Inbreng verslag schriftelijk overleg : Inbreng verslag schriftelijk overleg over Jaarverslag en slotwet Ministerie van Defensie 2023 (Kamerstuk 36560-X)

Binnen de vaste commissie voor Defensie hebben de onderstaande fracties de behoefte
vragen en opmerkingen voor te leggen aan de Minister van Defensie over het Jaarverslag
en Slotwet 2023.

De fungerend voorzitter van de commissie,

De Roon

Adjunct-griffier van de commissie,

Manten

Inhoudsopgave

I Vragen en opmerkingen vanuit de fracties

Vragen en opmerkingen van de leden van de PVV-fractie

Vragen en opmerkingen van de leden van de GroenLinks-PvdA-fractie

Vragen en opmerkingen van de leden van de VVD-fractie

Vragen en opmerkingen van de leden van de SGP-fractie

Vragen en opmerkingen van de leden van de CU-fractie

II Antwoord / Reactie van de Minister

I Vragen en opmerkingen vanuit de fracties

Vragen en opmerkingen van de leden van de PVV-fractie

De leden van de PVV-fractie hebben de jaarverslagen en slotwetten over het jaar 2023
met interesse gelezen en hebben op dit moment geen verdere vragen.

Vragen en opmerkingen van de leden van de GroenLinks-PvdA-fractie

De leden van de GroenLinks-PvdA-fractie hebben met interesse kennisgenomen van de
stukken behorende bij het Jaarverslag en Slotwet 2023. Deze leden willen het belang
van Defensie benadrukken; de tomeloze inzet van het Defensiepersoneel verdient niet
alleen bewondering, maar ook voortdurende steun. Het is daarom goed om te zien dat
er blijvend in Defensie wordt geïnvesteerd. Deze leden hebben hier nog enkele vragen
en opmerkingen bij.

De leden van de GroenLinks-PvdA-fractie lezen dat de totale vulling van 85,6% is gedaald
naar 83,2% vanwege de groeiende formatie. Is bij het vaststellen van de streefcijfers
rekening gehouden met die groei? Verder zien deze leden dat de instroom van burgerpersoneel
fors hoger ligt dan de streefwaarde, terwijl de instroom van militair personeel juist
onder de ambitie blijft. Kan de Minister dit verklaren en zijn er succesfactoren in
het aantrekken van burgerpersoneel die ook toe te passen zijn bij het aantrekken van
militair personeel? Verder zijn deze leden benieuwd wat de leeftijdsopbouw is van
het huidige personeelsbestand en of de te verwachten uitstroom op grond van leeftijd
is meegenomen in de prognoses.

De leden van de GroenLinks-PvdA-fractie hebben met zorg kennisgenomen van het kritische
verantwoordingsonderzoek van de Algemene Rekenkamer. De Algemene Rekenkamer constateert
al jaren vele tekortkomingen bij Defensie en constateert deze keer dat er nog altijd
weinig urgentie is in het op orde brengen van de bedrijfsvoering en het oplossen van
veiligheidsproblemen. Erkent de Minister de urgentie, zo vragen de leden. Zo ja, wat
is de inzet van de Minister om deze tekortkomingen serieus aan te pakken? De leden
van de GroenLinks-PvdA-fractie zijn van mening dat het op orde brengen van de bedrijfsvoering
van essentieel belang is voor de slagvaardigheid van Defensie. Wanneer de basis niet
op orde is, straalt dit uit naar de rest van de organisatie. Klopt het dat een van
de belangrijkste redenen voor de uitstroom van personeel de wijze is waarop de organisatie
bestuurd wordt? Hangt dit samen met de tekortkomingen in de bedrijfsvoering, zo vragen
de leden.

De tekortkomingen op het gebied van cryptografiemiddelen baren de leden van de GroenLinks-PvdA-fractie
de meeste zorgen. Deze leden hechten er namelijk grote waarde aan dat de cryptografie
van Defensie op orde is, om zo de veiligheid van Nederland, ons defensiepersoneel
en onze bondgenoten te garanderen. Volgens de Algemene Rekenkamer bestaat nu het risico
dat buitenstaanders fysiek en digitaal toegang kunnen krijgen tot militaire objecten,
geheime communicatie of zelfs de aansturing van wapensystemen. In de beantwoording
op feitelijke vragen geeft de Minister echter aan dat de vertrouwelijkheid van communicatie
is gewaarborgd door de beveiligingsmaatregelen in het proces en dat die vertrouwelijkheid
dus niet direct in het geding is. Betekent dit dat de vertrouwelijkheid van communicatie
wel indirect in het geding is? Hoe rijmt de Minister haar eigen uitspraak met de kritische
kanttekeningen van de Algemene Rekenkamer? Een beveiligingsketen is enkel zo sterk
als de zwakste schakel. Hoe kan de Minister garanderen dat de vertrouwelijkheid niet,
direct of indirect, in het geding is als het beheer naar eigen zeggen zowel organisatorisch
als administratief tekortschiet? Bestaat het risico dat derden zullen proberen deze
tekortkomingen te misbruiken? Kan de Minister aangeven welke knelpunten in het oplossen
van de onvolkomenheden in het beheer van cryptografiemiddelen ervoor hebben gezorgd
dat er niet meer voortgang is geboekt, zo vragen de leden.

Vragen en opmerkingen van de leden van de VVD-fractie

De leden van de VVD-fractie hebben kennisgenomen van het Jaarverslag en de Slotwet.
Hierover hebben zij nog een aantal vragen.

De leden van de VVD-fractie lezen in de Slotwet dat € 928,5 miljoen minder verplichtingsruimte
is gebruikt dan begroot in verband met een grillige wapenmarkt. De leden van de VVD-fractie
achten de steun aan Oekraïne van belang en vragen op welke vlakken de markt grillig
was. De leden van de VVD-fractie vragen of dit niet het belang van het opzetten van
een eigen defensie-industrie onderstreept. Deze leden vragen ook of er is gekeken
naar andere mogelijkheden tot steun. Zij vragen hoe Nederland in 2024 de extra budgetten
zal gebruiken.

De leden van de VVD-fractie hebben kunnen lezen dat het aanvullen van de voorraden
voor onder andere munitie tot topprioriteit behoren voor het kabinet. Helaas zou met
de gezette stappen vooralsnog de inzetvoorraad niet volledig worden zijn aangevuld
tot een eerste hoofdtaak niveau. Op welke termijn zouden de voorraden voldoende moeten
zijn aangevuld? Welke versnelling is haalbaar? Hoe verhoudt Nederland zich tot andere
lidstaten? Hoe wordt voorkomen dat regeringen van EU-landen met elkaar op een onwenselijke
manier concurreren om voorraden, zo vragen de leden.

De leden van de VVD-fractie zijn blij met de grote toename van het aantal mensen dat
bij Defensie werkt, zeker met het oog op de krapte op de Nederlandse arbeidsmarkt.
In hoeverre verwacht het kabinet dat er snel nog veel meer personeel aangenomen dient
te worden in de nabije toekomst? Welke opties zijn er om deze opties in te vullen?
Welke rol kunnen verbeterde arbeidsvoorwaarden en veteranenzorg spelen bij de aantrekkelijkheid
van Defensie als werkgever? Waar het gaat om werving van vrouwen loopt Defensie achter.
Nu is het percentage dat vrouw is bij Defensie zo’n 18 procent. Als je alleen militairen
rekent, en dus het burgerpersoneel buiten beschouwing laat, komt het uit op 12 procent
vrouwen. Hoe kijkt het kabinet hiernaar en hoe kan het kabinet de wervingsstrategie
verbeteren op dit punt, zo vragen de leden.

De leden van de VVD-fractie hebben kunnen lezen en zien dat het kabinet meer samenwerking
met de Europese Unie heeft gezocht sinds het uitbreken van de oorlog in Oekraïne.
Wat de leden van de VVD-fractie betreft moeten er vooral grote stappen worden gezet
op het gebied van samenwerking in de Europese defensie-industrie. Hoe heeft het kabinet
ervoor gezorgd dat de toenemende samenwerking in EU-verband complementair is aan de
samenwerking binnen de NAVO? Welke specialiseringsslag en harmoniseringslag met betrekking
tot de defensie-industrie met andere westerse landen zijn al in 2023 ingezet en hoe
kunnen deze worden uitgebouwd in 2024, zo vragen de leden.

Vragen en opmerkingen van de leden van de SGP-fractie

De leden van de SGP-fractie hebben kennisgenomen van de jaarverslagen, slotwetten
en overige documenten en hebben nog enkele vragen.

De lichte daling in vulling, door de stijging van het aantal werkplaatsen interesseert
de leden van de SGP-fractie. Kan het kabinet in de toekomst bij personeelsbrieven
en ontwikkelingen binnen Defensie laten weten wat de implicaties zijn voor het aantal
arbeidsplaatsen en de vulling voor zover dit nog niet gebeurt, zo vragen de leden
van de SGP-fractie. Nu krijgen deze leden een goed algemeen overzicht en zien zij
het soms in A-brieven, maar de voorgenoemde leden zouden graag vaker personele overwegingen
kunnen meenemen.

Wanneer verwacht het kabinet de overige drie luchthavenbesluiten vast te stellen en
welke relatie heeft dit tot het Nationaal Programma Ruimte voor Defensie (NPRD), zo
vragen de leden van de SGP-fractie.

Zijn er knelpunten tussen de personele vulling en de diversiteits- en inclusieambities
waar het kabinet tegenaan loopt, zo vragen de leden van de SGP-fractie. Zijn er consequenties
voor het niet halen van streefcijfers?

De leden van de SGP-fractie vragen het kabinet aan te geven waarom het uitvoeren van
de verbeteringen omtrent munitiebeheer niet versneld kunnen worden. Wat zijn de belangrijkste
knelpunten daarbij en zijn die niet te mitigeren, zo vragen de leden van de SGP-fractie.
Is het kabinet het met de voorgenoemde leden eens dat munitiebeheer op orde een belangrijke
factor is als we meer munitie willen inkopen?

Vragen en opmerkingen van de leden van de CU-fractie

De leden van de fractie van de ChristenUnie hebben kennisgenomen van de stukken op
de agenda van het schriftelijk overleg over het Jaarverslag en de Slotwet 2023 van
het Ministerie van Defensie. Zij hebben daarover enkele vragen.

Allereerst zouden deze leden de Minister willen vragen hoe zij reageert op de kritiek
van de Algemene Rekenkamer dat er te weinig urgentie is voor het op orde brengen van
de bedrijfsvoering.

Verder zouden de leden van de fractie van de ChristenUnie willen vragen of de Minister
het belang erkent van een goed inzicht in de ontwikkeling van de gereedheid ten opzichte
van voorgaande periodes. Op welke manieren ziet zij de mogelijkheid dit inzicht voor
de Kamer te verbeteren?

Deze leden zijn ongerust over het feit dat de Algemene Rekenkamer constateert dat
er geen verbetering is in de beveiliging van militaire objecten, dat eerdere aanbevelingen
niet opgevolgd zijn en dat er pas dit jaar begonnen is met het inventariseren van
beveiligingsrisico’s. Zij vragen zich af of dit niet getuigt van een gebrek aan gevoel
voor urgentie, gezien de situatie waarin Nederland en Europa als gevolg van de oorlog
in Oekraïne verkeren. Zij doelen daarbij op Russische spionage- en sabotageactiviteiten
die in Europa geconstateerd zijn. Deze leden vragen zich af of Nederlandse militaire
objecten hiertegen eigenlijk wel voldoende beveiligd worden en vragen de Minister
wat zij gaat doen om dit op de kortst mogelijke termijn in orde te brengen.

Uit de Slotwet valt op te maken dat 928 miljoen euro aan lagere verplichtingen, bedoeld
voor ondersteuning voor Oekraïne, doorschuift naar 2024. Kan de Minister dit toelichten,
zo vragen deze leden.

II Antwoord/ Reactie van de Minister