Inbreng verslag schriftelijk overleg : Inbreng verslag van een schriftelijk overleg over de geannoteerde agenda Informele Raad Buitenlandse Zaken Defensie van 30 en 31 januari 2024

Binnen de vaste commissie voor Defensie hebben de onderstaande fracties de behoefte
vragen en opmerkingen voor te leggen aan de Minister van Defensie over de Informele
Raad Buitenlandse Zaken Defensie van 30 en 31 januari 2024.

De fungerend voorzitter van de commissie,

De Roon

De adjunct-griffier van de commissie,

Manten

Inhoudsopgave

I Vragen en opmerkingen vanuit de fracties

Vragen en opmerkingen van de leden van de PVV-fractie

Vragen en opmerkingen van de leden van de VVD-fractie

Vragen en opmerkingen van de leden van de NSC-fractie

Vragen en opmerkingen van de leden van de D66-fractie

Vragen en opmerkingen van de leden van de BBB-fractie

Vragen en opmerkingen van de leden van de SP-fractie

Vragen en opmerkingen van de leden van de SGP-fractie

Vragen en opmerkingen van de leden van de Volt-fractie

II Antwoord / Reactie van de Minister

III Volledige agenda

I Vragen en opmerkingen vanuit de fracties

Vragen en opmerkingen van de leden van de PVV-fractie

De leden van de PVV-fractie hebben de brief van de Minister met interesse gelezen
en hebben de volgende vragen.

De leden van de PVV-fractie vragen of de Minister met concrete stappen komt om munitie
niet enkel in het buitenland te laten produceren maar munitie ook weer in Nederland
te laten produceren.

De leden van de PVV-fractie vragen of de Minister de huidige stappen die genomen worden
in de gemeenschappelijke aanschaf van munitie ziet als een opstap naar de totstandkoming
van een Europees leger.

Vragen en opmerkingen van de leden van de VVD-fractie

De leden van de VVD-fractie hebben enkele vragen over een audit van de Europese Commissie
naar de wapenleveranties aan Oekraïne door lidstaten zoals bericht in de Financial
Times van 16 januari 20241. Kan de Minister meer melden over het doel en de reikwijdte van de audit, en wat
er met de resultaten zal worden gedaan? Daarnaast delen de leden van de VVD-fractie
de inschatting van de Duitse regering dat sommige (grote) Europese landen relatief
weinig steun lijken te geven in vergelijking met anderen. Deelt de Minister deze analyse,
en zo ja, hoe is zij van plan om samen met Duitsland op te trekken om achterblijvers
zover te krijgen hun been bij te trekken?

De leden van de VVD-fractie zijn daarnaast van mening dat de Europese Vredesfaciliteit
(EVF) snel opgehoogd moet worden ten behoeve van Oekraïne. Kan de Minister een update
geven van de stand van zaken van de gesprekken? Kan zij daarnaast aangeven of de enige
blokkade voor ophoging inderdaad bij Hongarije ligt? Indien dat het geval is, wordt
het dan niet op enig moment tijd om met de andere EU-lidstaten de EVF op te hogen,
temeer daar dit toch een instrument buiten het Meerjarig financieel kader (MFK) is?
Hoe kijkt het kabinet hier tegenaan?

De leden van de VVD-fractie hebben enkele vragen over de trainingsmissie EUMAM Oekraïne.
Hoe kunnen Nederland en andere bondgenoten meer leren van, en kennis opdoen over,
de daadwerkelijke Oekraïense manier van optreden op het slagveld, zodat we trainingsprogramma’s
aan Oekraïense eenheden kunnen verbeteren en de door Oekraïners opgedane lessen en
ervaringen in onze eigen manier van opleiden en oefenen tegen de dreiging van Rusland
kunnen verwerken?

Ten aanzien van de wapenleveringen van wapens en munitie aan Oekraïne vragen de leden
van de VVD-fractie hoe Nederland en Europese bondgenoten van plan zijn dit jaar en
de komende jaren de balans te herstellen tussen het verhogen van de eigen inzetbaarheid
en leveringen aan Oekraïne, waarbij het uitgangspunt dient te zijn dat er op beide
aspecten extra stappen gezet worden? Wanneer komt bijvoorbeeld de aankoop van munitie
in derde landen met Europese gelden in beeld, op het moment dat de Europese Defensie-industrie
niet op korte termijn het benodigde kan leveren?

De leden van de VVD-fractie hebben enkele vragen en opmerking ten aanzien van de door
de Commissie aangekondigde plannen voor een Europese Defensiestrategie, European Defence
Investment Programme en European Defence Investment Programme (EDIS en EDIP). Verwacht
het kabinet dat deze pas ten uitvoering komen tijdens een nieuwe Commissie, of zijn
er voor die tijd al stappen te verwachten? Daarnaast hebben de leden van de VVD-fractie
enkele opmerkingen over de Nederlandse inzet. Zij vinden het goed dat Nederland zich
actief in deze discussie mengt, en ook actief inzet op aanwending van Europese fondsen
om NAVO-capaciteitstekorten weg te werken en op openheid van (grensoverschrijdende)
waardeketens voor het MKB. Zij vragen de Minister rond de aankomende Raad Buitenlandse
Zaken Defensie ook tegen Eurocommissaris Breton te benadrukken dat de Europese Commissie
zich ervoor moet inzetten dat banken en andere financiële instellingen meer kunnen
investeren in de Defensiesector, en dat eventuele barrières worden weggenomen. Is
de Minister daartoe bereid?

De leden van de VVD-fractie zien ook dat een belangrijke hindernis bij het opschalen
van munitieproductie en andere projecten van nationale veiligheid (zoals het realiseren
van voldoende oefenruimte of uitbreiding en nieuwbouw van kazernes) zit bij de vergunningverlening.
Rond de energiecrisis is via de Renewable Energy Directive mogelijk gemaakt om voor
duurzame energieprojecten en uitbreiding van het stroomnet te werken met een snellere
vergunningsverlening met maximale tijdslimieten en lichtere procedures. Is de Minister
van mening dat een dergelijke systematiek ook zou moeten gelden voor projecten van
nationale veiligheid, en is zij bereid hierop aan te dringen bij de Europese Commissie
als onderdeel van de aangekondigde industriestrategie?

Daarnaast hebben de leden van de VVD-fractie nog enkele vragen en opmerkingen over
de openheid van programma’s voor (NAVO-)partnerlanden die geen lid zijn van de Europese Unie zoals de Verenigde Staten, het
Verenigd Koninkrijk en Oekraïne. De leden van de VVD-fractie zouden graag zien dat
de gezamenlijke ontwikkeling van wapensystemen ook openstaat voor deze landen, op
voorwaarde dat zij ook bijdragen aan de verleende subsidies en het gezamenlijk ontwikkelde
wapensysteem ook aanschaffen. Dit kan verdere schaalvoordelen opleveren, vermindert
duplicatie binnen de NAVO, voorkomt dat bestaande samenwerkingsverbanden verstoord
raken onder het mom van «meer Europese samenwerking», en bevordert de uitwisseling
van geavanceerde technologie en kennis. Hoe kijkt het kabinet hier tegenaan, en is
de Minister bereid zich hiervoor in te zetten?

De leden van de VVD-fractie lezen nu dat Nederland er alleen voor pleit deelname aan
gezamenlijke aankopen open te stellen voor niet-leden van de EU, maar is het kabinet
niet van mening dat landen vooral geneigd zijn hieraan deel te nemen als hun bedrijven
in ruil hiervoor ook deel kunnen nemen aan de productie?

Tot slot hebben de leden van de VVD-fractie nog enkele vragen over de mogelijke EU-missie
in de Rode Zee ter bescherming van koopvaardij. Zou deze separaat opereren van het
door de VS geleide Prosperity Guardian, inclusief aansturing vanuit een apart hoofdkwartier?
Zo ja, wat is de reden om niet aan te sluiten bij het Amerikaanse initiatief, aangezien
de Verenigde Staten en Europa toch beiden het doel hebben de vrije zeevaart te borgen?
Zou één gezamenlijke missie niet zorgen voor een effectieve inzet van schepen en inlichtingen,
waarbij de Europese deelnemers optimaal gebruik kunnen maken van de Amerikaanse aanwezigheid
in de regio?

Vragen en opmerkingen van de leden van de NSC-fractie

De leden van de NSC-fractie wensen de volgende vragen aan de Minister voor te leggen:

Hoe kijkt Nederland aan tegen een GVDB-missie (Gemeenschappelijk Veiligheids- en Defensiebeleid)
op de Rode Zee en welke vorm zou de voorkeur van Nederland hebben? Kan de Minister
opheldering geven over de stand van zaken in de Europese discussies over deze mogelijke
missie in relatie tot de huidige acties waar Nederland wel aan deelneemt en geen andere
EU-landen, zo vragen de leden.

Welke prioriteiten heeft Nederland voor de Europese Defensie Industrie Strategie en
zijn deze door de Eurocommissaris meegenomen? Hoe kijkt Nederland aan tegen het voorstel
van Eurocommissaris Breton voor een nieuw EU-Defensiefonds van € 100 miljard, zo vragen
de leden.

Vragen en opmerkingen van de leden van de D66-fractie

De leden van D66-fractie danken de Minister voor de geannoteerde agenda van Raad Buitenlandse
Zaken Defensie van 30 en 31 januari 2024. Deze leden hebben daar enkele vragen bij.

Jemen

De leden van D66-fractie steunen de Nederlandse bijdrage inzake de reactie van onze
bondgenoten op de aanvallen van de Houthi’s in Jemen. Deze leden vinden het positief
dat de EU momenteel bezig is met het opzetten van een missie aan de Rode Zee, omdat
dit de veiligheid van civiele schepen waarborgt. Echter vragen de leden van D66-fractie
zich af of de gewenste unanimiteit bereikt kan worden binnen de EU, gelet op meningsverschillen
bij verschillende lidstaten over de operationele inzet.

Tegelijkertijd vragen de leden van de D66-fractie zich af hoe de Nederlandse bijdrage
qua capaciteit er uit zou komen te zien en hoe deze zal veranderen als er sprake blijkt
te zijn van een regionale spillover en escalatie op korte termijn.

Militaire hulp Oekraïne/Europese productie

De leden van de D66-fractie zijn ongerust over het verloop van de oorlog in Oekraïne
en het feit dat dit voor een groot deel te wijten is aan de uitgebleven of achtergestelde
wapenleveranties, wat weer samenhangt met tekorten binnen de EU. Deze leden zijn benieuwd
of de Minister van mening is dat de gestelde projectiedeadline van maart/april 2024
haalbaar is qua opschalen van productie. Zo niet, welke andere plannen liggen er op
tafel? Wordt er nagedacht over het (tijdelijk) opschorten van wapenexport richting
de niet-EU landen?

De leden van de D66-fractie zijn van mening dat de vertraging met betrekking tot het
ophogen van de Europese Vredesfaciliteit de Europese slagkracht schaadt. Om deze reden
vragen de leden van de D66-fractie zich af welke maatregelen de Minister op tafel
wil leggen om verdere vertraging te voorkomen, bijvoorbeeld als het gaat om de blokkerende
positie van Hongarije.

Tegelijkertijd zijn de leden van de D66-fractie benieuwd wat de Nederlandse bijdrage
zal inhouden met betrekking tot de gestelde prioriteiten, in het bijzonder de Rapid Deployment Capacity en of dat enigszins verband houdt met de ontwikkelingen rondom de European Peace
Facility (EPF).

De leden van de D66-fractie zouden de urgentie van verdere Europese samenwerking op
onder andere dit punt willen benadrukken, te meer nu er steeds meer geluiden zijn
dat de NAVO zich moet voorbereiden op een militaire confrontatie met Rusland op de
lange termijn. De leden van de D66-fractie zijn in die zin benieuwd in hoeverre de
plannen van verschillende lidstaten om productiefabrieken in Oekraïne zelf te steunen
de gewenste resultaten zal opleveren, mede gelet op het feit dat Rusland al heeft
aangekondigd deze als legitieme militaire doelen te zien? Wordt er rekening gehouden
met de mogelijkheid dat deze fabrieken te zijner tijd disfunctioneel zouden kunnen
zijn door Russische aanvallen?

Tegen het licht van de besprekingen in Davos zijn de leden van de D66-fractie benieuwd
of het kabinet het standpunt van het Pentagon deelt dat Kyiv zijn strategie moet wijzigen
van aanvallend naar defensief. Dit zou namelijk betekenen dat Oekraïne snel de beschikking
moet hebben over de nodige wapens om enerzijds de demarcatielijnen te kunnen behouden,
anderzijds voldoende tijd te hebben voor een counteroffensief. De conclusie voor de
leden van de D66-fractie is dus dat wapenleveranties hoe dan ook dienen te worden
versneld.

Tot slot vragen de leden van de D66-fractie zich af wanneer het kabinet verwacht om
de beloofde F16-s eindelijk aan Oekraïne over te dragen en of er enige indicatie is
wanneer die operationeel zouden kunnen zijn, aangezien president Zelensky het uitblijven
van capaciteiten in de lucht als een van de redenen benadrukte voor het niet voldoende
slagen van het counteroffensief door Kyiv?

Vragen en opmerkingen van de leden van de BBB-fractie

De leden van de BBB-fractie nemen kennis van Raad Buitenlandse Zaken Defensie en hebben
daarover een aantal aanmerkingen en vragen.

Er wordt gesproken over een mogelijke GVDB-missie naar de Rode Zee. De leden van de
BBB-fractie benadrukken nogmaals het belang van een vrije doorvaart voor de veiligheid
en welvaart van Nederland. Daarom staan de leden van de BBB-fractie positief tegenover
een missie. Zij vragen zich wel af of het raamwerk van het gemeenschappelijk veiligheids-
en defensiebeleid de meest efficiënte vorm is. De huidige Nederlandse bijdrage aan
de veiligheid in de Rode Zee staat onder leiding van de Verenigde Staten, die ervaring
hebben met zulke missies. Een GVDB-missie die zich concurrerend opstelt richting Operation
Prosperity Guardian steunen de leden van de BBB-fractie niet. De leden van de BBB-fractie
zouden liever extra bijdragen aan Operation Prosperity Guardian. Is het kabinet van
plan het voorstel van de Europese Commissie te steunen? Zo ja, welke bijdrage wil
zij doen?

Graag zien de leden van de BBB-fractie ook dat landen in de regio een bijdrage doen
aan de beveiliging van de Rode Zee. Kan de Minister een beeld geven van de activiteiten
die Egypte, Saudi-Arabië en Djibouti ondernemen tegen piraterij? Kan de Minister in
Europees en internationaal verband zich inzetten om deze landen duurzaam te betrekken
bij het beveiligen van scheepvaartroutes in hun eigen regio?

EU-landen zijn verdeeld over de aanvallen op Houthi-doelen van afgelopen week. Nederland
is het enige land dat deze aanvallen actief heeft ondersteund. De leden van de BBB-fractie
hechten er veel waarde aan als de Minister zich tijdens de Raad Buitenlandse Zaken
Defensie actief uitspreekt vóór onze bijdrage en aan Europese collega’s duidelijk
maakt dat Nederland dat ook in het Europese belang doet.

De NAVO heeft zich herpakt na de inval van Rusland in Oekraïne en het NAVO New Force
Model (NFM) ontwikkelt regionale plannen om Europa te weren tegen een Russische inval.
Deze plannen vergen een veel grotere inspanning van Nederland om mensen, middelen
en eenheden gereed te stellen. In hoeverre kan Nederland aan deze plannen voldoen?
Wil Nederland zich conformeren aan de capaciteitsdoelen die de NAVO stelt qua aantallen
en type eenheden benodigd voor het NAVO NFM en de Regional Plans, zo vragen de leden van de BBB-fractie.

Het is goed dat Europa zichzelf wil herbewapenen en haar eigen Defensie-industrie
daarvoor wil versterken. Is de Minister van plan om tijdens de Raad Buitenlandse Zaken
Defensie duidelijk te maken dat Nederland op haar eigen grondgebied bereid is om haar
bijdrage te leveren aan de productie van munitie binnen Europa?

Is de Minister op de hoogte van het Estse initiatief dat in Estland een economisch
gebied ontwikkelt om munitie te produceren en dat Nederland en/of Nederlandse bedrijven
mee kunnen doen? Is de Minister voornemens om met de Estse delegatie daar verder over
te spreken?

Aangaande materiële militaire steun hechten de leden van de BBB-fractie waarde aan
een evenredige en effectieve bijdrage door Nederland. Voor het draagvlak bij toekomstige
steun aan Oekraïne is het dan ook van groot belang dat Frankrijk, Italië en Spanje
een grotere bijdrage doen. Wil de Minister deze landen hierop aanspreken?

Diverse landen, zoals Bulgarije en Estland, hebben bilaterale veiligheidsarrangementen
vastgelegd met Oekraïne. Is Nederland voornemens met Oekraïne een bilateraal veiligheidsarrangement
vast te leggen? Zo ja, wat is de status van de onderhandeling? Zijn de bilaterale
veiligheidsarrangementen een onderwerp van gesprek en zo ja, wilt u de commissie voor
Defensie daar dan, eventueel in een vertrouwelijke briefing, uitgebreid over informeren?

De leden van de BBB-fractie maken zich ernstige zorgen over de veiligheidssituatie
in de Sahel en de spill-over effecten die deze situatie heeft op de leefbaarheid in de regio, de migratiedruk
uit de regio en de verslechtering van de rechtstaat en democratische grondvesten van
de landen in de Sahel. Er waren meer dan zeven militaire coups in de Sahel afgelopen
jaar. Een terugtrekkende EU en Franse krijgsmacht, de diplomatie die wordt opgevuld
door Chinese bedrijven en het Russische Wagner dat voor geld, invloed en macht klussen
klaart voor de overheid en gewapende groepering in de Sahel. De leden van de BBB-fractie
erkennen de treurnis van het kabinet met betrekking tot het stopzetten van de civiele
en militaire EU-missie in Niger. Graag zien deze leden aandacht van de Minister op
de Raad Buitenlandse Zaken Defensie voor deze situatie. Graag zien deze leden ook
een reactie van de Minister in hoeverre Nederland bereid is om in deze strategische
competitiefase in de Sahel capaciteiten gereed te stellen en/of in te zetten om een
vinger aan de pols te houden in het geval dat nodig is.

Wat betreft de verschillende plannen en fondsen voor de Europese Defensie-industrie
roepen de leden van de BBB-fractie de Minister op tot terughoudendheid. De basishouding
van deze leden richting zulke fondsen is positief, maar het risico bestaat dat de
focus op Europese samenwerking de middelen om in Nederland de «herbewapeningsindustrie»
aan te zwengelen kannibaliseert. Om anderen te helpen moet Nederland eerst haar binnenlandse
situatie aangaande de productie van munitie, materieel en paraatheid op orde hebben.
Is de Minister het eens met deze conclusie? Daarnaast bestaat bij de leden van de
BBB-fractie de vrees dat Europese fondsen en projecten voornamelijk hun neerslag zullen
vinden bij de capaciteiten van Duitsland en Frankrijk, vanwege de invloed van deze
landen op Europese besluitvorming. Wat doet de Minister om dit te voorkomen?

De leden van de BBB-fractie vinden de gestelde doelen van het Belgisch voorzitterschap
van de Raad mooi klinken, voornamelijk «burgers en grenzen beschermen» en «Europa
als wereldspeler promoten». In die context is het alleen wel schrijnend dat België
nauwelijks een bijdrage doet aan die doelstellingen. Door slechts 1,13% van haar BBP
aan Defensie te besteden draagt België zeer beperkt bij aan de collectieve veiligheid
van ons NAVO-bondgenootschap. Het is de op een na kleinste bijdrage aan de 2% afspraken
die we met de NAVO gemaakt hebben. Is de Minister bereid om ons zuidelijk buurland
aan te spreken op deze discrepantie tussen retoriek en praktijk en daarbij het belang
van investeringen in onze veiligheid te benadrukken?

Vragen en opmerkingen van de leden van de SP-fractie

De oorlog in Oekraïne

De leden van de SP-fractie hebben met belangstelling de geannoteerde agenda gelezen
en merken op dat een kleine wijziging in de formulering van het kabinet opvalt in
de opstelling over de oorlog in Oekraïne. Werd in de afgelopen jaren gesteld dat Oekraïne
bepaalt wat er nodig is, meldt het kabinet nu dat Nederland belang hecht Oekraïne
te steunen, «voor zo lang dat nodig is.» Deze formulering maakt het mogelijk dat ook
andere landen dan Oekraïne bepalen hoe lang die steun nodig is. Wat is het voorstel
van Nederland op dit moment?

Dat leidt bij de leden van de SP-fractie tot de vraag wat de nieuwe strategie in de
oorlog moet worden nu het contraoffensief niet heeft opgeleverd wat ervan werd gehoopt.
Dat laatste gaf president Zelensky begin december 2023 toe. Hoe beoordeelt het kabinet
de huidige stand van zaken? Is er sprake van een patstelling, of niet? Heeft het kabinet
kennisgenomen van voorstellen van oud-premier Tymosjenko van Oekraïne, thans lid van
het parlement, om te onderhandelen?

De grote vraag die op tafel ligt is; wat wil Oekraïne, wat wil Nederland en wat wil
de EU? Wat worden de gezamenlijke doelen in de volgende fase van de oorlog? Het ligt
naar het oordeel van de leden van de SP-fractie voor de hand te concluderen dat daarover
eenstemmigheid moet bestaan. Is eenstemmigheid van de EU nodig naar het oordeel van
het kabinet? Hoe groot acht de Minister de kans dat er een verdeelde EU, of een EU
van meerdere snelheden ontstaat in de bewapening van Oekraïne?

Uit berichten in de media leerden de leden van de SP-fractie al dat EU-lidstaat Slowakije
geen wapens meer wilde leveren aan Oekraïne, maar er op aandringt te onderhandelen
over beëindiging van de oorlog. Van een Minister van Italië begrepen de leden van
de SP-fractie dat hij een dubbelstrategie wil. Daarmee bedoelt Italië steun aan Oekraïne
én onderhandelen over een einde aan de oorlog. Wat is het oordeel van het kabinet
daarover en deelt het kabinet de opvatting dat het uitblijven van de beloofde militaire
middelen, zoals voldoende wapens, om alleen al logistieke redenen remmend werkt op
een effectieve Oekraïense strategie? Zo nee, waarom niet?

Er van uitgaande dat deze observaties kloppen leidt dat -nogmaals- tot de vraag; wat
wordt de strategie en wat is de inbreng van de EU hierin? En ten aanzien van het informele
beraad van EU-Ministers van Defensie, volgende week, is de vraag; wat stelt Nederland
voor? Hoe lang moet het duren voordat er een strategie is vastgesteld?

Acht het kabinet het mogelijk dat beraad tijdens het Wereld Economisch Forum in Davos
leidt tot een onderhandelingsstrategie of een dubbelstrategie zoals Italië voorstelt?

De EU en de spanningen in de Rode Zee

De leden van de SP-fractie waren niet alleen teleurgesteld in de graatmagere juridische
onderbouwing om steun te geven aan de bombardementen op Jemen op 12 januari jl. en
daarna, maar merken ook op dat de EU totaal verdeeld is over deze militaire aanpak.

Het feit dat Ansar Allah, de Houthi’s, de aanvallen op schepen die een connectie met
Israël hebben aanvallen en geen totale aanval op al het scheepvaartverkeer uitvoeren
is al een aanwijzing dat de ratio niet is om al het scheepvaartverkeer te treffen.
De Houthi’s hebben van het begin af aan gesteld dat zij een staakt-het-vuren eisen.
Dat zetten zij kracht bij met deze gewelddadige en wederrechtelijke middelen, maar
dat beleid is naar het oordeel van de leden van de SP-fractie gemakkelijk te wijzigen
door een staakt-het-vuren af te dwingen in de genocidale oorlog van Israël tegen de
Palestijnen in Gaza.

Is het kabinet bereid zich door andere EU-lidstaten, zoals Spanje en België, te laten
overtuigen om afstand te nemen van gewelddadigheden in Jemen? Op welke wijze wil Nederland
de EU overtuigen dat dit beleid niet leidt tot escalatie van gewelddadigheden in steeds
grotere delen van het Midden-Oosten?

Israël en de oorlog in Gaza

De leden van de SP-fractie dringen er bij het kabinet op aan een staakt-het-vuren
te bepleiten. Dat geldt ook voor de EU. De leden van de SP-fractie willen dat de EU
politieke initiatieven neemt om de oorlog te beëindigen en ook te komen tot beëindiging
van de bezetting van de Palestijnse gebieden.

Vragen en opmerkingen van de leden van de SGP-fractie

De leden van de SGP-fractie hebben kennisgenomen van de stukken ten behoeve van de
Informele Raad Buitenlandse Zaken Defensie van 30 en 31 januari en hebben de volgende
vragen:

Wordt er door de verschillende donorlanden aan Oekraïne voldaan aan de door de EDEO
geschatte benodigde € 5 miljard, zo vragen de leden van de SGP-fractie. Is het kabinet
ook bereid de benodigdheden voor Nederlandse munitieproductie te inventariseren? Welke
randvoorwaarden zouden er moeten zijn voor munitieproductie in Nederland, zo vragen
de leden van de SGP-fractie. Het kabinet doet dit waar mogelijk met inschakeling van
de Nederlandse industrie. Is het kabinet ook bereid meer Nederlandse industrie te
steunen die in de markt wil stappen?

Wordt bij Europese vraagbundeling voor munitieproductie naast de kwantiteit en economische
zekerheid bieden ook de gewenste snelheid geboden of werkt deze samenwerking eerder
vertragend, zo vragen de leden van de SGP-fractie.

De leden van de SGP-fractie zijn benieuwd naar de mogelijke EU-missie in de Rode Zee.
Hoe wordt voorkomen dat deze dubbel werk verricht dat al door andere missies en operaties
zoals Prosperity Guardian wordt gedaan?

Hoe verhouden de Capability Developmenn Priorities van de European Defence Agency
(EDA) zich tot het NAVO DPP-proces en de capability reviews van landen, zo vragen de leden van de SGP-fractie.

Is het kabinet bereid zich meer in te zetten voor gezamenlijke inkoop in die coalities
van willende staten in plaats van de EDA, zo vragen de leden van de SGP-fractie. Hoe
wil het kabinet de verschillende dilemma’s rond zoveel mogelijk munitie, zo snel mogelijk,
maar ook voor een redelijke prijs verenigen?

Vragen en opmerkingen van de leden van de Volt-fractie

Naar aanleiding van de vorige Raad Buitenlandse Zaken Defensie vragen de leden van
de Volt-fractie zich af hoe het staat met het voornemen van Nederland om in 2025 troepen
te leveren voor de Rapid Deployment Capacity (RDC). Zij vragen zich af of de Minister
knelpunten kan schetsen met betrekking tot de inzet van Nederlandse troepen. Bovendien
vragen zij zich af waarom Nederlandse troepen niet dit jaar al geleverd worden voor
de oefening van de RDC.

De leden van de Volt-fractie vragen zich af hoe een Nederlandse bijdrage aan een eventuele
nieuwe GDVB-missie in de Rode Zee eruit ziet. Zij vragen zich ook af welke afwegingen
het kabinet maakt in het al dan niet steunen van een nieuwe missie ten opzichte van
reeds bestaande missies, zoals EMASoH-Agenor en Atalanta. De leden willen graag van
het kabinet weten welke bezwaren andere EU-landen, zoals Spanje, hebben tegen het
integreren van deze missie in (één van) bovenstaande initiatieven, en hoe het kabinet
deze bezwaren weegt. Verder vragen de leden van de Volt-fractie zich af of de Minister
het krachtenveld binnen de EU kan schetsen over het al dan niet ingrijpen in de Rode
Zee. De leden zouden graag horen van de Minister hoe zij de risico’s ten aanzien van
een mogelijke escalatie van het conflict met Iran weegt.

De leden van de Volt-fractie vragen zich af hoe de Minister reflecteert op het feit
dat Nederland het land is dat zich binnen de EU relatief gezien het meest gemengd
heeft in de aanval op de Houthi-rebellen. Zij vragen zich af in hoeverre hier in EU-verband
ook negatieve reacties op zijn gekomen. Bovendien zouden zij van de Minister willen
weten of het kabinet in dergelijke operaties een voortrekkersrol ziet voor Nederland,
en waarom (niet).

De leden van de Volt-fractie steunen de oproep van Eurocommissaris Breton om meer
financiering vrij te maken voor noodzakelijke investeringen in ons gezamenlijke, Europese
veiligheids- en defensiebeleid. De leden van de Volt-fractie horen graag hoe het kabinet
hiernaar kijkt, evenals hoe deze aanvullende financiering opgebracht zou moeten worden,
en welk bedrag het kabinet daarin idealiter voor ogen heeft. Zij horen graag van de
Minister of deze ook open staat voor aanvullende publieke financiering door middel
van gezamenlijke, Europese uitgifte van schuldpapier. Ook horen de leden van de Volt-fractie
graag of de Minister bereid is in Europees verband te laten uitzoeken hoeveel extra
investeringen er de komende jaren nodig zijn om de defensiecapaciteiten in Europa
op peil te krijgen en in hoeverre deze aansluiten bij de oproep van Eurocommissaris
Breton om € 100 miljard extra te investeren.

Verder horen de leden van de Volt-fractie graag hoe de Minister aankijkt tegen de
oproep van Eurocommissaris Breton om te stoppen met de export van materieel naar niet-EU-landen,
zeker in het kader van langjarige contracten waaraan niet zomaar onttrokken kan worden.
Tot slot vragen de leden van de Volt-fractie zich in dit kader ook af wat de exacte
inzet van het kabinet zal zijn ten aanzien van de EDIP en de EDIS, evenals waar een
volgend kabinet zich op zou moeten focussen ten aanzien van verdere Europese integratie
van de defensie-industrie. Zij horen daarbij graag hoe groot de investeringen van
de Nederlandse overheid in defensie-industrie zijn die langs nationale lijnen lopen,
afgezet tegen de investeringen die in Europees verband worden gedaan. Deze leden wijzen
de Minister daarbij op de benchmark van de EDA van 35% voor gezamenlijke investeringen. Ook vragen de leden van de Volt-fractie
zich nog af welk percentage van het Defensiebudget Nederland momenteel investeert
in onderzoek en ontwikkeling, en hoe dat zich verhoudt tot andere Europese lidstaten.

De leden van de Volt-fractie horen graag hoe de Minister de oproep van de Commandant
der Strijdkrachten beziet ter vorming van een Europees leger en hoe zij aankijkt tegen
de Commandant der Strijdkrachten die zich uitspreekt over de onwenselijkheid van een
primair nationaal aangedreven defensie-industriebeleid. Meer specifiek zouden de leden
van de Volt-fractie willen weten of de Minister de Leopard 24 procurement initiative ziet als een goed voorbeeld van specialisatie en welke mogelijkheden zij ziet om
dergelijke initiatieven ook op andere vlakken van de defensie-industrie toe te passen
(ook tegen de achtergrond van de EDIS).

De leden van de Volt-fractie ondersteunen verder de oproep van bondskanselier Scholz
om per lidstaat duidelijk inzichtelijk te maken welke militaire steun in 2024 aan
Oekraïne gegeven kan worden per lidstaat. Zij vragen zich af hoe het kabinet hierin
staat en wat de huidige stand van zaken van deze lijst is voor Nederland. Tot slot
vragen de leden zich af of er een Europese analyse wordt gemaakt wat lidstaten aan
belangrijke defensie-productiecapaciteit hebben en hoe deze opgeschaald kan worden.
Zo niet, dan horen de leden van de Volt-fractie graag of de Minister hiertoe in Europees
verband zou willen oproepen, en zo nee, waarom niet.

II Antwoord/ Reactie van de Minister

III Volledige agenda

1. Geannoteerde agenda Informele Raad Buitenlandse Zaken Defensie 30 en 31 januari

2024Z00362 – Brief regering d.d. 16-01-2024

Minister van Defensie, K.H. Ollongren – Geannoteerde Agenda Informele Raad Buitenlandse
Zaken Defensie 30 en 31 januari 2024

2. Verslag Raad Buitenlandse Zaken Defensie d.d. 14 november 2023

21 501-28, nr. 261 – Brief regering d.d. 21-11-2023

Minister van Defensie, K.H. Ollongren – Verslag Raad Buitenlandse Zaken Defensie d.d.
14 november 2023