Inbreng verslag schriftelijk overleg : Inbreng verslag van een schriftelijk overleg inzake de geannoteerde agenda Raad Algemene Zaken van 17 februari 2020

Binnen de vaste commissie voor Europese Zaken bestond bij een aantal fracties de behoefte
om aan het kabinet enkele vragen en opmerkingen voor te leggen met betrekking tot
de geannoteerde agenda van de extra Raad Algemene Zaken op 17 februari 2020 (Kamerstuk
21 501-02, nr. 2114)

De voorzitter van de commissie, Veldman

De adjunct-griffier van de commissie, Even

Algemeen

De leden van de VVD-fractie hebben kennisgenomen van de geannoteerde agenda voor de
extra Raad Algemene Zaken op 17 februari 2020 en hebben daarover enkele vragen.

De leden van de PVV-fractie hebben kennisgenomen van de geannoteerde agenda voor de
extra Raad Algemene Zaken op 17 februari 2020 en hebben daarover enkele vragen.

De leden van de CDA-fractie hebben kennisgenomen van de geannoteerde agenda voor de
extra Raad Algemene Zaken op 17 februari 2020 en hebben daarover enkele vragen.

De leden van de D66-fractie hebben kennisgenomen van de geannoteerde agenda voor de
extra Raad Algemene Zaken op 17 februari 2020. Deze leden hebben nog enkele vragen.

De leden van de GroenLinks-fractie hebben kennisgenomen van de brief van het kabinet
betreffende de extra Raad Algemene Zaken op 17 februari 2020, en hebben daar nog de
volgende vragen over.

De leden van de SP-fractie hebben de agenda voor de extra Raad Algemene Zaken van
17 februari met interesse gelezen en hebben daarover enkele vragen.

De leden van de PvdA-fractie hebben met belangstelling kennisgenomen van de geannoteerde
agenda voor de extra Raad Algemene Zaken op 17 februari 2020 en hebben daarover enkele
vragen.

De leden van de 50PLUS-fractie hebben kennisgenomen van de geannoteerde agenda en
hebben nog de volgende vragen en opmerkingen.

Meerjarig Financieel Kader (MFK) 2021–2027

De leden van de VVD-fractie vragen zich af wat de stand van zaken is met betrekking
tot de onderhandelingen over het MFK?

Krijgt de Tweede Kamer van te voren inzage in het voorstel dat tijdens de Europese
Raad besproken wordt, zo vragen de leden van de VVD-fractie?

De leden van de VVD-fractie vragen het kabinet wat het effect is van het initiële
voorstel van de Europese Commissie op de Nederlandse bruto betalingspositie aan de
EU?

Wat is het effect van dit voorstel op de Nederlandse netto betalingspositie, zo vragen
de leden van de VVD-fractie?

Hoe zouden de bruto en nettobetalingspositie van Nederland er in totaal uitzien als
het initiële commissievoorstel zou worden overgenomen, zo vragen de leden van de VVD-fractie?

De leden van de VVD-fractie vragen zich af hoe het nu voorliggende voorstel verschilt
ten opzichte van het Commissievoorstel wat betreft de Nederlandse netto en bruto betalingspositie?

Wanneer verwacht het kabinet exact dat het nieuwe «onderhandelingsdocument» zal worden
gepresenteerd, zo vragen de leden van de PVV-fractie?

De leden van de PVV-fractie vragen zich af hoe dit aangepaste document tot stand is
gekomen?

Worden er op de informele Top over het MFK Raadsconclusies aangenomen, zo vragen de
leden van de PVV-fractie?

Is het kabinet van plan om, zolang we nog in die vreselijke EU zitten, een forse verlaging
van de Nederlandse afdracht te eisen en iedere andere uitkomst van de onderhandelingen
te blokkeren, zo vragen de leden van de PVV-fractie?

Kan het kabinet garanderen dat de uitkomst van de extra informele Top niet zal zijn
dat de Nederlandse afdracht aan de EU stijgt, zo vragen de leden van de PVV-fractie
het kabinet?

Vindt het kabinet het continue commentaar van de Nederlandse Eurocommissaris Timmermans
op de inzet van het Nederlandse kabinet in de onderhandelingen over de meerjarenbegroting
behulpzaam, zo vragen de leden van de PVV-fractie zich verder af?

De leden van de CDA-fractie vragen het kabinet de Kamer een verslag en een appreciatie
te geven van het gesprek dat de Minister-President had met Raadsvoorzitter Charles
Michel. Deze leden vragen het kabinet of zij kan aangeven hoe de «contingent liabilities»
zich zullen ontwikkelen met de nieuwe geplande maatregelen in de Green Deal? Voor
de leden van de CDA-fractie is het van groot belang dat de garantstellingen, achter
borgstellingen en andere voorwaardelijke commitments niet verder toenemen. Of zoals
voormalig Minister van Financiën Ruding ooit zei: «De weg naar de budgettaire hel
is geplaveid met garantstellingen». De leden van de CDA-fractie zien graag van het
kabinet een precies overzicht van de garantstellingen zoals die maximaal gepland worden
op dit moment en wat de Europese Commissie maximaal mag doen. Deze leden vragen het
kabinet om nogmaals te bevestigen dat de inzet van het Nederlandse kabinet geen stijging
is in nettobetalersfunctie. De leden van de CDA-fractie vragen het kabinet alvorens
in te stemmen met enige aanpassingen in het Gemeenschappelijk landbouwbeleid of de
cohesiefondsen dit eerst aan de Kamer voor te leggen. Tevens vragen deze leden of
het kabinet kan aangeven op welke manier het begrotingsinstrument voor convergentie
en concurrentievermogen (BICC) inmiddels onderdeel uitmaakt van het voorliggende voorstel?

De leden van de D66-fractie zijn van mening dat de huidige uitdagingen waar de EU
voor staat vragen om een ambitieus, modern en hervormd Meerjarig Financieel Kader.
Deze leden verwachten van het kabinet een opstelling in de onderhandelingen die niet
eenzijdig gericht is op het houden van de totaalomvang van het MFK op maximaal 1%
BNI EU-27 of het voorkomen van een afdrachtenstijging, maar een even duidelijke inzet
op hervormingen en ambities voor dit nieuwe MFK. De hervormingen zijn voor Nederland
en de EU van ontzettend groot belang, zo menen de leden van de D66-fractie, omdat
de EU-begroting een antwoord moet bieden op de uitdagingen waar wij op dit moment
voor staan, zoals op het gebied van de klimaattransitie, onze veiligheid, migratie
en de technologische machtsstrijd. Als deze onderhandelingen uiteindelijk leiden tot
een matig hervormd en niet-ambitieus MFK, omdat de lidstaten zich blijven ingraven
in vaste posities, is dit uiteindelijk schadelijk voor de gehele EU, zo stellen de
leden van de D66-fractie. Dit vraagt om een flexibelere opstelling van het kabinet,
een die gericht is op het bereiken van een compromis met de overige lidstaten, zo
menen deze leden. Verwacht het kabinet, gelet op het huidige krachtenveld in de Raad,
dat een akkoord mogelijk is tijdens de aanstaande extra Europese Top, zo vragen de
leden van de D66-fractie zich af? Kan in algemene zin door het kabinet worden aangegeven
wat de gevolgen zijn van het niet op korte termijn bereiken van een akkoord, zo vragen
de leden van de D66-fractie? De leden van de D66-fractie begrijpen dat indien geen
akkoord kan worden bereikt over een nieuw MFK, voor 2021 gewerkt zal worden met de
maxima als vastgelegd in de EU-begroting voor 2020, maar dat bepaalde programma’s
geen doorgang zullen vinden als gevolg van het ontbreken van deelverordeningen. Hierdoor
is het lastig, aldus de leden van de D66-fractie, om de directe gevolgen voor de Nederlandse
bijdrage aan te geven in het geval geen akkoord wordt bereikt over het nieuwe MFK.
Wat wel duidelijk is, zo menden deze leden, is dat bij het uitblijven van een nieuw
akkoord, de korting op de Nederlandse bijdrage ook direct vervalt. Kan het kabinet
aangegeven wat het directe financiële gevolg is van het wegvallen van de korting op
de Nederlandse bijdrage, mocht een nieuw akkoord niet tijdig bereikt worden, zo vragen
de leden van de D66-fractie? Is het kabinet van mening dat het niet bereiken van een
akkoord schadelijk is voor Nederland en de EU, en dat dit voorkomen moet worden, zo
vragen de leden van de D66-fractie zich af?

De leden van de D66-fractie vragen naar de rol van de Raad Algemene Zaken in voorbereiding
op de Europese Top. Verwacht het kabinet dat hier daadwerkelijke stappen in de onderhandelingen
worden gezet, of dat er alvast een inhoudelijke bespreking plaats zal vinden op basis
van een nieuw onderhandelingsdocument (negotiating box)? De leden van de D66-fractie
vragen het kabinet of zij inmiddels de nieuwe negotiating box van de voorzitter van
de Europese Raad heeft ontvangen? Graag zouden deze leden de negotiating box ontvangen
zodra deze door het kabinet ontvangen is, ook als de annotatie pas later kan volgen.
Is het kabinet bereid, zo vragen de leden van de D66-fractie, de negotiating box direct
na ontvangst aan de Kamer toe te sturen?

De leden van de GroenLinks-fractie constateren dat het kabinet vast wil houden aan
een totaalomvang van het MFK van 1% van het EU27 BNI. Kan het kabinet een duidelijke,
cijfermatige onderbouwing geven van hoeveel middelen van het MFK aan de Nederlandse
prioriteiten moet worden toegekend? Hoeveel middelen moeten er volgens het kabinet
binnen het MFK gaan naar klimaat, naar industriepolitiek, naar migratiebeleid en naar
onderzoek & innovatie, vragen deze leden zich af? De leden van de GroenLinks-fractie
vragen het kabinet welke medestanders zij hebben op elk van deze terreinen?

De leden van de GroenLinks-fractie vragen tevens of het kabinet nadere toelichting
kan geven op het invoeren van een effectieve koppeling tussen de waarborging van de
rechtsstaat in lidstaten en de besteding van Europese middelen? Hoe kan dit sanctiemechanisme
verder uitgewerkt worden en is hier een meerderheid voor, vragen deze leden?

De leden van de SP-fractie vragen het kabinet wat haar verwachtingen zijn van de aankomende
Raad Algemene Zaken die in het teken zal staan van het Meerjarig Financieel Kader?
De leden van de SP-fractie wijzen erop dat in 2018 de motie Bisschop/Leijten (Kamerstuk
21 501-20, nr. 1306) is aangenomen die de regering verzoekt, zich ervoor in te zetten dat de omvang van
het nieuwe MFK ten opzichte van het huidige MFK bij voorkeur krimpt, maar hooguit
gelijk blijft. Door als kabinet in te zetten op 1% BNI wordt er helaas niet gestreefd
naar de voorkeur die de motie uitspreek constateren de leden van de SP-fractie. Gaat
het kabinet wél vasthouden aan de eis dat het Meerjarig Financieel Kader moet vernieuwen
en daarmee niet meer moet gaan kosten dan 1% van het BNI, zo vragen de leden van de
SP-fractie? Heeft het kabinet voor de leden van de SP-fractie een indicatie van hoeveel
er van de Cohesie- en Landbouwgelden af kan wat het kabinet betreft, mocht deze vernieuwing
worden ingeslagen?

De leden van de SP-fractie vragen het kabinet hoe realistisch zij de kans acht dat
er dit jaar daadwerkelijk een akkoord komt op een Meerjarenbegroting die 1% BNI of
minder gaat kosten? De leden van de SP-fractie vragen zich af of het kabinet kans
ziet om de onderliggende discussie te starten die inhoudt dat de begroting om doelen
heen omgevormd moet worden in plaats van rondom een proces waarin de begroting steeds
groter wordt, maar de effectiviteit sterk ontbreekt?

De leden van de SP-fractie vragen het kabinet hoe vaak het in de Europese discussies
over de Europese Meerjarenbegroting voorkomt dat de vraag wordt geopperd of bepaalde
onderwerpen niet meer gebaat zijn bij een nationale oplossing in plaats van een Europese
oplossing?

De leden van de SP-fractie constateren dat Oostenrijk heeft aangegeven een Europese
begroting groter dan 1% BNI te zullen blokkeren. Is het kabinet bereid eenzelfde belofte
te maken, zo vragen de leden van de SP-fractie? Zo nee, waarom wilt zij dit niet beloven?
De leden van de SP-fractie constateren dat de Europese Commissie alles uit de kast
haalt om Nederland weg te zetten als gierig. Dit terwijl Nederland de grootste netto
betaler aan de Europese Unie is, zo menen deze leden. Wat vindt het kabinet van deze
verwijten? Is de ferme taal die Oostenrijk uitspreekt dan ook niet op zijn plaats
voor Nederland, zo vragen de leden van de SP-fractie het kabinet?

De leden van de SP-fractie zijn ervan overtuigd dat door aan te geven dat de Europese
Green Deal 1000 miljard euro moet kosten, het draagvlak onder Nederlanders niet echt
is verhoogd. Is het kabinet het met de leden van de SP-fractie eens dat het noemen
van dit soort exorbitante bedragen de afstand tussen de Europese Unie en de Nederlandse
bevolking alleen maar groter maakt? In een artikel in the Guardian geven Yanis Varoufakis
en David Adler aan dat de Green Deal vooral bestaat uit geld dat al in andere Europese
fondsen zat plus nieuwe beloften aan de private sector om het kapitaal te mobiliseren
op de lange termijn, en daarmee het risico van de private sector te faciliteren binnen
de Europese begroting, zo constateren de leden van de SP-fractie.1 De leden van de SP-fractie vragen het kabinet of zij deze volgens deze leden terechte
analyse deelt met Varoufakis en Adler? Zo nee, hoe weegt het kabinet de rol van de
private sector in de Green Deal? De leden van de SP-fractie zien dat er 100 miljard
euro wordt gevraagd voor het Just Transition Fund. Hoewel de solidariteit met de landen
die nog afhankelijk zijn van de kolenindustrie begrijpelijk is voor de leden van de
SP-fractie, zijn deze leden sceptisch over de financiering. De leden van de SP-fractie
vragen het kabinet of het niet veel logischer is om juist dit bedrag uit het Cohesiefonds
te betalen? Zo nee, waarom vindt het kabinet dit niet een geschikt fonds?

Voor de leden van de PvdA-fractie is het van belang dat het MFK aansluit bij de politieke
prioriteiten van de EU in de komende jaren, zoals klimaat, veiligheid, migratie en
werkgelegenheid. Om dit te verwezenlijken moet het MFK nodig worden gemoderniseerd,
aldus deze leden. Dit betekent volgens de leden van de PvdA-fractie dat de uitgaven
voor «oude» prioriteiten – met name landbouw – soberder moeten worden, terwijl er
meer geld moet naar onderzoek en innovatie en de bestrijding van klimaatverandering.
Hoe denkt het kabinet over het moderniseren en is het kabinet bereid hier een prioriteit
van te maken in de onderhandelingen met andere lidstaten, zo vragen de leden van de
PvdA-fractie? En hoe wil het kabinet inzetten op de hervormingen van het landbouwbeleid,
nu volgens deze leden nog altijd blijkt dat dit aan herziening nodig is, zolang met
name de grootverdieners in de landbouw de meeste subsidies opstrijken alsmede de herzieningen
die (mogelijk) nodig zijn in het landbouwbeleid bij de te nemen klimaatmaatregelen?

Ook zijn de leden van de PvdA-fractie een groot voorstander van een koppeling tussen
de waarborging van de rechtsstaat en de besteding van Europese middelen. Het kan niet
zo zijn dat landen onbestraft Europese waarden aan hun laars lappen en tegelijkertijd
blijven profiteren van EU-fondsen, aldus de leden van de PvdA-fractie. Kan het kabinet
meer duidelijkheid geven over de stand van zaken in de onderhandelingen met betrekking
tot deze koppeling, zo vragen de leden van de PvdA-fractie? Wat is het huidige speelveld
en welke extra stappen zet het kabinet om deze koppeling daadwerkelijk te realiseren,
zo vragen deze leden zich verder af?

De leden van de 50PLUS-fractie constateren dat de leiders van de 27 EU-lidstaten zich
de komende weken opnieuw gaan bezighouden met het MFK van de EU voor de periode 2021–2027.
De Belgische voorzitter van de Raad, Charles Michel, hoopt dat er op 20 februari al
een akkoord over de meerjarenbegroting kan worden gesloten, zo observeren deze leden.
Hoe realistisch acht het kabinet dit, gezien de zeer aanzienlijke verschillen tussen
de inzet van lidstaten als Nederland, Oostenrijk, Denemarken en Zweden (maximaal 1%
van het BNI), de Europese Commissie (1,11% van het BNI) en het Europees Parlement
(1,3% van het BNI) zo vragen de leden van de 50PLUS-fractie zich af?

Nederland en de andere drie zuinige lidstaten worden in de internationale media weggezet
als «de gierige vier», zo observeren de leden van de 50PLUS-fractie. Volgens deze
leden is dat verkeerde beeldvorming en zou «de verstandige vier» passender zijn. Is
het kabinet dat met de leden van de 50PLUS-fractie eens en wat doet het kabinet om
dat negatieve «frame» bij te stellen?

Wat vindt het kabinet van de opstelling van «onze» Eurocommissaris Frans Timmermans,
zo vragen de leden van de 50PLUS-fractie? Is het kabinet van mening dat de heer Timmermans
er met de Green Deal juist voor kan zorgen dat de Nederlandse burgers financieel minder
belast worden, door de maatregelen in Europees verband en minder in nationaal verband
te financieren, zo vragen de leden van de 50PLUS-fractie zich verder af?

Is het kabinet met de leden van de 50PLUS-fractie van mening dat een verhoging van
de Nederlandse afdracht aan Brussel onnodig is mits de EU bezuinigt op zaken en taken
die volgens de leden van de 50PLUS-fractie minder prioriteit moeten krijgen, zoals
het gemeenschappelijk landbouwbeleid en de structuurfondsen voor de armere regio’s?

De leden van de 50PLUS-fractie constateren dat bij het verhaal over de positie van
Nederland als nettobetaler vanuit de Europese Commissie ook het argument klinkt dat
het bedrijfsleven zoveel profijt heeft van de EU. Vindt het kabinet dat daar dan ook
(meer) lasten terecht zouden moeten komen, zo vragen de leden van de 50PLUS-fractie
zich af?

Is het mogelijk een overzicht te krijgen van besparingen op concrete EU-uitgaven die
overwogen worden of die volgens de Nederlandse regering overwogen zouden moeten worden,
zo vragen de leden van de 50PLUS-fractie aan het kabinet? Is er een ombuigingslijst
beschikbaar voor de EU, zoals we dat ook in Nederland kennen rond de verkiezingen
en de vorming van een nieuw kabinet, zo vragen deze leden zich verder af? Indien nee,
waarom niet? Deelt het kabinet de mening van de leden van de 50PLUS-fractie dat in
de EU een cultuur ontbreekt van het dekken van gewenste nieuwe prioriteiten?

Kan het kabinet een inschatting geven van wat het voor de EU per jaar zou kosten,
om alle verplichtingen van de lidstaten ten aanzien van het Europees Stabiliteitsmechanisme
(ESM) over te nemen, zo vragen de leden van de 50PLUS-fractie?

Is het kabinet met de leden van de 50PLUS-fractie van mening dat de noodzaak om het
EU-budget fors te verhogen ook ondergraven wordt door het feit dat er sprake is van
een forse onderbesteding van het vorige budget? De Europese Rekenkamer constateerde
in 2019 immers dat de EU-lidstaten sinds 2011 ruim 280 miljard euro aan subsidies
hadden laten liggen, zo constateren de leden van de 50PLUS-fractie. Dit had volgens
de Rekenkamer verschillende redenen, waaronder langzame implementatie van Europese
structuur-en investeringsfondsen (ESIF), de verhoging van het EU-budget en problemen
met afspraken omtrent betalingen. Maar wellicht was het vorige budget ook gewoon meer
dan ruim genoeg, zodat een verhoging nu overbodig is, aldus de leden van de 50PLUS-fractie.
Of ziet het kabinet dat anders, vragen de leden van de 50PLUS-fractie?

Brexit

De leden van de CDA-fractie willen ten eerste het kabinet danken voor de snelle appreciatie
van het conceptmandaat onderhandelingen toekomstige relatie EU-VK. Het uiteindelijke
akkoord wordt vormgegeven op basis van artikel 217 dat inhoudt eenparigheid van stemmen
in de Raad hetgeen betekent dat de te onderhandelen onderwerpen een samenhang kennen.
De leden van de CDA-fractie vragen het kabinet ook of zij kan duiden wat het betekent
dat het artikel 218, lid (3) en (4) van kracht zijn op het onderhandelingsmandaat
en of het klopt dat het daarmee een «EU only»-verdrag is en de lidstaten geen stem
krijgen in het uiteindelijke verdrag?

De leden van de CDA-fractie vragen het kabinet precies uit te leggen hoe de Kamer
wordt geïnformeerd over het uiteindelijke resultaat. Heeft de Kamer überhaupt een
mogelijkheid om een appreciatie te geven van het uiteindelijke resultaat, zo vragen
de leden van de CDA-fractie zich verder af?

De leden van de CDA-fractie zijn van mening dat er rekening mee gehouden moet worden
dat er aan het einde van het jaar een beperkt akkoord of geen akkoord ligt. De leden
van de CDA-fractie vragen het kabinet of thema’s steeds in een soort hoofdstukken
worden behandeld, en worden gesloten wanneer deze uitonderhandeld zijn, waardoor er
in ieder geval een garantie is dat bepaalde basiszaken geregeld zijn? Of is er pas
een deal als alles is uitonderhandeld, zo vragen de leden van de CDA-fractie? Ook
vragen deze leden of het kabinet kan aangeven hoe de prioriteiten liggen van het kabinet
en de prioriteiten van de hoofdonderhandelaar. Tevens vragen de leden van de CDA-fractie
of op alle deelonderwerpen van de conceptrichtsnoeren afzonderlijk een deal wordt
gesloten of op basis van bepaalde thema’s? Deze leden vragen het kabinet specifiek
of daarbij afzonderlijke deals worden gesloten over luchtvaart en over visserij. Deze
leden vragen het kabinet of dit conceptonderhandelingsmandaat überhaupt het de lidstaten
mogelijkheid laat om deelakkoorden als een gemengd akkoord vorm te geven, zoals het
kabinet zelf wenselijk acht in haar appreciatie van het onderhandelingsmandaat?

De leden van de CDA-fractie vragen het kabinet om aan te geven waar de rode lijnen
liggen in een eindakkoord?

De leden van de CDA-fractie vragen het kabinet wanneer de Kamer geïnformeerd wordt
over besluiten omtrent het verlengen van de transitieperiode, zoals op 1 juli 2020
besloten moet worden?

De leden van de CDA-fractie vragen het kabinet in hoeverre er bilaterale onderhandelingen
of bilaterale gesprekken zijn met de Britten of de Schotten? De Schotten zijn voornemens
een zeeverbinding te starten naar de Eemshaven, zo stellen deze leden. Is daar nog
steeds sprake van en zijn er andere van deze dergelijke initiatieven, zo vragen de
leden van de CDA-fractie aan het kabinet?

De leden van de CDA-fractie vragen het kabinet om een inventarisatie te geven, en
de voortgang te beschrijven, van alle handelsverdragen met derde landen waarmee het
Verenigd Koninkrijk (VK) eveneens onderhandelingen is gestart.

De leden van de CDA-fractie vragen het kabinet om aan te geven welke gevolgen de situatie
heeft voor het uitleveren van personen van enkele EU-lidstaten aan het VK. Door de
Brexit is het VK een derde land geworden en zijn een aantal lidstaten niet meer verplicht
om burgers uit te leveren, dat geldt ook voor Duitsland, zo stellen de leden van de
CDA-fractie. Deze leden vragen het kabinet om een analyse hiervan te maken en aan
te geven of daar een veiligheidsrisico aan zit.

De leden van de CDA-fractie vragen het kabinet in hoeverre er duurzaamheid en klimaatdoelstellingen
gebaseerd op de Green Deal zijn opgenomen in de conceptonderhandelingsrichtsnoeren?
Ziet het kabinet de voorgenomen maatregelen uit de Green Deal als een kans of als
obstakel in de toekomstige relatie tussen de EU en het VK, zo vragen de leden van
de CDA-fractie zich verder af?

Ten slotte vragen de leden van de CDA-fractie aan het kabinet of het VK aan alle afspraken
heeft voldaan zoals in de deal was afgesproken?