Verslag (initiatief)wetsvoorstel (nader) : Verslag

Nr. 5 VERSLAG

Vastgesteld 2 juni 2021

De vaste commissie voor Binnenlandse Zaken, belast met het voorbereidend onderzoek
van dit wetsvoorstel, heeft de eer als volgt Verslag uit te brengen van haar bevindingen.

Onder het voorbehoud dat de regering op de gestelde vragen en de gemaakte opmerkingen
tijdig en genoegzaam zal hebben geantwoord, acht de commissie de openbare beraadslaging
over dit wetsvoorstel voldoende voorbereid.

Inhoudsopgave

blz.

1.

Inleiding

1

2.

Toets aan het Beleidskader gemeentelijke herindeling

2

3.

Financiële aspecten

3

1. Inleiding

De leden van de VVD-fractie hebben met belangstelling kennisgenomen van het wetsvoorstel
wijziging van het voorstel van wet tot samenvoeging van de gemeenten Boxmeer, Cuijk,
Mill en Sint Hubert en Sint Anthonis. Het betreft hier een novelle om ook Grave deel
te laten uitmaken van de per 1 januari 2022 te vormen gemeente «Land van Cuijk». Een
novelle bij een herindelings-wetsvoorstel komt niet vaak voor. Het wetsvoorstel wordt
ingediend op verzoek van de vijf betrokken gemeenteraden. Ook de inwoners van de gemeente
Grave staan er inmiddels, in grote meerderheid, positief tegenover, zo is uit een
inwonersraadpleging gebleken. Gesteld kan worden dat het verzoek «van onderop» komt.
Het is goed dat beoogd wordt de aansluiting van Grave per 1 januari 2022 te laten
plaatsvinden en niet per 1 januari 2026. Zo kan de ambtelijke organisatie van de nieuwe
gemeente goed van start gaan en hoeft deze later niet opnieuw te worden aangepast.
Graag willen de leden van de VVD-fractie de regering nog een vraag stellen.

De leden van de D66-fractie hebben met blijdschap kennisgenomen van de wijziging van
het voorstel van wet tot samenvoeging van de gemeenten Boxmeer, Cuijk, Mill en Sint
Hubert en Sint Anthonis.

De leden van de CDA-fractie hebben met belangstelling kennisgenomen van het wetsvoorstel
om Grave alsnog op te nemen bij de samenvoeging van de gemeenten Boxmeer, Cuijk, Mill
en Sint Hubert en Sint Anthonis.

De leden van de SP-fractie hebben de wetswijziging gelezen en hebben hierover een
enkele opmerking en geen verdere vragen. De genoemde leden pleiten altijd voor herindelingen
van onderop, waarbij de inwoners moet worden gevraagd om hun mening. Dat is in het
geval van de samenvoeging van de gemeente Grave bij de herindelingsgemeente gebeurt.
Zij zien daarom, ook gelet op het eerdere debat over deze herindeling, geen aanleiding
voor verdere vragen.

De leden van de GroenLinks-fractie hebben met interesse kennisgenomen van de novelle
die regelt dat de gemeente Grave alsnog wordt toegevoegd aan de samenvoeging van de
vier overige gemeenten. Deze leden zijn blij dat er na jaren van onduidelijkheid over
de toekomst van de gemeente Grave nu een breed gedragen oplossing ligt. Over het voorliggende
voorstel van wijziging van de wet hebben deze leden nog enkele vragen.

Allereerst vernemen de leden van de fractie van GroenLinks graag of en zo ja wanneer
het eerder voorgekomen is dat via een novelle een herindelings-voorstel is aangepast?
En mocht dit eerder gebeurd zijn, kan de regering aangeven hoe het proces van herindeling
in die situaties heeft plaatsge-vonden en of de regering uit die situaties lessen
heeft getrokken die mogelijk ook relevant zijn voor het proces van herindeling van
de vijf gemeenten waar het bij deze wet over gaat?

2. Toets aan het Beleidskader gemeentelijke herindeling

De leden van de D66-fractie brengen in herinnering dat de Tweede Kamer in februari
van dit jaar door middel van de motie-Sneller c.s. (TK 35 620, nr. 7) de regering heeft opgeroepen om in nauwe samenwerking met het provincie-bestuur
te bevorderen dat de gemeente Grave in bestuurlijk en financieel opzicht voorbereid
wordt op een herindeling, mocht de wil daartoe blijken. Waar de gemeente Grave aanvankelijk
bestuurlijk zelfstandig wilde blijven, heeft de gemeenteraad op basis van de uitkomst
van een inwonersraad-pleging besloten alsnog aansluiting te zoeken bij de herindeling
in de nieuw te vormen gemeente Land van Cuijk. De leden van de D66-fractie zijn blij
dat deze stap wordt gezet, op basis van een democratisch proces en met draagvlak onder
de inwoners. En het stemt hen tevreden dat nu deze stap is gezet, indachtig de motie
Sneller c.s., ook alle seinen op groen staan om de herindeling mogelijk te maken.
Tot slot doet het deze leden ook deugd dat de colleges en raden zo eensgezind zijn
bij deze herindeling, die zal bijdragen aan de lokale bestuurlijke en financiële slagkracht.

De leden van de CDA-fractie constateren dat een bijna unanieme gemeente-raad van Grave
wil herindelen na overigens jarenlang verzet. De ommezwaai was de uitkomst van de
inwonerspeiling onder Gravenaren van maart 2021. Daarin gaf bijna zeven op de tien
inwoners van Grave (67,37 procent) aan niets te zien in een zelfstandig voortbestaan.
Nog geen derde van de kiesgerechtigden (31,97 procent) is wel voor behoud van een
zelfstandig Grave. Aan de inwonerspeiling deed bijna 80 procent van de kiesgerechtigde
inwoners mee (78,96 procent). De gemeente telt zo’n 8.660 inwoners.

De leden van de CDA-fractie zijn van mening dat herindeling in principe een keuze
van onderop moet zijn. In dit geval vinden deze leden het ook een verstandige keuze
omdat de gemeente Grave kampt met financiële en bestuurlijke problemen en niet over
een eigen ambtelijke organisatie beschikt. Deze leden zijn dan ook van mening dat
het wenselijk is dat Grave alsnog per 1 januari 2022 opgaat in de nieuwe gemeente
Land van Cuijk.

De vier gemeenten die al zouden samengaan hebben, zo lezen de leden van de GroenLinks-fractie,
aangegeven de belangen van de inwoners van de ge-meente Grave goed te willen borgen.
Kan de regering concretiseren wat er precies gaat gebeuren om deze belangen zo goed
mogelijk te borgen?

3. Financiële aspecten

De leden van de VVD-fractie merken op dat de financiële situatie van de huidige gemeente
Grave de laatste tijd is verslechterd en dat de gemeente onder preventief financieel
toezicht van de provincie is komen te staan. De leden van de VVD-fractie vragen de
regering nader in te gaan op de gevolgen van de verslechterde financiële situatie
van de gemeente Grave voor de nieuw te vormen gemeenten Land van Cuijk en daarbij
ook te betrekken de gevolgen van de afwikkeling van het faillissement van de scheepswerf
Grave. In hoeverre hebben deze twee zaken invloed op de financiële situatie van de
nieuwe gemeente? Graag krijgen de leden van de VVD-fractie een reactie van de regering.

De leden van de GroenLinks-fractie constateren dat de regering over de financiële
en bestuurlijke situatie van de gemeente Grave schrijft dat deze situatie in 2020
snel verslechterde. Kan de regering aangeven wat de oorzaken van de snel verslechterende
situatie zijn? Heeft het feit dat de gemeente Grave niet beschikt over een eigen ambtelijke
organisatie en dat er dus onduidelijkheid was ontstaan over de toekomstige ambtelijke
organisatie hierbij een rol gespeeld? Kan de regering in het verlengde hiervan – als
zij over de gegevens beschikt – aangeven hoeveel gemeenten op dit moment geen eigen
ambtelijke organisatie hebben? Kan de regering tot slot op dit punt aangeven of er
een afwegingskader is hoe om te gaan met samenwer-kingsverbanden van ambtelijke organisaties
bij herindelingen wanneer de ene gemeente die onderdeel uitmaakt van de ambtelijke
samenwerking wel gaat herindelen en de andere gemeente die hier ook onderdeel van
uitmaakt niet betrokken is bij een herindeling?

De fungerend voorzitter van de commissie, Martin Bosma

De adjunct-griffier van de commissie, Hendrickx