Inbreng verslag schriftelijk overleg : Inbreng verslag van een schriftelijk overleg over het verslag van de extra Raad Buitenlandse Zaken van 14 augustus 2020, de geannoteerde agenda voor de ingelaste videoconferentie van de leden van de Europese Raad van 19 augustus 2020 en de geannoteerde agenda informele Raad Buitenlandse Zaken Gymnich van 27 en 28 augustus 2020

Binnen de vaste commissie voor Buitenlandse Zaken hebben de onderstaande fracties
de behoefte vragen en opmerkingen voor te leggen aan de Minister van Buitenlandse
Zaken over de brief van de Minister van Buitenlandse Zaken d.d. 18 augustus 2020 houdende
het verslag van de informele videoconferentie Raad Buitenlandse Zaken van 14 augustus
2020, de geannoteerde agenda voor de ingelaste videoconferentie van de leden van de
Europese Raad van 19 augustus 2020 en de geannoteerde agenda voor de informele Raad
Buitenlandse Zaken van 27 en 28 augustus 2020 (Kamerstuk 21 501-02, nr. 2193).

De voorzitter van de commissie, Pia Dijkstra

De griffier van de commissie, Van Toor

Inbreng van de fractie van de VVD

De leden van de VVD-fractie hebben met belangstelling kennisgenomen van de agenda
van de Europese Raad van 19 augustus en van de geannoteerde agenda van de informele
Raad Buitenlandse Zaken (Gymnich) van 27/28 augustus 2020. Zij hebben hierover de
volgende vragen.

Wit-Rusland

De fractieleden van de VVD spreken hun steun uit voor de duidelijke opstelling van
het kabinet ten aanzien van de onderdrukking in Wit-Rusland, waaronder de inzet gericht
op een gezamenlijke, sterke reactie van de EU op het kennelijk vervalsen van de verkiezingsuitslag,
het geweld tegen vreedzame demonstranten en het opsluiten en ernstig mishandelen van
tegenstanders van het regime. De leden van de VVD-fractie steunen de evidente wens
van het Wit-Russische volk om zelf, zonder inmenging van buiten, vorm te geven aan
hun recht op vrijheid. De leden van de VVD-fractie steunen de inzet van het kabinet
om op EU-niveau te komen tot persoonsgerichte sancties op degenen die verantwoordelijk
zijn voor grove mensenrechtenschendingen tegen demonstranten. Zij steunen ook de oproep
tot een vreedzame dialoog met het regime, die recht moet doen aan de democratische
wens van de bevolking, waaronder het houden van vrije verkiezingen met volledige deelname
van de oppositie. Zij vragen wat de stand en samenhang is van de diverse bemiddelingspogingen
van onder meer het Voorzitterschap van de Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking
in Europa (OVSE), de Noordelijke EU-lidstaten, en Duitsland en Frankrijk, en of het
kabinet wil aandringen op coördinatie. Daarnaast vragen zij of de EU voor zover mogelijk
voldoende is voorbereid te reageren op verschillende mogelijke toekomstige scenario’s.
Zij denken daarbij mogelijke pro- of antidemocratische omwentelingen, alsook aan de
dreiging vanuit Moskou die samenhangt met een eventuele democratisering in Minsk.

EU-Turkije

De leden van de VVD-fractie onderschrijven het belang van de fundamentele bezinning
op de relatie tussen de EU en Turkije die voorligt bij deze informele RBZ. Zij brengen
daarbij in herinnering de aangenomen motie Omtzigt/Koopmans van 6 juni 2019 waarin
de regering werd verzocht binnen de EU het voorstel te doen formeel te stoppen met
de EU-toetredingsonderhandelingen en de Europese Commissie te verzoeken binnen een
jaar een voorstel voor een alternatieve samenwerking voor het lidmaatschap met Turkije
uit te werken waarin wordt ingezet op afspraken op bijvoorbeeld het gebied van veiligheid,
tegengaan van illegale immigratie en handelsbevordering. De leden van de VVD-fractie
vragen of het kabinet het met hen eens is dat er sindsdien nog meer redenen zijn om
de toetredingsonderhandelingen definitief te stoppen, waaronder de onderdrukking van
de eigen bevolking, de militaire activiteiten van Turkije in buurlanden en in de regio,
het (dreigen met) openstellen van de grenzen voor illegale migratie en de agressieve
opstelling ten aanzien van Griekenland en Cyprus. De leden van de VVD-fractie vragen
het kabinet zich binnen de EU in te zetten op strenge repercussies in deze en soortgelijke
gevallen van onaanvaardbaar optreden, en zij vragen of er binnen de EU fundamentele
tegenstand is tegen een dergelijke heldere lijn. De leden van de VVD-fractie onderkennen
de noodzaak van een wederzijds productieve relatie met Turkije en vragen daarom welke
voorstellen het kabinet overweegt voor een alternatief en welke het kabinet wil aandragen
tijdens deze bijeenkomst. Zij vragen daarbij ook welke voorbereidingen de EU al heeft
getroffen voor een relatie die inzet op veiligheid, tegengaan van illegale migratie
en handelsbevordering en welke mogelijkheden het kabinet hiertoe als ondersteuning
voor de EU heeft onderzocht en/of verder wil onderzoeken.

Inbreng van de fractie van het CDA

De leden van de CDA-fractie spreken hun grote zorg uit over de ontstane situatie in
Wit-Rusland. De leden van de CDA-fractie vragen het kabinet om zo snel mogelijk een sanctielijst
op te stellen en de sancties uit te werken. Deze leden vragen daarbij ook verder te
kijken dan het bevriezen van buitenlandse tegoeden van leden van het regime.

In de resolutie van het Europees Parlement, gesteund door EVP, S&D, Renew Europe,
Groenen/EFA en ECR fracties, wordt opgeroepen tot nieuwe verkiezingen en het presidentschap
van Loekasjenko niet te erkennen. De leden van de CDA-fractie vragen het kabinet om
deze oproep te ondersteunen en er voor te pleiten om deze op te nemen in de conclusies
van de Top. De leden van de CDA-fractie roepen het kabinet op om deze verkiezingen
niet te erkennen en dus op te roepen tot een herverkiezing waarbij EU-verkiezingswaarnemers
worden toegelaten, ofwel het presidentschap van Loekasjenko niet te erkennen. Daarnaast
vragen de leden van de CDA-fractie het kabinet om aan te geven hoe deze situatie op
te lossen, en ook een goede relatie met Rusland te behouden.

De leden van de CDA-fractie maken zich grote zorgen over lijf en leed van de demonstraten.
Uit beelden blijkt dat mensenrechten massaal met voeten worden getreden. De leden
van de CDA-fractie vragen het kabinet om zich hier sterk over uit te spreken, om tijdens
deze Top steun uit te spreken voor de demonstranten en indien gewenst Litouwen te
ondersteunen in de opvang en ondersteuning van deze demonstranten, desnoods bilateraal.
Belangrijk is dat er perspectief geboden wordt aan de demonstranten.

De leden van de CDA-fractie vragen het kabinet in hoeverre er economische steun aan
Wit-Rusland gegeven kan worden wanneer het regime verdwijnt, en bovendien voorkomen
wordt dat door re-allocatie van de nabuurschapsmiddelen de bevolking geraakt wordt.

De leden van de CDA-fractie vragen het kabinet te reageren op de beschuldigingen aan
het adres van Nederland door Loekasjenko dat Nederland een rol zou spelen in de demonstraties.

De leden van de CDA-fractie vragen naar de precieze rol van Rusland in deze situatie.
Deze leden vragen het kabinet aan te geven op basis van welk verdrag Rusland en Wit-Rusland
elkaar steun dienen te geven en wat deze steun inhoudt. Tevens vragen deze leden in
hoeverre de Russische aanwezigheid in Wit-Rusland is toegenomen sinds de verkiezingen.
De leden van de CDA-fractie vragen of de EU reeds heeft gesproken met Rusland over
de situatie in Wit-Rusland. Tevens vragen deze leden het kabinet er voor te pleiten
dat de EU na deze Europese Raad contact zoekt met Moskou om de uitkomst van deze Raad
te bespreken. De leden van de CDA-fractie zien de mogelijkheid om hiervoor een aantal
lidstaten te verzoeken hierin namens de EU op te treden zoals dat ook gebeurde tijdens
de crisis in Oekraïne, graag een reactie van het kabinet.

Tenslotte vragen de leden van de CDA-fractie het kabinet, aangezien in deze Europese
Raad alle Europese regeringsleiders aanwezig zijn, om ook de Turks-Griekse kwestie
te bespreken. De leden van de CDA-fractie vragen het kabinet om tijdens de top te
pleiten om in de conclusies op te nemen de onvoorwaardelijke steun van de EU voor
Griekenland en dat de EU gesprekken gaat initiëren om de ontstane situatie te de-escaleren.

Inbreng van de fractie van D66

De leden van de D66-fractie hebben met interesse kennisgenomen van de geannoteerde
agenda voor de ingelaste videoconferentie van de leden van de Europese Raad van 19 augustus
2020. Zij hebben nog enkele vragen over de situatie in Wit-Rusland.

De leden van de D66-fractie spreken hun afschuw uit over de berichten van marteling
van gevangenen in Wit-Rusland. Vreedzame demonstranten zouden nooit en nergens slachtoffer
mogen worden van geweld. Zij zijn verheugd dat de EU heeft besloten om sancties in
te stellen tegen Loekasjenko en functionarissen rond hem. Is er inmiddels gewerkt
aan het opstellen van een lijst van personen, en zo ja, met welk resultaat? Is het
kabinet het met de leden van de D66-fractie eens dat deze sancties zo snel mogelijk
ingesteld moeten worden om het gewenste effect te bereiken?

De leden van de D66-fractie zijn van mening dat Nederland en de EU de roep om nieuwe
verkiezingen en vreedzame democratische transitie moeten ondersteunen. Sancties tegen
de verantwoordelijkheden voor deze gruweldaden en tegen degenen die eerlijke verkiezingen
tegenwerken zijn daarbij een belangrijke stap. Daarnaast kan ook hulp geboden worden
om tot vrije verkiezingen te komen, waarbij geen invloed van buitenaf is. Welke stappen
zijn reeds genomen om de door Polen, Litouwen en Letland gedane oproep tot mediation
gestalte te doen geven? Schaart Nederland zich achter deze oproep? Welke rol zie het
kabinet hierin voor de EU? Naast deze mediation pogingen kan het maatschappelijk middenveld
gesteund worden via bestaande EU-fondsen. Dit geld mag niet ter beschikking komen
van diezelfde regering tegen wie de EU sancties heeft ingesteld, maar moet juist ten
bate komen van de Wit-Russische bevolking, vrije pers etc. Heeft het kabinet inmiddels
reactie ontvangen van de Europese Commissie op de vraag of Europese middelen gealloceerd
kunnen worden ten gunste van het maatschappelijk middenveld? Zo ja, kan dit, en op
welke termijn zou dit plaats kunnen vinden?

De leden van de D66-fractie zijn blij te lezen dan Nederland steun uit heeft gesproken
voor het inroepen van het Moskou Mechanisme van de OVSE. Welke vervolgstappen voorziet
het kabinet na deze oproep? Hoe kan het kabinet er aan bijdragen dat een dergelijk
onderzoek naar mensenrechtenschendingen er ook daadwerkelijk op korte termijn komt?
Verder vragen deze leden of het kabinet het eens is dat de OVSE een belangrijke rol
kan spelen bij het onafhankelijke monitoren van verkiezingen op het moment dat deze
uitgeschreven worden, en vragen deze leden het kabinet of Nederland er op aan wil
dringen dat daar voorbereidingen voor getroffen worden. Graag een reactie.

De leden van de D66-fractie merken op dat de Russische president Poetin Loekasjenko
heeft gefeliciteerd met diens verkiezingsoverwinning, en hem steunt in het kader van
een militair pact. Is het kabinet ervan op de hoogte over welke «druk van buitenaf»
werd gedoeld door Rusland? Hoe duidt het kabinet deze felicitaties en steunbetuigingen
van Russische zijde? Is het kabinet bereid tijdens de Europese Raad op te roepen tot
een EU-verklaring die solidariteit uitspreekt met de Wit-Russische bevolking, en er
toe oproept dat geen enkel land zich hier in dient te mengen?

Inbreng van de fractie van GroenLinks

De leden van de fractie van GroenLinks hebben met instemming kennis genomen van het
voornemen de situatie in Wit-Rusland te bespreken op het niveau van regeringsleiders in een extra Europese Raad. De leden
van deze fractie hebben over de inzet van het kabinet bij deze Raad en de te verwachten
uitkomst de volgende vragen.

De genoemde leden vragen zich af wat het niet erkennen van de uitslag van de verkiezingen
in de komende cruciale dagen en weken betekent voor de opstelling en handelwijze van
de EU. Komt er een diplomatiek initiatief om een vreedzame machtsoverdracht en het
houden van nieuwe en eerlijke verkiezingen mogelijk te maken? Is er vanuit de EU contact
met Rusland om dat land van interventie af te houden en te bewegen gezamenlijk naar
een democratische oplossing te zorgen? Kan en zal de EU de OVSE benutten om zonder
verder uitstel een dialoog tussen betrokken partijen op gang te brengen?

De leden van de fractie van GroenLinks trekken uit het verslag van de RBZ van 14 augustus
de conclusie dat er op de extra Europese Raad overeenstemming kan worden bereikt over
extra, persoonsgerichte, sancties tegen de verantwoordelijken voor verkiezingsfraude
en het brute optreden van de veiligheidstroepen tegen de eigen bevolking in de periode
daarna. Zal Nederland zich op de komende Raad voor deze extra sancties inzetten om
zo de druk op de huidige president en zijn regering te vergroten?

De leden van de fractie van GroenLinks vragen wat er concreet extra gedaan kan worden
om de demonstranten voor vrijheid en democratie vanuit de EU te ondersteunen? Hoe
kunnen de voor Wit-Rusland beschikbare middelen in het Oostelijk Partnerschap veel
meer dan nu gebeurt voor die ondersteuning worden ingezet? Is Nederland bereid te
bepleiten dat er niet langer middelen vanuit het Partnerschap bij de huidige regering
terecht komen?

Oostelijke Middellandse Zee

Met het oog op het aanstaande informele Gymnich-overleg van de Ministers van Buitenlandse
Zaken ondersteunen de leden van de fractie van GroenLinks de inzet om te komen tot
de-escalatie van de spanning in de oostelijke Middellandse Zee. Deze leden hebben
met bevreemding kennis genomen van het voornemen van het kabinet om op dit overleg
te bepleiten dat aan de uitvoering van de EU-Turkije Verklaring onverminderd prioriteit
wordt gegeven. Deze leden zijn juist van mening dat de genoemde verklaring al een
tijd lang en om meerdere redenen aan herziening toe is. De Turkse president maakt
van de overeenkomst misbruik door met regelmaat te dreigen vluchtelingen uit Turkije
uit te zetten naar de EU (en dit soms ook daadwerkelijk te doen). De hervestiging
vanuit Turkije hapert en het aantal vluchtelingen dat vanuit Turkije op de Griekse
eiland aankomt overstijgt vele malen de capaciteit die daar aanwezig is. In het licht
van deze en andere ervaringen vinden de leden van de fractie van GroenLinks het zacht
gezegd merkwaardig dat het kabinet er geen blijk van geeft te beseffen dat de afspraken
met Turkije, die sowieso maar een tijdelijk karakter hadden en destijds bedoeld waren
om de acute problemen te helpen oplossen, dringend aan herziening toe zijn.

Inbreng van de fractie van de SP

Wit-Rusland

De leden van de SP-fractie maken zich grote zorgen over de ontwikkelingen in Wit-Rusland,
vooral wat betreft het recente geweld tegen demonstranten. Velen zouden door de autoriteiten
zijn opgesloten, maar inmiddels ook weer op vrije voeten zijn. Deze leden vragen het
kabinet naar het beeld van deze situatie. Hoeveel demonstranten zijn er inmiddels
vrijgelaten? Hoeveel politieke gevangenen, die recent zijn opgepakt, maar ook in de
jaren daarvoor, zitten er nog altijd opgesloten? Hoeveel journalisten zijn het slachtoffer
geworden van het recente geweld? Hoeveel journalisten zitten er nog vast? Wordt er
ook aangedrongen op hun vrijlating?

De leden van de SP-fractie vragen het kabinet nader in te gaan op de mogelijkheid
van het inroepen van het Moskou Mechanisme van de OVSE, zodat een internationale missie
van onafhankelijke experts naar Wit-Rusland gestuurd kan worden om onderzoek te doen
naar de recente mensenrechtenschendingen. Is hier inmiddels voldoende steun voor gevonden?
Zo nee, waarom dan niet? Op welke wijze wordt erop ingezet dit te bewerkstelligen?

Het kabinet is van mening dat in EU-verband nieuwe gerichte sancties tegen personen
die betrokken zijn bij het geweld en de stembusfraude in Wit-Rusland moeten worden
onderzocht. De leden van de SP-fractie begrijpen die insteek goed. Wel vragen zij
zich af waarom dit nog moet worden onderzocht en niet reeds hiertoe overgegaan kan
worden. Op welke termijn wordt invoering van dergelijke sancties voorzien? Welke sancties
worden overwogen? De leden van de SP-fractie vinden het cruciaal dat sancties de bevolking
en het maatschappelijk middenveld niet raken, wat ook de insteek van het kabinet is.
Deze leden vragen hoe dit concreet voorkomen kan worden.

De Wit-Russische president Loekasjenko is naar eigen zeggen bereid om de macht te
delen, zo wordt in recente berichten gesteld. Er zou gewerkt worden aan een grondwetswijziging
waarover vervolgens een referendum gehouden moet worden met als mogelijk resultaat
het overdragen van autoriteit door de zittende president. De leden van de SP-fractie
vragen het kabinet hierop te reageren. Biedt dit mogelijk een uitweg uit de impasse?
Hoe is hierop gereageerd door de oppositie in Wit-Rusland? Zijn er andere, wellicht
meer realistische uitwegen uit de patstelling zichtbaar?

De leden van de SP-fractie vragen ook of er communicatie met Rusland is over de ontwikkelingen
in het buurland en of dat enige hoop biedt op de-escalatie. Kan ingegaan worden op
de positie van Rusland met betrekking tot de ontwikkelingen in het buurland? Wat zijn
de sociale, economische en politieke relaties tussen Rusland en Wit-Rusland, zowel
statelijk als niet-statelijk? Hoe zien deze relaties eruit voor de EU en Wit-Rusland?
De Minister schrijft dat de EU wil bemiddelen naar aanleiding van de verkiezingen
in Wit-Rusland. Kan dit toegelicht worden? Op welke wijze wordt hierop ingezet?

Oostelijke Middellandse Zee

Over de toegenomen spanningen tussen Griekenland en Turkije in de oostelijke Middellandse
Zee schrijft de Minister dat in geval van voortdurende Turkse activiteiten het kabinet
aanvullende maatregelen niet blijft uitsluiten. De leden van de SP-fractie vragen
het kabinet hier nader op in te gaan. Aan welke aanvullende maatregelen wordt gedacht?

Bolivia

De leden van de SP-fractie zijn bezorgd over de ontwikkelingen in Bolivia, waar eind
vorig jaar een coup werd gepleegd tegen president Morales, die net daarvoor de verkiezingen
had gewonnen. Hoe kijkt de Minister aan tegen de nieuwste studie waaruit opnieuw blijkt
dat onderzoek van de Organisatie van Amerikaanse Staten (OAS) naar de verkiezingen
in Bolivia, waarin fraude geclaimd werd – de directe aanleiding voor de coup – niet
zou deugen? (Bron: https://www.nytimes.com/2020/06/07/world/americas/bolivia-election-evo-….) Deze leden vragen het kabinet inhoudelijk te reageren op de kritiek op het OAS-onderzoek
en niet enkel te verwijzen naar de communicatie van de OAS zelf, zoals eerder op vergelijkbare
vragen steeds gebeurde.

Na opnieuw te zijn uitgesteld lijken nieuwe presidentsverkiezingen in Bolivia in oktober
dit jaar eindelijk alsnog plaats te vinden. Van groot belang is dat die eerlijk zullen
verlopen. Daarvoor is belangrijk dat er onafhankelijke verkiezingsmonitoring gegarandeerd
wordt. Kan het kabinet hierop reageren? Zal vanuit de EU hier een bijdrage aan geleverd
kunnen worden? Is daar toestemming voor verleend? De leden van de SP-fractie vragen
verder of het klopt dat presidentskandidaten van de MAS-partij, van de gevluchte president
Morales, vervolgd worden, met mogelijk uitsluiting bij de verkiezingen als resultaat?
Betreft dit, volgens de Minister, (vooral) vervolging om politieke redenen? Als hiervan
sprake is, wordt Bolivia daar dan op aangesproken?

Midden-Oosten Vredesproces (MOVP)

In het verslag van de Raad Buitenlandse Zaken van 13 juli 2020 (21 501-02, nr. 2187) staat aangaande de dreigende annexatie van Palestijns gebied door Israël dat Nederland
samen met meerdere andere lidstaten de Hoge Vertegenwoordiger heeft gevraagd om opties
voor een Europese respons in kaart te brengen, in lijn met de motie van de SP die
daartoe oproept. De leden van de SP-fractie vragen het kabinet hier nader op in te
gaan. Hoe ziet het vervolgtraject hiervan eruit? Wanneer is de genoemde respons in
kaart gebracht? Welk type respons wordt overwogen?

De leden van de SP-fractie vragen het kabinet ook te reageren op de deal tussen Israël
en de Verenigde Arabische Emiraten, waarin de betrekkingen tussen beide landen zijn
genormaliseerd. De Minister heeft aangegeven verheugd te zijn met de deal, omdat opschorting
van annexatie er onderdeel van zou zijn. Maar deze leden wijzen erop dat daar twijfels
over mogelijk zijn, niet in de laatste plaats omdat de Israëlische premier Netanyahu
vrijwel meteen nadat de deal werd gesloten stelde nog altijd toegewijd te zijn aan
annexatie. (Bron: https://www.middleeasteye.net/news/israel-netanyahu-uae-deal-annexation…) Kan het kabinet hierop reageren?

Grensgebied Armenië-Azerbeidzjan

De leden van de SP-fractie vragen om een update over de ontwikkelingen in het grensgebied
tussen Armenië en Azerbeidzjan, waar eerder deze zomer het geweld opnieuw escaleerde.
Kan het kabinet ingaan op de laatste ontwikkelingen? Klopt het dat de situatie nog
altijd dreigend is en nieuw geweld zomaar uit kan breken? Klopt het verder dat gedreigd
is een kerncentrale in Armenië aan te vallen? Is het kabinet bereid om via de OVSE
aan te dringen op onafhankelijke monitoring van het staakt-het-vuren?

Coronavirus

De leden van de SP-fractie zijn verheugd dat, na eerdere, vergaande reisbeperkingen
vanwege het coronavirus, geliefden met langeafstandsrelaties elkaar, onder voorwaarden,
tegenwoordig weer op kunnen zoeken. Deze leden vragen of een dergelijke regeling mogelijk
uitgebreid kan worden naar in het buitenland woonachtige familie van Nederlanders,
zodat ook zij familieleden in ons land kunnen bezoeken. Wil het kabinet daar naar
kijken?

Inbreng van de fractie van de PvdA

De leden van de fractie van de Partij van de Arbeid maken zich ernstige zorgen over
de ontwikkelingen in Wit-Rusland sinds de onvrij verlopen presidentsverkiezingen van 9 augustus. Ongekend hard optreden
van ordetroepen tegen vreedzame demonstranten heeft geleid tot twee doden en vele
gewonden. Nog altijd zijn 76 demonstranten vermist, hun familie en dierbaren hebben
geen enkele informatie over hun welzijn. Voornoemde leden veroordelen het geweld tegen
demonstranten en arrestaties en achten het noodzakelijk dat het geweld tegen demonstranten
en gevangenen zo snel mogelijk stopt en dat politieke gevangenen, opgepakt tijdens
demonstraties en de campagne, direct worden vrijgelaten. Heeft Nederland zicht op
het aantal gevangen genomen demonstranten? Wat wordt door de EU ondernomen om gevangenen
vrij te krijgen? Hoe oefent Nederland druk uit om ervoor te zorgen dat mensen in Wit-Rusland
kunnen demonstreren en gevangen worden vrijgelaten? Welke aanvullende mogelijkheden
ziet het kabinet om druk uit te oefenen? Voornoemde leden zijn bovendien van mening
dat snel onafhankelijk onderzoek moet worden verricht naar het optreden van de ordetroepen
en misdaden tegen gevangenen. Wordt in EU-verband gepleit voor een onafhankelijk onderzoek
naar de gebeurtenissen? Is de Minister bereid om onafhankelijk onderzoek hiernaar
te bepleiten in EU verband?

De leden van de PvdA-fractie achten het van het grootste belang dat er zo snel mogelijk
vrije en eerlijke verkiezingen worden georganiseerd, waaraan een ieder kan meedoen,
ook de kandidaten die nu in de gevangenis zitten. Bovendien dienen deze verkiezingen
onder toezicht te staan van internationale waarnemers. Deelt het kabinet dat standpunt,
en is het kabinet bereid ook in Europees verband zich hiervoor sterk te maken? Welke
scenario’s ziet het kabinet voor zich op de korte termijn? Welke rol ziet het kabinet
voor Nederland en de EU bij het tot stand laten komen van een vreedzame machtsoverdracht?
Wat is de rol van Rusland, en zijn er op Europees niveau contacten met Rusland?

De leden van de PvdA-fractie vragen wat wordt ondernomen om demonstranten en leden
van de oppositie die Wit-Rusland ontvluchten te ondersteunen? Is Nederland bereid
om politieke vluchtelingen uit Wit-Rusland op te nemen? Wat gaat Nederland doen om
deze mensen te helpen? Hoe wordt hun veiligheid gewaarborgd? Oppositiekandidaat Svetlana
Tichanovskaja heeft moeten vluchten naar Litouwen. Wat wordt ondernomen om de oppositie
en leden van de oppositie te ondersteunen? Welke additionele ondersteuning kan volgens
het kabinet worden ondernomen om de oppositie te ondersteunen?

De leden van de PvdA-fractie zijn van mening dat sancties tegen het regime moeten
worden geïntensiveerd. Is Nederland betrokken bij de totstandkoming van het nieuwe
sanctieregime? Welke aanscherping van het sanctieregime heeft het kabinet voor ogen?
Welke additionele maatregelen is Nederland bereid unilateraal te nemen? De leden van
de PvdA-fractie willen weten of het Loekasjenko regime vermogen heeft in Nederland.
Is het kabinet bereid om op korte termijn te onderzoeken of het regime in Wit-Rusland
vermogen heeft bij Nederlandse brievenbusfirma’s? En is het kabinet bereid deze tegoeden
te bevriezen wanneer dit het geval is?