Inbreng verslag schriftelijk overleg : Inbreng verslag van een schriftelijk overleg over de geannoteerde agenda voor de Raad Algemene Zaken van 23 maart 2021 (Kamerstuk 21501-02-2301)

Binnen de vaste commissie voor Europese Zaken bestond bij een aantal fracties de behoefte
om aan het kabinet enkele vragen en opmerkingen voor te leggen met betrekking tot
de geannoteerde agenda voor de Raad Algemene Zaken d.d. 23 maart 2021 (21 501-02, nr. 2301) en het Verslag van de informele videoconferentie van de Raad Algemene Zaken van
23 februari 2021 (Kamerstuk 21 501-02 nr. 2296)

De voorzitter van de vaste commissie voor Europese Zaken, Veldman

Adjunct-griffier van de vaste commissie voor Europese Zaken, Buisman

Algemeen

De leden van de VVD-fractie hebben kennisgenomen van de geannoteerde agenda voor de
Raad Algemene Zaken van 23 maart 2021. Zij hebben hierbij nog enkele vragen.

De leden van de CDA-fractie hebben kennisgenomen van de geannoteerde agenda voor de
Raad Algemene Zaken van 23 maart 2021. Zij hebben hierbij nog enkele vragen.

De leden van de D66-fractie hebben met interesse kennisgenomen van de geannoteerde
agenda van de Raad Algemene Zaken van 23 maart 2021. De aan het woord zijnde leden
hebben over de geannoteerde agenda nog enkele vragen.

De leden van de SP-fractie hebben de agenda voor de Raad Algemene Zaken van 23 maart
2021 kritisch bekeken. De leden hebben hier nog een aantal vragen over.

Voorbereiding Europese Raad van 25 en 26 maart 2021

In het verslag van de informele videoconferentie van de Raad Algemene Zaken dd. 23 feb
2021 hebben de leden van de VVD-fractie gelezen over het vaart maken met voorstellen
voor een Europese Gezondheidsunie. Welke voorstellen heeft Nederland gedaan voor deze
«Europese Gezondheidsunie»? Welk mandaat gaat deze «Gezondheidsunie» krijgen? Blijft
gezondheidszorg nog steeds een aangelegenheid van de lidstaten? Hoe werkt een synchronisatie
van bijvoorbeeld gezondheidspaspoorten in relatie tot het komen tot eigenstandige
keuzes ten aanzien van dergelijke documenten om een eventuele inenting, negatieve
testuitslag of eerdere besmetting te registreren voor het verder openstellen van de
samenleving? In hoeverre kunnen landen het vrij verkeer van mensen beperken op basis
van dit soort vereiste documentatie?

Digitalisering is van groot belang voor de toekomst. De Europese Commissie komt met
een Digitaal Kompas. De leden van de VVD-fractie willen graag vernemen in hoeverre
dit Digitaal Kompas bevoegdheden van lidstaten gaat overnemen. Kan er bijvoorbeeld
in het kader van het standaardiseren van de digitale infrastructuur van het sociale
domein van de landen binnen de Europese Unie, sprake zijn van het gelijktrekken van
sociale uitkeringen, rechten en plichten binnen de Unie? Zo spreekt het Digitale Kompas
over Kunstmatige Intelligentie die benut zou moeten worden in bijvoorbeeld het bedrijfsleven
en de gezondheidszorg. Wie gaat de regels vaststellen voor die kunstmatige intelligentie
en toezien dat de menselijke maat gewaarborgd blijft binnen deze zeer digitaal gedreven
overheid?

In het Digitaal Kompas lezen de leden van de VVD-fractie ook dat er in 2030 een digitale
identiteit voor alle EU-burgers zou moeten zijn. Nu hebben de leden van de VVD-fractie
de ontstaansgeschiedenis van de online identiteit binnen Nederland van dichtbij mee
gemaakt. Dat was en is nog geen uitgemaakte zaak. Hoe denkt de Europese Unie dit te
gaan regelen? Wie beheert die online identiteit? Is met de verdere digitalisering
van de Europese Unie geen sprake van het overdragen van de meest fundamentele verantwoordelijkheden
van de lidstaten zelf, namelijk het zorg dragen voor de eigen inwoners, aan de Unie?

Ook lezen de leden van de VVD-fractie in het Digitale Kompas het volgende: «Secured e-voting would encourage greater public participation on democratic life.» Wordt er hier gesproken over dat elektronisch stemmen de norm moet gaan worden?
En geldt dat dan alleen voor de Europese Unie of ook voor de lidstaten? Tevens staat
er: »User-friendly services will allow citizens of all ages and businesses of all sizes
to influence the direction and outcomes of government activities more efficiently
and improve public services.»Lezen de leden van de VVD-fractie nu goed dat deze manier van stemmen gebruikt gaat
worden voor referenda? Zo ja, zijn die referenda dan alleen voor beleid van de Unie
of ook voor beleid in de lidstaten?

De leden van de D66-fractie stellen vast dat er 24 maart 2021 een debat met de demissionair
Minister-President zal zijn over de Europese Raad van 25 en 26 maart. De leden lezen
dat mogelijke vaccinatiepaspoorten voor de hele Europese Unie op de agenda staan.

De leden van de fractie van D66 vragen zich af hoe het kabinet de uitvoering van zo’n
bewijs precies voor zich ziet? Verwacht het kabinet dat er straks een Europees Coronapaspoort
komt naast een Nederlands vaccinatiebewijs? Hoe verschilt tot de zomer de tijdsplanning
van het Nederlandse Coronapaspoort met die van het Europese Coronapaspoort? De leden
hebben vernomen dat Estland in contact is met de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO)
over de wereldwijde aansluiting van het coronapaspoort. Wat is de status hiervan?
En hoe verhouden deze gesprekken zich tot de Europese Unie en de WHO?

Kan het kabinet puntsgewijs toelichten welke juridische obstakels zij zien bij een
coronapaspoort? Kan het kabinet aangeven welke voor-en nadelen zij zien van een Europees
coronapaspoort? Hoe kijkt het kabinet aan tegen landen die al op eigen houtje een
coronapaspoort zijn gestart? Het kabinet stelt dat dit instrument niet mag discrimineren.
Hoe gaat het kabinet waarborgen dat niet gevaccineerde evenveel bewegingsvrijheid
krijgen als gevaccineerde personen? Welke rol speelt testen danwel sneltesten hierbij?
Hoe gaat Nederland zich inzetten ten aanzien van het opnemen van een immuniteitsstatus
in het coronapaspoort? De leden van de D66-fractie lezen ook dat het kabinet de ontwikkeling
van een gezamenlijke aanpak om de reisrestricties uit te faseren steunt. Bevat deze
ontwikkeling ook het gelijktrekken van quarantaineverplichtingen en inreisregels binnen
de Europese Unie? Wat is de inzet van het kabinet op dit punt? Wordt dit ook besproken
tijdens deze Raad?

De leden van de CDA-fractie zien dat productie, levering en uitrol van vaccins op
de agenda staat van de Europese Raad. Dit gebeurt op initiatief van Oostenrijk, dat
lidstaten bovendien beschuldigd van het maken van geheime deals. Samen met Tsjechië,
Slovenië, Letland en Bulgarije agendeert Oostenrijk de verdeling van vaccins. De leden
van de CDA-fractie vragen het kabinet wat het standpunt van het kabinet is in deze
kwestie, of deze lidstaten al suggesties hebben gedaan voor een nieuwe verdeelmethode
en in hoeverre dat wenselijk zou zijn. Tevens vragen deze leden het kabinet zich in
te zetten om de solidariteit binnen de Europese samenwerking aangaande de bestrijding
van de pandemie en de verdeling van vaccins te bewaken.

De leden van de CDA-fractie hebben nog twee specifieke vragen: Zijn er EU-landen die
buiten de EU afspraken om, vaccins hebben ingekocht? Zo ja, welke landen betreft dat
dan en waar hebben zij hun vaccins ingeslagen? Graag een overzicht.

In eerdere antwoorden gaf het kabinet aan dat het in het kader van vertrouwelijkheid
niet mogelijk is om precies aan te geven voor hoeveel vaccins er een exportvergunning
gegeven wordt vanuit Nederland. Toch zouden de leden van de CDA-fractie graag een
idee hebben van de omvang van de export van vaccins uit Nederland naar landen buiten
de Europese Unie. Kan het kabinet inzage verschaffen hoeveel doses vaccins in elk
van de afgelopen drie maanden uit Nederland geëxporteerd zijn naar landen buiten de
Europese Unie? En graag horen deze leden welk onderdeel van de regelgeving bepaalt
dat het aantal vaccins waarvoor een exportvergunning gegeven wordt, geheim moet blijven
en niet aan het parlement kan worden meegedeeld. Als het niet openbaar meegedeeld
kan worden, zouden de leden van de CDA-fractie deze informatie (over de export van
vaccins) wel graag vertrouwelijk ontvangen. De leden van de CDA-fractie vragen dit
omdat buitenlandse media wel heel precies kunnen vermelden hoeveel vaccins geëxporteerd
worden uit de Unie.

De leden van de CDA-fractie danken het kabinet voor het inzicht dat geboden is in
de onderhandelingen met Halix in Leiden. Begrijpen deze leden het nu goed dat Nederland
geld kon investeren, maar het niet gedaan heeft. En dat er later geld geïnvesteerd
is door het Verenigd Koninkrijk en dat vaccins nu geëxporteerd worden vanuit Leiden
naar het Verenigd Koninkrijk. Graag zouden deze leden een uitgebreid antwoord ontvangen
en een toelichting hoe dit gelopen is.

Tot slot willen de leden van de CDA-fractie graag weten hoe het staat met de export
en import van vaccins uit de Verenigde Staten. Welke overleggen vinden plaats en hoeveel
vaccins worden op dit moment geëxporteerd en geïmporteerd?

Ten aanzien van de wereldwijde solidaire verdeling van vaccins staat het kabinet een
substantiële bijdrage van de Europese Unie voor. Het is van belang dat bij EU-inspanningen
nauw wordt samengewerkt met het multilaterale initiatief COVAX, aldus het kabinet.
De leden van de CDA-fractie vragen het kabinet naar de voortgang van COVAX en welke
afspraken er gemaakt zijn wat te doen met het overschot aan vaccins wanneer de Europese
bevolking eenmaal gevaccineerd is.

De leden van de CDA-fractie vragen het kabinet of het kabinet even positief is gestemd
over de ontwikkeling van de relatie tussen Turkije en de Europese Unie als de Hoge
Vertegenwoordiger dat is. Het kabinet blijft bezorgd over de rechtsstaat en mensenrechten
in Turkije en zal hier tijdens deze Europese Top wederom aandacht voor vragen. De
leden van de CDA-fractie vragen het kabinet in hoeverre daarbij ook gesproken wordt
over de situatie in Nagorno-Karabach. Uit de geannoteerde agenda blijkt niet duidelijk
waarover de regeringsleiders nu gaan spreken over Turkije, deze leden vragen een nadere
toelichting op welke agendapunten er precies op tafel liggen wat betreft de relatie
tussen Turkije en de Europese Unie.

De leden van de SP-fractie constateren dat er gesproken zal worden over de Coronasituatie
in de Europese Unie ter voorbereiding op de Europese Raad van 25 en 26 maart 2021.
Daarbij is uiteraard het Europese Coronapaspoort nu groot en belangrijk nieuws. Deze
leden hebben hier nog een aantal vragen over. Kan het kabinet aangeven met wat voor
soort paspoort die Europese coronapaspoort vergelijkbaar is? Ligt dit meer in de buurt
van een vaccinatiepaspoort of een coronapaspoort zoals recentelijk ook behandeld in
de Tweede Kamer? Wat is de definitie van gevaccineerd zijn? Is dit al na een prik
of na twee prikken? Wat is de verwachte insteek van de landen? Is er niet een groot
gevaar op discriminatie van groepen en drijft het geen tweespalt tussen zij die wel
gevaccineerd zijn en lekker op vakantie kunnen, en zij die niet gevaccineerd zijn
en dan ook nog binnen moeten zitten? De leden van de SP-fractie hebben grote zorgen
over de privacy-aspecten onder dit voorstel. Hoe hoog staat deze zorg op de prioriteitenlijst
van het kabinet? Wordt er ook nagedacht over andere alternatieven waardoor mensen
ook gewoon veilig kunnen reizen zonder coronapaspoort?

De leden van de SP-fractie zien dat de interne markt, industrie en digitalisering
worden besproken ter voorbereiding op de Europese Raad. De leden vinden dit nogal
wat. Het zijn grote onderwerpen en het kabinet geeft ter voorbereiding gelijk aan
hier blij mee te zijn omdat het leidt tot een beter concurrentievermogen en een meer
open economie. De barrières voor de interne markt worden constant neergezet als de
grote boosdoener. Kan het kabinet uitleggen of er niet een reden is geweest in eerste
instantie om deze barrières te creëren? Zijn alle barrières slecht? De leden van de
SP-fractie maken zich daarnaast zorgen dat de fundamentele waarden onder digitalisering,
zoals het kabinet benoemd, tezamen met ethische kwesties en de focus op de mens ondergesneeuwd
dreigt te raken ten bate van het concurrentievermogen. Kan het kabinet aangeven hoe
hoog deze waarden daadwerkelijk staan op de prioriteitenlijst ten aanzien van digitalisering
en industriebeleid? Wat is de verwachting van het kabinet waarover concreet deze maand
afspraken worden gemaakt? Waar gaat het kabinet qua plannen de handtekening onder
zetten?

Ook constateren de leden van de SP-fractie dat de relatie ten aanzien van Rusland
en het drama rondom Navalny mogelijk zal worden besproken. Het kabinet geeft aan dat
er druk zal moeten worden uitgeoefend op Rusland voor het huidige handelen van Rusland.
Kan het kabinet uitleggen wat er wordt bedoeld met druk uitoefenen? Tegelijkertijd
geeft het kabinet aan dat ook de deur open zal moeten blijven staan voor overleg.
Daar zijn de leden van de SP-fractie het mee eens. Maar deze zaken balancerend: Wat
vindt het kabinet dan wat er wel moet gebeuren en wat niet?

Europees Semester

In het kader van de besprekingen over het Europees Semester en de economische koers
in de Europese Unie vragen de leden van de VVD-fractie aandacht voor de motie van
de leden Aukje de Vries en Slootweg (Kamerstuk 35 711 nr. 10) over duidelijke en stevige mijlpalen en doelen in de Recovery and Resilience Facility-plannen. Kan het kabinet hier ook in het kader van de discussie over het Europees
Semester aandacht voor vragen, aangezien er dit jaar gekozen is voor synergie tussen
het Semester en het Recovery and Resilience Facility?

Conferentie over de Toekomst van Europa

De leden van de VVD-fractie hebben in een eerdere Kamerbrief gelezen dat het kabinet
van mening is «dat de Conferentie geen opmaat dient te zijn naar een verdragswijziging
en zich daar gedurende de Conferentie voor [zal] blijven inzetten» (Kamerstukken II,
35 663, nr. 3). De leden van de VVD-fractie willen daar graag hun steun voor uitspreken. Valt er
vooraf al iets te zeggen over hoe andere lidstaten hier over denken? Wat kan het kabinet
thans zeggen over de kabinetsinzet voor de eerste bijeenkomst? Zal de commissie Europese
Zaken hier vooraf inhoudelijk bij betrokken worden?

Begin maart 2021 is de gemeenschappelijke verklaring over de Conferentie over de Toekomst
van Europa vastgesteld. De leden van de CDA-fractie vragen het kabinet deze te appreciëren
en een tijdpad te delen, tevens vragen deze leden hoe het kabinet voornemens is zijn
inbreng te formuleren en de Nederlandse burger te betrekken bij de Nederlandse input
voor de conferentie.

De leden van de SP-fractie zien dat de Conferentie over de Toekomst van Europa weer
op de agenda staat. Dit keer ten aanzien van het conceptvoorstel. De leden van de
SP-fractie willen nogmaals het ongenoegen uitspreken over de keuze voor een trio-voorzitterschap
waarin vooringenomenheid over de toekomst van Europa evident is. De leden van de SP-fractie
vinden dit enorm teleurstellend en zijn van mening dat dit de doelen van de Conferentie
ernstig ondermijnt. De leden vragen het kabinet of het kabinet het belang van de inwoners
van de EU-lidstaten in het conceptvoorstel voldoende gewaarborgd ziet. Is er alles
aan gedaan om de inwoners hierbij te betrekken? Wat is het te verwachten krachtenveld,
zo vragen deze leden?

Brexit

Uitstel van de inspecties die de Britse douane zou uitvoeren op de import van voedselproducten
uit de Europese Unie zijn aangekondigd door de Britse autoriteiten. Deze inspecties
worden nu pas uitgevoerd vanaf 1 januari 2022, in plaats van de eerder voorgestelde
datum van 1 juli 2021. Ook is er pas vanaf 1 oktober in plaats van 1 april aanvullend
papierwerk nodig voor de import van dierlijke producten. De leden van de CDA-fractie
vragen of eenzelfde oprekking van deze data ook het geval is aan Europese zijde.

De BBC meldt dat de export van VK-goederen naar de Europese Unie in januari met 40.7
procent zijn gedaald ten opzichte van december 2020. De import van EU-producten daalde
eveneens, met 28.8 procent. Duitsland meldt dat de import vanuit het Verenigd Koninkrijk
in januari 2021 als gevolg van Brexit en de coronapandemie met 56 procent is gedaald
ten opzichte van januari 2020, de export is met 29 procent afgenomen. De leden van
de CDA-fractie vragen het kabinet wat de cijfers voor Nederland zijn.

Op 9 maart 2021 zou tijdens een «closed-door meeting» in Brussel de ambassadeurs van Frankrijk en enkele andere EU-lidstaten steun hebben
uitgesproken aan het voornemen van Europees Commissaris Sefcovic om juridische stappen
te zetten tegen het Verenigd Koninkrijk vanwege de eenzijdige verlenging van de overgangsperiode
in het Protocol betreffende Ierland en Noord-Ierland. Ook Nederland zou «vocal support» hebben gegeven, inmiddels zijn deze juridische stappen gezet. De leden van de CDA-fractie
vragen het kabinet om een toelichting op proces en besluitvorming om te komen tot
deze juridische stappen en de officiële klacht te delen met de Kamer. De leden van
de CDA-fractie vragen welke rol de Partnerschapsraad speelt of kan spelen in de oplossing
van dit conflict. De Europese Commissie is de procedure gestart bij het Europese Hof
van Justitie, deze leden vragen het kabinet aan te geven hoe het handelen van het
Verenigd Koninkrijk als derde land onder de jurisdictie van het Europese Hof van Justitie
valt. Onderdeel van de klacht betreft de beginfase van het in werking laten treden
van het geschillenbeslechtingsmechanisme zoals afgesproken is in de deal, deze leden
vragen het kabinet in hoeverre dit deel van de deal geldt zolang deze voorlopig in
werking is getreden aangezien in andere verdragen die voorlopig in werking zijn getreden
het geschillenbeslechtingsmechanisme niet van toepassing is. Tevens vragen de leden
van de CDA-fractie welke stappen er nu worden gezet om dit geschillenbeslechtingsmechanisme
te starten, worden er bijvoorbeeld al mensen aangewezen om zitting te nemen in de
arbitragecommissie zo vragen deze leden.

In reactie op deze eenzijdige Britse besluit om de overgangsperiode in het Protocol
betreffende Ierland en Noord-Ierland te verlengen heeft het Europees Parlement de
ratificatie van de deal tot nader order opgeschort. De leden van de CDA-fractie vragen
tot wanneer deze opgeschort is, hoe wenselijk een snelle ratificatie is en waarom
het Europees Parlement dit zo kan doen terwijl de deal met stoom en kokend water door
de Kamer moest.

De leden van de CDA-fractie vragen het kabinet in hoeverre het Verenigd Koninkrijk
betrokken is bij het aangekondigde actualisering van de Europese Industriestrategie,
in hoeverre het mogelijk is het Verenigd Koninkrijk daarin te betrekken en in hoeverre
dat wenselijk is.

De leden van de CDA-fractie vragen om een update van het permanente onderhandelingsproces
tussen de Europese Unie en het Verenigd Koninkrijk om open einden van de deal verder
te bespreken.

Rechtsstaat

Het Europees Parlement heeft een resolutie aangenomen waarin de hele Europese Unie
wordt uitgeroepen tot vrijheidszone voor LHBTI's. Daarmee biedt de Europese Unie tegenwicht
aan de burgerrechtenschendingen in bepaalde lidstaten. De leden van de CDA-fractie
vragen het kabinet hoe de Raad gaat reageren op deze resolutie.

De regeringen van Polen en Hongarije hebben een zaak aangespannen bij het Europees
Hof van Justitie over de nieuwe rechtsstaattoets die sinds 1 januari 2021 geldt als
een lidstaat een beroep doet op Europees geld. De leden van de CDA-fractie vragen
het kabinet dit initiatief van Polen en Hongarije te appreciëren tevens vragen deze
leden wat dit volgens het kabinet doet met de rechtsstatelijkheid verordening. De
leden van de CDA-fractie vragen het kabinet om tijdens de Raad te benadrukken dat
ondermijning van de rechtsstaatsverordening absoluut niet wenselijk is.

China

In een rapport van de Amerikaanse non-gouvernementele organisatie (ngo) Newlines Institute
for Strategy and Policy concluderen vijftig internationale onderzoekers op het gebied
van mensenrechten, oorlogsmisdaden en internationaal recht dat China zich schuldig
maakt aan genocide op Oeigoeren. Daarin stellen ze bovendien dat China verantwoordelijk
is voor aanhoudende genocide en het land daardoor in strijd met het VN-Genocideverdrag
handelt. De leden van de CDA-fractie vragen het kabinet dit rapport te appreciëren
en op basis van dit rapport via de Europese Unie een onderzoek te agenderen bij de
Verenigde Naties naar de vermeende genocide dat China pleegt op de Oeigoeren.