In totaal is voor 2025 63% juridisch verplicht en 37% beleidsmatig gereserveerd ten
opzichte van het totaal beschikbare budget.
Niet-Beleidsartikel 12 Nog onverdeeld
Artikel 12 Nog onverdeeld (bedragen x € 1.000)
Ontwerpbegroting t (1)
Mutaties via NvW, moties, amendementen en ISB (2)
Vastgestelde begroting t (3) = (1) + (2)
Mutaties 1e suppletoire begroting (4)
Stand 1e suppletoire begroting (5) = (3) + (4)
Mutatie 2026
Mutatie 2027
Mutatie 2028
Mutatie 2029
Mutatie 2030
*** CONCEPT ***
Art.
Verplichtingen
466.155
0
466.155
– 91.335
374.820
– 24.319
– 48.464
– 40.040
– 4.775
1.189.955
Uitgaven
466.155
0
466.155
– 91.335
374.820
– 24.319
– 48.464
– 40.040
– 4.775
1.189.955
Ontvangsten
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
Toelichting op de uitgaven
Het budget op artikel 12 Nog onverdeeld is met € 91,3 miljoen naar beneden bijgesteld.
De loon- en prijsbijstelling van € 467,9 miljoen is vanuit het DMF toegevoegd.
Vanuit artikel 12 Nog onverdeeld is € 631,4 miljoen aan middelen voor arbeidsvoorwaarden
overgeheveld naar de Defensieonderdelen. Het overgrote deel van deze middelen is bestemd
voor de gestegen personele uitgaven als gevolg van het arbeidsvoorwaardenakkoord 2025–2026
en de invoering van het IKB bestaande uit het opgebouwde vakantiegeld en eindejaarsuitkering
in 2024. Daarnaast is de loonbijstelling voor inhuur en pensioenen (€ 16,6 miljoen)
en prijsbijstelling (€ 55,0 miljoen) doorverdeeld binnen de Defensiebegroting.
Het overige wordt grotendeels veroorzaakt door een verhoging van het budget met € 138,9
miljoen. Dit betreft de budgettair technische verwerking van hoger dan voorziene uitgaven
van een aantal Defensieonderdelen in 2024. Deze middelen zullen later in het jaar
worden ingezet voor defensiebrede problematiek.
3. Bijlage subsidieoverzicht
Subsidies (bedragen x € 1.000)
Naam
2023
2024
Vastgestelde begroting 2025
Stand 1e suppletoire begroting 2025
Afwijking 1e suppletoire 2025 t.o.v. vastgestelde begroting 2025
Mutatie 2026
Mutatie 2027
Mutatie 2028
Mutatie 2029
Reden afwijking stand van 1e suppletoire t.o.v. vastgestelde begroting 2025
Laatste evaluatie
Volgende evaluatie
Einddatum
Stichting Nederlands Veteraneninstituut (NLVi)
28.410
35.098
28.285
28.285
0
0
0
0
0
2022
2026
2026
Nationaal Comité Herdenking Capitulatie 1945 Wageningen
25
25
25
50
25
0
0
0
0
eenmalige extra bijdrage voor uitbreiding evenement
2021
2026
2026
Stichting Veteranen Platform (VP)
245
285
366
489
123
0
0
0
0
hogere kosten door toegenomen aantal lidorganisaties en uitbreiding activiteiten
2022
2027
2027
Stichting Koninklijke Defensiemusea
18.184
18.940
19.817
19.817
0
0
0
0
0
2019
2025
2025
Stichting Nationale Taptoe
322
346
322
460
138
0
0
0
0
incidentele toekenning extra middelen in overbrugging naar nieuwe locatie
2022
2027
2027
Universiteit van Amsterdam
0
148
74
79
5
0
0
0
0
loon- en prijsindexering 2024
2022
2027
2027
Stichting Maritiem Kenniscentrum
25
25
25
25
0
0
0
0
0
2022
2027
2027
Stichting Historische Vlucht
123
125
129
134
5
0
0
0
0
loon- en prijsindexering 2024
2022
2027
2027
SWoon NLDA
23
25
25
25
0
0
0
0
0
2022
2027
2027
Stichting Klachtentelefoon Luchtverkeer Limburg
75
75
75
75
0
0
0
0
0
n.v.t.
2027
2027
Europees Jeugdparlement Nederland
0
0
0
22
22
0
0
0
0
incidentele subsidie voor eenmalig evenement i.h.k.v. Vrede, Veiligheid en Defensie
in Den Haag
n.v.t.
Subsidies te verstrekken na evaluatie/ nader te verdelen
0
1.109
427
2.172
1.745
Totaal subsidies
47.432
56.201
49.570
51.633
2.063
0
0
0
0
De genoemde bedragen betreffen het wettelijk plafond voor subsidies
De genoemde bedragen zijn exclusief de door het Ministerie van Financien vestrekte
loon- en prijsbijstelling
Deze mutatie is n.a.v. budgetoverdracht voor de subsidie Stichting Klachtentelefoon
Luchtverkeer Limburg
4. Bijlage Input-Output Defensie-uitgaven 2% bbp
In het HLA is een wettelijke koppeling afgesproken tussen de defensie-uitgaven en minimaal
2% van het Nederlandse bbp. Om uitvoering te geven aan de wettelijke koppeling zijn
technische werkafspraken gemaakt tussen het Ministerie van Financiën en het Ministerie
van Defensie. Met de Voorjaarsnota 2025 (Bijlage 5) is de Tweede Kamer hierover geïnformeerd.
Onderstaande tabel maakt inzichtelijk hoeveel middelen aan Defensie beschikbaar worden
gesteld ieder jaar (input). Vervolgens draagt Defensie de verantwoordelijkheid voor
(het moment van) de realisatie van deze middelen (output). Dit overzicht biedt tevens
een uitsplitsing van verwerkte maatregelen die de input met de output koppelen.
Input-Output Defensie-uitgaven 2% bbp (bedragen x € 1.000.000)
2025
2026
2027
2028
2029
2030
Originele input 2% (VJN25)
21.019
24.943
25.942
27.005
27.996
29.023
Intensivering VJN25
90
507
657
737
Huidige input VJN25
21.019
24.943
26.032
27.512
28.653
29.760
Nominaal bbp CEP 2025
1.195.972
1.247.137
1.297.077
1.350.258
1.399.807
1.451.173
%-bbp (input)
1,76%
2,00%
2,01%
2,04%
2,05%
2,05%
Cumulatief saldo in voorgaande perioden verwerkte maatregelen
520
521
510
Maatregelen huidige periode:
Maatregel A: saldo kasschuiven
– 14
– 24
– 4
18
16
8
Maatregel B: saldo in- of extensiveringen
Maatregel C: Onderuitputting en EJM
232
Maatregel D: Overboekingen van andere departementen (toerekenbaar)
104
35
26
26
26
26
Maatregel E1: Overboekingen naar andere departementen (totaal)
– 89
– 8
– 8
– 8
– 8
Maatregel E2: Overboekingen naar andere departementen (waarvan toerekenbaar)
89
8
8
8
8
Maatregel F: saldo overig
32
Totaal maatregelen huidige periode
354
11
22
44
42
34
Stand Defensie-uitgaven VJN25
21.373
24.953
26.573
28.077
29.205
29.795
%-bbp (output)
1,79%
2,00%
2,05%
2,08%
2,09%
2,05%
De originele input om de defensie-uitgaven minimaal 2% van het Nederlandse bbp te
laten bedragen bestaat uit de Defensiebegroting Hoofdstuk 10 en Hoofdstuk K, de toerekening
van posten op de begroting bij andere departementen en de reserveringen voor Defensie
op de Aanvullende Post bij het Ministerie van Financiën. De originele input is in
de voorjaarsbesluitvorming aanvullend verhoogd met een intensiveringsreeks oplopende
tot structureel 737 miljoen euro. Hierdoor bedraagt de input voor Defensie vanaf 2027
meer dan 2%. Onder cumulatief saldo in voorgaande perioden verwerkte maatregelen zijn
de kasschuiven ad. 1,55 miljard euro uit augustus 2024 inzichtelijk gemaakt. De lagere
output in 2024 leidt tot een incidenteel hogere output in de jaren 2027 tot en met
2029. Onder maatregelen huidige periode zijn o.a. het saldo kasschuiven opgenomen
en de toegekende eindejaarsmarge 2024. Daarnaast zijn ook de saldi opgenomen voor
overboekingen van andere departementen, voor overboekingen naar andere departementen
en voor overige mutaties, voor zover deze toerekenbaar zijn aan de NAVO-norm. Het
saldo onder maatregel D bestaat uit de van Buitenlandse Zaken (BZ) ontvangen eindejaarsmarge
Homogene Groep Internationale Samenwerking (HGIS), de bijdrage vanuit Infrastructuur
& Waterstaat (I&W) voor de inhuur van een patrouilleschip voor Intelligence Surveillance
Recovery (ISR) taken Noordzee, de bijdrage vanuit Justitie & Veiligheid (J&V) voor
de enveloppe nationale veiligheid uit het Hoofdlijnenakkoord (HLA) en de bijdrage
voor Ukraine Comprehensive Assistance Package (UCAP). Het saldo onder maatregel E1
bestaat uit de bijdragen van Defensie aan Economische Zaken (EZ) voor de begrotingsreserve
maatwerkgarantie, aan Binnenlandse Zaken (BZK) voor de civiele missiepool uit Budget
Internationale Veiligheid (BIV) en aan Economische Zaken (EZ) voor het Security Fund.
Deze middelen blijven toerekenbaar aan de NAVO-norm (E2). Het saldo onder maatregel
F bestaat uit tegenboekingen in 2025 van mutaties die eind 2024 naar aanleiding van
de veegbrief zijn gesteld voor artikel 4.
Ondertekenaars
-
Eerste ondertekenaar
R.P. Brekelmans, minister van Defensie
Stemmingsuitslagen
Aangenomen met handopsteken
| Fracties | Zetels | Voor/Tegen |
|---|---|---|
| PVV | 37 | Voor |
| GroenLinks-PvdA | 25 | Voor |
| VVD | 24 | Voor |
| NSC | 20 | Voor |
| D66 | 9 | Voor |
| BBB | 7 | Voor |
| CDA | 5 | Voor |
| SP | 5 | Tegen |
| ChristenUnie | 3 | Voor |
| DENK | 3 | Tegen |
| FVD | 3 | Tegen |
| PvdD | 3 | Tegen |
| SGP | 3 | Voor |
| Volt | 2 | Voor |
| JA21 | 1 | Voor |
Gerelateerde documenten
Hier vindt u documenten die gerelateerd zijn aan bovenstaand Kamerstuk.