Brief regering : Reactie op amendement en motie ingediend tijdens het debat inzake wijziging van de Wet donorgegevens kunstmatige bevruchting in verband met de tweede evaluatie van de wet, het actieplan ter ondersteuning van donorkinderen en de omvorming van de Stichting donorgegevens kunstmatige bevruchting tot publiekrechtelijk zelfstandig bestuursorgaan (Kamerstuk 35870)

Nr. 27
BRIEF VAN DE MINISTER VAN VOLKSGEZONDHEID, WELZIJN EN SPORT

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 17 april 2023

Tijdens de mondelinge behandeling in uw Kamer van bovengenoemd wetsvoorstel tot wijziging
van de Wet donorgegevens kunstmatige bevruchting (hierna: Wdkb) op 12 april 2023 (Handelingen
II 2022/23, nr. 73, debat inzake wijziging van de Wet donorgegevens kunstmatige bevruchting)
heb ik toegezegd schriftelijk nader in te gaan op het door het lid Paulusma c.s. ingediende
amendement om de leeftijdsgrenzen in de Wdkb te laten vervallen (Kamerstuk 35 870, nr. 16). Met deze brief kom ik die toezegging na. Ook ga ik in deze brief nog nader in op
de motie van het lid Ellemeet c.s. (Kamerstuk 35 870, nr. 24).

Amendement van het lid Paulusma c.s. (Kamerstuk 35 870, nr. 16)

Bij brief van 1 februari 20231 heb ik uw Kamer het rapport van het door ZonMw uitgevoerde onderzoek «Zorgvuldigheid
in de omvang met leeftijdsgrenzen in de Wet donorgegevens kunstmatige bevruchting»
met bijbehorend advies toegezonden. De onderzoekers adviseren de leeftijdsgrenzen
in de Wdkb los te laten, omdat uit het onderzoek naar voren komt dat er geen algemeen
passende leeftijdsgrenzen zijn aan te geven voor het nemen van een beslissing over
het ontvangen van de (persoonsidentificerende) gegevens van een eicel- of spermadonor.

In de brief heb ik aangegeven dat ik uw Kamer vóór de zomer van 2023 een reactie op
de uitkomsten van het onderzoeksrapport zal geven. Momenteel worden gesprekken gevoerd
met betrokkenen over de mogelijke consequenties van het laten vervallen van de leeftijdsgrenzen.
Deze consequenties wil ik duidelijk in beeld hebben om een zorgvuldig besluit te kunnen
nemen. Gelet hierop heb ik tijdens de mondelinge behandeling in reactie op het amendement
van het lid Paulusma c.s. aangegeven dat ik het op dit moment te vroeg vind om nu
al te bepalen of de leeftijdsgrenzen in de Wdkb kunnen komen te vervallen.

Het amendement is zodanig vormgegeven dat de wijzigingsbepalingen op een later tijdstip
in werking kunnen treden dan de andere wijzigingsbepalingen in het wetsvoorstel. Dit
betekent dat als uw Kamer het wetsvoorstel en het betreffende amendement aanneemt
en vervolgens de Eerste Kamer eveneens het wetsvoorstel aanneemt, de inwerkingtredingsbepaling
in artikel VIII van het wetsvoorstel de mogelijkheid biedt om de onderdelen die strekken
tot het laten vervallen van de leeftijdsgrenzen2 op een ander tijdstip in werking te laten treden dan andere onderdelen van het wetsvoorstel.

Het amendement biedt daarmee voor mij en uw Kamer de ruimte om eerst een zorgvuldig
besluit te nemen over het wel of niet afschaffen van de leeftijdsgrenzen. Zoals gezegd,
zal ik vóór de zomer een reactie op het onderzoeksrapport van ZonMw geven. Hierover
treed ik vervolgens graag met uw Kamer in gesprek. Mocht mijn besluit ertoe strekken
om de leeftijdsgrenzen in de Wdkb in het geheel – dus conform het door het lid Paulusma
c.s. ingediende amendement – af te schaffen en uw Kamer geeft in meerderheid blijk
van steun voor dat besluit, dan kan ik zeer snel uitvoering aan dat besluit geven
door de betreffende onderdelen in werking te laten treden.3 Hiervoor hoeft dan niet opnieuw een geheel wetstraject te worden doorlopen.

Mocht ik evenwel tot een andersluidend besluit komen, dan zal ik de betreffende onderdelen
van het amendement niet in werking laten treden. Indien mijn besluit ertoe strekt
om de leeftijdsgrenzen in de Wdkb ongewijzigd te handhaven, zal ik de betreffende
onderdelen via een daarvoor geschikt wetstraject laten vervallen. Mocht ik besluiten
om in de Wdkb wel een of meerdere leeftijdsgrenzen te behouden maar in aangepaste
vorm, dan zal ik daartoe een wetstraject opstarten.

Uit het voorgaande volgt dat het amendement van het lid Paulusma c.s. de ruimte openlaat
voor zorgvuldige besluitvorming en nader overleg met uw Kamer en tegelijkertijd de
mogelijkheid biedt om indien ik daartoe besluit en dit besluit op steun van de meerderheid
van uw Kamer kan rekenen, met het oog op de belangen van de donorkinderen de leeftijdsgrenzen
in de Wdkb snel te kunnen laten vervallen. Om die reden heb ik het amendement oordeel
Kamer gegeven.

Motie-Ellemeet c.s. (Kamerstuk
35 870, nr. 24).

In deze motie wordt de regering opgeroepen te onderzoeken op welke manier het maximum
aantal gezinnen ook van toepassing kan zijn op donoren die in de privésfeer doneren
en te onderzoeken of en, zo ja, op welke wijze zij gestraft kunnen worden als zij
dit maximum willens en wetens overschrijden.

Over deze motie heb ik overleg gevoerd met mijn ambtgenoot van Justitie en Veiligheid.
Wij vinden het kwalijk als donoren grote aantallen kinderen verwekken. De donatie
of het gebruik van zaadcellen door personen in de privésfeer is niet verboden. Het
stellen van een maximum aan het aantal zaadceldonaties in de privésfeer zou een vorm
van geboortebeperking zijn die diep ingrijpt op de persoonlijke levenssfeer van betrokkenen.
Bovendien is een dergelijk verbod niet controleerbaar en handhaafbaar. Tegen deze
achtergrond zien wij geen aanleiding te onderzoeken op welke manieren donoren van
wie zaadcellen bij meer dan twaalf gezinnen in de privésfeer zijn gebruikt kunnen
worden bestraft. De motie wordt daarom ontraden.

Wensouders die in het belang van hun toekomstige kind naleving van het maximumaantal
van belang achten, kunnen gebruik maken van de Nederlandse klinieken. Deze zullen
op grond van het voorliggende wetsvoorstel tot wijziging van de Wdkb gehouden zijn
aan het maximumaantal te behandelen vrouwen per donor.

De Minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport,
E.J. Kuipers