Brief regering : Inzet Koninkrijk der Nederlanden voor de 78e zitting van de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties

Nr. 208
BRIEF VAN DE MINISTERS VAN BUITENLANDSE ZAKEN EN VOOR BUITENLANDSE HANDEL EN ONTWIKKELINGSSAMENWERKING

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 14 juli 2023

Middels deze brief wordt uw Kamer geïnformeerd over de inzet van het Koninkrijk der
Nederlanden voor de 78e zitting van de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties (AVVN) (september 2023
– september 2024). Het verslag in de bijlage blikt terug op de 77e zitting van de AVVN (september 2022 – heden).

De inleidende ministeriële week van de aankomende zitting van de AVVN (de «High-level Week») vindt plaats van 18 tot en met 26 september. Het Koninkrijk zal een delegatie afvaardigen
die bestaat uit premiers en meerdere Ministers van de vier landen van het Koninkrijk.

Het multilaterale bestel staat onder druk. Een mondiale herschikking van de politieke
invloedssferen tekent zich ook af in het multilaterale systeem. De internationale
verhoudingen staan door de oorlog in Oekraïne nog altijd op scherp. Door de toenemende
ongelijkheid, de grote zorgen om het achterblijven van de Duurzame Ontwikkelingsdoelen
(Sustainable Development Goals, SDG’s), stijgende schuldenproblematiek en het uitblijven van afdoende financiering
van de zijde van de internationale gemeenschap staat het vertrouwen tussen welvarende
landen en ontwikkelende landen onder toenemende druk. Veel landen in het mondiale
Zuiden voelen zich niet gehoord en niet serieus genomen. De verwachtingen van het
mondiale Zuiden voor de SDG-top en de komende periode zijn hoog. Het is van groot
belang dat de VN in dit uitdagende tijdsgewricht wordt gesteund en dat gedurende de
komende zitting van de AVVN landen in elkaar investeren om zo de vertrouwenskloof
te dichten.

Het Koninkrijk zal daarom gedurende de 78e zitting van de AVVN inzetten op «Versterkt multilateralisme voor vrede, veiligheid
en recht, duurzame ontwikkeling en gelijkheid». Het Koninkrijk zal zich inspannen
voor versterkte betrokkenheid en interactie met landen uit het mondiale Zuiden, om
te zorgen voor een goede balans tussen realisme en ambitie tijdens de SDG-top. Doel
is te werken aan ondergenoemde prioritaire gebieden, naar zo concreet mogelijke uitkomsten
met breed draagvlak, die zijn ingebed in de multilaterale rechtsorde. Deze inzet wordt
hieronder nader toegelicht en moet worden begrepen tegen de achtergrond van de relevante
beleidskaders en -doelen, waaronder het beleidskader Mondiaal Multilateralisme1, de beleidsnota Mensenrechten, Democratie en Internationale Rechtsorde2, het feministisch buitenlands beleid3, de nota Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking (BHOS-nota)4, de Afrikastrategie5, de internationale klimaatstrategie6 en de Nederlandse mondiale gezondheidsstrategie.7

1) Versterkt multilateralisme

Beschermen, versterken en hervormen

Zoals uiteengezet in het beleidskader Mondiaal Multilateralisme is een inclusief en
effectief multilateraal stelsel – waarin op regels gebaseerde multilaterale instituties
stevig verankerd blijven en brede legitimiteit genieten – een kernbelang van het Koninkrijk.
De strategische aanpak van het Koninkrijk voor het bereiken van een inclusief en effectief
multilateraal stelsel is gestoeld op drie pijlers: beschermen, versterken en hervormen.

In het kader van de eerste pijler («beschermen») biedt het Koninkrijk, met zo breed
mogelijke coalities, actief weerstand aan schending en uitholling van fundamentele
rechtsnormen, zoals het in het VN-Handvest neergelegde geweldverbod. Daarnaast zet
het Koninkrijk zich in voor het beschermen van bestaande afspraken en verworvenheden,
het tegengaan van autocratische invloeden en het bewaken van de voorwaarden voor effectieve
internationale samenwerking. Ter bescherming en ondersteuning van de collectieve en
nationale belangen blijft het Koninkrijk ook een betrouwbare en voorspelbare partner
en donor voor de VN, onder andere door de meerjarige, ongeoormerkte financiering.

In het kader van de tweede pijler («versterken») zet het Koninkrijk zich in voor de
versteviging van de eigen positie en die van de EU in het dynamische geopolitieke
krachtenveld. Daarbij zoekt het Koninkrijk actief de samenwerking op met een bredere
groep landen dan de gelijkgezinde Westerse lidstaten. Dit «versterkt engagement» betekent in de praktijk dat het Koninkrijk ook met minder voor de hand liggende
partners proactief de samenwerking zal verbreden en verdiepen, bijvoorbeeld in bilaterale
gesprekken en marge van diverse sessies en bijeenkomsten tijdens het aankomende vergaderjaar van de AVVN
en door het smeden van regio-overstijgende partnerschappen.

In het kader van de derde pijler («hervormen») zet het Koninkrijk zich in voor de
voortdurende verbetering en hervorming van onderdelen van het VN-systeem. Nederland
blijft in Benelux-verband actief pleiten voor een samenstelling van de VN Veiligheidsraad
(VNVR) die de realiteit van de 21e eeuw weerspiegelt. In EU-verband ondersteunt Nederland daarnaast de hervormingsagenda
van de Secretaris-Generaal van de VN (SGVN), zoals neergelegd in het rapport «Our Common Agenda» uit 2021. De in 2019 ingezette hervorming van het VN-ontwikkelingssysteem – inclusief
de nieuwe rol van de VN-landenvertegenwoordigers («Resident Coordinators») – laat inmiddels zijn toegevoegde waarde zien. Goede gezamenlijke monitoring van
de VN-organisaties is daar onderdeel van.8 Het Koninkrijk hecht belang aan de verdere implementatie en internalisering van deze
hervormingen, waarvoor meerjarige, ongeoormerkte financiering cruciaal is.

De hervormingsagenda van de VN zal tijdens de ministeriele week aan de orde komen
in een bijeenkomst gericht op de zogenaamde Summit of the Future (september 2024). Deze top heeft als doel een extra impuls te geven aan de realisatie van de SDG’s,
door een vernieuwingsagenda op thema’s als vrede en veiligheid, financiering voor
ontwikkeling en digitale samenwerking.

Feministisch buitenlands beleid

Sinds 2022 voert het Koninkrijk een feministisch buitenlands beleid. Dit betekent
dat het Koninkrijk in optredens, interventies en in multilaterale samenwerking inzet
op gelijkheid en gelijkwaardigheid voor iedereen, met speciale focus op vrouwen, lhbtiq+
en gemarginaliseerde groepen. Tijdens de High-level week van de AVVN zal het Koninkrijk in samenwerking met gelijkgezinde landen een ministeriële
bijeenkomst over feministisch buitenlandbeleid organiseren. In november 2023 zal vervolgens
in Nederland een internationaal evenement worden georganiseerd in opvolging van de
bijeenkomst in New York.

Specifieke bijeenkomsten tijdens de High-level Week

In de ministeriële AVVN-week zal op 18 en 19 september de vierjaarlijkse SDG-top worden
georganiseerd, die voor veel VN-lidstaten de belangrijkste top van deze High-level week is. De SDG-top zal hieronder nader worden toegelicht. Op 20 september zal een Climate Ambition Summit worden georganiseerd en zal daarnaast worden gesproken over de financiering voor
ontwikkeling, de preventie van pandemieën en universele gezondheidszorg. Op 21 september
zal de ministeriële bijeenkomst plaatsvinden ter voorbereiding op de Summit of the Future. Op 22 september zal vervolgens een bijeenkomst plaatsvinden over de strijd tegen
tuberculose en op 26 september staat tot slot een bijeenkomst gepland over het Verdrag
inzake het verbod op kernwapens.

2) Vrede, veiligheid en recht

Accountability

Het Koninkrijk speelt een actieve en leidende rol ten aanzien van tal van accountability-initiatieven, die gericht zijn op het aansprakelijk stellen van staten of het vervolgen
van individuen die fundamentele internationale normen schenden. Documentatie en bewijsvergaring
– onder meer ten aan aanzien van de mensenrechtenschendingen in Oekraïne, Syrië, Myanmar,
Iran en Afghanistan – zijn van cruciaal belang voor alle accountability-trajecten, aangezien zij daar de feitelijke basis voor leggen. Het Koninkrijk blijft
daarom verschillende op bewijsgaring gerichte activiteiten ondersteunen, waaronder
de VN-bewijzenbanken IIIM, IIMM en UNITAD9 (die zich respectievelijk richten op Syrië, Myanmar en ISIS/Da’esh), onderzoekscommissies
en hun mandaten in de Mensenrechtenraad en de op accountability gerichte resoluties in de AVVN en de Derde Commissie van de AVVN. Daarbij heeft het
Koninkrijk bijzondere aandacht voor conflict-gerelateerd seksueel geweld. Daarnaast
zet het Koninkrijk zich in VN-verband ook in voor het vergaren van internationale
steun voor de procedures voor het Internationaal Gerechtshof (IGH) die gericht zijn
op het aansprakelijk stellen van staten voor grootschalige mensenrechtenschendingen.
Het gaat daarbij primair om de zaak die Nederland samen met Canada op grond van het
VN Antifolterverdrag tegen Syrië heeft aangespannen bij het IGH.

Oekraïne en MH17

Voor zolang als dat nodig is, blijft het Koninkrijk zich in VN-verband onverminderd
inzetten voor humanitaire toegang en hulpverlening in Oekraïne en voor het internationaal
isoleren van Rusland. Het Koninkrijk blijft ook oproepen om mee te werken aan de uitvoering
van Resolutie 68/262 en Resolutie 76/179 van de AVVN inzake de territoriale integriteit
van Oekraïne en de situatie op de Krim. Daarnaast zet het Koninkrijk zich actief in
voor het behouden van steun voor VN-resoluties die de Russische agressie tegen Oekraïne
veroordelen. Tegelijkertijd is het van belang om de VN te gebruiken als platform om
een open dialoog te voeren met landen buiten het Euro-Atlantische gebied over hoe
de oorlog hen raakt en wat we gezamenlijk kunnen doen tegen de flagrante Russische
schendingen van het VN-Handvest. Met het oog op de mondiale voedselzekerheid, blijft
het Koninkrijk de VN ook steunen in het kader van het Black Sea Grain Initiative.

Daarnaast roept het Koninkrijk alle betrokken staten op om volledig mee te werken
aan de uitvoering van Resolutie 2166 van de VNVR, waarbij onder meer het neerhalen
van vlucht MH17 werd veroordeeld en een onafhankelijk, internationaal onderzoek naar
de ramp werd ondersteund.

VN-vredesmissies

Het Koninkrijk zet in op effectieve en efficiënte VN-vredesmissies, in lijn met de
door de SGVN opgestelde hervormingsagenda op VN-vredesmissies («A4P») en het daaraan
gekoppelde implementatieplan. Om deze hervorming van VN-vredesmissies te blijven stimuleren
en gerichte implementatie aan te jagen, heeft het Koninkrijk verschillende prioriteiten
geïdentificeerd – waaronder «Performance & Accountability» en «Protection» – die onder andere middels deelname aan verschillende Groups of Friends en inzet binnen de Speciale Commissie voor Vredesoperaties («C34») worden nagestreefd.
Daarnaast zal Ghana in december 2023 de UN Peacekeeping Ministerial organiseren, waarbij het Koninkrijk zich – in de voorbereiding op deze bijeenkomst
– zal blijven inzetten voor de geïdentificeerde prioriteiten.

VN-vredesopbouw

Het Koninkrijk zet zich in voor adequate, duurzame en breed gedragen financiering
voor VN-vredesopbouw. Als belangrijke trekker van de vredesopbouw en preventie-agenda,
wil het Koninkrijk invloed uitoefenen op de New Agenda for Peace binnen de hervormingsagenda van de SGVN. Het Koninkrijk pleit daarin onder andere
voor een inclusieve, mensgerichte en geïntegreerde benadering, met bijzondere aandacht
voor geestelijke gezondheid en psychosociale steun en de veiligheid en toegang tot
recht van burgers. Het Koninkrijk is een belangrijke donor en strategische partner
van het Peacebuilding Fund (PBF). Dit VN-fonds financiert in zo’n 65 landen vredesopbouwactiviteiten van VN-organisaties,
niet-gouvernementele organisaties en andere actoren. Het Koninkrijk hecht belang aan
de rol die het PBF kan spelen in het aanjagen van een coherente en conflict-sensitieve
inzet op vredesopbouw in de landen, evenals verbeterde samenwerking tussen VN-organisaties
en partners om impact te vergroten.

Bestrijding van terrorisme en gewelddadig extremisme

Tijdens de 78e zitting van de AVVN richt het Koninkrijk zich op het gebied van terrorismebestrijding
(counter terrorism (CT)) op de implementatie van het belangrijkste VN-document daaromtrent: de VN Global Counter Terrorism Strategy. In lijn hiermee maakt het Koninkrijk zich hard voor het stevig verankeren van mensenrechten
in het CT-beleid, onder meer door het opzetten van een onafhankelijk mechanisme voor
het structureel betrekken van het maatschappelijk middenveld bij de ontwikkeling en
de implementatie van CT-beleid.

Ontwapening

De Russische inval in Oekraïne heeft een negatief effect op de internationale afspraken
over nucleaire en conventionele ontwapening en wapenbeheersing. Binnen de Eerste Commissie
van de AVVN zet het Koninkrijk zich desalniettemin in voor de universaliteit en de
versterking van het non-proliferatieverdrag (NPV), de inwerkingtreding van het kernstopverdrag,
het wapenhandelsverdrag, de conventie over bepaalde conventionele wapens, het verdrag
inzake het verbod op antipersoonsmijnen en voor internationale afspraken over normen
voor verantwoordelijk gedrag in de ruimte. Belangrijk hierbij is de verificatie van
ontwapeningsovereenkomsten, het werken aan risicovermindering, transparantie, en het
bevorderen van vertrouwenwekkende maatregelen.

Cyber

Het Koninkrijk zet zich in de Eerste Commissie van de AVVN samen met gelijkgezinde
landen in voor de naleving en verdere ontwikkeling van het normatief kader voor verantwoord
statelijk gedrag in het digitale domein. Het Koninkrijk benadrukt dat de bestaande
regels van internationaal recht ook in cyberspace van toepassing zijn. Daarnaast zal
het Koninkrijk zich in deze VN-discussie blijven inzetten voor betekenisvolle participatie
van maatschappelijke organisaties, academici en de private sector. Het Koninkrijk
levert verder een actieve bijdrage aan de onderhandelingen in de Derde Commissie over
een VN-cybercrime verdrag dat complementair is aan het bestaande Cybercrimeverdrag
van de Raad van Europa (de «Boedapest-Conventie») en waarbij het waarborgen van mensenrechten
een centraal element is.

Nieuwe technologieën

Na een succesvolle internationale conferentie over Responsible AI in the Military domain («REAIM») in februari 2023, zal het Koninkrijk zich multilateraal ook blijven inzetten
om te komen tot internationale afspraken over normatieve kaders voor de militaire
toepassingen van AI, op basis van het bestaande internationale recht.

3) Duurzame ontwikkeling en gelijkheid

Duurzame Ontwikkelingsdoelen (Sustainable Development Goals (SDG’s))

Het Koninkrijk ziet de SDG’s als belangrijk kompas om de meervoudige crises van vandaag
aan te pakken en toekomstige crises te voorkomen of mitigeren. De afgelopen jaren
hebben de gestaag doorzettende klimaatverandering, het aantal landen dat in schuldencrisis
verkeert, de COVID-19 pandemie en de verhevigde voedsel- en energiecrisis in veel
landen tot stagnatie en achteruitgang bij het bereiken van de doelen geleid. Daarom
heeft de SGVN recent de lidstaten opgeroepen de huidige inzet voor het behalen van
de SDG’s te herpakken en de 2030 Agenda een nieuwe impuls te geven met een «Rescue Plan for People and Planet». Het grootste knelpunt is daarbij voldoende financiering voor de SDG’s. Daarvoor
zullen naast overheidsinvesteringen ook aanzienlijke private investeringen noodzakelijk
zijn.10 Met slechts 12% van de SDG-indicatoren op koers om in 2030 behaald te worden, is
politieke commitment urgenter dan ooit: de komende jaren zullen bepalend zijn voor
de kwaliteit van leven van toekomstige generaties.

In dit licht moet het belang gezien worden van de SDG-top die plaats vindt op 18 en
19 september. Op deze vierjaarlijkse top nemen wereldleiders de stand van zaken op
rondom het bereiken van de SDG’s. De verwachtingen van het mondiale Zuiden zijn, gezien
de geschetste uitdagingen, hoog. Landen van het mondiale Zuiden onderstrepen dat concrete
gedane toezeggingen niet meer kunnen worden uitgesteld, bijvoorbeeld rondom financiering
van klimaat adaptatie en mitigatie. Tegelijkertijd zien veel donorlanden zich geconfronteerd
met additionele kosten van de oorlog in Oekraïne en stijgende kosten van de asielopvang,
ook in Nederland zelf, waardoor er minder ontwikkelingsfinanciering beschikbaar is.

Herstel en wederopbouw Oekraïne

Sinds het uitbreken van de oorlog heeft het Koninkrijk ruimhartig steun verleend aan
Oekraïne. Veel van deze steun verloopt via multilaterale partners. Het Koninkrijk
houdt hierbij de noden elders ter wereld in ogenschouw. De oorlog in Oekraïne heeft
namelijk verstrekkende gevolgen in grote delen van de wereld en raakt vooral de meest
kwetsbare landen die al lijden onder crises en tegenslagen. De AVVN biedt een platform
voor het Koninkrijk om met Oekraïne en andere landen constructief samen te werken
aan brede steun voor herstel en het vergroten van weerbaarheid.

Water

Het Koninkrijk zal tijdens de 78ste zitting van de AVVN inzetten op opvolging van de VN-Waterconferentie die in maart
2023 werd georganiseerd11. Onderdeel hiervan is het vasthouden van het (politieke) momentum en het verder brengen
van de mondiale wateragenda. Daarnaast zet het Koninkrijk zich in voor de agendering
van de «Water Actie Agenda» op aankomende relevante multilaterale conferenties en
processen, waaronder de SDG-top, de internationale klimaat- en biodiversiteitstoppen,
de G20-toppen en de in september 2024 voorziene Summit of the Future. Tevens is het van belang dat de nog door de SGVN te benoemen «Speciaal Gezant voor
Water» goed wordt ingebed in het VN-systeem en voldoende doorzettingsmacht en financiering
krijgt.

Voedselzekerheid

Het Koninkrijk maakt zich nog altijd ernstig zorgen over de ontwikkelingen rond voedselzekerheid
in de wereld en blijft in deze moeilijke context onverminderd inzetten op het behalen
van SDG 2, het promoten van duurzame landbouw en het vergroten van de schokbestendigheid
van voedselsystemen. Daarnaast zal het Koninkrijk zich blijven inspannen voor een
betere naleving van VNVR-resolutie 2417 die het gebruik van honger als oorlogswapen
verbiedt.

Klimaatverandering, biodiversiteitsverlies en vervuiling

De besprekingen over de klimaattransitie tijdens de High-level Week van de AVVN volgen op de Africa Climate Action Summit in Kenia (4 – 6 september 2023) en vormen een opstap naar de UNFCCC COP28 in de Verenigde
Arabische Emiraten (30 november – 12 december 2023). Met de drie planetaire crises
van klimaatverandering, biodiversiteitsverlies en vervuiling voor ogen, zal het Koninkrijk
zich inzetten voor meer ambitie en actie als opmaat naar een succesvolle COP28. Bij
de komende zitting van de AVVN, en tijdens de COP in het bijzonder, zet het kabinet
in op ambitieuze afspraken op mitigatie, het verder monitoren en implementeren van
de mondiale doelstelling op adaptatie (Global Goal on Adaptation) en de uitwerking van de tijdens COP27 gemaakte afspraken voor schade en verlies
(loss and damages) om de weerbaarheid en het reactievermogen van de meest kwetsbare landen te verhogen.
Daarbij onderschrijft het Koninkrijk de oproep van onder meer de SGVN om kwetsbare
landen beter te ondersteunen bij het verkrijgen van de noodzakelijke financiële middelen,
onder andere via het multilateraal financieel systeem.

Verder biedt de AVVN gelegenheid om nadere opvolging te geven aan de uitkomsten van
COP15 van het Biodiversiteitsverdrag, in het bijzonder de aanname van het Global Biodiversity Framework (GBF), evenals aan de versterkte inzet op biodiversiteit op het terrein van buitenlandse
handel en ontwikkelingssamenwerking.12 Het Koninkrijk moedigt landen aan om hun nationale biodiversiteit actieplannen te
actualiseren en implementeren, om uitvoering te geven aan het Global Biodiversity
Framework. Ook de VN Milieuconferentie (UN Environment Assembly) begin 2024 biedt
het Koninkrijk kansen om in multilateraal verband voortgang te boeken op natuurbescherming
en het tegengaan van vervuiling.

Small Island Developing States (SIDS)

Het Koninkrijk vraagt aandacht voor de bijzondere positie van kleine eilandstaten
(SIDS) en daarmee voor de specifieke uitdagingen waar de Caribische delen van het
Koninkrijk mee worden geconfronteerd. Kleine eilandstaten beheren een derde van de
wereldwijde oceanen en de bijbehorende unieke biodiversiteit. In 2024 zal de 4e Internationale Conferentie over SIDS worden georganiseerd door Antigua en Barbuda.
Aandacht voor de multidimensionale kwetsbaarheid en urgentie van de klimaatproblematiek
van SIDS tijdens de AVVN en de SIDS conferentie is zeer belangrijk voor het Koninkrijk.
De opvolger van de SAMOA Pathway – waarmee het mandaat van de UN
Office of the High Representative for the Least Developed Countries and Landlocked
Developing Countries werd uitgebreid met de SIDS – zal de specifieke uitdagingen met concrete resultaten
en initiatieven aan moeten pakken.

Mondiale gezondheid

Tijdens het 78e vergaderjaar van de AVVN staan er verschillende belangrijke gezondheidsthema’s op
de agenda, die een kans bieden om politiek commitment te mobiliseren voor het recht op gezondheid en SDG 3 over goede gezondheid en welzijn
voor iedereen. Zo zullen er tijdens de AVVN High-level Week drie High-level Meetings plaatsvinden over respectievelijk preventie, paraatheid en respons bij pandemieën,
universele gezondheidszorg, en tuberculose. Voor elke bijeenkomst wordt een politieke
verklaring opgesteld, waarvoor de onderhandelingen reeds zijn gestart.

Vrouwenrechten, gendergelijkheid en SRGR

De regressieve druk op lang bestaande internationale afspraken op gendergelijkheid,
vrouwenrechten en seksuele en reproductieve gezondheid en rechten («SRGR») blijft
onverminderd groot. Het Koninkrijk zal zich inspannen om deze pushback tegen te gaan en om de groep landen te verbreden die zich uitspreekt voor deze verworvenheden.
Het Koninkrijk zal zich blijven inzetten voor het behoud en versterken van de kaders
op het terrein van SRGR en vrouwenrechten in de relevante VN-resoluties. Het Koninkrijk
zal zich in het bijzonder, ook bij High-level bijeenkomsten, uitspreken voor die onderwerpen die extra onder druk staan, zoals
seksuele voorlichting.

Het Koninkrijk blijft zich actief inzetten voor een wereld waarin gelijke en betekenisvolle
deelname en leiderschap van vrouwen in vredesprocessen en wederopbouw vanzelfsprekend
is, waarin duurzame vrede en ontwikkelingskansen voor iedereen realiseerbaar zijn,
en waarin conflict-gerelateerd seksueel geweld stopt. Het Koninkrijk zet daarbij in
op lokalisering, met aandacht voor het versterken van feministische bewegingen en
meer zeggenschap voor lokale vrouwenrechtenorganisaties.

Tot slot

Zoals aangegeven, staat de internationale gemeenschap op dit moment voor grote uitdagingen,
die slechts door brede multilaterale samenwerking effectief kunnen aangepakt. Het
Koninkrijk is er van overtuigd dat zij vanwege haar volkenrechtelijke traditie en
reputatie op het wereldtoneel als betrouwbare speler en donor een wezenlijke bijdrage
zal kunnen leveren aan het versterken van het multilateralisme, ten behoeve van vrede,
veiligheid en recht, duurzame ontwikkeling en gelijkheid.

De Minister van Buitenlandse Zaken,
W.B. Hoekstra

De Minister voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking,
E.N.A.J. Schreinemacher

BIJLAGE Verslag van de 77e zitting van de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties13

VN-hervormingen

Het Koninkrijk heeft zich afgelopen jaar, in Benelux-verband, ingezet voor een uitbreiding
van het aantal permanente en niet-permanente leden in de Veiligheidsraad, voor een
grotere vertegenwoordiging van ontwikkelingslanden, voor het minimaliseren van het
gebruik van het veto en voor onderhandelingen op basis van tekst. De onderhandelingen
over de uitbreiding zijn, zoals elk jaar, moeizaam verlopen en er is weinig vooruitgang
geboekt. Het Koninkrijk steunde ook het (aangenomen) voorstel van de medevoorzitters
tot vastlegging van de debatten via webcasting en documentatie. Hiermee wordt de transparantie en legitimiteit van VN-processen
vergroot.

De hervormingen van het VN-ontwikkelingssysteem worden succesvol geïmplementeerd door
de verschillende betrokken VN-organisaties en laten de eerste programmatische resultaten
zien op landenniveau. De actieve inzet van het Koninkrijk in zowel de AVVN alsook
in de verschillende bestuursorganen van VN-organisaties heeft hier aan bijgedragen.
De Funding Compact doelstellingen worden enerzijds door de VN-organisaties goed geïmplementeerd (o.a.
samenwerking en efficiëntie besparingen), anderzijds blijven de VN-lidstaten in het
algemeen achter bij hun toezeggingen ten aanzien van meerjarige en flexibele financiering.
Zorgwekkend is dat de sterk achterblijvende vrijwillige bijdrages aan het systeem
van de VN-landenvertegenwoordigers («Resident Coordinator-systeem») het goed en duurzaam
functioneren van dat systeem ondermijnen. Nederland heeft haar bijdrages aan het Joint SDG Fund, het Resident Coordinator-systeem en de Algemene Vrijwillige Bijdrages aan de VN organisaties in 2022 en 2023
meerjarig vastgelegd en waar mogelijk en noodzakelijk ook geïntensiveerd conform het
Funding Compact, zoals ook in de BHOS-nota is aangekondigd.

Our Common Agenda

De voorstellen die de SGVN tijdens de 76ste AVVN heeft gedaan hebben afgelopen jaar
concreter vorm gekregen. De hervormingsagenda uit het rapport «Our Common Agenda»
(2021) heeft gestalte gekregen in het Summit of the Future-proces. De voorstellen van de SGVN behelsen o.a. betekenisvolle jongerenparticipatie,
het verankeren van toekomstige generaties in beleid, digitale samenwerking en cybersecurity,
en vrede, veiligheid en ontwapening. De SGVN heeft op al deze thema’s beleidsnotities
gepresenteerd waarover de onderhandelingen het komende jaar plaatsvinden. Dat moet
leiden tot een actie-agenda met toezeggingen van lidstaten voor de Summit of the Future, die in september 2024 zal worden georganiseerd en waar een Pact for the Future zal worden aangenomen. Het Koninkrijk heeft in dit verband als trekker van de Verklaring
inzake Toekomstige Generaties op verzoek van de SGVN onderzocht of deze Verklaring
er moet komen.

Accountability

Ook het afgelopen jaar heeft het Koninkrijk zich ingezet voor het bestrijden van straffeloosheid
voor internationale misdrijven en ernstige en grootschalige mensenrechtenschendingen.
In Irak heeft het Koninkrijk zich gericht op het tegengaan van straffeloosheid voor
misdrijven begaan door ISIS/Da’esh tegen onder andere Jezidi’s, onder meer door verlenging
van de financiële steun aan de Witness Protection and Support Unit van de VN-bewijzenbank UNITAD. Het Koninkrijk heeft het afgelopen jaar ook de VN-bewijzenbank
voor Myanmar – het Independent Investigative Mechanism for Myanmar (IIMM) – gesteund. Daarnaast zijn er mede dankzij de inzet van het Koninkrijk resoluties
aangenomen over de mensenrechtensituatie in Myanmar in de Mensenrechtenraad en de
Derde Commissie. Het Koninkrijk zette de steun aan de OHCHR Investigative Support Unit voort. Hiermee kon deze eenheid gedegen begeleiding bieden aan de oprichting van
nieuw gemandateerde VN-onderzoeksteams en pro-actiever reageren op noodsituaties in
conflictgebieden zoals in Afghanistan, Iran, Oekraïne en Myanmar. Het Koninkrijk heeft
in verschillende VN-gremia zorgen over mensenrechtenschendingen in Iran geuit en mede
door de actieve steun en outreach van het Koninkrijk is door de Mensenrechtenraad een onafhankelijk VN Fact Finding Mission (FFM) ingesteld naar de gewelddadige onderdrukking van de grootschalige vreedzame
demonstraties.

Daarnaast heeft het Koninkrijk zich zowel in de Mensenrechtenraad en de Derde Commissie
ingezet voor verschillende dossiers, waaronder gelijke rechten voor vrouwen en meisjes,
privacy en gelijke rechten van lhbtiq+ personen, de situaties in Iran, Myanmar, Oekraïne
en Syrië, en – via deelname aan de gezamenlijke verklaring en een side event – de mensenrechtensituatie in Xinjiang, China. Het mandaat van de Speciaal Rapporteur
voor mensenrechten in Afghanistan is in oktober 2022 met steun van het Koninkrijk
met een jaar verlengd en verstevigd. Het Koninkrijk heeft zowel in de AVVN als in
de 51e sessie van de VN-Mensenrechtenraad aandacht gevraagd voor het tegengaan van straffeloosheid
voor oorlogsmisdrijven in Jemen. Helaas bleek echter dat er vooralsnog onvoldoende
draagvlak is voor hervatting van een VN-onderzoeksmechanisme. Het Koninkrijk blijft
zich met gelijkgezinden inzetten om het tegengaan van straffeloosheid in Jemen op
de internationale agenda te houden.

Het Internationaal Gerechtshof (IGH) speelt een belangrijke rol in de strijd tegen
straffeloosheid. Ook hier blijft het Koninkrijk zich actief opstellen. Het Koninkrijk
heeft op 18 september 2020 de Syrische staat aansprakelijk gesteld voor het schenden
van het VN Antifolterverdrag. Canada heeft zich hierbij in maart 2021 aangesloten,
en in juni 2023 heeft het Koninkrijk samen met Canada een zaak tegen Syrië aangespannen
bij het Internationaal Gerechtshof (IGH). Het Koninkrijk heeft zich daarnaast ingezet
voor resoluties om verdere mensenrechtenschendingen in Syrië tegen te gaan in de VN-Mensenrechtenraad
en de Derde Commissie. Ook kon het VN-bewijsvergaringsmechanisme IIIM het afgelopen
jaar wederom op steun van het Koninkrijk rekenen. Daarnaast heeft het Koninkrijk samen
met Canada een interventie ingediend in de zaak bij het IGH tussen Oekraïne en de
Russische Federatie over vermeende schending van het Genocideverdrag. Met hun interventie
steunen Canada en het Koninkrijk Oekraïne in de veroordeling van schendingen van internationaal
recht door Rusland.

Oekraïne

In VN-verband heeft het Koninkrijk zich ingezet voor het behouden en versterken van
steun voor resoluties in de AVVN die de Russische agressie tegen Oekraïne veroordelen.
Dit heeft onder andere de vorm aangenomen van outreach richting VN-lidstaten om steun voor deze resoluties te vergaren, het actief deelnemen
aan Oekraïne-gerelateerde evenementen om steun voor Oekraïne uit te spreken en te
vergaren, en het co-faciliteren van de AVVN-resolutie inzake de instelling van een
schaderegister voor Oekraïne. Daarnaast heeft het Koninkrijk actief deelgenomen aan
bijeenkomsten van de «Group of Friends on Accountability Following the Aggression Against Ukraine». Namens deze groep sprak Minister Hoekstra in februari 2023 – één jaar na de grootschalige
Russische inval van Oekraïne – de VN-veiligheidsraad toe.

In de Mensenrechtenraad heeft het Koninkrijk actief gepleit voor de instelling van
een onafhankelijke Commission of Inquiry inzake de mensenrechtensituatie in Oekraïne als gevolg van de grootschalige Russische
invasie. Bij de verlenging van het mandaat van deze Commissie heeft het Koninkrijk
zich onder andere samen met Duitsland succesvol ingespannen om het belang van onderzoek
naar kinderontvoeringen te integreren in het onderzoeksmandaat. Daarnaast heeft het
Koninkrijk zich met betrekking tot de kinderontvoeringen binnen de VN breder ingezet
op het aanjagen van internationale besluitvorming en het genereren van aandacht. Zo
heeft het Koninkrijk samen met Oekraïne en Duitsland binnen verschillende VN-fora
verklaringen afgelegd, waaronder tijdens de 52e sessie van de Mensenrechtenraad.

Humanitaire hulp en diplomatie

Het Koninkrijk heeft zich opnieuw ingezet voor het bereiken van de mensen die het
meest in nood zijn in humanitaire crises en onderhoudt daartoe een nauwe dialoog met
de VN. Ook vraagt het Koninkrijk blijvend aandacht voor de link tussen conflict en
honger, in het licht van VN-Veiligheidsraad resolutie 2417 (2018). Tijdens een door
Ierland georganiseerde bijeenkomst hierover in april 2022, heeft het Koninkrijk concrete
voorstellen gepresenteerd voor het verbeteren van de implementatie van resolutie 2417
en voor meer aandacht voor accountability. Het Koninkrijk verwelkomt de op 9 december 2022 aangenomen VN-Veiligheidsraad Resolutie
2664 (2022). Deze resolutie voorziet in een uitzondering voor humanitaire hulp in
vrijwel alle sanctieregimes onder de VN-Veiligheidsraad. De resolutie was een initiatief
van de VS en Ierland en werd ge-cosponsord door Nederland. Het besluit is een belangrijke
stap in het vergroten van de ruimte voor humanitaire spelers in landen waarvoor sancties
gelden, maar waar ook noodhulpverlening nodig is.

VN-Vredesmissies

Het Koninkrijk heeft zich in 2023 succesvol ingezet voor effectieve en efficiënte
VN-vredesmissies door middel van deelname aan werkgroepen en onderhandelingen. Zo
heeft het Koninkrijk deelgenomen aan de Contingency Owned Equipment Working Group, een hulporgaan van de Vijfde Commissie van de AVVN dat toeziet op de uitrusting
en capaciteit van VN-vredesmissies. Binnen deze werkgroep heeft het Koninkrijk zich
ingezet om de bescherming van VN-personeel tegen explosieven te verbeteren en om de
medische zorgketen in VN-missies meer gender-responsief te maken. Daarnaast heeft
het Koninkrijk onderhandeld over het jaarlijkse rapport van het Special Committee on Peacekeeping operations («C34»). In het kader van deze onderhandelingen over het verbeteren van VN-vredesmissies,
heeft het Koninkrijk gepleit voor modernisering en hervorming van VN-vredesmissies
met adequaat personeel en middelen om mandaten uit te kunnen voeren. Door deze inzet
heeft het Koninkrijk het afgelopen jaar een aanjagende en proactieve positie kunnen
innemen op de thema’s «Performance & Accountability» en «Protection», die onderdeel uitmaken van de hervormingsagenda voor VN-vredesmissies van de SGVN.
Zo heeft het Koninkrijk tijdens de bovengenoemde C34-onderhandelingen de rol van hoofdonderhandelaar
namens de EU voor het hoofdstuk «Performance & Accountability» op zich genomen.

VN-Vredesopbouw

Het Koninkrijk heeft in de Peacebuilding Commission (PBC) zijn twee jaar durende termijn (2021–2022) volbracht, waarin is ingezet op
de thema’s inclusive justice, geestelijke gezondheid en psychosociale steun, alsmede op adequate en duurzame financiering
voor de VN-vredesopbouw. De focus van het Koninkrijk op deze thema’s ging gepaard
met de inzet op versterkte coherentie binnen de VN, door het slaan van een brug tussen
de politieke en ontwikkelingsdimensies van de VN-vredesopbouw. Op 9 december 2022
organiseerde het Koninkrijk in de laatste maand van het lidmaatschap van de PBC een
sessie over de integratie van geestelijke gezondheid en psychosociale steun in nationale
preventie en vredesopbouw strategieën. Dankzij deze en eerdere inspanningen van het
Koninkrijk, wordt dit onderwerp steeds breder gedragen, ook door een aantal nieuwe
PBC-leden. Het is het Koninkrijk op deze manier gelukt om geestelijke gezondheid en
psychosociale steun een plaats te geven binnen de vredesopbouw-inspanningen van de
VN en van andere uitvoerende organisaties.

Vrouwen, Vrede en Veiligheid

Het Koninkrijk heeft zich in het afgelopen jaar actief ingezet voor de agenda op het
gebied van Women, Peace and Security (WPS), onder meer door implementatie van het vierde Nationale Actieplan 1325 («NAP1325-IV»),
waarover in november 2022 de eerste voortgangsrapportage aan de Tweede Kamer is gestuurd
(Kamerstukken 26 150 en 36 180, nr. 202). Daarnaast is het Koninkrijk actief in de verdere uitvoering van de WPS strategische
partnerschapsprogramma’s en wordt bijzondere aandacht gegeven aan het voorkomen van
conflict-gerelateerd seksueel geweld. Het Koninkrijk droeg in 2022 bij aan het ondersteunen
van meer dan 150 maatschappelijke organisaties die zich inzetten voor deelname en
bescherming van vrouwen in vredes- en veiligheidsprocessen. Ook steunt het Koninkrijk
onder andere VN-trainingen voor vrouwelijke officieren en het «Elsie Initiative Fund», ter bevordering van de participatie en het leiderschap van vrouwelijke militairen
in vredesoperaties.

Feministisch buitenlands beleid

Tijdens de 77e zitting van de AVVN werd in het kader van het feministisch buitenlands beleid specifiek
aandacht besteed aan de financiering van feministische en vrouwenrechtenorganisaties,
de rechten van vrouwen en meisjes in Afghanistan, en de samenwerking tussen landen
met een uitgesproken feministisch buitenlands beleid of vergelijkbare principes. Het
Koninkrijk benadrukte veelvuldig het belang van gendergelijkheid voor een betere en
veiligere wereld, bijvoorbeeld in de context van Afghanistan. Ook is aangekondigd
dat Nederland de tweede internationale conferentie over feministisch buitenlands beleid
zal organiseren, in navolging van de in 2022 door Duitsland georganiseerde conferentie.

MH17

De inzet van het Koninkrijk in de gerechtelijke procedures betreffende het neerhalen
van vlucht MH17 heeft dit voorjaar tot twee concrete resultaten geleid. Op 25 januari
heeft het Europees Hof voor de Rechten van de Mens de statenklacht van het Koninkrijk
tegen de Russische Federatie ontvankelijk verklaard. Mogelijkerwijs volgt begin volgend
jaar een inhoudelijke hoorzitting. Op 17 maart heeft de Raad van de International Civil Aviation Organisation (ICAO) het bezwaar afgewezen van de Russische Federatie tegen de bevoegdheid van
de Raad aangaande de procedure die het Koninkrijk en Australië vorig jaar zijn gestart.
Indien de Russische Federatie niet in hoger beroep gaat, zal naar verwachting in 2024
de inhoudelijke behandeling volgen. De Raad kan de partijen echter ook oproepen te
onderhandelen en daarbij de inhoudelijke behandeling aanhouden. De twee uitspraken
zijn solide stappen in het streven van het Koninkrijk naar waarheidsvinding, gerechtigheid
en rekenschap voor de 298 slachtoffers en hun nabestaanden.

Ontwapening

Geopolitieke spanningen maken het moeilijk om consensus te bereiken op het gebied
van ontwapening, non-proliferatie en wapenbeheersing. Spreken over ontwapening op
een moment dat een van de vijf permanente leden van de VNVR de instigator is van een
grootschalig militair conflict in een buurland is bovendien geen eenvoudige opgave.
Juist door deze geopolitieke realiteit blijft het onverminderd belangrijk om (kleine)
stappen te blijven zetten. In dat kader was een bescheiden succes van de Toetsingsconferentie
van het Non-Proliferatie Verdrag (NPV) een mede door het Koninkrijk geïnitieerde werkgroep
over het versterken van het NPV herzieningsproces, waarvoor het Koninkrijk en marge
van de Eerste Commissie een evenement organiseerde. Daarnaast organiseerde het Koninkrijk
een evenement over de Arms Trade Treaty monitor en een «Artikel XIV Conferentie» onder het Comprehensive Nuclear Test Ban Treaty. Enige vooruitgang is geboekt op het outer
space dossier. Zo co-sponsorde het Koninkrijk een nieuwe resolutie van de VS inzake een
moratorium op destructieve anti-satelliettesten, die met een grote meerderheid van
stemmen is aangenomen. Dankzij de gecoördineerde EU lobby hebben de traditionele Russische
outer
space-resoluties dit jaar minder stemmen gekregen en is de Russische resolutie over biologische
en chemische wapens opnieuw verworpen. De steun voor de Chinese resolutie over vreedzaam
gebruik van nieuwe technologieën is desondanks toegenomen.

Cyber

Voor het door Egypte en Frankrijk geïnitieerde Programme of Action (PoA), heeft het Koninkrijk zich actief gericht op het verder implementeren van multilaterale
afspraken over verantwoordelijk statelijk gedrag in het digitale domein. De resolutie
daarover werd met een grote meerderheid van stemmen aangenomen, terwijl het Russische
initiatief om de Open-ended Working Group («OEWG») als enige platform voor onderhandelingen rondom statelijk gedrag in cyberspace te houden, aanzienlijk minder stemmen kreeg. In het kader van de PoA nam het Koninkrijk
deel aan het ministeriële rondetafelgesprek «Shaping Global Cybersecurity». Verder werd het met consensus overeengekomen jaarlijkse voortgangsrapport van de
OEWG aangenomen, een rapport waarin dankzij de inzet van het Koninkrijk ook haakjes
voor mensenrechtendiscussies zijn opgenomen. Het Koninkrijk slaagde er in een duidelijke
– en niet vanzelfsprekende – herbevestiging van het bestaande normatieve kader voor
verantwoord statelijk gedrag te verzekeren. Binnen de Derde Commissie van de AVVN
zette het Koninkrijk in op de effectiviteit van een VN cybercrime-conventie voor justitie
en opsporingsdiensten, op de bescherming van mensenrechten en fundamentele vrijheden
en op het zekerstellen van juridische consistentie met bestaande instrumenten.

Bestrijding van terrorisme en gewelddadig extremisme

Het Koninkrijk heeft zich tijdens de onderhandelingen over de herziening van de UN Global Counter-Terrorism
Strategy («CT»-strategie) actief ingezet op de Nederlandse prioriteiten, waaronder het stevig
verankeren van de inclusie van mensenrechten en maatschappelijk middenveld in het
CT-beleid, het tegengaan van terrorismefinanciering, de preventie van gewelddadig
extremisme, alsmede rechts-extremisme, en de rol van het internet. Het Koninkrijk
heeft zich daarnaast binnen de VN hard gemaakt voor het helpen opzetten van een onafhankelijk
mechanisme voor het structureel betrekken van het maatschappelijk middenveld bij de
ontwikkeling en implementatie van het CT-beleid van de VN, alsook steun aan de ontwikkeling
van modellen en handvatten om de rol van mensenrechten in CT-interventies te waarborgen.
Tevens heeft het Koninkrijk steun gegeven aan de ontwikkeling van software voor het
tegengaan van terrorismefinanciering en software voor het detecteren van terroristische
reisbewegingen. In het kader van streven naar verantwoording voor de misdrijven gepleegd
door ISIS/Da’esh, heeft het Koninkrijk zich in samenwerking met de VN en de Iraakse
overheid gericht op effectieve en gecoördineerde berechting, rehabilitatie en re-integratie
van uit Noordoost-Syrië teruggekeerde strijders en hun families in Irak.

Duurzame Ontwikkelingsdoelen (SDG’s)

De SDG-agenda loopt ver achter op schema, waardoor de SGVN (opnieuw) de noodklok heeft
geluid om tijdens de AVVN-toppen in 2023 concrete acties te presenteren. Met slechts
12% van de SDG-indicatoren op koers, 50% gematigd of ver achter, en ruim 30% die achteruit
gaan, blijven de noodzakelijke investeringen in de SDG’s achter. In juli neemt een
Koninkrijksdelegatie deel aan de jaarlijkse VN-conferentie over voortgang op het behalen
van de SDG’s, het High-Level Political Forum on Sustainable Development. De conferentie zal benadrukken dat urgente actie nodig is welke tijdens de SDG Top
verder vastgelegd zal worden in de politieke verklaring.

Water

De door het Koninkrijk en Tadzjikistan georganiseerde VN Waterconferentie heeft in
2023 de urgentie van het wereldwijde watervraagstuk hoog op de politieke agenda gezet
en nieuw politiek momentum gecreëerd om de mondiale waterdoelen te halen. Er was breed
draagvlak voor een effectievere multilaterale aanpak van de wateruitdagingen in samenhang
met andere onderwerpen, zoals klimaat, biodiversiteit, energie en voedselzekerheid.
De basis lijkt te zijn gelegd voor een wezenlijke verandering in het begrijpen, waarderen
en beheren van water.

Verder heeft de conferentie nieuw momentum opgeleverd om achterstanden in te lopen
voor het mensenrecht op veilig drinkwater en sanitaire voorzieningen, dat respectievelijk
voor 2 miljard en 3,6 miljard mensen nog niet is gerealiseerd. Bovendien is er een
begin gemaakt met institutionele hervormingen binnen de VN op het gebied van water,
zoals de versterking van VN-Water en de aanstelling van een VN-Watergezant. Tot slot
heeft de Waterconferentie een Water Actie Agenda opgeleverd, met meer dan 800 toezeggingen
met een totaalwaarde van meer dan EUR 300 miljard, die daadwerkelijk het verschil
kunnen maken om de SDG’s te bereiken.

Voedselzekerheid

Met de verslechtering van de situatie rond honger en ondervoeding wereldwijd, zoals
geconstateerd in de inzetbrief van vorig jaar, is het thema voedselzekerheid sterk
in de politieke aandacht gekomen. Het antwoord van het Koninkrijk is geformuleerd
in het stappenplan mondiale voedselzekerheid.14 Daarin wordt een structurele intensivering op voedselzekerheid vertaald naar de multilaterale
en bilaterale inzet. Multilaterale organisaties, zoals WFP, spelen daarbij een belangrijke
rol in de directe respons op de crisis, in de structurele inzet die is gericht op
het realiseren van SDG 2 in 2030, en in het schokbestendiger maken van voedselsystemen
wereldwijd. Het afgelopen jaar heeft het kabinet zich ook ingespannen voor het faciliteren
van de export van graan en landbouwproducten vanuit Oekraïne, onder meer door de financiële
ondersteuning van de United Nations Conference on Trade and Development (UNCTAD) voor haar rol in het tot stand brengen – en het in stand houden – van de
graandeal.

Klimaat, energie en biodiversiteit

De impact van klimaatverandering heeft het afgelopen jaar diepe en zichtbare sporen
nagelaten – met name in kwetsbare landen in het mondiale Zuiden – en daarmee de urgentie
van de klimaatcrisis verder versterkt. Het kabinet waardeert daarom de leidende rol
van de SGVN om de ambitie in de internationale klimaattransitie op te schalen en zijn
aandacht voor een ambitieuze adaptatieagenda en de financiering daarvan.

Tijdens COP15 van het Biodiversiteitsverdrag in december 2022 kon een strategisch
raamwerk voor de periode tot 2030 worden overeengekomen: het Kunming-Montreal Global Biodiversity Framework («GBF»). Het GBF is in potentie een historisch besluit voor de natuur en zet een
duidelijke stip op de horizon. Het kan daarmee de transitie naar een natuurinclusieve
samenleving en het stoppen van biodiversiteitsverlies aanjagen, zoals het Akkoord
van Parijs dat doet met betrekking tot het tegengaan van klimaatverandering. Of dat
gaat lukken, zal worden bepaald door de implementatie, oftewel, de mate waarin de
afspraken wereldwijd op waarde worden geschat en worden geïntegreerd in beleid en
acties door overheden, bedrijven en overige maatschappelijke actoren.15

Het Koninkrijk participeerde actief in het eerste SDG7 Global Action Forum en verkondigde daarin de nieuwe doelstelling om 100 miljoen mensen toegang te verschaffen
tot duurzame energie tegen 2030. Daarnaast rapporteerde Nederland over de voortgang
van de NL Energy Compact. In diverse gesprekken bevestigde Nederland zijn steun aan de VN bij het versterken
van een eerlijke en inclusieve energietransitie wereldwijd.

Small Island Developing States (SIDS)

Kleine eilandstaten – in VN-verband ook wel Small Island Developing States, «SIDS» – zijn kwetsbaar voor externe schokken die de veerkracht van het land in
geding kan brengen. Een nieuw meetinstrument voor de systematische afweging van kwetsbaarheden
is in de maak – de Multidimensional Vulnerability Index, «MVI» – en zal het Koninkrijk zich constructief inzetten om universele consensus
over de MVI te behalen.

Het Koninkrijk heeft verder tijdens de VN-Waterconferentie 2023 aandacht gevraagd
voor de kwetsbaarheid en unieke uitdagingen van de SIDS. Zo heeft de Minister van
Infrastructuur en Waterstaat het zogeheten International Panel on Deltas and Coastal Zones gelanceerd. Dit initiatief zet in op een samenwerkingsverband voor kennisontwikkeling,
kennisdeling, maatwerkadvies voor nationale adaptatieplannen en capaciteitsopbouw.

Circulaire economie

Het Koninkrijk werkt samen met verschillende VN-instellingen – waaronder de United Nations Industrial Development Organization (UNIDO) en de United Nations Environmental Program (UNEP) – aan de transitie naar de circulaire economie. In 2022 vond in samenwerking
met UNIDO het World Circular Economy Forum in Rwanda plaats, voor het eerst in Afrika en in opvolging op het Forum in Nederland
in 2021. Het Koninkrijk is een partner van dit belangrijke forum en heeft daarnaast
bijgedragen aan de totstandkoming van de «high-level roadmap» voor het ontsluiten van de bijdrage van internationale financiële instellingen in
de transitie naar een circulaire economie.

Ontwikkelingen COVID-19 en vaccinaties

Na de acute fase van de pandemie is de Nederlandse inzet nog sterker gefocust geweest
op het duurzaam versterken van gezondheidssystemen, het vergroten van de toegang tot
vaccins en medicijnen en pandemische paraatheid. Om de toegang tot vaccins en medicijnen
te vergroten, heeft Nederland samenwerking gezocht met het Team Europe Initiative op lokale productie van vaccins, medicijnen en medische producten. In 2022 heeft
Nederland daarnaast een bijdrage van 10 miljoen euro aangekondigd aan het pandemische
fonds, dat investeert in wereldwijde pandemische preventie, paraatheid en respons.

Onderwijs

In september 2022 vond de Transforming Education Summit («TES») plaats, die in het teken stond van de door COVID-19 verergerde leercrisis.
Tijdens deze top heeft het Koninkrijk gepleit voor gelijke kansen voor iedereen, goed
burgerschap, «gender transformative education» – waaronder «comprehensive sexuality education» – en het verbeteren van vaardigheden. Als enige delegatie gaf het Koninkrijk concreet
ruimte aan de stem van jongeren, door de nationale interventie met de Nederlandse
jongerenvertegenwoordiger bij de VN te delen. De jongerenvertegenwoordiger onderstreepte
dat jongeren systematisch moeten worden betrokken bij beleidsvorming over onderwijs
en pleitte voor een VN generatietoets.

Mensenrechten en het maatschappelijk middenveld

Helaas is ook in het afgelopen jaar de maatschappelijke ruimte wereldwijd gekrompen.
Het Koninkrijk heeft zich tijdens de 77e AVVN ingezet voor een betekenisvolle participatie van het maatschappelijk middenveld
en het beschermen van de maatschappelijke ruimte. De actoren van het maatschappelijk
middenveld zijn regelmatig geconsulteerd en hun positie is in VN-verband meegenomen
in de onderhandelingen en de resoluties. Daarnaast heeft het Koninkrijk zich hard
gemaakt voor de deelname van een divers en onafhankelijk maatschappelijk middenveld
aan zowel de evenementen als de besluitvormingsprocessen van de VN.

Vrouwenrechten en gendergelijkheid en SRGR

Het Koninkrijk was in het afgelopen jaar mede betrokken bij de lancering van de Alliance for Feminist Movements. Deze alliantie heeft tot doel een verbeterde samenwerking tussen overheden, maatschappelijke
en filantropische organisaties om vrouwenrechtenorganisaties te financieren. Een belangrijke
uitkomst van de inzet van het Koninkrijk in de Derde Commissie was de aanname – met
166 stemmen voor – van de tweejaarlijkse Nederlands-Franse resolutie over Violence Against Women. Het was de eerste keer dat een AVVN-resolutie zich richt op het aankaarten van gender
stereotypes en de negatieve sociale normen die ten grondslag liggen aan discriminatie
en geweld. De voor het Koninkrijk belangrijke resolutie op het terrein van Child, Early and Forced Marriage («CEFM») werd met consensus aangenomen. De resolutie was steviger geformuleerd dan
in eerdere jaren en kreeg bovendien de steun van meer landen dan ooit het geval is
geweest, waaronder van landen waar CEFM nog regelmatig voorkomt.