Inbreng verslag schriftelijk overleg : Inbreng verslag van een schriftelijk overleg over het werkprogramma 2023 inspectie belastingen, toeslagen, douane

De vaste commissie voor Financiën heeft op 29 november 2022 enkele vragen en opmerkingen
aan de Minister van Financiën voorgelegd over haar op 20 oktober 2022 toegezonden
brief inzake Werkprogramma 2023 inspectie belastingen, toeslagen, douane (Kamerstuk
31 066, nr. 1125).

De voorzitter van de commissie, Tielen

De adjunct-griffier van de commissie, Kling

I Vragen en opmerkingen vanuit de fracties

Vragen en opmerkingen van de leden van de fractie van de VVD

De leden van de VVD-fractie hebben met belangstelling kennisgenomen van het werkprogramma.
Zij onderstrepen het belang van de inspectie en hebben nog twee vragen. Kan de inspectie
toezien op de kwaliteit van dienstverlening binnen de domeinen, aangezien deze nu
kampen met grote personeelstekorten en IT-gebreken? Kan de inspectie toezien op het
aantal en de kwaliteit van boekenonderzoeken en acties rondom fraudebestrijding?

Vragen en opmerkingen van de leden van de fractie van D66

De leden van de D66-fractie hebben met veel interesse kennisgenomen van het werkprogramma
van de inspectie belastingen, toeslagen en douane (IBTD). De leden van de D66-fractie
beseffen dat de IBTD als nieuwe organisatie haar vaste rol nog aan het zoeken is.
Deze leden waarderen de open en transparante communicatiestijl die de inspectie hanteert
in deze zoektocht. Kan de inspectie nader toelichten hoe zij wil opereren zonder een
rapportenfabriek te zijn? Welke afweging ligt daar tussen doeltreffend opereren in
de luwte, achter de schermen, en de informatiepositie van de Kamer en de bredere gemeenschap?

De leden van de D66-fractie lezen dat de inspectie werkt aan haar zichtbaarheid en
bereikbaarheid. Wat kan de inspectie nu al aangeven over het vergaren van informatie
vanuit gesprekken met de beleidsmakers en -uitvoerders tegenover ervaringen van gebruikers?
Deze leden beseffen hoe ingewikkeld maar belangrijk het is om het perspectief van
de buiten de beleidswereld goed te vangen en zijn benieuwd naar hoe de inspectie hiermee
omgaat.

De leden van de D66-fractie vragen de inspectie om nader in te gaan op het verschil
tussen de drie genoemde elementen van herstel (financieel, praktisch en emotioneel).
Zou de inspectie kort aan kunnen geven hoe dit volgens haar herkenbaar is in de hersteloperaties
kinderopvangtoeslag, Fraudesignaliseringsvoorziening (FSV) en box 3?

De leden van de D66-fractie vragen de inspectie toe te lichten hoe zij haar capaciteit
verdeelt over de drie domeinen: belastingen, toeslagen en douane. Deze leden doelen
vooral op de al dan niet ontoereikende grondslag voor cameratoezicht bij de douane.

Vragen en opmerkingen van de leden van de fractie van de PVV

De leden van de PVV-fractie hebben kennisgenomen van het werkprogramma van de inspectie
belastingen, toeslagen en douane (hierna: IBTD). De leden van de PVV-fractie hebben
enkele vragen en/of opmerkingen.

De IBTD toetst of de burger wordt beschermd tegen machtsmisbruik van de overheid.
De leden van de PVV-fractie verzoeken de IBTD om aan te geven of zij het afgelopen
jaar heeft moeten ingrijpen omdat er sprake was van machtsmisbruik. Zo ja, op welke
dossiers en hoe is de IBTD te werk gegaan?

Kan de IBTD aan de leden van de PVV-fractie aangeven op welke lopende dossiers zij
machtsmisbruik door de overheid vermoedt? Kan de IBTD hierbij tevens aangeven waarom
zij dit vermoeden heeft en welke stappen de IBTD heeft genomen om vermeend machtsmisbruik
tegen te gaan?

Kan de IBTD voor de leden van de PVV-fractie nader uiteenzetten hoe zij, in meer algemene
zin, ingrijpt bij een vermoeden van machtsmisbruik? Welke traject (van begin tot eind)
doorloopt de IBTD bij een vermoeden van machtsmisbruik?

Kan de IBTD aan de leden van de PVV-fractie aangeven welke gevolgen er verbonden zijn
aan ingrijpen door de IBTD (bij een vermoeden van machtsmisbruik) voor betrokken bewindspersonen
dan wel ambtenaren?

Kan de IBTD aan de leden van de PVV-fractie aangeven of zij tevens bevoegd is om in
te grijpen bij een vermoeden van (fiscaal) machtsmisbruik door de Europese Unie? Kan
de IBTD voorbeelden geven in welke gevallen zij al dan niet bevoegd is tot ingrijpen?
Hoe kijkt de IBTD aan tegen de mogelijkheid van de Minister van Financien om goedkeuring
aan het werkprogramma te onthouden?

Vragen en opmerkingen van de leden van de fractie van het CDA

De leden van de CDA-fractie hebben kennisgenomen van het werkprogramma van de IBTD.
Zij vinden het een ambitieus programma. Zij zien vele waardevolle aandachtsgebieden
waar de inspectie zich op gaat richten en zijn zeer benieuwd naar de uitkomsten. Zij
hopen dat de inspectie een breed gekend en gedragen orgaan wordt binnen de Belastingdienst
en bij burgers en bedrijven, waar mensen signalen aan durven doorgeven en waar de
veiligheid heerst dat daar serieus mee wordt omgegaan, zonder individuele negatieve
gevolgen. Hoe wil de inspectie hiermee omgaan en deze veiligheid creëren?

In het werkprogramma wordt beschreven dat de IBTD als nieuwe inspectie nog moet ontdekken
met welke toezichtsactiviteiten zij het meest effect kan hebben. De leden van de CDA-fractie
zijn benieuwd of zij hierbij ook input en ervaringen van andere inspecties verzamelt.
Zij vinden het interessant dat de inspectie wil experimenteren met nieuwe toezichtsactiviteiten,
zoals het meelopen in de praktijk, maar ook het inroepen van de hulp van denktanks.
Deze leden denken dat in het laatste toegevoegde waarde zit, omdat in de praktijk
veel kennis aanwezig is op specifieke thema’s.

De leden van de CDA-fractie merken op dat de IBTD is opgericht naar aanleiding van
de misstanden in de toeslagenaffaire en de risicoselectie modellen van de Belastingdienst,
en waarin burgers en bedrijven zich in een ongelijke machtsverhouding tegenover de
Belastingdienst bevonden. De inspectie is mede bedoeld om het perspectief van de burger
en bedrijven beter te borgen. Hoe ziet de inspectie dit voor zich en hoe zal het werkprogramma
2023 daaraan bijdragen? Hoe verbetert het toezicht de praktische rechtsbescherming
van burgers en bedrijven? Welke rol ziet de inspectie daarvoor voor zichzelf weggelegd?
Focust de inspectie op systeemgericht toezicht, of ook op een bredere bijdrage aan
handelingsperspectief van burgers en bedrijven?

Een belangrijk thema voor de leden van de CDA-fractie is de laagdrempelige fiscale
rechtshulp, die ook in het coalitieakkoord is opgenomen. Hoe neemt de inspectie ook
de voortgang hierop mee in haar werkprogramma en draagt de inspectie bij aan het opzetten
van deze laagdrempelige fiscale rechtshulp? Bijvoorbeeld door advisering over waar
en op welke manier deze het effectiefst is? Kan de inspectie er met name op toezien
dat de opzet zodanig is dat die burgers en bedrijven ondersteunt waar de knelpunten
het grootst zijn en conflicten met de dienst het vaakst voorkomen, vanuit haar perspectief
van binnen in de organisatie en hierover ook rapporteren aan de Kamer en het Ministerie
van Financiën?

De leden van de CDA-fractie vinden de kernthema’s waar de inspectie zich op wil richten
mooi en zijn het eens met de toekomstgerichte blik om problemen in de toekomst te
voorkomen. Zij zijn ook erg benieuwd naar de uitkomsten op het gebied van niet-gebruik
en terugvordering van voorzieningen. Zoals reeds aangegeven vinden zij het programma
en alle verschillende activiteiten waar de inspectie zich op wil gaan richten erg
ambitieus. Zij zien dat er op dit moment 23 fte’s zijn en vragen hoe de inspectie
deze fte’s over haar verschillende activiteiten wil gaan verdelen. Ook lezen zij dat
met vooruitziende blik al wordt ingeschat dat er te weinig fte’s zijn. Hoeveel fte’s,
en budget, denkt de inspectie aanvullend nodig te hebben om haar activiteiten uit
te voeren?

De leden van de CDA-fractie zijn ook blij te lezen dat de inspectie met haar systeemgericht
toezicht wil bereiken dat wet- en regelgeving beter uitvoerbaar wordt. En dat het
van groot belang is dat de vereenvoudiging van wet- en regelgeving niet alleen op
de agenda staat, maar ook daadwerkelijk wordt aangepast. Hoe wil de inspectie hierop
gaan sturen en welke taken en bevoegdheden hebben zij daartoe? Zijn zij voornemens
te signaleren en agenderen waar complexiteiten moeten worden opgelost, of waar die
niet worden opgelost, of anderszins?

De leden van de CDA-fractie vragen hoe de inspectie wil rapporteren over het systeemgericht
toezicht, en of dat naast vaste momenten ook tussentijdse rapportage van resultaten
of van belangrijke actuele signalen kan zijn. Ook zijn deze leden benieuwd hoe de
evaluatiecyclus om de effecten van het werk van de inspectie te volgen, zoals genoemd
in het werkprogramma van 2022, wordt opgezet.

De leden van de CDA-fractie zijn verder benieuwd naar de verhouding tussen het werkprogramma
2022 en het werkprogramma 2023. Worden de vijf onderzoeksonderwerpen en drie toezichtsactiviteiten
verder voortgezet, of zijn die herijkt in het programma van 2023?

II Reactie van de Minister van Financiën