Memorie van toelichting : Memorie van toelichting
35 712 Wijziging van de begrotingsstaten van Koninkrijksrelaties (IV) en het BES-fonds (H) voor het jaar 2021 (Incidentele suppletoire begroting inzake voedselhulp en steunmaatregelen Caribisch deel van het koninkrijk)
Nr. 2
MEMORIE VAN TOELICHTING
A ARTIKELGEWIJZE TOELICHTING BIJ HET WETSVOORSTEL
Wetsartikelen 1 tot en met 3
De begrotingsstaten die onderdeel zijn van de Rijksbegroting, worden op grond van
artikel 2.3, eerste lid, van de Comptabiliteitswet 2016 elk afzonderlijk bij wet vastgesteld en derhalve ook gewijzigd. Het onderhavige wetsvoorstel
strekt ertoe om voor het jaar 2021 wijzigingen aan te brengen in:
de begrotingsstaat van Koninkrijksrelaties.
de begrotingsstaat voor het BES-fonds.
Normaliter wordt nieuw beleid pas in uitvoering genomen nadat het parlement de begrotingswet
heeft geautoriseerd. De spoedeisende maatregelen in deze incidentele suppletoire begroting
2021 gaan in vanaf 1 januari 2021 en kunnen vanaf dat moment tot verplichtingen en/of
betalingen leiden. Indien de formele autorisatie van beide Kamers op dat moment niet
is afgerond zal het kabinet de uitvoering van de voorgenomen maatregelen in het belang
van het Rijk conform artikel 2.27, tweede lid, van de Comptabiliteitswet 2016 starten. Voor de indiening van deze incidentele suppletoire begroting is uw Kamer
vooraf geïnformeerd via een zestal brieven:
– een brief van het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid van 9 december 2020
«Aanpassingen in het economische steun- en herstelpakket als gevolg van de ontwikkeling
in de bestrijding van het coronavirus"(kenmerk CE-AEP / 20307631);
– twee brieven op 18 december «Besluitvorming Rijksministerraad inzake afwijken begrotingsnormen
in 2021 en vierde tranche liquiditeitssteun» en «Toetsingskader Risicoregelingen rijksoverheid
inzake de vierde tranche liquiditeitssteun aan Aruba» (Kamerstukken II 2020/21, 35 420, nr. 201 en Kamerstukken II 2020/21, 35 420, nr. 200);
– een brief van 22 december 2020 «Akkoord derde tranche liquiditeitssteun Sint Maarten»
(Kamerstukken II 2020/21, 35 420, nr. 203);
– een brief van 31 december 2020 «Hypothecaire lening aan Winair» (Kamerstukken II 2020/21,
31 936, nr. 830); en
– een brief naar aanleiding van de ministerraad van 22 januari ««Verlenging voedselhulp
Aruba, Curaçao en Sint Maarten» (kenmerk 2021–0000027704).
De in de begrotingsstaten opgenomen begrotingsartikelen worden in onderdeel B van
deze memorie van toelichting toegelicht.
De Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties,
K.H. Ollongren
B ARTIKELGEWIJZE TOELICHTING BIJ DE BEGROTINGSARTIKELEN
1. Leeswijzer
Uitgangspunt bij de tabel budgettaire gevolgen van beleid is dat per artikel de beleidsmatige
en technische mutaties toegelicht worden, die groter dan of gelijk zijn aan de ondergrens
zoals deze in de Rijksbegrotingsvoorschriften (RBV) zijn opgenomen, de zogenaamde
staffel. In het kader van transparantie of anderszins kan het voorkomen dat mutaties
beneden deze ondergrenzen ook worden toegelicht.
Tabel 1 Ondergrenzen conform RBV 2021
Begrotingsartikel
Beleidsmatige mutaties (ondergrens in € mln.)
Technische mutaties (ondergrens in € mln.)
1. Versterken rechtsstaat
Verplichtingen/Uitgaven: 1 mln.
Ontvangsten: 1 mln.
Verplichtingen/Uitgaven: 2 mln.
Ontvangsten: 2 mln.
4. Bevorderen sociaaleconomische structuur
Verplichtingen/Uitgaven: 1 mln.
Ontvangsten: 1 mln.
Verplichtingen/Uitgaven: 2 mln.
Ontvangsten: 2 mln.
5. Schuldsanering/lopende inschrijving/leningen
Verplichtingen/Uitgaven: 2 mln.
Ontvangsten: 2 mln.
Verplichtingen/Uitgaven: 4 mln.
Ontvangsten: 4 mln.
8. Wederopbouw Bovenwindse Eilanden
Verplichtingen/Uitgaven: 1 mln.
Ontvangsten: 1 mln.
Verplichtingen/Uitgaven: 2 mln.
Ontvangsten: 2 mln.
6. Apparaat
Verplichtingen/Uitgaven: 1 mln.
Ontvangsten: 1 mln.
Verplichtingen/Uitgaven: 2 mln.
Ontvangsten: 2 mln.
7. Nog onverdeeld
Verplichtingen/Uitgaven: 1 mln.
Ontvangsten: 1 mln.
Verplichtingen/Uitgaven: 2 mln.
Ontvangsten: 2 mln.
1. BES-fonds
Verplichtingen/Uitgaven: 1 mln.
Ontvangsten: 1 mln.
Verplichtingen/Uitgaven: 2 mln.
Ontvangsten: 2 mln.
2. Beleidsartikelen Koninkrijksrelaties
De coronacrisis laat diepe sporen achter op de Caribische delen van het Koninkrijk.
De landen hebben op grond van artikel 36 van het Statuut voor het Koninkrijk der Nederlanden een beroep gedaan op de solidariteit binnen het Koninkrijk. Er wordt een derde bijdrage
verstrekt voor voedselpakketten en hygiëneproducten in de landen. Ook wordt een bijdrage
geleverd aan een lening aan Winair via de begroting van het Ministerie van Infastructuur
en Waterstaat, om de connectiviteit in Caribisch Nederland te waarborgen.
Op 18 december 2020 heeft Sint Maarten in de Rijksministerraad ingestemd met het aanpassen
van de Rijkswet financieel toezicht Curaçao en Sint Maarten en het definitief bekrachtigen en met terugwerkende kracht uitvoeren van de voorwaarden
van de tweede tranche liquiditeitssteun in de Staten van Sint Maarten. Ook heeft Sint
Maarten formeel laten weten akkoord te gaan met de inhoud van het voorstel van de
consensus Rijkswet Caribisch orgaan voor hervorming en ontwikkeling (COHO). De instemming
van Sint Maarten maakte voor de Rijksministerraad de weg vrij om over te gaan tot
het verstrekken van een derde tranche liquiditeitssteun, die reeds in 2020 is verstrekt,
en een voorschot op de vierde tranche liquiditeitssteun die in deze incidentele suppletoire
begroting wordt geregeld. Het hieraan gekoppelde investeringspakket voor de jaren
2021–2027 wordt tevens in deze incidentele suppletoire begroting vastgelegd. Sint
Maarten is ermee akkoord gegaan dat de voortgang in de uitvoering van de voorwaarden
en de nog te maken nadere afspraken in het kader van de uitvoeringsagenda gelden als
voorwaarde voor een volgende tranche liquiditeitssteun. De Tweede Kamer is over het
volledige pakket geïnformeerd in de Kamerbrief van 22 december 2020 «Akkoord derde
tranche liquiditeitssteun Sint Maarten» (Kamerstukken II 2020/21, 35420, nr. 203).
Daarnaast heeft Aruba tijdens de Rijksministerraad van 18 december 2020 ingestemd
met de voorwaarden behorende bij de vierde tranche liquiditeitssteun, waarmee uitvoering
wordt gegeven aan maatregelen die voortkomen uit het landspakket. Daarop is op basis
van advies van het College Aruba financieel toezicht (CAft) besloten tot het verstrekken
van een voorschot op de vierde tranche liquiditeitssteun voor Aruba om te voorzien
in de benodigde liquiditeiten voor de eerste zes weken van 2021.
Curaçao heeft Nederland verzocht om financiële steun om een oplossing voor de financiële
problemen bij Girobank mogelijk te maken. In de Rijksministerraad van 18 december
2020 heeft de Minister van Financiën de Staatssecratris van Binnenlandse Zaken en
Koninkrijksrelaties gemachtigd om hiertoe een lening te verstrekken zodra Curaçao
voldoet aan de daaraan gekoppelde voorwaarden.
2.1 Artikel 1. Versterken rechtsstaat
Tabel 2 Budgettaire gevolgen van beleid artikel 1 Versterken rechtsstaat (incidentele
suppletoire begroting) (bedragen x € 1.000)
Stand vastgestelde begroting 2021 incl. NvW en amendementen
Mutaties ISB
Stand ISB
Mutatie 2022
Mutatie 2023
Mutatie 2024
Mutatie 2025
Verplichtingen
41.356
12.700
54.056
14.900
4.700
4.400
4.700
Uitgaven
41.356
12.700
54.056
14.900
4.700
4.400
4.700
waarvan juridisch verplicht
100,0%
17,3%
80,6%
Opdrachten
0
0
0
2.000
2.000
2.000
2.000
Detentie Algemeen
0
0
0
2.000
2.000
2.000
2.000
Bijdrage aan medeoverheden
7.600
500
8.100
500
0
0
0
Overige bijstand aan de landen
7.600
500
8.100
500
0
0
0
Bijdrage aan (inter-)nationale organisaties
0
10.000
10.000
10.000
0
0
0
Detentie Vastgoed
0
10.000
10.000
10.000
0
0
0
Bijdrage aan (andere) begrotingshoofdstukken
33.756
2.200
35.956
2.400
2.700
2.400
2.700
Grensbewaking (Defensie)
21.239
1.600
22.839
1.800
2.100
1.800
2.100
Rechterlijke macht (JenV)
8.517
0
8.517
0
0
0
0
Douane (Financiën)
4.000
600
4.600
600
600
600
600
Ontvangsten
0
0
0
0
0
0
0
Toelichting
Opdrachten
Detentie Algemeen
Het kabinet stelt middelen beschikbaar voor het gevangeniswezen, ten behoeve van de
bouw van een nieuwe gevangenis en structurele verbeteringen in de detentiesituatie.
Deze middelen zullen via de begroting van en onder regie en toezicht van het Ministerie
van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) in samenwerking met het Ministerie
van Justitie en Veiligheid (JenV) en in overleg met Sint Maarten ter besteding worden
gebracht, op basis van objectieve behoeftestelling en planvorming. Dit betreft middelen
voor algemene zaken die nodig zijn voor humane detentie zoals opleidingsmogelijkheden
en resocialisatie.
Bijdrage aan medeoverheden
Overige bijstand aan de landen
Na instemming van Sint Maarten met het landspakket, dat gepaard gaat met de derde
tranche liquiditeitssteun 2020, wordt het grenstoezicht versterkt. Om deze inzet efficiënt
plaats te laten vinden, wordt er ook geïnvesteerd in bijpassend materiaal. Hieraan
wordt nog nader invulling gegeven in het nog op stellen gezamenlijke plan van aanpak.
Bijdrage aan (inter-) nationale organisaties
Detentie Vastgoed
Het kabinet stelt middelen beschikbaar voor het gevangeniswezen, ten behoeve van de
bouw van een nieuwe gevangenis en structurele verbeteringen in de detentiesituatie.
Deze middelen zullen via de begroting van en onder regie en toezicht van het Ministerie
van BZK in samenwerking met het Ministerie van JenV en in overleg met Sint Maarten
ter besteding worden gebracht, op basis van objectieve behoeftestelling en planvorming.
Dit betreft de middelen voor het detentie vastgoed.
Bijdrage aan (andere) begrotingshoofdstukken
Grensbewaking (Defensie)
Na instemming van Sint Maarten met het landspakket, dat gepaard gaat met de derde
tranche liquiditeitssteun, wordt het grenstoezicht versterkt. Dit betreft de middelen
voor personele versterking van de Koninklijke Marechaussee (KMar).
Douane (Financiën)
Na instemming van Sint Maarten met het landspakket, dat gepaard gaat met de derde
tranche liquiditeitssteun, wordt het grenstoezicht versterkt. Dit betreft de middelen
voor personele versterking van de Nederlandse Douane.
2.2 Artikel 4. Bevorderen sociaaleconomische structuur
Tabel 3 Budgettaire gevolgen van beleid artikel 4 Bevorderen sociaaleconomische structuur
(incidentele suppletoire begroting) (bedragen x € 1.000)
Stand vastgestelde begroting 2021 incl. NvW en amendementen
Mutaties ISB
Stand ISB
Mutatie 2022
Mutatie 2023
Mutatie 2024
Mutatie 2025
Verplichtingen
42.159
19.400
61.559
8.000
9.700
9.700
9.700
Uitgaven
42.159
18.400
60.559
8.000
9.700
9.700
9.700
waarvan juridisch verplicht
75,0%
81,0%
76,8%
4.1 Curaçao, Sint Maarten en Aruba
32.291
18.400
50.691
8.000
9.700
9.700
9.700
Subsidies (regelingen)
1.600
14.900
16.500
0
0
0
0
Diverse subsidies
1.600
0
1.600
0
0
0
0
Noodpakketten
0
14.900
14.900
0
0
0
0
Opdrachten
1.214
– 1.000
214
0
0
0
0
Opdrachten landen
1.214
– 1.000
214
0
0
0
0
Inkomensoverdrachten
1.950
0
1.950
0
0
0
0
Toeslagen op pensioenen NA
1.950
0
1.950
0
0
0
0
Bijdrage aan ZBO's/RWT's
10.200
4.500
14.700
8.000
9.700
9.700
9.700
Caribisch orgaan voor hervorming en ontwikkeling
10.200
4.500
14.700
8.000
9.700
9.700
9.700
Bijdrage aan medeoverheden
17.191
0
17.191
0
0
0
0
Bijdrage aan landen
2.191
0
2.191
0
0
0
0
Onderwijshuisvesting Curaçao
15.000
0
15.000
0
0
0
0
Bijdrage aan (inter-)nationale organisaties
136
0
136
0
0
0
0
Diverse bijdragen
136
0
136
0
0
0
0
4.2 Caribisch Nederland
9.868
0
9.868
0
0
0
0
Subsidies (regelingen)
500
0
500
0
0
0
0
Subsidies Caribisch Nederland
500
0
500
0
0
0
0
Opdrachten
1.391
0
1.391
0
0
0
0
Versterken bestuurs- en uitvoeringskracht
800
0
800
0
0
0
0
Opdrachten Caribisch Nederland
591
0
591
0
0
0
0
Inkomensoverdrachten
2.477
0
2.477
0
0
0
0
Pensioenen en uitkeringen politieke ambtsdragers
2.477
0
2.477
0
0
0
0
Bijdrage aan medeoverheden
5.500
0
5.500
0
0
0
0
Versterken bestuurs- en uitvoeringskracht
5.500
0
5.500
0
0
0
0
Ontvangsten
0
0
0
0
0
0
0
Toelichting
4.1 Curaçao, Sint Maarten en Aruba
Subsidies
Noodpakketten
De tweede fase van de voedselhulp aan Curaçao, Aruba en Sint Maarten loopt tot eind
januari 2021. Om de voedselhulp op Aruba, Curaçao en Sint Maarten te verlengen voor
de periode februari tot en met april 2021 is € 14,9 mln. benodigd. Vanaf 1 april start
de transitie van het programma naar de lokale overheden. Elk eiland kent daarin een
ander tijdpad. Begin maart is er meer duidelijkheid over de transitie, het verloop
van de pandemie en de daarmee samenhangende behoefte aan voedselhulp.
Opdrachten
Opdrachten landen
Winair, de enige luchtvaartmaatschappij die verbindingen onderhoudt met alle zes de
Caribische delen van het Koninkrijk, en de enige die een reguliere verbinding onderhoudt
met Sint Eustatius en Saba, is in financiële problemen geraakt, omdat er geen inkomsten
binnenkomen terwijl de kosten grotendeels doorlopen. Er doet zich nu een situatie
voor waarbij de interinsulaire connectiviteit van Saba, Sint Eustatius met Sint Maarten
en Bonaire, in direct gevaar komt. Het kabinet heeft daarom besloten positief te reageren
op het verzoek van de Minister-President van Sint Maarten om steun, door een hypothecaire
lening van USD 3 mln. met als onderpand het luchthavengebouw van Winair. Vanuit de
begroting van Koninkrijksrelaties wordt € 1,0 mln. bijgedragen aan de lening die via
de begroting van IenW verstrekt zal worden. Bij aflossing van de lening door Winair
vloeit dit bedrag naar rato van het door het Ministerie van Binnenlandse Zaken en
Koninkrijksrelaties ingelegde deel terug naar de begroting van Koninkrijksrelaties.
Bijdrage aan ZBO's/ RWT's
Caribisch orgaan voor hervorming en ontwikkeling
In 2021 wordt het Caribisch orgaan voor hervorming en ontwikkeling (COHO) opgericht.
Het COHO heeft de taak ervoor te zorgen dat hervormingen van bestuurlijke aard worden
doorgevoerd, duurzaam houdbare overheidsfinanciën worden gerealiseerd en de weerbaarheid
van de economie wordt versterkt. Hiervoor worden voor de duur van zeven jaar middelen
aan de begroting toegevoegd. Deze mutatie betreft de middelen naar aanleiding van
de overeenkomst met Sint Maarten.
2.3 Artikel 5. Schuldsanering/lopende inschrijving/leningen
Tabel 4 Budgettaire gevolgen van beleid artikel 5 Schuldsanering/lopende inschrijving/leningen
(incidentele suppletoire begroting) (bedragen x € 1.000)
Stand vastgestelde begroting 2021 incl. NvW en amendementen
Mutaties ISB
Stand ISB
Mutatie 2022
Mutatie 2023
Mutatie 2024
Mutatie 2025
Verplichtingen
88.501
122.353
210.854
0
0
0
0
Uitgaven
117.017
122.353
239.370
0
0
0
0
waarvan juridisch verplicht
100,0%
100,0%
100,0%
5.1 Schuldsanering Curaçao
28.517
0
28.517
0
0
0
0
Leningen
28.517
0
28.517
0
0
0
0
Schuldsanering
28.517
0
28.517
0
0
0
0
5.2 Leningen/ garantie Curaçao, Sint Maarten en Aruba
88.500
122.353
210.853
0
0
0
0
Leningen
88.500
122.353
210.853
0
0
0
0
Leningen aan Aruba
88.500
34.790
123.290
0
0
0
0
Lopende inschrijving en leningen Curaçao en Sint Maarten
0
87.563
87.563
0
0
0
0
Ontvangsten
37.896
0
37.896
0
0
0
0
Toelichting
5.2. Leningen/ garanties landen Curaçao, Sint Maarten en Aruba
Leningen
Leningen aan Aruba
In de Rijksminsterraad van 18 december 2020 is besloten om Aruba op advies van het
Collega Aruba financieel toezicht (CAft) een voorschot te verlenen op de vierde tranche
liquiditeitssteun van € 34,8 mln. (AWG 71 mln.). Dit voorschot wordt verrekend met
de nog vast te stellen liquiditeitsbehoefte voor het gehele eerste kwartaal van 2021.
Het voorschot heeft de vorm van een kortlopende bulletlening. De lening loopt af op
hetzelfde moment als de eerdere liquiditeitsleningen. De lening heeft een rentepercentage
van 0%. Conform het advies van het CAft bestaat de mogelijkheid om in april 2022 de
lening te herfinancieren.
Lopende inschrijving en leningen Curaçao en Sint Maarten
Vierde tranche liquiditeitssteun Sint Maarten
In de Rijksminsterraad van 18 december 2020 is besloten om Sint Maarten op advies
van het Collega financieel toezicht (Cft) een voorschot te verlenen op de vierde tranche
liquiditeitssteun van € 4,3 mln. (AWG 8,7 mln.). Dit voorschot wordt verrekend met
de nog vast te stellen liquiditeitsbehoefte voor het gehele eerste kwartaal van 2021.
Het voorschot heeft de vorm van een kortlopende bullitlening. De lening loopt af op
hetzelfde moment als de eerdere liquiditeitsleningen. De lening heeft een rentepercentage
van 0%. Conform het advies van het Cft bestaat de mogelijkheid om in april 2022 de
lening te herfinancieren.
Curaçao
Nederland is bereid onder voorwaarden aan Curaçao een lening te verstrekken om de
afwikkeling van Girobank, een lokale bank met financiële problemen, mogelijk te maken.
Aan de meeste voorwaarden is reeds voldaan door Curaçao. De enige voorwaarde waar
nog aan moet worden voldaan is dat de rechter uitspraak moet doen over de rechtsgeldigheid
van het overdragen van de leningenportefeuille van Girobank aan een speciaal daarvoor
gecreëerde Special Purpose Vehicle (SPV). Deze zaak zal in januari 2021 aanhangig
worden gemaakt bij de rechter. De lening zal maximaal de hoogte hebben van de waarde
van de leningenportefeuille te weten ANG 170 mln. (€ 83,3 mln.). De rente voor de
lening wordt gebaseerd op de rente die de Nederlandse Staat verschuldigd zou zijn
voor een Dutch State Loan met een looptijd van 15 jaar, vast te stellen twee dagen
voor de datum van het ter beschikking stellen van de middelen. De rente zal echter
niet minder dan 0% zijn.
3. Beleidsartikelen BES-fonds
3.1 Artikel 1. BES-fonds
Tabel 5 Budgettaire gevolgen van beleid artikel 1 BES-fonds (incidentele suppletoire
begroting) (bedragen x € 1.000)
Stand vastgestelde begroting 2021 incl. NvW en amendementen
Mutaties ISB
Stand ISB
Mutatie 2022
Mutatie 2023
Mutatie 2024
Mutatie 2025
Verplichtingen
47.725
500
48.225
0
0
0
0
Uitgaven
47.725
500
48.225
0
0
0
0
Bijdrage aan medeoverheden
47.725
500
48.225
0
0
0
0
Vrije uitkering
47.725
500
48.225
0
0
0
0
Ontvangsten
47.725
500
48.225
0
0
0
0
Toelichting
1.1 BES fonds
Bijdrage aan medeoverheden
Vrije uitkering
Aansluitend op het besluit om in Europees Nederland extra middelen toe te kennen aan
Europees Nederlandse gemeenten in het kader van de Tijdelijke Ondersteuning Noodzakelijke
Kosten (TONK), wordt voor Caribisch Nederland extra middelen vrijgemaakt voor aanvullend
eilandelijk beleid. Door aanvulling van de eerder verstrekte middelen met € 0,5 mln.,
per kwartaal, komt de omvang in de huidige tranche weer uit op het oorspronkelijke
niveau van € 1 mln. voor het eerste kwartaal. De uitvoering wordt overgelaten aan
het oordeel van de openbare lichamen, die de gelden naar eigen inzicht kunnen aanwenden,
enkel binnen de begrenzing dat eilandelijk inkomensbeleid is uitgesloten. De middelen
worden derhalve verstrekt via de vrije uitkering.
Net als bij de TONK wordt voor de extra middelen aanvullend eilandelijk beleid, na
het eerste kwartaal van 2021 een weegmoment toegepast en zal op basis van de dan geldende
situatie rondom het coronavirus de inzet voor het tweede kwartaal van 2021 worden
gewogen.
Ontvangsten
Artikel 88, derde lid van de Wet financiën openbare lichamen Bonaire, Sint Eustatius
en Saba (FinBES) regelt dat bij (begrotings-)wet voor ieder uitkeringsjaar middelen van het
Rijk worden afgezonderd ten behoeve van het BES-fonds. De uitgaven en de afgezonderde
inkomsten over ieder uitkeringsjaar zijn aan elkaar gelijk. Gelet hierop is ten behoeve
van de dekking van de uitgaven ten laste van het BES-fonds een post ontvangsten geraamd.
Ondertekenaars
-
Eerste ondertekenaar
K.H. Ollongren, minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties
Gerelateerde documenten
Hier vindt u documenten die gerelateerd zijn aan bovenstaand Kamerstuk.