Memorie van toelichting : Memorie van toelichting
Tweede Kamer der Staten-Generaal
InhoudsopgaveA. ARTIKELSGEWIJZE TOELICHTING BIJ HET WETSVOORSTEL B. BEGROTINGSTOELICHTING1 Leeswijzer2 Het beleidOverzicht belangrijke uitgaven- en ontvangstenmutaties3 Het beleidsartikelBeleidsartikel 1 GemeentefondsBudgettaire gevolgen van beleidToelichting op de financiële instrumenten 4 BijlagenOverzicht integratie-uitkeringen gemeentefondsOverzicht decentralisatie-uitkeringen gemeentefonds
35 350 B Wijziging van de begrotingsstaat van het gemeentefonds (B) voor het jaar 2019 (wijziging samenhangende met de Najaarsnota)
Nr. 2 MEMORIE VAN TOELICHTING
Ontvangen 26 november 2019
Vergaderjaar 2019‒2020
INHOUDSOPGAVE
Blz.
A.
ARTIKELSGEWIJZE TOELICHTING BIJ HET WETSVOORSTEL
2
B.
BEGROTINGSTOELICHTING
3
1
Leeswijzer
3
2
Het beleid
3
Overzicht belangrijke uitgaven- en ontvangstenmutaties
3
3
Het beleidsartikel
5
Beleidsartikel 1 Gemeentefonds
5
4
Bijlagen
7
Overzicht integratie-uitkeringen gemeentefonds
7
Overzicht decentralisatie-uitkeringen gemeentefonds
8
A. ARTIKELSGEWIJZE TOELICHTING BIJ HET WETSVOORSTEL
Wetsartikel 1
De begrotingsstaten die onderdeel zijn van de Rijksbegroting, worden op grond van artikel 2.3, eerste lid, van de Comptabiliteitswet 2016 elk afzonderlijk bij de wet vastgesteld en derhalve ook gewijzigd. Het onderhavige wetsvoorstel strekt ertoe om voor het jaar 2019 wijzigingen aan te brengen in de begrotingsstaat van het gemeentefonds.
Het in die begrotingsstaat opgenomen begrotingsartikel wordt in onderdeel B. van deze memorie van toelichting toegelicht (de zgn. begrotingstoelichting).
Wetsartikel 3
Ingevolge artikel 5, eerste lid, van de Financiële-verhoudingswet hebben gemeenten gezamenlijk recht op het bedrag dat in de begroting als verplichting voor het totaal van de algemene uitkering en de aanvullende uitkeringen is opgenomen. Ingevolge artikel 5, tweede lid, van de Financiële-verhoudingswet hebben de gemeenten gezamenlijk recht op de bedragen die in de begroting als verplichting voor het totaal van de integratie-uitkeringen en het totaal van de decentralisatie-uitkeringen is opgenomen.
De in dit wetsartikel opgenomen bedragen zijn niet rechtstreeks uit de begrotingsstaat af te leiden. De bedragen worden nader onderbouwd in deze memorie van toelichting.
De Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, R.W. Knops
De Staatssecretaris van Financiën,M. Snel
B. BEGROTINGSTOELICHTING
1 Leeswijzer
De tweede suppletoire begroting geeft een beeld van de uitvoering van de begroting 2019. De stand van de tweede suppletoire begroting wordt opgebouwd vanaf de stand van de eerste suppletoire begroting 2019.
2 Het beleid
Door wijzigingen in beleid van verschillende departementen kan worden overgegaan tot het beleggen of juist weghalen van taken bij gemeenten. Indien dit gepaard gaat met een toevoeging aan of een uitname uit het gemeentefonds, wordt dit begrotingstechnisch verwerkt. In de onderstaande tabel worden de mutaties groter dan € 30 mln. weergegeven. Daarbij is onderscheid aangebracht tussen nominale mutaties enerzijds en overboekingen van/naar andere departementen anderzijds.
Overzicht belangrijke uitgaven- en ontvangstenmutaties
Belangrijkste suppletoire uitgavenmutaties 2019 (Tweede suppletoire begroting) (bedragen x € 1.000)
Uitgaven 2019
Vastgestelde begroting 2019
30.147.959
Stand 1e suppletoire begroting 2019
31.159.692
Belangrijkste suppletoire mutaties
Nominale mutaties
1 Accres 2019
‒ 218.343
2 Ruimte onder plafond BCF 2019
80.823
Overboekingen
3 Aardgasvrije wijken
34.096
4 Regionale opgaven
39.843
5 Ambulantisering in de ggz
50.000
6 Perspectief op werk
35.000
7 Transitievisie warmte
71.746
Overige mutaties
124.170
Stand 2e suppletoire begroting 2019
31.377.027
Toelichting
1. Accres 2019
Het gemeentefonds ontwikkelt zich evenredig met de accres-relevante uitgaven (ARU) van het Rijk. Nemen de ARU van jaar op jaar toe, dan neemt ook de algemene uitkering van het gemeentefonds toe. Bij een afname van de ARU geldt het omgekeerde. De groei of krimp van het gemeentefonds als gevolg van deze normeringssystematiek wordt accres genoemd.
Het accres van tranche 2019 bedraagt € 1.068 mln. positief. Dat is een negatieve bijstelling van € 218 mln. ten opzichte van de 1e suppletoire begroting 2019 van het gemeentefonds. Deze negatieve bijstelling is een gevolg van de besluitvorming van het Kabinet en wordt met name veroorzaakt door lagere uitgaven van het Rijk in 2019.
2. Ruimte onder plafond BCF 2019
De ontwikkeling van het BTW-compensatiefonds (BCF) en het bijbehorende plafond leiden conform het Financieel Akkoord Rijk/VNG/IPO met ingang van 2015 tot een toename of afname van de algemene uitkering van de fondsen. Voor 2019 is vooralsnog sprake van ruimte onder het plafond, met als gevolg een toevoeging aan de algemene uitkering van € 81 mln.
3. Aardgasvrije wijken
Vanuit het programma Aardgasvrije wijken ontvangen 27 gemeenten in 2019 de tweede tranche van de bijdrage van het Ministerie van BZK voor het aardgasvrij maken van woonwijken.
4. Regionale opgaven
Het Kabinet heeft geld gereserveerd voor het aanpakken van regionale opgaven. Deze bijdrage betreft de 2e tranche van de regionale opgaven door gemeenten. Deze bijdrage is bestemd voor regionale opgaven in en rond de gemeenten Ede, Tilburg, Den Haag, Doetinchem, Noordoost Fryslan. en Zaanstad.
5. Ambulantisering in de ggz
Het hoofdlijnenakkoord ggz beschrijft de ambities voor de ggz-sector voor de periode 2019-2022. Belangrijk onderdeel daarvan is het verder realiseren van de beweging ‘juiste zorg op de juiste plek’ en het verbeteren van de samenwerking over de grenzen van het zorgdomein en het sociaal domein. Het kabinet stelt financiële middelen beschikbaar voor het realiseren van de ambities uit het hoofdlijnenakkoord ggz. De reeks loopt op van € 50 mln. in 2019 tot € 95 mln. 2022 en wordt daarna structureel ingeboekt. Het kabinet erkent hiermee de noodzaak van een structurele financiële bijdrage aan de gemeenten om de ambulantiseringsdoelstelling te behalen.
6 Perspectief op werk
Werkgevers, gemeenten, UWV, MBO-Raad en de Ministeries van OCW en SZW hebben met de Intentieverklaring Perspectief op Werk (PoW) een oproep aan de arbeidsmarktregio’s gedaan om de kansen die de huidige arbeidsmarkt biedt optimaal te benutten. In het kader van de Intentieverklaring PoW ontvangen 35 gemeenten namens hun arbeidsmarktregio elk een impulsfinanciering van € 1 mln. voor hun actieplan.
Perspectief op Werk is een extra impuls voor de arbeidstoeleiding van mensen die willen en kunnen werken, maar niet zelfstandig de weg naar werk vinden. Een intensievere samenwerking tussen publieke en private partijen moet zorgen voor goede matches tussen werkzoekenden en beschikbaar werk. Perspectief op Werk is naast een extra impuls ook een leertraject om vanuit de praktijk te bezien hoe de bemiddeling van deze groep verbeterd kan worden.
7. Transitievisie warmte
Vanuit het totale budget van € 150 mln. voor Klimaatmiddelen voor de decentrale overheden is € 71,7 mln. beschikbaar gesteld aan gemeenten voor het uitwerken van de gemeentelijk Transitievisie warmte. In 2021 moet elke gemeente een transitievisie warmte hebben opgesteld. In het Klimaatakkoord (Kamerstukken 2018/19, 32813, nr. 263) staat daarover het volgende: Gemeenten zullen uiterlijk eind 2021 een transitievisie warmte vaststellen waarin het tijdspad waarin wijken worden verduurzaamd, is vastgelegd.
3 Het beleidsartikel
Beleidsartikel 1 Gemeentefonds
In onderstaande tabel worden voor de verplichtingen, de uitgaven en de ontvangsten de budgettaire gevolgen van beleid van het gemeentefonds weergegeven. Hiermee worden de integrale uitgaven die samenhangen met de samengestelde beleidsdoelstelling (het nastreven van een adequate omvang van het gemeentefonds en het nastreven van een adequate verdeling van de middelen over de gemeenten) inzichtelijk gemaakt.
Budgettaire gevolgen van beleid
Tabel budgettaire gevolgen van beleid, beleidsartikel gemeentefonds (Tweede suppletoire begroting) (bedragen x € 1.000)
Vastgestelde begroting (1)
Stand 1e suppletoire begroting (2)
Mutaties 2e suppletoire begroting (3)
Stand 2e suppletoire begroting (4)=(2+3)
Mutaties Miljoenen nota
Overige mutaties 2e suppletoire begroting
Verplichtingen
30.147.959
30.850.004
53.307
164.028
31.067.339
Uitgaven
30.147.959
31.159.692
53.307
164.028
31.377.027
waarvan juridisch verplicht (percentage)
100%
100%
Opdrachten
1.711
4.061
‒ 374
0
3.687
Kosten Financiële-verhoudingswet
1.711
4.061
‒ 374
0
3.687
Bijdragen aan ZBO's/RWT's
0
0
374
0
374
Kosten Financiële-verhoudingswet
0
0
374
0
374
Bijdragen aan medeoverheden
30.146.248
31.155.631
53.307
164.028
31.372.966
Algemene uitkeringen en de aanvullende uitkeringen
24.888.257
25.284.800
‒ 131.072
‒ 2.562
25.151.166
Integratie-uitkeringen
4.310.733
4.434.164
65.512
0
4.499.676
Decentralisatie-uitkeringen
947.258
1.436.667
118.867
166.590
1.722.124
Ontvangsten
30.147.959
31.159.692
53.307
164.028
31.377.027
Toelichting op de financiële instrumenten
Opdrachten
Kosten Financiële-verhoudingswet
Dit betreft het budget dat elk jaar is gereserveerd voor de uitvoering van onderzoeken op het vlak van de omvang en verdeling van het gemeentefonds en het onderhoud van het betaalsysteem.
Bijdragen aan ZBO’s/RWT’s
Kosten Financiële-verhoudingswet
Dit betreft het budget dat elk jaar is gereserveerd voor de uitvoering van onderzoeken op het vlak van de omvang en verdeling van het gemeentefonds en het onderhoud van het betaalsysteem.
Bijdragen aan mede overheden
Algemene uitkering en de aanvullende uitkeringen
Dit betreft de uitkering aan alle gemeenten, die ten goede komt aan de algemene middelen van de gemeenten. De uitkering is gebaseerd op de artikelen 5 en 6 van de Financiële-verhoudingswet.
Integratie-uitkeringen
Dit betreft de uitkering die wordt toegepast als rechtstreekse overheveling van middelen naar de algemene uitkering bezwaarlijk is vanwege de omvang van de herverdeeleffecten. De integratie-uitkering voorziet dan in een geleidelijke overgang naar de algemene uitkering. De uitkering is gebaseerd op artikel 5 lid 2 van de Financiële-verhoudingswet. Een overzicht van de integratie-uitkeringen is opgenomen in bijlage 4.1. Meer informatie over de integratie-uitkeringen is te vinden in de circulaires van het Gemeentefonds.
Decentralisatie-uitkeringen
Naast de algemene uitkering en de integratie-uitkering bestaat in het gemeentefonds ook de decentralisatie-uitkering. De verdeling van de decentralisatie-uitkering volgt evenmin als de integratie-uitkering de regels van de verdeling van de algemene uitkering van het gemeentefonds. Anders dan bij de integratie-uitkering, waar de termijn van overheveling naar de algemene uitkering van tevoren vaststaat, ontbreekt bij de decentralisatie-uitkering een dergelijke termijn. Een overzicht van de decentralisatie-uitkeringen is opgenomen in bijlage 4.2. Meer informatie over de decentralisatie-uitkeringen is te vinden in de circulaires van het Gemeentefonds.
Ontvangsten
Sinds de invoering van de Financiële-verhoudingswet zijn de uitgaven en de (belasting-)inkomsten op grond van artikel 4 van die wet over ieder uitkeringsjaar aan elkaar gelijk.
4 Bijlagen
Overzicht integratie-uitkeringen gemeentefonds
Overzicht integratie-uitkeringen gemeentefonds (bedragen x € 1.000)
Uitgaven 2019
Voogdij 18+
680.360
Beschermd wonen
1.809.397
Participatie
1.999.849
Verhoging raadsledenvergoeding kleine gemeenten
9.763
Wijziging betalingsverloop 2018
307
Stand 2e suppletoire begroting 2019
4.499.676
Overzicht decentralisatie-uitkeringen gemeentefonds
Overzicht decentralisatie-uitkeringen gemeentefonds (bedragen x € 1.000)
Uitgaven 2019
Aardgasvrije wijken
34.096
Actieprogramma Dak- en thuisloze jongeren
1.338
Asbeter
648
Basisregistratie Grootschalige Topografie
211
Basisregistratie Ondergrond
100
Beeldende kunst en vormgeving
13.500
Beter benutten
176
Bevolkingsdaling
11.245
Bibliotheekmiddelen
1.000
Bodemsanering
53.621
Bonus beschut werk
8.329
BRP centralisering inschrijving vergunninghouders
4.731
Buurtsportcoaches
73.300
Centrale Stem Opnemenig
1.005
City deal Eenvoudig Maatwerk
124
City Deal Voedsel
25
Correctie Waterschapswegen (Knelpunten verdeelproblematiek)
3.612
Deltaprogramma Ruimtelijke Adaptatie
5.216
Dialoog Sinterklaasintocht
35
Eindhoven Internationale Knoop XL
80
Energieloketten
12.397
Europees Burgerinitiatief Stop Extremisme
12
Experimenten sociale benadering dementie
1.000
Faciliteiten besluit opvangcentra
7.759
Floriade Almere
2.500
Fort Oranje Zundert
1.500
Geluidsmaatregelen HSL Zuid
3.906
Geweld hoort nergens thuis
3.600
Gezond in de stad
22.374
Grensland conferentie Venlo
30
Groeiopgave Almere
8.082
GROS jongerenevenementen
50
Herstructurering wsw Oost-Groningen
4.884
Implementatie traject 5 sociaal domein
310
Impuls weerbaar bestuur
240
Jeugd
21.700
Jeugdhulp aan kinderen in een AZC
5.100
Kansen voor alle kinderen
85.000
Kerkenvisies
3.500
Koplopergemeenten Cliëntondersteuning
8.164
Landelijke voorziening vreemdelingen
19.100
Lerarentekort G4
4.000
LHBTI beleid regenboogsteden
1.273
Maatschappelijke begeleiding
32.607
Maatschappelijke opvang
385.057
MKBA Lelystad next level
15
Nationaal Samenwerkingsprogramma Luchtkwaliteit
738
Nijmijgen Green Capital of Europe
10
NL DIGIbeter Innovatiebudget
2.508
Oeververbinding Rotterdam pre verkenning
75
Peel en Maas vangnet
10
Permanente registratie Den Haag
1.232
Perspectief op werk
35.000
Pilot integrale beveiligingsplannen
950
Pilot opvang en begeleiding asielzoekers
756
Pilot Roma en Sinti
239
Pilot Verdere integratie op de arbeidsmarkt
897
Pilots Flexibele opvang
1.200
Pilots logeerzorg
875
Pilots Verander opgave inburgering
4.395
Proeftuinen cultuurprofielen
1.441
Programmabureau Sociaal domein
300
Raadsondersteuning Groningen
500
Rechtspositiebesluit burgemeesters
24
Regionale Energie Strategieën
28.045
Regionale opgaven
81.443
Scholenprogramma Groningen
8.875
Slachtoffers mensenhandel (Vrouwenopvang)
1.000
Slimme en Duurzame mobiliteit MRA
4.853
Slimme laadpleinen
248
Sociale en emotionele ondersteuning gezondheidsgevolgen aardbeving
4.600
Sportakkoorden
3.715
Transformatiefonds Sociaal Domein Jeugd
36.076
Transitievisie warmte
71.746
Twinning arbeidsbemiddeling
61
Vangnetregeling Hoorn
26
Veilig Thuis
32.100
Veilige steden
331
Veiligheidshuizen
7.700
Verduurzaming basisscholen
350
Vergoeding hoofdstembureaus verkiezingen
82
Verhoging taalniveau statushouders
20.000
Verlenging impuls regionale Samenwerking GGZ
930
Versterking lokale aanpak jihadisme
6.538
Versterking lokale werkgelegenheid Groningen
1.900
Voorkomen van schulden en bestrijding van armoede
14.225
Voorschoolse voorziening peuters
30.000
Vrouwenopvang
123.851
VTH-taken
46.700
Vuelta 2020
1.000
Waddenzee werelderfgoed coördinator
44
Wijkaanpak
14.349
Woondeals
2.098
Zelfstandige woonvoorziening jongeren
100
Zoetwatermaatregelen
5.203
Zorgverlichter
100
Wijziging betalingsverloop 2018
276.133
Stand 2e suppletoire begroting 2019
1.722.124
Ondertekenaars
-
Eerste ondertekenaar
R.W. Knops, minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties -
Mede ondertekenaar
M. Snel, staatssecretaris van Financiën
Stemmingsuitslagen
Aangenomen met handopsteken
Fracties | Zetels | Voor/Tegen |
---|---|---|
VVD | 32 | Voor |
PVV | 20 | Voor |
CDA | 19 | Voor |
D66 | 19 | Voor |
GroenLinks | 14 | Voor |
SP | 14 | Voor |
PvdA | 9 | Voor |
ChristenUnie | 5 | Voor |
50PLUS | 4 | Voor |
PvdD | 4 | Voor |
DENK | 3 | Voor |
SGP | 3 | Voor |
FVD | 2 | Voor |
Van Haga | 1 | Voor |
Van Kooten-Arissen | 1 | Voor |
Gerelateerde documenten
Hier vindt u documenten die gerelateerd zijn aan bovenstaand Kamerstuk.