Inbreng verslag schriftelijk overleg : Inbreng verslag van een schriftelijk overleg over de aankondiging sluiskandidaten eerste helft 2022 (Kamerstuk 29477-733)

In de vaste commissie voor Volksgezondheid, Welzijn en Sport bestond bij enkele fracties
behoefte een aantal vragen en opmerkingen voor te leggen aan de Staatssecretaris van
Volksgezondheid, Welzijn en Sport betreffende de aankondiging van de sluiskandidaten
tot en met de eerste helft van 20221.

De fungerend voorzitter van de commissie, Kuiken

De adjunct-griffier van de commissie, Heller

Inhoudsopgave

blz.

I.

Vragen en opmerkingen vanuit de fracties

2

Vragen en opmerkingen van de leden van de VVD-fractie

2

Vragen en opmerkingen van de leden van de D66-fractie

3

Vragen en opmerkingen van de leden van de PVV-fractie

3

Vragen en opmerkingen van de leden van de SP-fractie

4

Vragen en opmerkingen van de leden van de PvdA-fractie

5

Vragen en opmerkingen van de leden van de BBB-fractie

5

II.

Reactie van de Staatssecretaris

5

I. Vragen en opmerkingen vanuit de fracties

Vragen en opmerkingen van de leden van de VVD-fractie

De leden van de VVD-fractie hebben kennisgenomen van de aankondiging van de sluiskandidaten
voor de eerste helft van 2022. Zij hebben daarover nog een aantal vragen en opmerkingen.

Genoemde leden vinden het belangrijk dat medicijnen betaalbaar zijn. De sluisprocedure
draagt daar aan bij. Zij zouden ook graag zien dat er een prijswaakhond komt tegen
dure medicijnen, waarbij de gehele keten moet worden bezien. Hoe kijkt de Staatssecretaris
hier naar? Is de Staatssecretaris bereid dat uit te werken? Deze leden vinden ook
dat farmaceuten die woekerprijzen vragen openbaar gemaakt moeten worden. Hoe gaat
de Staatssecretaris om met farmaceuten die woekerprijzen vragen?

De leden van de VVD-fractie zijn ook voorstander van het betalen van de farmaceut
op basis van de uitkomst en specifieke werking bij een patiënt, ofwel «pay for performance». In hoeverre is dit aspect meegenomen in de sluisprocedure? In hoeverre wordt gekeken
naar de kosteneffectiviteit?

Deze leden vinden naast betaalbaarheid ook toegankelijkheid van patiënten tot geneesmiddelen
van belang. Patiënten zouden natuurlijk het liefst zo snel mogelijk toegang tot geneesmiddelen
moeten hebben. De leden van de VVD-fractie willen weten hoeveel fabrikanten (absoluut
en procentueel) de geneesmiddelen gratis ter beschikking stellen in early access of compassionate use programs? In hoeverre staat dit onder druk door de doorlooptijd in de sluisprocedure? In hoeverre
is er sprake van beloning (achteraf) voor fabrikanten die early access of compassionate use programs aanbieden?

De leden van de VVD-fractie willen graag van de Staatssecretaris weten wat de doorlooptijd
in de sluisprocedure gemiddeld is. Zij willen ook graag weten wat de doorlooptijd
per geneesmiddel in de sluisprocedure is geweest in de afgelopen drie jaar. Waarom
is de doorlooptijd zo lang? In hoeverre hebben het Zorginstituut Nederland en het
Bureau Financiële Arrangementen voldoende capaciteit voor een vlotte afhandeling van
de geneesmiddelen in de sluisprocedure? Waarom zijn of worden er geen heldere beslismomenten,
tijdlijn en deadlines voor beslissingen afgesproken? Klopt het dat er in België wel
duidelijke tijdlijnen zijn? Waarom is dit in Nederland niet mogelijk?

Genoemde leden willen graag van de Staatssecretaris weten wat de ontwikkeling is van
de hoeveelheid geneesmiddelen in de sluisprocedure en de prognose voor de komende
drie jaar. Zij zien dat er steeds meer personalised medicine ontwikkeld worden en op de markt komen. In hoeverre sluit de sluisprocedure nog goed
aan bij de ontwikkeling van personalised medicine? Voldoet het beoordelingskader aan de eisen van deze tijd en wanneer is deze voor
het laatst herzien?

Vragen en opmerkingen van de leden van de D66-fractie

De leden van de D66-fractie hebben met interesse kennisgenomen van de aankondiging
van de sluiskandidaten voor de eerste helft van 2022. Deze leden ontvangen vaak publieksbrieven
van patiënten en naasten die in onzekerheid leven door een langdurig beoordelings-
en onderhandelingsproces tot een besluit over sluiskandidaten. Hiertoe hebben deze
leden enkele vragen.

Genoemde leden hebben allereerst vragen met betrekking tot de duur van het beoordelings-
en onderhandelingsproces. Kan worden aangegeven wat de gemiddelde tijd is van plaatsing
in de sluis tot het nemen van een beslissing? Kan worden aangegeven of en zo ja, hoe
de gemiddelde tijd van kandidaten in de sluis is toegenomen de afgelopen vijf jaar?
Kan (uitgebreid) worden aangegeven welke redenen en knelpunten ten grondslag liggen
aan de toename van gemiddelde tijd in de sluis? Kan de Staatssecretaris hierbij ook
reflecteren op de capaciteit van het Zorginstituut Nederland en Bureau Financiële
Arrangementen, de complexiteit van de nieuwe generatie geneesmiddelen en operationele
inefficiënties? Kan de Staatssecretaris aangeven welke stappen reeds zijn ondernomen
of voornemens is te nemen om deze knelpunten op te lossen?

Welke andere (Europese) landen hebben een vergelijkbaar systeem? Hoe presteert Nederland
het qua duur van beoordelings- en onderhandelingsproces tot besluit in vergelijking
met deze landen? Welke lessen kan Nederland van andere (Europese) landen leren om
de duur van het sluisproces te optimaliseren?

De leden van de D66-fractie constateren ook dat onzekerheid bij patiënten en naasten
verminderd dient te worden. Kan worden aangegeven of en zo ja, hoe patiënten en naasten
worden begeleid? Kan worden aangegeven hoe patiënten en naasten worden geïnformeerd
over het beoordelings- en onderhandelingsproces? Kan de staatsecretaris een evaluatie
uitvoeren om te bepalen of de wijze van informeren voldoende is? Zo nee, waarom niet?

Vragen en opmerkingen van de leden van de PVV-fractie

De leden van de PVV-fractie hebben kennisgenomen van de brief van de Staatssecretaris
over de aankondiging sluiskandidaten eerste helft 2022. Zij zijn verheugd te zien
dat er zoveel nieuwe innovatieve en mogelijk levensreddende geneesmiddelen verwacht
worden in 2022, maar maken zich zorgen over de snelheid waarmee deze nieuwe geneesmiddelen
ook daadwerkelijk toegankelijk worden voor patiënten. Deze leden hebben daarom de
volgende vragen en opmerkingen.

De leden van de PVV-fractie lezen dat er elf sluiskandidaten verwacht worden in de
eerste helft van 2022, maar zien ook dat er nog omstreeks zeven sluiskandidaten van
2021 in de wachtrij staan. Daardoor stijgt het totaal aantal te beoordelen nieuwe
geneesmiddelen aanzienlijk. Hoe groot is de kans dat de doorstroming in de sluis hierdoor
vertraging oploopt? Hebben het Zorginstituut Nederland en het Bureau Financiële Arrangementen
wel voldoende capaciteit (kennis en mankracht) om de verwachte toename aan sluiskandidaten
op te vangen? Zo ja, waar baseert de Staatssecretaris dit op? Zo nee, hoe gaat dit
probleem opgelost worden?

Genoemde leden willen weten hoeveel beoordelingen over sluiskandidaten het Zorginstituut
Nederland gemiddeld per jaar realiseert. Hoeveel onderhandelingen start het Bureau
Financiële Arrangementen per jaar en hoeveel worden er afgerond? Hoeveel sluiskandidaten
worden er gemiddeld per jaar toegelaten tot het basispakket of worden op andere wijze
vergoed en wat was hun totale wachttijd in de sluisperiode? Genoemde leden ontvangen
graag een overzicht van de afgelopen vijf jaar.

Zij maken zich ernstige zorgen over de tijd van markttoelating van een geneesmiddel
tot beschikbaarheid voor de patiënt. Deelt de Staatssecretaris deze zorgen? Deze leden
menen dat er een dalende trend te zien is in de toegankelijkheid van nieuwe geneesmiddelen
in Nederland. Kunnen zij daarom een overzicht krijgen van de doorlooptijden van andere
landen in Europa? Hoeveel nieuwe geneesmiddelen die de afgelopen vijf jaar marktoelating
hebben gekregen zijn er bijvoorbeeld in andere landen wel beschikbaar voor patiënten
en in Nederland (nog) niet?

De leden van de PVV-fractie twijfelen aan de toekomstbestendigheid van het huidige
vergoedingssysteem voor nieuwe geneesmiddelen en vinden het daarnaast onrechtvaardig
dat patiënten in andere landen wel toegang hebben tot nieuwe geneesmiddelen en patiënten
in Nederland daar veel langer op moeten wachten. Veel patiënten hebben de tijd niet
om te wachten. Elke maand, week of zelfs dag uitstel kan gezondheidsschade opleveren.
Deze leden willen daarom de Staatssecretaris verzoeken naar alternatieve vergoedingssystemen
te kijken (waaronder het Duitse systeem).

Genoemde leden vinden dat de overheid de kosten voor geneesmiddelen in de sluis voor
haar rekening moet nemen, om deze later te verrekenen met de prijs die tot stand is
gekomen door de onderhandelingen met de fabrikant. Op deze manier kunnen patiënten
direct met hun levensreddende behandeling starten. Is de Staatssecretaris hiertoe
bereid? Zo nee, waarom niet?

Tot slot vragen de leden van de PVV-fractie naar de status van de aangenomen motie-Maeijer2, waarin de regering is verzocht te onderzoeken hoe het goedkeuringsproces van geneesmiddelen
versneld kan worden. Wat is de voortgang van dit onderzoek? Genoemde leden ontvangen
in dit kader graag een toelichting van de Staatssecretaris.

Vragen en opmerkingen van de leden van de SP-fractie

De leden van de SP-fractie hebben kennisgenomen van de aankondiging van de sluiskandidaten
voor de eerste helft van 2022 en hebben hierover nog enkele vragen en opmerkingen.

Genoemde leden vragen hoeveel patiënten naar schatting gebruik zouden kunnen maken
van de geneesmiddelen die zijn aangemerkt als sluiskandidaten.

Zijn er patiënten die baat zouden hebben bij één van de geneesmiddelen die zijn aangemerkt
als sluiskandidaten waarvoor geen alternatief middel beschikbaar is? Zo ja, om hoeveel
patiënten gaat dit naar schatting en wat wordt er voor deze groep gedaan?

Vragen en opmerkingen van de leden van de PvdA-fractie

De leden van de PvdA-fractie hebben kennisgenomen van de aankondiging van de sluiskandidaten
voor de eerste helft van 2022. Graag stellen zij hierover enkele vragen.

Genoemde leden benadrukken dat er een evenwicht moet zijn tussen uitgaven aan geneesmiddelen
en toegang tot nieuwe medicijnen. Het baart deze leden zorgen dat de doorlooptijden
voor nieuwe geneesmiddelen oplopen; medicijnen zitten steeds langer in de sluis. Deelt
de Staatssecretaris hun zorgen over de lange doorlooptijden voor sluismedicijnen?
In dit kader zijn genoemde leden benieuwd hoe het ervoor staat met de uitvoering van
de motie van het lid Den Haan c.s.3, waarin wordt verzocht om in overleg met onder meer patiëntenorganisaties en farmaceuten
knelpunten rond de toegang van patiënten tot geneesmiddelen in kaart te brengen. De
Staatssecretaris beloofde tijdens de begrotingsbehandelingen4 om hier voor het eind van het kalenderjaar op terug te komen. Wanneer kunnen de leden
van de PvdA-fractie de uitwerking van de knelpunten verwachten?

Ook zijn genoemde leden benieuwd hoe het structurele overleg over geneesmiddelen tussen
het Zorginstituut Nederland, de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) en de Autoriteit
Consument en Markt (ACM), zoals verzocht in de motie van het lid Kuiken5 en aangekondigd door de Staatssecretaris tijdens de begrotingsbehandelingen2, heeft kunnen bijdragen aan een integraal geneesmiddelenbeleid.

Vragen en opmerkingen van de leden van de BBB-fractie

De BBB-fractie heeft kennisgenomen van de aankondiging van de sluiskandidaten voor
de eerste helft van 2022 en heeft daar inhoudelijk geen opmerkingen of vragen over.

II. Reactie van de Staatssecretaris