Inbreng verslag schriftelijk overleg : Inbreng verslag van een schriftelijk overleg over o.a. de geannoteerde agenda Raad Algemene Zaken van 18 november 2022

Binnen de vaste commissie voor Europese Zaken bestond bij een aantal fracties de behoefte
aan de Minister van Buitenlandse Zaken enkele vragen en opmerkingen voor te leggen
met betrekking tot de Geannoteerde agenda Raad Algemene Zaken d.d. 18 november 2022
en het Verslag van de Raad Algemene Zaken d.d. 18 oktober 2022.

De voorzitter van de commissie, Bromet

De adjunct-griffier van de commissie, De Mare

Inhoudsopgave

blz.

I

Vragen en opmerkingen vanuit de fracties

2

Inbreng VVD-fractie

2

Inbreng D66-fractie

0

Inbreng PVV-fractie

0

Inbreng CDA-fractie

0

GroenLinks-fractie

0

II

Antwoord / Reactie van de Minister

0

III

Volledige agenda

0

I. Vragen en opmerkingen vanuit de fracties

Inbreng leden van de VVD-fractie

De leden van de VVD-fractie hebben met interesse kennisgenomen van de Geannoteerde
agenda van de Raad Algemene Zaken van 18 november 2022 en het Verslag van de Raad
Algemene Zaken van 18 oktober 2022. De leden hebben een aantal aanvullende vragen
en opmerkingen.

Verslag van de Raad Algemene Zaken van 18 oktober 2022

Artikel 7 procedure Polen (stand van zaken)

Het baart de leden van de VVD grote zorgen dat de Poolse rechtsstaat aangetast blijft
worden door haar regering. De leden lezen dat de Poolse regering een nieuwe Kamer
voor Beroepsverantwoordelijkheid heeft opgericht. Heeft deze Kamer een vergelijkbare
functie met de eerdere Tuchtkamer? Hoe oordeelt de regering over het naleven van de
voorwaarden voor rechtsstatelijke verbeteringen verbonden aan het uitkeren van de
faciliteit voor herstel en veerkracht (RRF) -fondsen aan Polen? Heeft de regering
het vertrouwen dat de Commissie al het mogelijke zal doen om de misstanden in de Poolse
rechtsstaat aan te pakken? Het bemoedigt de leden van de VVD dat de Nederlandse regering
gezamenlijk met België en Luxemburg intervenieerde. Ze ondersteunen de actieve houding
van de Nederlandse regering als het gaat om het beschermen van de rechtsstaat in andere
EU-lidstaten.

Geannoteerde Agenda van de Raad Algemene Zaken van 18 november 2022

Russische agressie tegen Oekraïne

De leden van de VVD lezen dat het kabinet zich zal blijven inzetten om de druk op
Rusland te vergroten, onder andere door aanscherping van sancties tegen Rusland. Hoe
beoordeelt het kabinet de stelling uit de Hongaarse nationale consultatie dat dat
«it is now clear that the Brussels» sanctions adopted in June are not working» en dat uitbreiding van de sanctiepakketten een «irresponsible policy» is? De leden van de VVD vragen zich af hoe het kabinet de opzet van de consultatie
ziet, inclusief de introductieteksten boven iedere vraag. Is dit een neutrale opiniepeiling
of een poging van de Hongaarse regering om de antwoorden te sturen? Ook vragen de
leden van de VVD zich af of Hongarije zich publiekelijk heeft uitgesproken tegen Europese
begrotingssteun aan Oekraïne, en zo ja, of Hongarije het enige EU-land is dat dit
heeft gedaan? De leden van de VVD zijn ook benieuwd of Hongarije haar inspanningsverplichting
om zijn afhankelijkheid van Russische aardolie af te bouwen onder het zesde sanctiepakket
als onderdeel van de ontheffing op het importverbod voor Russische aardolie nakomt?
Zo ja, welke stappen heeft Hongarije reeds gezet? Zo niet, welke mogelijkheden ziet
het kabinet om via een rechtsgrond die uitgaat van besluitvorming per gekwalificeerde
meerderheid importheffingen op te leggen aan aardolie die per pijpleiding de Europese
Unie binnenkomt?

Follow-up: energie en economie

De leden van de VVD lezen dat enkele EU-lidstaten mogelijk zullen pleiten voor het
inrichten van nieuwe Europese crisisinstrumenten of gemeenschappelijke fondsen. De
leden ondersteunen de positie van het kabinet om eerst bestaande middelen aan te wenden.
De leden van de VVD lezen echter niet dat de regering afkeurend tegenover het oprichten
van nieuwe fondsen en crisisinstrumenten staat. Hoe neemt het kabinet de aangenomen
Kamermoties Heinen, Eppink en Omtzigt t.a.v. de onwenselijkheid van gemeenschappelijke
fondsen in acht vragen de leden van de VVD zich af? Wat is het krachtenveld rond het
oprichten van een crisisinstrument dan wel gemeenschappelijk fonds? Hoe kijkt de Commissie
naar een dergelijke maatregel?

Veiligheid en Defensie

De leden van de VVD lezen dat de Raad Algemene Zaken stil zal staan bij het thema
van Europese veiligheid en defensie. Op 15 november is de EU Military Assistance Mission
(EUMAM) gelanceerd, met als doel bij te dragen aan het verbeteren van de militaire
vaardigheid van de Oekraïense strijdkrachten. Klopt het dat Hongarije de enige EU-lidstaat
is die geen bijdrage wil leveren aan EUMAM? Hoe beoordeelt het kabinet de bewering
van de Hongaarse regering dat EUMAM escalerend kan werken op het conflict in Oekraïne?
Klopt het dat Hongarije geen wapens levert aan Oekraïne? Welke EU-lidstaten doen dit
nog meer niet?

Artikel 7 hoorzitting Hongarije

De leden van de VVD maken zich ernstige zorgen over de afbraak van de democratie en
de rechtsstaat in Hongarije. Onder Fidesz heeft Hongarije zich ontwikkeld tot een
staat met ernstige gebreken op het gebied van democratie, rechtspraak, corruptie,
maatschappelijke vrijheid, rechten voor minderheden, vrijheid van onderwijs en mediavrijheid.
De leden van de VVD ondersteunen het Europees Parlement in haar actieve en zeer kritische
benadering van Hongarije onder Premier Orbán. Met in het achterhoofd de ruim aangenomen
motie (in het Europees Parlement) waarin verklaard wordt dat Hongarije niet langer
tot een democratie gerekend kan worden, maar verworden is tot een electorale autocratie,
achten de leden van de VVD het van groot belang dat de regering de Hongaarse beloftes
voor hervorming zo kritisch mogelijk benaderd.

In de geannoteerde agenda lezen de leden van de VVD dat het kabinet zich grote zorgen
maakt over nieuwe ontwikkelingen in Hongarije. De leden lezen dat het kabinet voornemens
is meer aandacht te vragen voor de groeiende problematiek rondom de onafhankelijkheid
van de rechterlijke macht en aan te dringen op naleving van alle uitspraken van het
Europese Hof van Justitie. De leden van de VVD roepen het kabinet op een zeer kritische
houding aan te nemen. De groeiende problematiek is een signaal dat er geen enkele
intentie vanuit de Hongaarse kant is aanbevelingen vanuit de EU te volgen. Deelt de
kabinet de scepsis van de leden van VVD over beloftes gemaakt door de Hongaarse regering
aan de EU over het hervormen van de rechtsstaat? Hoe verhoudt de Raad Algemene Zaken
d.d. 18 november zich tot de onderhandelingen tussen Hongarije en de Commissie over
de onthouding van € 7.5 miljard aan fondsen voor Hongarije onder de conditionaliteitsverordening?
Hoe ziet het krachtenveld tussen lidstaten eruit tegenover de afbraak van de democratie
en de rechtsstaat in Hongarije? Welke lidstaten delen de kritische houding van Nederland?

Commissie werkprogramma 2023

De Europese Commissie zal tijdens de Raad Algemene Zaken haar werkprogramma van 2023
toelichten. Hoe beoordeelt de regering algemeen genomen het werkprogramma van 2023
van de Europese Commissie? Welke aspecten aan het werkprogramma worden als onwenselijk
beschouwd voor Nederland? Naar welke aspecten van het werkprogramma wordt kritisch
gekeken door de regering? De Europese Commissie lijkt te willen vragen om een verhoging
van haar budget, hoe kijkt de regering naar een eventuele verhoging van het budget
van de Europese Commissie? In hoeverre acht de regering het realistisch dat, zoals
gesteld in het werkprogramma, er voor de verkiezingen van het Europees Parlement in
2024 een nieuwe kieswet wordt geïntroduceerd? Wat zouden grote veranderingen in de
kieswet kunnen zijn en wat zou hier de impact van zijn?

Vooral op het gebied van asiel en migratie hadden de leden van de VVD meer ambitie
van de Europese Commissie verwacht. Kijkend naar de hoge instroom en gedeelde zorgen
van verschillende EU-lidstaten is het verstandig om asiel en migratie weer hoog te
prioriteren op de EU-agenda. Wat zijn de verwachtingen van de regering op het gebied
van EU-beleid op asiel en migratie in 2023? Zal de regering tijdens deze Raad Algemene
Zaken ook meer aandacht vragen voor EU-beleid op asiel en migratie in 2023? Denkt
de regering dat verbetering van EU-beleid op asiel en migratie een prioriteit is voor
andere EU-lidstaten en de Europese Commissie? Welke EU-lidstaten willen net als Nederland
de ongecontroleerde migratie-instroom sterk naar beneden brengen? En deelt de regering
de opvatting van de VVD dat de Europese Commissie strenger moet toezien op het naleven
van bestaande afspraken op asiel en migratie? Is de regering bereid ervoor te pleiten
dat de Europese Commissie monitort en transparant maakt in hoeverre de lidstaten het
asiel-acquis hebben geïmplementeerd?»

Inbreng leden van de D66-fractie

VK/EU

De leden van de D66-fractie lezen dat de leden van de Raad Algemene Zaken stil zullen
staan bij de stand van zaken van de relatie tussen de EU en het Verenigd Koninkrijk
(VK). Hier willen deze leden een aantal vragen over stellen. Ten eerste zijn de leden
benieuwd hoe de Minister van Buitenlandse Zaken de recente politieke ontwikkelingen
in het VK duidt. Hoe kijkt hij aan tegen de nieuwe Minister-President? Verwacht hij
dat deze een andere koers zal varen dan zijn voorgangers? Wat gaat de Minister doen
om ervoor te zorgen dat het recent heropende gesprek met de VK in stand blijft? Daarnaast
hebben de leden vragen over de eerste bijeenkomst van de European Political Community
(EPC) van 6 oktober waar de VK ook aan deel heeft genomen. Hoe verhoudt de verslechterde
relatie tussen de EU en het VK zich tot de EPC? En hoe verhoudt de VK zich tot de
nog te ontwikkelen Europese veiligheidsraad? Hoe spant de Minister zich op dit moment
in voor het ontwikkelen van een Europese veiligheidsraad, zoals afgesproken in het
coalitieakkoord?

Rechtsstaat Hongarije

De leden lezen dat de Raad zich nogmaals zal buigen over de artikel 7-procedure tegen
Hongarije. Kan de Minister een update geven over ontwikkelingen rondom de onderhandelingen
met Hongarije over én het vrijgeven van het coronaherstelfonds én het al dan niet
implementeren van de rechtsstaatsverordening. Het is de Minister bekend dat de leden
van de D66-fractie van mening zijn dat de voorstellen van Hongarije om de rechtsstaat
te versterken nog ondermaats zijn. Hoe duidt de Minister de inzet van Hongarije om
nu ook een aantal judiciële hervormingen door te gaan voeren? Is hij van mening dat
die voldoende zijn om het coronaherstelfonds vrij te geven dan wel de rechtsstaatsmechanisme
procedure in te trekken?

Wat gebeurt er op het moment dat de Commissie nu besluit niet door te gaan met het
rechtsstaatsmechanisme? Moet de Commissie dan weer opnieuw een procedure starten op
het moment dat Hongarije toch weer verslechterd? Of kan de huidige rechtsstaatprocedure
«bevroren» worden, zodat op het moment dat Hongarije wel stappen terugzet er onmiddellijk
beslag gelegd kan worden op Europees geld? Kan de Minister dit verder toelichten?
De leden van D66-fractie zijn van mening dat er een garantie moet zijn dat Hongarije
alleen geld krijgt als zij onomkeerbare verbeteringen van de rechtsstaat doorvoeren?
Het Duits parlement is ook die mening toegedaan. Is de Minister het met de leden van
de D66-fractie, en het Duitse parlement1, eens dat er pas geld vrijgegeven mag worden op het moment dat er concreet bewijs
is dat Orban zijn hervormingsvoorstellen duurzaam heeft doorgevoerd? Dat er voor die
tijd geen geld naar Hongarije overgemaakt kan worden? Kan hij hier samen met Duitsland
op optrekken?

Tot slot, klopt het dat Hongarije op dit moment ook het 18 miljard herstelfonds voor
Oekraïne tegen houdt? Wat de leden van de D66-fractie betreft is het werkelijk onverteerbaar
dat Hongarije hier opnieuw de kant van Rusland kiest in de oorlog met Oekraïne. Het
kan niet zo zijn dat een Europees lidstaat consequent een oorlogszuchtige dictator
verkiest boven Europese bondgenoten. Kan de Minister tijdens de Raad deze boodschap
stevig uitdragen richting Hongarije? Wat de leden van de D66-fractie betreft is het
geduld van de Europese lidstaten ook eindig. Kan de Minister voorstellen in de Raad
om het Europese geld dat nu gereserveerd is voor het coronaherstelfonds van Hongarije,
in het fonds voor Oekraïne te steken als Hongarije blijft weigeren mee te werken aan
het wederopbouwfonds en zijn rechtsstaat niet verbeterd? In principe vervalt dat geld
aan het eind van dit jaar als Hongarije niet op tijd zijn rechtsstatelijke positie
verbeterd, dus wat de leden van D66-fractie betreft zou de wederopbouw van Oekraïne
dan een goede nieuwe bestemming zijn voor het geld.

Inbreng leden van de PVV-fractie

In de geannoteerde agenda valt te lezen dat Nederland heeft gepleit voor een ophoging
van het meerjarig totaalbudget van de Europese Vredesfaciliteit (EPF)?, klopt dat?
Waar heeft Nederland exact voor gepleit en om hoeveel geld wil dit kabinet aanvullend
uitgeven aan de EPF?

Wat is het tijdspad van bespreking en besluitvorming in de verschillende raden en
de Europese Raad ter attentie van het uitbreidingspakket?

Hoeveel budget heeft het Europees Parlement in totaal uitgetrokken voor de «Europa
experience»? Welke pand heeft het Europees Parlement in Nederland op het oog?

Wat gaat de exorbitante salarisverhoging van 7% van tienduizenden EU ambtenaren in
totaal kosten? Klopt het dat eurocommissaris Timmermans er € 1.800 per maand op vooruit
gaat? Hoe gaat de Minister ervoor zorgen dat deze riante loonstijging niet doorgaat?

Hoe hoog zijn de huidige financieringskosten van het Corona herstelfonds?

Inbreng leden van de CDA-fractie

De leden van de CDA-fractie hebben kennisgenomen van de geannoteerde agenda voor de
Raad Algemene Zaken van 18 november en hebben hier nog enkele vragen over.

De agenda van de Europese Raad wordt besproken, waar wederom de Russische agressie
tegen Oekraïne op de agenda zal staan. De leden van de CDA-fractie zijn van mening
dat er alles gedaan moet worden om blijvende solidariteit met Oekraïne te tonen. Wel
vragen de leden van de CDA-fractie de Minister of er ook wordt gesproken over de effecten
van deze blijvende solidariteit en hoever landen binnen de EU bereid zijn om te gaan.
Kan de Minister het speelveld schetsen of binnen de EU de landen gelijkgezind zijn
om de steun aan Oekraïne waar mogelijk onverminderd door te zetten?

Nederland heeft gepleit voor de ophoging van de Europese Vredesfaciliteit (EPF) waarvoor
het meerjarig totaalbudget voor het instrument opgehoogd moet worden. De leden van
de CDA-fractie vragen zich af of hier al concrete voorstellen voor liggen. Daarnaast
vragen de leden van de CDA-fractie of de Minister en de lidstaten hierover eensgezind
zijn?

De leden van de CDA-fractie hechten veel waarde aan de artikel 7-procedure tegen Hongarije
en de mogelijkheid tot hoorzittingen. De leden van de CDA-fractie vragen aan de Minister
of voor deze hoorzittingen contact wordt gezocht met gelijkgestemde landen om samen
op te trekken en vragen af te stemmen. Daarnaast vragen de leven van de CDA-fractie
of het kabinet ook buiten deze mogelijkheden binnen de Raad bilateraal in blijft zetten
op gesprekken met Hongarije om de zorgen over de rechtsstaat te bespreken en ze hulp
aan te bieden wanneer zij hier behoefte aan hebben?

De EU-VK betrekkingen blijven ook na Brexit erg belangrijk voor de leden van de CDA-fractie.
De naleving van het Protocol Ierland/Noord-Ierland zou hierin prioriteit moeten hebben.
Er wordt nu gesproken over de flexibiliteit voor de implementatie van het Protocol.
Kan de Minister hierop reflecteren wat het kabinetsstandpunt hierop is? Is het verlenen
van flexibiliteit de oplossing om te zorgen dat het Protocol adequaat geïmplementeerd
gaat worden? Wordt er door flexibiliteit te bieden wel een impasse doorbroken?

Binnen de Raad Algemene Zaken en het Commissiewerkprogramma wordt weer regelmatig
gesproken over de uitkomsten van de Conferentie over de Toekomst van Europa en de
implementatie hiervan. Over de uitvoering van de consultaties en hoe de uitkomsten
hiervan in het eindverslag terecht zijn gekomen bestaat kritiek. Met name op het feit
dat de mening van de Commissie nadrukkelijk hierin is verwerkt en daardoor er verschillen
kunnen zijn tussen hoe de deelnemers de Conferentie hebben ervaren en de uitkomsten
hiervan. Kan de Minister reflecteren of dit nog speelt of ter sprake wordt gebracht.
Daarnaast vragen de leden van de CDA-fractie zich af hoe het feedbackevenement georganiseerd
gaat worden en hoe er gezorgd gaat worden dat burgers een centrale rol hebben. Heeft
het kabinet hier specifieke ideeën bij?

De huidige macro-economische situatie en daarbij de grote onzekerheden ten gevolge
van de oorlog creëert grote zorgen voor de Europese industrie. Dit zeker ook voor
de lange termijn. Als deze industrie nu niet voldoende gesteund wordt en vervolgens
omvalt verliezen wij belangrijke maakindustriebedrijven. Deze bedrijven zijn belangrijk
om onze strategische autonomie te versterken en de kwetsbaarheden te verminderen.
Daarom zou volgens de leden van de CDA-fractie dit hoog op de agenda moeten staan
binnen de Europese Unie. Kan de Minister reflecteren of hierover ook wordt gesproken
binnen de Raad Algemene Zaken wanneer er over de gevolgen van de oorlog en hoge energieprijzen
wordt gesproken. Is de Minister bereid dit te agenderen op de Raad Algemene Zaken
wanneer deze onderwerpen ter sprake komen?

Inbreng leden van de GroenLinks-fractie

De leden van de GroenLinks-fractie hebben met interesse kennisgenomen van de geannoteerde
agenda van de Raad Algemene Zaken van 18 november 2022 en de inzet van het Koninkrijk
der Nederlanden. De leden hebben over de agenda en de daarbij behorende kabinetsinzet
nog enkele vragen.

Economie en energie

De leden van de GroenLinks-fractie delen de visie van het kabinet dat de combinatie
van lagere economische groei en begrotingsmaatregelen ter ondersteuning van huishoudens
en bedrijven waarschijnlijk leidt tot een verslechtering van de begrotingssaldi van
veel lidstaten. De Minister benadruk in de geannoteerde agenda dat hoewel dit begrijpelijk
is, de terugkeer naar begrotingsdiscipline na de crisis noodzakelijk is. De leden
vragen zich af hoe de Minister kijkt naar de aangepaste begrotingsregels zoals die
door de Commissie zijn voorgesteld afgelopen week. De leden constateren een ambivalente
houding van dit kabinet ten aanzien van de herziening van het stabiliteits- en groeipact;
aan de ene kant staat Nederland constructief tegenover hervorming van het pact, maar
tegelijkertijd wil het nog altijd een strenge rol spelen door te hameren op «houdbaarheid
van schulden», «effectieve handhaving» en de noodzaak van terugkeer naar begrotingsdiscipline
na de crisis. De leden vragen daarom om een gepreciseerde inzet van het kabinet op
dit punt, naar een appreciatie van het nieuwe voorstel van de commissie, en welke
concrete voorstellen voor herziening van het pact Nederland dan voor zich zou zien.

Hongarije

De leden van de GroenLinks-fractie zijn van mening dat de Minister er binnen de Commissie
en de Raad op zou moeten inzetten dat de 17 correctieve maatregelen die Hongarije
moet implementeren in het kader van het conditionaliteitsmechanisme zo strikt mogelijk
moeten worden geëvalueerd. Dit is de eerste keer dat het principe wordt toegepast,
en de leden vragen van Nederland om zich er binnen de Raad hard voor te maken om te
laten zien dat het mechanisme werkt en voldoende tanden heeft. Het is daarom goed
als Nederland hierin haar voortrekkersrol blijft voortzetten, en de rug recht houdt
in de gesprekken hierover. De maatregelen zouden volgens de leden volledig geïmplementeerd
moeten zijn om goedgekeurd te worden. Is de Minister bereid om net als Duitsland,
pas met steun voor Hongarije in te stemmen als de beloftes van Boedapest echt tastbaar
effect hebben gehad?

Bosnië

De leden van de GroenLinks-fractie delen de mening van het kabinet dat de merit-based approach ten aanzien van toetreding tot de Europese Unie in stand moet blijven. Toetreding
moet inderdaad geen beloning zijn voor huidige machthebbers. Echter, voor de inwoners
heeft het toekennen van kandidaat status een grote symbolische betekenen, en ook is
er groot geopolitiek belang van het geven van deze status aan Bosnië. De leden van
de GroenLinks-fractie vragen de Minister dan ook om het geopolitieke aspect als het
gaat om het belang van toetreding zwaar mee te laten wegen. De leden vragen zich af
of Nederland bereid is om kleur te bekennen als het gaat om het toekennen van een
kandidaat status aan Bosnië. Is Nederland nu voor of tegenstander van de kandidaat
status voor Bosnië in december wanneer zij progressie hebben laten zien? En wat is
de positie van Nederland als dit bilateraal met andere landen besproken zal worden?

Kosovo

De leden van de GroenLinks-fractie achtten het positief dat Nederland nu positief
staat tegenover visumliberalisatie voor Kosovo. Het kabinet acht het echter ook van
belang dat de Europese Commissie onderzoek of er mogelijkheden zijn om visumliberalisatie
voor Kosovo te verbinden aan de implementatie van het Europees systeem voor reisinformatie
en -autorisatie (ETIAS). Het kabinet stelt dat Nederland het voorstel van andere lidstaten
om de mogelijkheden hiertoe te onderzoeken steunt. De leden van vragen zich echter
af hoe zij deze inzet moeten interpreteren. Is Nederland gezien de urgentie van de
situatie van mening dat visumliberalisatie nu toegekend moet worden, en dat ondertussen
de mogelijkheden zoals in het voorstel beschreven staan onderzocht moeten worden?
Of moet volgens het kabinet eerst de mogelijkheden tot het koppelen aan ETIAS onderzocht
worden voor visumliberalisatie toegekend kan worden, wat zou betekenen dat dit verder
vooruitgeschoven wordt?

II. Antwoord / Reactie van de Minister

III. Volledige agenda

Geannoteerde agenda Raad Algemene Zaken d.d. 18 november 2022.
2022Z21697 – Brief regering d.d. 10-11-2022 Minister van Buitenlandse Zaken, W.B. Hoekstra

Verslag van de Raad Algemene Zaken van 18 oktober 2022. 21 501-02, nr. 2539 – Brief regering d.d. 28-10-2022 Minister van Buitenlandse Zaken, W.B. Hoekstra