Memorie van toelichting : Memorie van toelichting

InhoudsopgaveA. ARTIKELSGEWIJZE TOELICHTING BIJ HET WETSVOORSTEL B. BEGROTINGSTOELICHTING1 Leeswijzer2 Het beleid2.1 Overzicht belangrijke uitgaven- en ontvangstenmutaties3 Het beleidsartikel3.1 Beleidsartikel 1 gemeentefonds4 Bijlagen4.1 Overzicht integratie-uitkeringen4.2 Overzicht decentralisatie-uitkeringen

35 650 B Wijziging van de begrotingsstaat van het gemeentefonds (B) voor het jaar 2020 (wijziging samenhangende met de Najaarsnota)

Ontvangen 30 november 2020

Nr. 2 MEMORIE VAN TOELICHTING

Vergaderjaar 2020‒2021

A. ARTIKELSGEWIJZE TOELICHTING BIJ HET WETSVOORSTEL

Wetsartikelen 1 tot en met 3

Wetsartikel 1

De begrotingsstaten die onderdeel zijn van de Rijksbegroting, worden op grond van artikel 2.3, eerste lid, van de Comptabiliteitswet 2016 elk afzonderlijk bij wet vastgesteld en derhalve ook gewijzigd. Het onderhavige wetsvoorstel strekt ertoe om voor het jaar 2020 wijzigingen aan te brengen in de begrotingsstaat van het gemeentefonds;

Het in die begrotingsstaat opgenomen begrotingsartikel wordt in onderdeel B van deze memorie van toelichting toegelicht.

Wetsartikel 3

Ingevolge artikel 5, eerste lid, van de Financiële-verhoudingswet hebben gemeenten gezamenlijk recht op het bedrag dat in de begroting als verplichting voor het totaal van de algemene uitkering is opgenomen. Ingevolge artikel 5, tweede lid, van de Financiële-verhoudingswet hebben de gemeenten gezamenlijk recht op de bedragen die in de begroting als verplichting voor het totaal van de integratie-uitkeringen en het totaal van de decentralisatie-uitkeringen zijn opgenomen.

De in dit wetsartikel opgenomen bedragen zijn niet rechtstreeks uit de begrotingsstaat af te leiden. De bedragen worden nader onderbouwd in deze memorie van toelichting.

De Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties,K.H.Ollongren

De Staatssecretaris van Financiën,J.A.Vijlbrief

B. BEGROTINGSTOELICHTING

1 Leeswijzer

De tweede suppletoire begroting geeft een beeld van de uitvoering van de begroting 2020. De stand van de tweede suppletoire begroting wordt opgebouwd vanaf de stand van de eerste suppletoire begroting 2020.

In de loop van 2020 zijn twee Incidentele suppletoire begrotingen (ISB's) gepubliceerd in verband met compensatiemaatregelen voor gemeenten vanwege de coronacrisis. De budgettaire gevolgen van die twee ISB's zijn in onderhavige tweede suppletoire begroting verwerkt in de standen van de eerste suppletoire begroting.

2 Het beleid

Door wijzigingen in beleid van verschillende departementen kan worden overgegaan tot het beleggen of juist weghalen van taken bij provincies. Indien dit gepaard gaat met een toevoeging aan of een uitname uit het provinciefonds, wordt dit begrotingstechnisch verwerkt. In de onderstaande tabel worden de mutaties groter dan € 30 mln. weergegeven. Daarbij is onderscheid aangebracht tussen nominale mutaties enerzijds en overboekingen van/naar andere departementen anderzijds.

2.1 Overzicht belangrijke uitgaven- en ontvangstenmutaties

Tabel 1 Belangrijkste suppletoire uitgaven- en ontvangstenmutaties 2020 (Tweede suppletoire begroting) (Bedragen x € 1.000) 

Art.

Uitgaven en ontvangsten 2020

   

Vastgestelde begroting 2020

1

31.901.410

   

Stand 1e suppletoire begroting 20201

1

33.151.951

   

Belangrijkste suppletoire mutaties

     

Nominale mutaties

  

1) Ruimte onder plafond BTW compensatiefonds 2020

1

96.548

   

Overboekingen

  

2) Brede aanpak dak- en thuisloosheid

1

73.000

3) Veilig thuis (DU Vrouwenopvang)

1

38.600

4) Aanvullend pakket re-integratie (covid 19)

1

39.306

5) Overige mutaties

1

162.144

   

Stand 2e suppletoire begroting 2020

1

33.561.549

X Noot

1

Stand inclusief mutaties 1e ISB 2020 (Kamerstukken II 2019/20, 35480, nr. 1) en mutaties 2e ISB 2020 (Kamerstukken II 2019/20, 35544, nr. 1)

Toelichting

1) Ruimte onder plafond BTW-compensatiefonds 2020

De ontwikkeling van het BTW-compensatiefonds en het bijbehorende plafond leiden conform het Financieel Akkoord Rijk/VNG/IPO met ingang van 2015 tot een toename of afname van de algemene uitkering van de fondsen. Voor 2020 is vooralsnog sprake van ruimte onder het plafond, met als gevolg een toevoeging aan de algemene uitkering van € 96,5 mln.

2) Brede aanpak dak- en thuisloosheid

Het kabinet wil dak- en thuisloosheid zoveel mogelijk voorkomen en ervoor zorgen dat niemand op straat hoeft te slapen. Het kabinet stelt voor de aanpak van dak- en thuisloosheid een financiële impuls beschikbaar van in totaal € 200 mln. voor de jaren 2020 en 2021. Hiervan wordt vooralsnog een bedrag van € 73 mln. in 2020 aan gemeenten verstrekt.

3) Veilig thuis

Het kabinet stelt extra middelen beschikbaar voor Veilig thuis, als onderdeel van de decentralisatie-uitkering Vrouwenopvang. Er is sprake van een hogere stijging van meldingen en adviezen dan verwacht als gevolg van de invoering van de vernieuwde wettelijke meldcode per 1 januari 2019.

4) Aanvullend pakket re-integratie (covid 19)

Met het aanvullend sociaal pakket investeert het kabinet tijdelijk in de re-integratiebudgetten van gemeenten voor dienstverlening aan bijstandsgerechtigden. Hiermee kunnen zij de hogere instroom in de bijstand opvangen.

3 Het beleidsartikel

3.1 Beleidsartikel 1 gemeentefonds

In onderstaande tabel worden voor de verplichtingen, de uitgaven en de ontvangsten de budgettaire gevolgen van beleid van het provinciefonds weergegeven. Hiermee worden de integrale uitgaven die samenhangen met de samengestelde beleidsdoelstelling (het nastreven van een adequate omvang van het provinciefonds en het nastreven van een adequate verdeling van de middelen over de provincies) inzichtelijk gemaakt.

Budgettaire gevolgen van beleid

Tabel 2 Budgettaire gevolgen van beleid artikel 1 gemeentefonds (bedragen x € 1.000) 

Vastgestelde begroting

Stand 1e suppletoire begroting (2)1

Mutaties 2e suppletoire begroting (3)

Stand 2e suppletoire begroting (4)=(2+3)

Mutaties Miljoenennota

Overige mutaties 2e suppletoire begroting

      

Verplichtingen

31.901.410

33.065.583

292.038

117.560

33.475.181

      

Uitgaven

31.901.410

33.151.951

292.038

117.560

33.561.549

waarvan juridisch verplicht (percentage)

100%

          

Financiering gemeenten

     

Bijdrage aan medeoverheden

31.900.149

33.149.946

292.038

117.560

33.559.544

Algemene uitkering en de aanvullende uitkeringen

26.354.315

26.762.009

98.898

71.149

26.932.056

Decentralisatie-uitkeringen

1.083.931

1.609.819

167.140

40.811

1.817.770

Integratie-uitkering Voogdij 18+

685.224

704.592

0

0

704.592

Integratie-uitkering Beschermd wonen

1.873.682

1.932.674

0

5.600

1.938.274

Integratie-uitkering Participatie

1.893.234

2.096.683

26.000

0

2.122.683

Integratie-uitkeringen Overig

9.763

44.169

0

0

44.169

      

Kosten Financiële verhoudingswet

     

Opdrachten

1.261

2.005

‒ 695

‒ 70

1.240

Onderzoeken verdeelsystematiek

1.261

2.005

‒ 695

‒ 70

1.240

Bijdragen aan ZBO's/RWT's

0

0

695

70

765

Onderzoeken verdeelsystematiek

0

0

695

70

765

      

Ontvangsten

31.901.410

33.151.951

292.038

117.560

33.561.549

X Noot

1

Stand inclusief mutaties 1e ISB 2020 (Kamerstukken II 2019/20, 35480, nr. 1) en mutaties 2e ISB 2020 (Kamerstukken II 2019/20, 35544, nr. 1)

Toelichting op de financiële instrumenten

Bijdragen aan medeoverheden

Algemene uitkering

Dit betreft de uitkering aan alle gemeenten, die ten goede komt aan de algemene middelen van de gemeenten. De uitkering is gebaseerd op de artikelen 5 en 6 van de Financiële-verhoudingswet.

Integratie-uitkeringen

Dit betreft de uitkering die wordt toegepast als rechtstreekse overheveling van middelen naar de algemene uitkering bezwaarlijk is vanwege de omvang van de herverdeeleffecten. De integratie-uitkering voorziet dan in een geleidelijke overgang naar de algemene uitkering. De uitkering is gebaseerd op artikel 5 lid 2 van de Financiële-verhoudingswet. Voor een overzicht van de integratie-uitkeringen wordt verwezen naar bijlage 4.1.

Decentralisatie-uitkeringen

Naast de algemene uitkering en integratie-uitkeringen bevat het gemeentefonds ook decentralisatie-uitkeringen. De verdeling van de decentralisatie-uitkeringen volgt evenmin als de integratie-uitkeringen de regels van de verdeling van de algemene uitkering van het gemeentefonds. Anders dan bij de integratie-uitkering, waar de termijn van overheveling naar de algemene uitkering van tevoren vaststaat, ontbreekt bij de decentralisatie-uitkering een dergelijke termijn. Voor een overzicht van de decentralisatie-uitkeringen wordt verwezen naar bijlage 4.2.

Opdrachten en Bijdragen ZBO's/RWT's

Onderzoeken verdeelsystematiek

Dit betreft het budget dat elk jaar is gereserveerd voor de uitvoering van onderzoeken op het vlak van de omvang en verdeling van het gemeeentefonds en het onderhoud van het betaalsysteem.

Ontvangsten

Ten behoeve van de dekking van de uitgaven is een post Ontvangsten opgenomen. Artikel 4, eerste lid, van de Financiële-verhoudingswet bepaalt dat bij (begrotings)wet voor ieder uitkeringsjaar een bedrag aan middelen van het Rijk wordt afgezonderd ten behoeve van het gemeentefonds. Op grond van het tweede lid van dat artikel zijn de uitgaven en de inkomsten van het fonds per uitkeringsjaar aan elkaar gelijk.

4 Bijlagen

4.1 Overzicht integratie-uitkeringen

Tabel 3 Overzicht integratie-uitkeringen (Bedragen x € 1.000) 

Uitgaven 2020

Voogdij 18+

704.592

Beschermd wonen

1.938.274

Participatie

2.122.682

Verhoging raadsledenvergoeding kleine gemeenten

9.763

Uitvoeringskosten inburgering

34.406

Wijziging betalingsverloop 2019

1

Stand 2e suppletoire begroting 2020

4.809.718

4.2 Overzicht decentralisatie-uitkeringen

Tabel 4 Overzicht decentralisatie-uitkeringen (Bedragen x € 1.000) 

Uitgaven 2020

Aanpak discriminatie

257

Aanpak laaggeletterdheid

5.000

Aanpak lerarentekort G4

4.000

Actieprogramma Dak- en thuisloze jongeren

156

Beeldende kunst en vormgeving

13.500

Bevolkingsdaling

11.245

Bibliotheekmiddelen

1.000

Bodemsanering

51.760

Brede aanpak dak- en thuisloosheid

73.000

BRP centralisering inschrijving vergunninghouders

4.731

Buurtsportcoaches

75.005

Correctie Waterschapswegen (Knelpunten verdeelproblematiek)

3.695

Crisisdienstverlening (covid 19)

16.040

Deltaprogramma Ruimtelijke adaptie

4.639

Dialoog Sinterklaasintocht

35

Duurzaam erfgoed

913

Eigen bijdrage Wmo (abonnementstarief)

18.000

Erfgoed deal

2.205

Experiment gesloten coffeeshopketen

1.500

Extra kosten verkiezingen 2020 en 2021 ivm Covid-19

28.975

Faciliteitenbesluit opvangcentra

13.657

Geweld hoort nergens thuis

3.600

Gezond in de stad

24.042

Groeiopgave Almere

8.676

Impactanalyse Leefbaarheid en veiligheid

198

Implementatie traject 5 sociaal domein

310

Jeugd

21.700

Jeugd aan zet

470

Jeugdhulp aan kinderen in een AZC

5.100

Kansen voor alle kinderen

85.000

Kerkenvisies

3.200

Koplopergemeenten clientondersteuning

4.152

Landelijke functies opvang

8.114

Landelijke voorziening vreemdelingen

17.000

LHBTI beleid regenboogsteden

1.323

Maatschappelijke begeleiding

18.005

Maatschappelijke opvang

476.057

Meetsystemen geluidsnet Geilenkirchen

40

Noodopvang kinderen van ouders met cruciaal beroep

23.000

Perspectief op werk

35.000

Pilot opvang en begeleiding asielzoekers

443

Pilots Logeerzorg

485

Pilots Roma en Sinti

239

Pilots Veranderopgave inburgering (VOI)

5.109

Pilots Verdere integratie arbeidsmarkt (VIA)

176

Precariobelasting en mark- en evenemententleges

20.000

Proeftuinen cultuurprofielen

1.399

Programmabureau Sociaal domein

325

Regionale opgaven

64.342

Scholenprogramma Groningen

3.000

Toeristen- en parkeerbelasting

225.000

Transformatiefonds Sociaal Domein Jeugd

36.000

Veilige steden

391

Veiligheidshuizen

7.699

Verhoging taalniveau statushouders

20.000

Versterken lokale werkgelegenheid Groningen (1000 banenplan)

1.300

Versterking arbeidsmarktregio's

2.692

Voorkomen van schulden en bestrijding van armoede

22.225

Voorschoolse voorziening peuters

38.300

Vrouwenopvang

217.655

VTH-taken

46.700

Vuelta 2020

1.500

Weerbare samenleving

133

Wijziging betalingsverloop decentralisatie uitkering 2019

38.357

  

Stand 2e suppletoire begroting 2020

1.817.770