Inbreng verslag schriftelijk overleg : Inbreng verslag schriftelijk overleg over de geannoteerde agenda informele Raad voor Concurrentievermogen van 19 april 2024 (Kamerstuk 21501-30-601)

De vaste commissie voor Economische Zaken en Klimaat heeft een aantal vragen en opmerkingen
aan de Minister van Economische Zaken en Klimaat voorgelegd over de geannoteerde agenda
van de informele Raad voor Concurrentievermogen van 19 april 2024 (Kamerstuk 21 501-30, nr. 601)

De fungerend voorzitter van de commissie,

Stoffer

De griffier van de commissie,

Nava

Inhoudsopgave

I Vragen en opmerkingen vanuit de fracties

II Antwoord / Reactie van de Minister

I Vragen en opmerkingen vanuit de fracties

Vragen van de GroenLinks-PvdA-fractie

De leden van de GroenLinks-PvdA-fractie delen de ambitie van de Europese Unie om onze
economie volledig circulair te laten draaien in 2050: schone energie en natuurlijke
grondstoffen blijven zoveel mogelijk in kringloop. Een belangrijk onderdeel van de
circulaire economie is dat elektronische apparaten zo worden ontworpen dat de mogelijkheden
van reparatie en hergebruik optimaal zijn. Deelt de Minister deze mening van deze
leden? De levensduur van elektrische apparaten is vaak kort en vervangen is de norm.
Veel producten worden zo gemaakt dat het voor de consument niet mogelijk is om het
zelf te repareren en zodoende dienen ze een nieuw apparaat te kopen. Als bijvoorbeeld
de batterij kapot is, kan die niet worden vervangen. Ziet de Minister mogelijkheden
om dit verdienmodel («sell more, sell faster») van bedrijven te doorbereken, zodat
repareren de norm wordt en niet vervangen? Deelt de Minister de mening dat enkel een
langere garantietermijn dit verdienmodel niet doorbreekt? Welke concrete maatregelen
zijn er mogelijk om een langere economische levensduur bij fabrikanten af te dwingen?

De leden van de GroenLinks-PvdA-fractie constateren dat consumentenkredieten en woekerrentes
te vaak mensen in de schulden brengen. Deze leden zijn van mening dat het verdienmodel
van achteraf betalen, ofwel «koop nu, betaal later», pervers is. Deelt de Minister
deze mening? Deze leden vinden dat er meer verantwoordelijkheid dient te liggen bij
de bedrijven die dit aanbieden. Concreet kan dat betekenen dat als bedrijven niet
aantoonbaar hebben gecontroleerd of mensen de aankopen wel konden betalen en de minimumleeftijd
hebben, de schuld vervalt. Is de Minister het eens met dit concrete voorstel? Is de
Minister bereid dit mee te nemen als onderdeel van de prioriteit consumentenbescherming?

De leden van de GroenLinks-PvdA-fractie achten het van belang dat consumenten op het
internet goed beschermd worden. Mechanismen zoals «Loot boxes», «pay-to-win» en virtueel
geld in videospellen zijn volgens deze leden toe aan regulering om jonge consumenten
van de risico’s te behoeden. Zij zijn echter van mening dat deze bescherming voor
elke consument maximaal geborgd moet worden, ongeacht leeftijd. Onderschrijft de Minister
dat standpunt? Hebben verslavende digitale verdienmodellen überhaupt plek in de Europese
markt? In welke vorm vindt de Minister deze drie praktijken wel aanvaardbaar en waarom?
Een dergelijke verslavende werking vindt ook plaats op grote online platformen. Daartoe
heeft het Europees Parlement een initiatiefrapport ingediend1. Is de Minister bereid om in het overleg expliciet haar steun uit te spreken voor
dit rapport en de conclusies te omarmen? Kan zij terugkoppelen met welke andere lidstaten
zij hierin optrekt en welke bezwaren er bij andere lidstaten leven? Is de Minister
het met deze leden eens dat consumentenwetgeving ook dit soort verslavend ontwerp
moet aanpakken, bovenop de digitale dienstenverordening?

De leden van de GroenLinks-PvdA-fractie vragen of de Minister, in navolging van de
(concept)verklaring onder het Belgisch voorzitterschap voor de informele Telecomraad
van 11-12 april, erop kan aandringen dat de Europese Raad en Commissie het initiatiefrapport
in volledigheid overnemen. Is zij daarbij bereid om niet akkoord te gaan met verklaringen
of voorstellen die minder verstrekkend zijn dan de aanbevelingen uit het rapport?
Kan de Minister de steun voor het initiatiefrapport ook op de Consumer Summit volledig
uitdragen?

De leden van de GroenLinks-PvdA-fractie maken zich zorgen over de staat van de concurrentie
tussen grote online platforms. Is de Minister het met deze leden eens dat het bevorderen
van interoperabiliteit tussen sociale media platforms een goede stap is om markttoegang
voor concurrenten te vergroten? Is zij bereid hiervoor te pleiten in het overleg en
bij de Consumer Summit? Welke maatregelen kan de EU nemen om zogenaamde «killer acquisitions,»
waarin grote partijen kleine concurrenten vroegtijdig opkopen, tegen te gaan? Is de
Minister het eens met deze leden dat dit een kwalijke vorm van marktverstoring is?
Op welke manieren maakt de Minister zich in de EU hard voor een gesegmenteerde advertentiemarkt,
waarbij de macht breder verdeeld worden en zich niet concentreert bij een klein aantal
grote partijen?

Vragen van de VVD-fractie

De leden van de VVD-fractie hebben kennisgenomen van de geannoteerde agenda van de
informele Raad voor Concurrentievermogen en hebben hierover nog enkele vragen en opmerkingen.

De leden van de VVD-fractie ondersteunen de Minister graag in haar oproep om betaalde
«loot boxes» aan te merken als oneerlijke handelspraktijk en vooral kinderen hiertegen
beter te beschermen. Deze leden zijn van mening dat kinderen kwetsbaar zijn tegen
deze oneerlijke handelspraktijk en op dit moment nog onvoldoende beschermd worden
hiertegen. Deze leden vragen wat het Europese krachtenveld is met betrekking tot dit
punt, en of hier sinds de uitgebrachte Nederlandse consumentenagenda al voortgang
op is geboekt door de Minister.

De leden van de VVD-fractie lezen dat de tweede ronde tafel zich zal focussen op de
noodzaak van een eerlijke en efficiënte interne markt, zowel voor consumenten als
voor handelaren en dat de Raad zich nu vooral zal focussen op de aandachtspunten die
er zijn op de interne markt voor consumenten. Deze leden vragen in hoeverre het belang
van consumenten in relatie tot de interne markt wordt meegenomen in het rapport van
de heer Enrico Letta over de Europese interne markt.

Vragen van de NSC-fractie

De leden van de NSC-fractie heeft met interesse kennisgenomen van de Nederlandse inzet
voor de informele raad concurrentievermogen en heeft naar aanleiding hiervan een aantal
vragen.

De leden van de NSC-fractie zouden graag ook op Europees niveau aandacht willen vragen
voor het thema bestaanszekerheid van burgers. Stijgende prijzen voor bijvoorbeeld
energie, brandstof, levensmiddelen, bankproducten en bouwmaterialen worden in tijden
van inflatie in sommige gevallen versterkt door marktmacht in de waardeketens. Ziet
de Minister mogelijkheid om dit onderwerp in te brengen tijdens de ronde tafel?

In november 2023 publiceerde Ecorys in opdracht van het ministerie het rapport over
territoriale leveringsbeperkingen. De leden van de NSC-fractie zouden graag weten
wat er sindsdien gedaan is met dit rapport en de in het rapport gesuggereerde oplossingen.
Zijn er vervolgacties die de Minister in Europees verband zou kunnen bespreken?

Daarnaast vragen de leden van de NSC-fractie graag aandacht voor de rentes op spaarrekeningen
in relatie tot de stijgende rente op kapitaalmarkten en de stijgende winsten van banken.
Hoe is het beeld in andere Europese landen? Hoe wordt er in andere landen gekeken
naar het vertalen van hogere rentes naar consumenten?

Voor de leden van de NSC-fractie is het onderwerp «graaiflatie», waarbij levensmiddelenproducten
vaak minder product leveren voor dezelfde prijs, een belangrijk onderwerp van gesprek.
Wat is de status van deze discussie op Europees niveau? Wordt er door de Consumer
Protection Cooperation (CPC) al onderzoek verricht? Zou de Minister dit punt willen
opbrengen in de discussie?

Vragen van de D66-fractie

De leden van de D66-fractie hebben met interesse kennisgenomen van de geannoteerde
agenda van de informele Raad voor Concurrentievermogen (Raad) d.d. 18 en 19 april
2024 en leggen de Minister graag nog enkele vragen voor over haar inzet in Europa.
In het commissiedebat Marktordening & consumentenbescherming op 24 april 2024 zullen
zij daar ook op ingaan.

De leden van de D66-fractie hebben met interesse de beantwoording van de vragen gelezen
die zij de Minister hebben voorgelegd ter voorbereiding van de Raad van 7 maart 2024.
Deze leden hebben enkele resterende vragen over de inzet van de Minister inzake territoriale
leveringsbeperkingen voor producenten, gezien deze beperkingen leiden tot negatieve
gevolgen, zoals een hogere prijs voor de consument. Zij bewaren hun verdere vragen
over het onderzoek van Ecorys voor het commissiedebat Marktordening & consumentenbescherming,
maar delen de mening van deze Minister dat een Europese oplossing voor de hand ligt,
gezien de leveringsbeperkingen de Europese interne markt betreffen. Deze leden nemen
kennis van de inzet van de Minister om de Europese Commissie te mobiliseren om de
belemmeringen te adresseren. Graag horen zij van de Minister wat haar precieze inzet
in de aanstaande informele Raad hierop zal zijn. Neemt zij hierbij de conclusie over
mogelijke juridische oplossingen uit het onderzoek van Ecorys mee? Zo ja, wat is hierop
haar inzet?

De leden van de D66-fractie nemen kennis van de inzet van de Minister op de hervorming
en aanscherping van de Europese consumentenregels. Kan de Minister verduidelijken
hoe de Europese agenda uit 2020 en de Nederlandse agenda uit 2023 zich tot elkaar
verhouden? Hoe staan de andere lidstaten tegenover de voorstellen die deze Minister
doet in het kader van hervorming en aanscherping van de Europese consumentenregels?
Zijn er lidstaten die, vergelijkbaar met Nederland, ook een aangescherpte vorm van
de Europese consumentenagenda in nationale regelgeving hebben geïmplementeerd? Zo
ja, om welke lidstaten gaat dit, en gaan zij verder of minder verder dan Nederland
in hun kaders?

II Antwoord / Reactie van de Minister