Inbreng verslag schriftelijk overleg : Inbreng verslag van een schriftelijk overleg over afgifte vergunning voor export militair materieel naar Thailand (Kamerstuk 22054-337)

INBRENG VERSLAG VAN EEN SCHRIFTELIJK OVERLEG

Binnen de algemene commissie voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking
hebben de onderstaande fracties de behoefte vragen en opmerkingen voor te leggen aan
de Minister voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking en de Minister van
Buitenlandse Zaken over de brief 4 februari 2021 inzake de afgifte van een vergunning
voor de export van militair materieel naar Thailand (Kamerstuk 22 054, nr. 337).

De voorzitter van de commissie, De Roon

Adjunct-griffier van de commissie, Konings

Inhoudsopgave

I

Vragen en opmerkingen vanuit de fracties

Inbreng leden van de SP-fractie

Inbreng leden van de PvdA-fractie

II

Antwoord / Reactie van het kabinet

III

Volledige agenda

I. Vragen en opmerkingen vanuit de fracties

Inbreng leden van de SP-fractie

De leden van de SP-fractie hebben de brief van het kabinet bestudeerd en hebben daarover
de volgende vragen.

De leden van de SP-fractie zijn verbaasd over de conclusie van het kabinet dat de
mensenrechtensituatie sinds 24 maart 2019 «enigszins verbeterd» is, vooral omdat in
de afgelopen maanden opnieuw hevige spanningen in de Thaise maatschappij aan het licht
zijn gekomen. De recente binnenlandse strijd in Thailand is sinds maart 2019 niet
geluwd. Wat is het oordeel van het kabinet over de rapportage van Amnesty International
dat meer dan 220 mensen, onder wie kinderen, werden aangeklaagd vanwege hun aandeel
in vreedzame protesten in 2020?1 De leden van de SP-fractie menen dat de binnenlandse tegenstellingen zijn verscherpt
nu ook de monarchie onderwerp van kritiek is geworden. Deelt het kabinet deze analyse
en is het kabinet bereid de analyse in de brief te herzien?

Het gevolg van de nieuwe repressie is dat zeer zware gevangenisstraffen, bijvoorbeeld
van 87 jaar, aan diverse critici van de monarchie zijn gegeven. Inmiddels durven veel
Thai de monarchie als summum van ondemocratisch bestuur te benoemen. De vraag die
daarom opkomt bij de leden van de SP-fractie is of het kabinet wil ingaan op de recente
ontwikkelingen. Hoe beoordeelt het kabinet de draconische straffen op majesteitsschennis
in het licht van de vrijheid van meningsuiting? Wat is het oordeel over de verklaring
van 25 november jl. van gezamenlijke mensenrechtenorganisaties en hun vijf eisen aan
de Thaise regering?2 Deelt het kabinet de redelijkheid van die eisen en wat is het oordeel over de reactie
tot nu toe van de Thaise regering?

In augustus 2020 heeft de Thaise regering er te elfder ure van afgezien om op korte
termijn over te gaan tot aanschaf van een onderzeeboot in China.3 Wellicht volgt de aankoop later. Heeft het Nederlandse kabinet een opvatting over
de politieke betekenis van een aanschaf van een onderzeeboot uit China? Is er naar
het oordeel van het kabinet, in het licht van deze discussie, sprake van een regionale
wapenwedloop? Op welke wijze wordt de Thaise marine daarin betrokken?4 Wat zijn de belangen van China en Thailand, en de bondgenoten binnen de Associatie
van Zuidoost-Aziatische Naties in deze ontwikkelingen? Deelt het kabinet de conclusie
dat er een wapenwedloop gaande is in de Zuid-Chinese Zee en acht het kabinet het in
het licht van deze wapenwedloop toch verstandig de Thaise marine te voorzien van militair
materieel? Voorts vragen de leden van de SP-fractie met welke bondgenoten zal worden
samengewerkt – mede – met deze uit te voeren apparatuur.

De leden van de SP-fractie vragen ten slotte naar een actualisering van de regionale
veiligheidsverhouding in het licht van de recente staatsgreep in buurland Myanmar.
Kan het kabinet aangeven hoe de relaties zijn tussen Thailand en Myanmar, met name
met het oog op grensoverschrijdend verkeer van opstandige minderheden in het grensgebied?
Wat is de rol van de Thaise marine in de Andamanse Zee in het licht van de spanningen
met Myanmar?

In het licht van deze ontwikkelingen spreken de leden van de SP-fractie opnieuw hun
verbazing uit over de dispenserende redeneringen die aan de rol van de marine, in
dit geval de Thaise, worden toegedicht. De leden van de SP-fractie vragen het kabinet
dan ook af te zien van de exportvergunning.

Inbreng leden van de PvdA-fractie

De leden van de PvdA-fractie hebben kennisgenomen van de Kamerbrief over de afgifte
van de wapenexportvergunning aan Thailand en hebben hierover ernstige zorgen.

In de brief schrijft het kabinet dat de mensenrechtensituatie in Thailand sinds de
verkiezingen van 24 maart 2019 en de beëdiging van premier Prayut enigszins is verbeterd.
Het aantal gevallen van vervolging van dissidenten zou sterk verminderd zijn en een
aantal democratische vrijheden in ere hersteld. Desalniettemin ondervinden mensenrechtenorganisaties
en -activisten vooralsnog beperkte bewegingsvrijheid en wordt hen, onder andere door
middel van het aanspannen van rechtszaken, het zwijgen opgelegd. Volgens Human Rights
Watch zijn sinds het opheffen van het verbod op openbare vergadering in december 2018
ten minste 130 politici, academici en prodemocratische activisten in Bangkok en andere
provincies in 2019 beschuldigd van illegale vergadering op grond van de wet op openbare
vergaderingen en soms van opruiing wegens het vreedzaam houden van bijeenkomsten.5 Is dit bekend bij het kabinet? Zo ja, hoe verhoudt dit zich met het in ere hersteld
zijn van een aantal democratische vrijheden? Welke democratische vrijheden zijn dan
zodanig in ere hersteld dat vervolging niet meer plaatsvindt?

Human Rights Watch maakt in haar rapport ook duidelijk dat de Thaise regering routinematig
censuur afdwong en meningen die zij kritisch achtte over de monarchie en de regering
blokkeerde en bestrafte. Daarbij zijn critici van de monarchie vervolgd op grond van
andere wettelijke bepalingen, waaronder opruiing, cybercriminaliteit, illegale vergadering
en criminele associatie. In hoeverre verhouden deze ontwikkelingen zich tot de verbeteringen
in de mensenrechtensituatie die in Thailand zou hebben plaatsgevonden?

De leden van de PvdA-fractie maken zich ook zorgen over de situatie van de mensenrechtenverdedigers
in Thailand die hun werk niet zouden kunnen uitvoeren. Ook is er weinig gedaan om
de daders van de moord op meer dan dertig mensenrechtenverdedigers en activisten uit
het maatschappelijk middenveld sinds 2001 te onderzoeken en voor de rechter te brengen.
Welke afweging heeft hierover plaatsgevonden bij de beoordeling van het mensenrechtencriterium?

Volgens het kabinet is de Thaise marine niet betrokken bij punten van zorg, noch is
sprake van rechtstreekse inzet van andere dienstonderdelen van het Thaise leger om
activisten of organisaties te onderdrukken. Echter, gelet op de aard van de goederen,
communicatiesystemen met inbegrip van software, delen, training en toebehoren en het
beoogde eindgebruik van uitwisseling van gegevens tussen verschillende militaire eenheden,
zowel tussen Thaise eenheden als met die van bevriende naties, valt volgens de leden
van de PvdA-fractie juist niet uit te sluiten dat deze goederen wel gebruikt kunnen
worden, ook tegen de eigen bevolking. Welke rol heeft dit gespeeld bij de afweging
tot afgifte van de wapenexportvergunning?

Tot slot merkt het kabinet op dat het Ministerie van Buitenlandse Zaken niet over
informatie beschikt waaruit blijkt dat de Thaise marine in algemene zin – waaronder
tijdens anti-piraterij operaties – haar verplichtingen ten aanzien van het naleven
van de mensenrechten niet nakomt. Beschikt het ministerie dan wel over informatie
dat de Thaise marine haar verplichtingen ten aanzien van het naleven van de mensenrechten
wel nakomt? Zo nee, waarom is de afweging -gezien de huidige situatie in Thailand
– dan gebaseerd op het ontbreken van informatie?

II. Antwoord/ Reactie van het kabinet

III. Volledige agenda

Afgifte vergunning voor export militair materieel naar Thailand. 22 054-337- Brief regering d.d. 4-2-2021, Minister van Buitenlandse Zaken S.A. Blok.