Lijst van vragen : Lijst van vragen over de twintigste voortgangsrapportage project Verwerving F-35 (Kamerstuk 26488-451)

De vaste commissie voor Defensie heeft een aantal vragen voorgelegd aan de Staatssecretaris
van Defensie over het de Twintigste voortgangsrapportage project Verwerving F-35 (Kamerstuk
26 488, nr. 451).

De voorzitter van de commissie, Aukje de Vries

De griffier van de commissie, De Lange

Nr

Vraag

1

Herinnert u zich nog de Lockheed-affaire en de controverse rondom de lobbypraktijken
van Lockheed Martin? Kunt u aangeven hoe deze praktijken rijmen met de verplichting
om geen zaken te doen met organisaties die schuldig zijn aan strafbare feiten (zoals
bijv. omkoping) ex artikel 2, lid 76 van de Aanbestedingswet op defensie- en veiligheidsgebied
en het voormalig aanbestedingsregime van Defensie? Vindt u dat dit artikel ingeroepen
moet worden tegen Lockheed Martin? Zo nee, waarom niet?

2

Bent u bekend met het feit dat Defensie op grond van het zorgvuldigheidsbeginsel verplicht
is zorgvuldig onderzoek te verrichten of Lockheed Martin uitgesloten dient te worden
op voet van artikel 2, lid 76 van de Aanbestedingswet op defensie- en veiligheidsgebied
en het voormalig aanbestedingsregime van Defensie? Kunt u aangeven of, en zo ja op
welke wijze, onderzoek hiernaar is verricht? Kunt u ook aangeven waaruit dit onderzoek
bestond, welke deskundigen en bronnen geraadpleegd zijn en tot welke resultaten dit
heeft geleid? Kunt u daarbij ook aangeven welke maatregelen genomen zijn om de zorgvuldigheid
(zoals o.a. de onafhankelijkheid) van het onderzoek te garanderen? Zo nee, waarom
niet?

3

Bent u bekend met het bericht «Met de F-35 gaat alles uitstekend», waaruit blijkt
dat de JSF geteisterd wordt door onwaarheden en talrijke (zelfs levensbedreigende)
problemen (https://www.nrc.nl/nieuws/2019/10/09/met-de-f-35-gaat-alles-uitstekend-…)?Herinnert u zich ook nog de overige problemen, technische en contractuele tekortkomingen
rondom het JSF-programma? Kunt u aangeven hoe deze wanordelijkheden rijmen met de
verplichting om geen zaken te doen met organisaties die het vertrouwen schenden ex
artikel 2, lid 77 van de Aanbestedingswet op defensie- en veiligheidsgebied en het
voormalig aanbestedingsregime van Defensie? Vindt u dat dit artikel ingeroepen moet
worden tegen Lockheed Martin? Zo nee, waarom niet?

4

Bent u bekend met het feit dat Defensie op grond van het zorgvuldigheidsbeginsel verplicht
is zorgvuldig onderzoek te verrichten of Lockheed Martin uitgesloten dient te worden
op voet van artikel 2, lid 77 van de Aanbestedingswet op defensie- en veiligheidsgebied
en het voormalig aanbestedingsregime van Defensie? Kunt u aangeven of, en zo ja op
welke wijze, onderzoek hiernaar is verricht? Kunt u ook aangeven waaruit dit onderzoek
bestond, welke deskundigen en bronnen geraadpleegd zijn en tot welke resultaten dit
heeft geleid? Kunt u daarbij ook aangeven welke maatregelen genomen zijn om de zorgvuldigheid
(zoals o.a. de onafhankelijkheid) van het onderzoek te garanderen? Zo nee, waarom
niet?

5

Kunt u aangeven hoeveel (mogelijke) integriteitsschendingen en/of procedureschendingen
verband houden met de aanschaf en instandhouding van de F-35? Kunt u ook aangeven
waaruit deze (mogelijke) schendingen bestaan, waaruit de (mogelijke) gevolgen bestaan
en welke stappen zijn genomen? Zo nee, waarom niet?

6

Kunt u aangeven of Defensie samenwerkt en/of contacten onderhoudt met (rechts)personen
en overige entiteiten die belang hebben bij de aanschaf en instandhouding van de F-35
toestellen (zoals o.a. lobbyisten)? Kunt u daarbij ook aangeven wie deze (rechts)personen
en entiteiten zijn, waaruit de samenwerking en/of contact bestaat, hoeveel kosten
(zoals bijv. donaties en subsidies) hiermee gemoeid zijn en welke stappen (zoals bijv.
toezeggingen) zijn genomen? Zo nee, waarom niet?

7

Kunt u aangeven of, en zo ja welke, afspraken zijn gemaakt met (rechts)personen (zoals
o.a. Lockheed Martin) en overige entiteiten over transparantie en de informatievoorziening
aan de Kamer? Kunt u daarbij ook aangeven waaruit deze afspraken bestaan (bijv. over
de non-disparagement clause), welke gevolgen dit heeft voor informatievoorziening
aan de Kamer, welke gevolgen verbonden zijn aan het niet naleven van deze afspraken
(bijv. contractuele boetes) en of deze afspraken vallen onder de reikwijdte van een
geheimhoudingsbeding? Zo nee, waarom niet?

8

Herinnert u zich nog de vreselijke beelden van neergehaalde straaljagerpiloten die
in handen kwamen van terroristen en onder wild gejuich van Allah Akbar een vreselijke
dood tegemoet gingen (zoals o.a. de verbranding van een Jordaanse gevechtspiloot)?
Vindt u ook dat drones, langeafstandsraketten en bunker busters veel betere wapens
zijn tegen terroristen, nu technologie bestaat om F-35 toestellen te traceren en neer
te halen, terroristen al reeds bewezen hebben gevechtsvliegtuigen neer te halen en
Defensie een bijzondere zorgplicht heeft voor de veiligheid van de militair? Vindt
u ook dat de F-35 hierdoor een geldverslindend en overbodig project is? Zo nee, waarom
niet en hoe verhoudt zich dit met uw belofte dat Defensiepersoneel op één staat?

9

Bent u bekend met het feit dat het neerhalen en afschrikken van gekaapte vliegtuigen
als argument gebruikt wordt voor de aanschaf van F35 toestellen? Kunt u aangeven hoe
zich verhoudt met het feit dat dit doel ook bereikt kan worden met de bestaande F-16
capaciteit, drones en een betere grensbewaking? Vindt u ook dat de F-35 hierdoor een
geldverslindend en overbodig project is? Zo nee, waarom niet?

10

Herinnert u zich de vele vragen van het Lid Popken (PVV) om intensiever samen te werken
met het Nederlandse bedrijfsleven voor de ontwikkeling van veilig en betrouwbaar materiaal,
welke u weigerde te beantwoorden? Vindt u ook dat intensievere samenwerking met het
Nederlands bedrijfsleven zou hebben geleid tot een goedkopere en betere vervanger
van de F-16 met beduidend meer banen en veel minder problemen dan het gedoemd F-35
project? Zo nee, waarom niet?

11

Kunt u aangeven hoeveel wapensystemen momenteel bestaan en/of in ontwikkeling zijn
die in staat zijn de F-35 te traceren en neer te halen (zoals o.a. malware en de Chinese
anti-stealth radarsystemen)? Kunt u per wapensysteem aangeven hoe deze zich verhoudt
met de eigenschappen van de F-35? Zo nee, waarom niet?

12

Bent u bekend dat het Amerikaanse evaluatierapport van januari talrijke problemen
laat zien bij de F-35 toestellen, waarvan vijftien zogeheten category 1 deficiencies
die kunnen leiden tot de dood van de piloot, het verlies van het vliegtuig en kritieke
vermindering van de militaire inzetbaarheid? Bent u ermee bekend dat het verhelpen
van deze problemen tientallen miljoenen gaat kosten? Kunt u aangeven waarom u deze
problemen afzwakt als een momentopname, terwijl deze problemen nog steeds niet verholpen
zijn? Rijmt deze gang van zaken met uw zorgplicht om de veiligheid van de militair
en de inzetbaarheid van de krijgsmacht te beschermen? Zo nee, waarom niet?

13

Kunt u aangeven hoeveel problemen en tekortkomingen verband houden met de F-35? Kunt
u ook aangeven waaruit deze problemen en tekortkomingen bestaan en wie hiervoor verantwoordelijk
is? Kunt u daarbij ook aangeven waaruit de gevolgen van deze problemen en tekortkomingen
bestaan en welke maatregelen zijn genomen (zoals o.a. schadeverhaal)? Zo nee, waarom
niet?

14

Kunt u aangeven hoe de met de F-35 verband houdende problemen en tekortkomingen zich
verhouden met het leerstuk van wanprestatie, onrechtmatige daad en de normen die gelden
voor de aanbesteding? Zo nee, waarom niet?

15

Bent u bekend met de kritische bevindingen van Ko Colijn -nota bene een vooraanstaand
onderzoeker van Instituut Clingendael- over de F-35, dat onlangs gepubliceerd werd
in de NRC(https://www.nrc.nl/nieuws/2019/10/09/met-de-f-35-gaat-alles-uitstekend-…)? Hoe beoordeelt u deze kritische bevindingen? Kunt u dit voor elke kritische bevinding
afzonderlijk aangeven? Zo nee, waarom niet?

16

Kunt u aangeven hoeveel kosten verband houden met de problemen en tekortkomingen van
de F-35 toestellen? Kunt u aangeven waaruit deze kosten bestaan en wie voor deze kosten
opdraait? Zo nee, waarom niet?

17

Kunt u aangeven waarom Defensie wel rechtszaken voert tegen defensieslachtoffers,
veteranen en militairen, maar geen rechtszaken aanspant tegen Lockheed Martin vanwege
de vele problemen en tekortkomingen van de F-35? Zo nee, waarom niet?

18

Kunt u aangeven hoeveel kosten verband houden met de F-35? Kunt u ook aangeven waaruit
deze kosten bestaan? Kunt u dit ook aangeven voor de andere landen die betrokken zijn
bij het JSF-programma? Kunt u ook aangeven hoe de Nederlandse kosten zich verhouden
met de kosten die andere landen maakten in het F-35 programma? Zo nee, waarom niet?

19

Kunt u uitrekenen hoeveel grenscontroles konden worden gehouden, indien het geld dat
gemoeid is met de aanschaf en instandhouding van F-35 toestellen besteed werd aan
grensbewaking? Zo nee, waarom niet?

20

Kunt u uitrekenen hoeveel illegalen gemiddeld opgepakt worden bij een grenscontrole?
Kunt u op basis van dit gemiddelde uitrekenen hoeveel illegalen konden worden opgepakt,
indien het geld dat gemoeid is met de aanschaf en instandhouding van F-35 toestellen
besteed werd aan grensbewaking? Zo nee, waarom niet?

21

Kunt u uitrekenen welk bedrag defensieslachtoffers zouden krijgen, indien het geld
dat gemoeid is met de aanschaf en instandhouding van F-35 toestellen evenredig verdeeld
werd onder defensieslachtoffers? Zo nee, waarom niet?

22

Hoeveel geld van de Nederlandse defensiebegroting is/wordt uitgegeven aan ceremoniële
activiteiten rondom de verwerving en komst van de F-35?

23

Hoeveel geld heeft elke inwoner van Nederland betaald aan het JSF-programma? Kunt
u dit uitrekenen? Is dit meer of minder dan de beloofde 1.000 euro van Rutte? Zo nee,
waarom niet?

24

Hoeveel geld heeft elke inwoner van de andere landen die betrokken zijn bij het F-35
programma betaald aan het F-35 programma? Kunt u dit uitrekenen? Is dit in verhouding
meer of minder dan hetgeen Nederlandse inwoners hebben betaald? Zo ja, waarom? Zo
nee, waarom niet?

25

Kunt u aangeven hoeveel verschillende bezoeken zijn gebracht aan het buitenland in
verband met de F-35? Kunt u ook aangeven hoe vaak, met wie, voor welke duur en welk
doel een bezoek werd gebracht? Kunt u daarbij ook aangeven hoeveel kosten gemoeid
zijn met deze bezoeken en waaruit deze kosten bestaan (zoals bijv. declaraties en/of
vergoedingen voor een champagne festijn in het Hilton hotel)? Zo nee, waarom niet?

26

Herinnert u zich de kortingen en overige voordelen die landen kregen bij de aanschaf
en instandhouding van F-35 toestellen? Kunt u aangeven waaruit deze kortingen en overige
voordelen bestaan, op welke wijze deze tot stand zijn gekomen en welke gevolgen dit
heeft voor Nederland (zoals bijv. extra kosten of vermindering van de (beloofde) werkgelegenheid)?
Kunt u daarbij ook aangeven welke stappen Nederland heeft genomen om de negatieve
gevolgen van kortingen en overige voordelen van landen te beperken? Zo nee, waarom
niet?

27

Kunt u aangeven welke aan de F-35 gerelateerde projecten als separaat project zijn
aangewezen (zoals bijv. het motoronderhoud van de F-35) en/of vallen onder een ander
-niet aan de F-35 te relateren- begrotings- en kostenposten? Kunt u aangeven welke
projecten en/of begrotings- en kostenposten dit zijn, waaruit deze bestaan en hoeveel
kosten hiermee gemoeid zijn? Kunt u ook aangeven omwille van welke redenen (zoals
bijv. creatief boekhouden) deze separate projecten en -niet aan de F-35 te relateren-
begrotings- en kostenposten zijn ingesteld? Zo nee, waarom niet?

28

Kunt u aangeven waarom u niet investeert in de werkverschaffende capaciteiten van
Saab-Damen, VDL Nedcar, Broshuis en andere Nederlanders bedrijven, maar wel geld wegsmijt
aan het technisch achterhaalde F-35 toestel dat nauwelijks het beloofde aantal banen
van 15.000 waarmaakt en op geen brede steun kan rekenen van burgers en militairen?
Zo nee, waarom niet?

29

Kunt u aangeven hoeveel banen andere landen die betrokken zijn bij het F-35 programma
te danken hebben aan de F-35? Kunt u dit per land afzonderlijk aangeven? Kunt u daarbij
ook aangeven waaruit deze banen bestaan, welk loon hiermee gemoeid is, welke consequenties
dit heeft voor de werkgelegenheid in Nederland en of deze banen ook in Nederland konden
worden verricht? Zo nee, waarom niet?

30

Kunt u aangeven welke gevolgen Europese defensiesamenwerkingsverbanden (zoals o.a.
het verschrikkelijke Europese Defensiefonds) en bilaterale defensiesamenwerkingsverbanden
(zoals o.a. het Raamverdrag inzake de samenwerking op het gebied van defensieaangelegenheden,
Trb. 2018, 125 en Trb. 2019, 102) (mogelijk) hebben op de aanschaf en instandhouding van F-35 toestellen (bijv. de
gedwongen afname van F-35 onderdelen in Roemenië in plaats van in Nederland)? Kunt
u daarbij ook aangeven waaruit deze gevolgen bestaan, hoeveel kosten hiermee gemoeid
zijn en welke stappen u hiertegen gaat nemen? Zo nee, waarom niet?

31

Herinnert u zich de vele vragen van het lid Popken (PVV) om inzage te geven in de
gezondheidsgevaren, welke u weigerde te beantwoorden? Kunt u aangeven welke gezondheidsrisico’s
(mogelijk) verband houden met het gebruik en onderhoud van F-35 toestellen? Kunt u
ook aangeven waaruit deze gezondheidsrisico’s bestaan en welke stappen (bijv. preventiemaatregelen)
zijn genomen? Zo nee, waarom niet?

32

Kunt u aangeven hoe het mogelijk is dat de Kamer nog steeds niet geïnformeerd is over
de (mogelijke) gezondheidsrisico’s die verband houden met het gebruik en onderhoud
van F-35 toestellen, terwijl de informatievoorziening wel uitpuilt in propagandistische
marketingteksten die de F-35 de hemel in prijzen? Bewijst dit dat de gezondheid van
de militair wederom het onderspit delft? Zo nee, waarom niet?

33

Herinnert u zich nog de slechte zorg en informatievoorziening op het gebied van stralingsveiligheid
(zoals o.a. de radartoren in Herwijnen en de verschrikkelijke ziektes en overlijdens
ten gevolge van de HAWK-radar, de verbranding van oorlog-uranium in burn pits en uranium
vervuilde munitie)? Kunt u aangeven aan hoeveel kunstmatige straling militairen worden
blootgesteld bij het gebruik en onderhoud van de F-35 toestellen? Kunt u daarbij ook
rekening houden met de cumulerende effecten van achtergrondstraling en overige stralingsbronnen
(zoals o.a. wapensystemen, ammunitie en de verschillende operationele standen van
de F-35) waaraan deze militairen worden blootgesteld? Kunt ook u aangeven welke gevolgen
deze stralingsbelasting heeft voor de gezondheid van militairen en de kans op ziektes,
zowel op korte als lange termijn? Zo nee, waarom niet?

34

Herinnert u zich uw antwoord op vraag 8 van de Lijst van vragen en antwoorden over
het Defensie projecten overzicht (Kamerstuk 35 000 X, nr. 136), waarin u aangaf dat Defensie materieel toetst op standaarden en voorschriften op
het gebied van gezondheid en veiligheid? Kunt u aangeven welke standaarden en voorschriften
op het gebied van gezondheid en veiligheid verband houden met de F-35? Kunt u daarbij
ook aangeven waaruit deze standaarden en voorschriften bestaan en of de F-35 wel of
niet voldoet aan deze standaarden en voorschriften? Zo nee, waarom niet?

35

Herinnert u zich uw antwoord op vraag 8 van de Lijst van vragen en antwoorden over
het materiaal projecten overzicht (Kamerstuk 35 000 X, nr. 136), waarin u aangaf dat Defensie bij de werving van materiaal verplicht is een gezondheids-
en veiligheidsanalyse uit te voeren? Kunt u inzage geven in alle onderzoekshandelingen?
Kunt u daarbij ook aangeven of het onderzoek is gebaseerd op informatie van (rechts)personen
en/of overige entiteiten die belang hebben bij de aanschaf van de F-35 (zoals bijv.
Lockheed Martin) of op informatie die verkregen is door onafhankelijk deskundig onderzoek?
Zo nee, waarom niet?

36

Kunt u aangeven hoe de gezondheidsrisico’s van de F-35 zich verhouden met de gezondheidsrisico’s
van de Saab JAS39 Gripen? Zo nee, waarom niet?

37

Kunt u aangeven waarom burgers en militairen getroffen worden door ingrijpende klimaatmaatregelen,
terwijl de F-35 wel door de klimaatbeugel kan? Bewijst deze gang van zaken dat het
klimaatbeleid uitermate selectief is en burgers de grootste lasten dragen? Zo nee,
waarom niet?

38

Kunt u alle vragen -ongeacht welke reden dan ook om dit niet te doen (zoals bijv.
samenhang)- apart beantwoorden, hetzij geanonimiseerd, en wel op zodanige wijze dat
niet verwezen wordt naar andere antwoorden en Kamerstukken? Zo nee, waarom niet?

39

Kunt u aangeven waaruit het verschil tussen de aan het project toegekende compensatie
voor valutaverliezen (€ 158,5 miljoen) en de daarvoor op de begroting beschikbare
reserve bestaat?

40

Wanneer denkt u duidelijkheid te hebben over de meerkosten voor het Nederlandse F-35
project door het schorsen van Turkije als deelnemend land?

41

Kunt u toelichten wat de impact is van de in de GAO-rapporten genoemde punten ten
aanzien van de onderhoudbaarheid en betrouwbaarheid voor de Nederlandse toestellen?
Hoe schat u het risico in op impact op de functionaliteit en inzetgereedheid van de
F-35?

42

In welke mate krijgt het project F-35 ook te maken met de gevolgen van de stikstofproblematiek,
bijvoorbeeld voor de nieuwbouw op vliegbasis Volkel of de voorbereidingen voor het
motorenonderhoud in Woensdrecht?

43

Wat zijn de gevolgen van de uitsluiting van Turkije uit het F-35-project? Zijn er
in de totale waarde van afgesloten overeenkomsten ook werkzaamheden meegeteld die
in Turkije plaats zouden moeten vinden?

44

Is het waar dat de Amerikanen zichzelf voorrang verlenen boven de internationale partners
als het om onderdelen voor de F-35 gaat?

45

Wat betekenen de slechte cijfers over de Operationele inzetbaarheid uit het GAO rapport
(April 2019): Figure 4: F-35 Aircraft Fleet Performance by Variant, May–November 2018;
pagina 12) voor de verwachte Nederlandse operationele inzetbaarheidscijfers?

46

Verwacht de Minister dat tegen de tijd dat Nederlandse F35 eenheden IOC of zelfs FOC
halen de beschikbaarheidscijfers van de F-35 binnen de acceptabele marges zullen zijn?

47

In hoeverre kan Nederland de F-35 inzetten zonder afhankelijk te zijn van (het F-35
informatiesysteem) ALIS en de door de Verenigde Staten geleverde programma's?

48

Hoe kan men met zekerheid zeggen dat uit simulaties blijkt dat de JSF zo’n hoge kill
ratio behaald, wanneer er nog geen Joint Simulator Environment operationeel is?

49

Kunt u aangeven wat de kosten zijn voor de Nederlandse Krijgsmacht als gevolg van
het falen van ALIS?

50

Hoe komt het dat de operationele beschikbaarheid van de JSF toestellen nog altijd
ver beneden de gestelde eisen ligt?

51

Welke gevolgen heeft het onder de gestelde eisen liggen van de operationele beschikbaarheid
JSF op de Nederlandse operationele kosten?

52

Klopt het dat de aanschaf van de JSF er voor zorgt dat de Nederlandse krijgsmacht
voor het uitvoeren van haar taken, voor zover het het luchtwapen betreft, afhankelijk
is van Amerikaanse goedkeuring, logistiek, Electronic Warfare Library / Inlichtingen
database, training, en ALIS? Graag per onderdeel een antwoord.

53

Kunt u aangeven wat de totale kosten zullen zijn als men naast de 35 + 2 (test toestellen)
een squadron van 16 alternatieve toestellen aanschaft tbv training, Quick Reaction
Alert (QRA), Close Air Support (CAS), Combat Air Patrol (CAP)?

54

Blijft u van mening dat de aanname, dat de F-35 nooit als luchtoverwichtsjager ingezet
zal worden, klopt?

55

Blijft u van mening dat «stealth» de belangrijkste reden is om de exorbitante hoge
kosten en grote ontwikkelingsrisico’s te rechtvaardigen?

56

Kunt u ingaan op het nieuwsbericht dat de F-35 waarneembaar is voor diverse soorten
waarnemingsmiddelen – radar, passieve radar, infrarood? Zo nee, waarom niet?

57

Bent u op de hoogte van de claims door Thales Nederland in hun brochure voor de SMART-L
radar (pagina 4) dat ook stealth vliegtuigen gezien kunnen worden?

58

Kan de SMART-L radar de JSF detecteren, zo ja, op welke afstand?

59

Bent u op de hoogte van het feit dat de Zweedse en Braziliaanse Saab Gripen E/F multirole
straaljagers beschikken over samenwerkende sensorsystemen die in staat zijn stealth
doelen waar te nemen en aan te vallen?

60

Kunt u aangeven in hoeverre de aanschaf van een ander gevechtsvliegtuig: voor de QRA,
CAP en CAS duurder of voordeliger is? Zo nee, kunt u hier een studie naar laten doen?

61

Wat zijn de effecten op de stikstofuitstoot in het omliggende gebied op het voornemen
om met de JSF van extra bases in Nederland te gaan vliegen?

62

Worden stikstofnormen overtreden doordat de Luchtmacht voornemens is om van extra
bases te gaan vliegen met de JSF?

63

Kunt u ook een scenario genereren waarin u niet de nu geplande 35 + 2 (test)toestellen
JSF aanschaft, maar waarin een kleiner aantal JSF wordt aangeschaft met daarnaast
een alternatief toestel ter invulling van de prioriteit, namelijk het uitvoeren van
luchtoverwicht, QRA, CAS en CAP?

Bijvoorbeeld dat u het volgende aanschaft:

a. 1 squadron JSF (8 tot 16 JSF: voor strategische bombardementen en inlichtingenverzameling);

b. 3 Squadrons Multirole gevechtsvlietuigen (bv 48 Saab Gripen E/F: voor CAS, CAP,
QRA en Maritime interdiction / Anti Surface Warfare).

64

Kunt u ingaan op de stelling dat de F-35 hoofdzakelijk bedoeld is voor initial entry
operations in plaats van (luchtruim- en grondgebied) verdedigende operaties, maar
dat de toekomstige inzet juist aan het verschuiven is naar een meer defensieve krijgsmacht?

65

Wat ziet u als invulling van de hoofdtaak van de krijgsmacht: een op initial entry
(en dus op interventie ingerichte) krijgsmacht of een krijgsmacht die bedoeld is om
het Nederlandse en bondgenootschappelijke grondgebied te beschermen?

66

Kunt u ingaan op de berichten dat de kosten voor de JSF de beoogde prijs niet gaan
halen?

http://www.defense-aerospace.com/article-view/release/202020/f_35-procu…

67

Wat zijn de infrastructurele kosten van de heropening van vliegbasis De Peel?

68

Waarom is de aanschaf van de F-16 infrarood geleide lucht-lucht raket niet gerekend
bij het budget van de JSF, aangezien de F-35 daar grotendeels mee gaan vliegen?

69

Zou de JSF nog steeds uit bus komen als het toestel voor de beste prijs wanneer men
zou rekenen met 37 Gripen's in plaats van 85?

70

Aangezien er nu alsnog een aparte middellange en lange afstandsraket moet komen voor
de JSF (terwijl de belofte altijd is geweest dat de JSF zou kunnen vliegen met de
bewapening van de F16), is de F-35 dan nog steeds het meest goedkope toestel en op
basis van welke berekening?

71

Welke gevolgen heeft het wapenembargo richting Turkije voor het F-35-project, en Nederlandse
bedrijven die daaraan meewerken, bovenop de eerder aangekondigde schorsing van Turkije?

72

Welk deel van de productie van de F-35 vond/vindt plaats in Turkije en hoe wordt dit
deel straks ondergebracht (in andere landen)? Wat zijn de gevolgen hiervan voor de
Nederlandse industrie?

73

Hoe groot schat u het risico dat het geraamde ordervolume van het Nederlandse bedrijfsleven
niet zal worden gehaald in de productie en de instandhoudingsfase en waarom? Hoe heeft
dit risico zich in het afgelopen jaar ontwikkeld?

74

Biedt de schorsing en eventuele verwijdering van Turkije ook extra kansen voor de
Nederlandse industrie? Zo ja, welke?

75

Zijn er in de totale waarde van afgesloten overeenkomsten ook werkzaamheden meegeteld
die in Turkije plaats zouden moeten vinden?

76

Heeft de keuze van KPN om het Huawei5G netwerk in Nederland uit te rollen gevolgen
voor Netherlands Armed Forces Integrated Network (NAFIN), aangezien KPN de leverancier
/ beheerder is van het NAFIN waarop alle krijgsmachtdelen aangesloten zullen worden.

77

Kunt u specifiek ingaan op de risico’s die er zijn voor de operationele inzet van
de F-35 en het logistieke systeem ALIS, gezien de gebleken kwetsbaarheid voor cyberaanvallen?
(Zie https://defence.nridigital.com/global_defence_technology_mar19/back_doo…)

78

Is er een assessment van alle hoofdwapensystemen en hun afhankelijkheid van internet/NAFIN?
Zo niet, acht u dat niet nodig? Kunt u een overzicht geven waarin per hoofdwapensysteem
de volgende vragen beantwoord worden? Kunnen systemen door cyberaanvallen buiten werking
gesteld worden? Kan de besturing van systemen overgenomen worden? Kunnen systemen
zonder internetverbinding opereren?

79

Bent u bekend met het rapport van de Amerikaanse rekenkamer over de operationele inzetbaarheid
van de JSF en welke relevantie heeft dit voor onze luchtmacht?

80

Heeft u een beeld van wat op jaarbasis aan stikstof wordt uitgestoten op een vliegbasis
vanwaar reeds F-35 toestellen opereren? Zo ja, kunt u dit met de Kamer delen? Zo nee,
bent u bereid dit op te vragen bij bondgenoten die de F-35 inmiddels al operationeel
inzetten?

81

Wat zijn de gevolgen van de geconstateerde lage beschikbaarheid van onderdelen voor
de operationele toestellen voor de Nederlandse eenheden?

82

Kunt u iets zeggen over de situatie ten aanzien van de beschikbaarheid van onderdelen
voor de andere gebruikers van de F-35 die al meer A-versie toestellen in gebruik hebben
zoals de Japanners, Australiërs, Italianen en Noren?

83

Klopt het dat de Amerikanen zichzelf voorrang verlenen boven de internationale partners
als het om onderdelen gaat?

Zijn hierover afspraken gemaakt? En zijn er leveringscontracten voor onderdelen met
boeteclausule als er niet voor een bepaalde deadline geleverd wordt?

84

Op welke manier kunnen de Nederlandse F35-toestellen te maken krijgen met wat het
GOA noemt een «immature global network to move F-35 parts»? Wat is er de oorzaak van
dat dit netwerk kennelijk niet volwassen is, terwijl er wel al honderden toestellen
wereldwijd inzetbaar zouden moeten zijn?

85

Wat betekenen de slechte cijfers over de operationele inzetbaarheid uit het GAO rapport
(Figure 4: F-35 Aircraft Fleet Performance by Variant, May–November 2018; pagina 12)
voor de verwachte Nederlandse operationele inzetbaarheidscijfers?

86

Hebben Nederlandse militairen ook te maken met problemen rond ALIS? In hoeverre kan
Nederland de JSF inzetten zonder afhankelijk te zijn van ALIS?

87

Op pagina 7 van het GOA-rapport staat dat er nog niet een volledig operationele Joint
Simulation Environment (JSE) simulator operationeel is, maar waarop zijn dan cijfers
over de hoge kill ratio van de F35 gebaseerd die uit simulaties zouden zijn gebleken?

88

Kunt u aangeven wat de kosten zijn die voortkomen uit de problemen met het ALIS-systeem?

89

Kunt u ingaan op deze tekst: «The program has completed several deployments to established
bases and to austere locations and ships. In each location, the complexities of ALIS
have caused a variety of information technology problems that delay the unit’s ability
to start generating sorties. Often, the timeframe to start flight operation is longer
than that with legacy aircraft»?

Hebben de beschikbare Nederlandse toestellen ook dergelijke hinder ondervonden?

90

Kunt u ingaan op deze tekst: «The program plans to release an updated version of ALIS
software (ALIS 3.1) to the international partners and foreign military sales customers
that includes country-unique data (a.k.a. sovereign data) management within ALIS beginning
in January 2019.»?

Welke sovereign data is er specifiek voor Nederland? En betekent dit dan ook dat de
VS daar geen toegang toe heeft? Zo, ja, wie ontwikkelt deze data dan? Gebeurt dit
ook door Nederlands personeel?

91

Kunt u ingaan op alle door het DOT&E genoemde cyberdreigingen (pagina's 10–11) met
betrekking tot het toestel en het ALIS systeem? (zie rapport via http://www.defense-aerospace.com/articles-view/reports/2/199549/pentago…)

92

Klopt het dat de operationele beschikbaarheid van de F-35 toestellen nog altijd ver
beneden de gestelde eisen ligt? Zo ja, hoe komt dat? Welke gevolgen heeft dit voor
de operationele kosten?

93

Klopt het dat de «requirements» aangepast zijn? Zo ja, heeft dat juridische gevolgen
in verband met het afgesloten contract? (zie pagina 13: The JPO, after analyzing MTTR
projections to maturity, acknowledged that the program would not meet the MTTR requirements
defi ned in the ORD. The JPO is seeking relief from the original MTTR requirements
and has proposed new values of 5.0 hours for both the F-35A and F-35C, and 6.4 hours
for the F-35B. This will aff ect the ability to meet the ORD requirement for SGR,
a Key Performance Parameter.)

94

Kunt u een overzicht geven van alle oorspronkelijke – en gewijzigde kritieke prestatie
indicatoren (KPI) en wat daarvan de juridische en operationele gevolgen zijn geweest?

95

Kunt u ingaan op alle aanbevelingen (pag. 14) van het DOT&E rapport? Kunt u ook ingaan
op de gevolgen voor Nederland en de bijbehorende kosten in kaart brengen?

96

Wat zijn de gevolgen voor de inzetbaarheid van de F-35 nu tekortkomingen zijn geconstateerd
bij het gebruik van het F-35A boordkanon?

97

Kunt u nader uiteenzetten wat de financiële gevolgen van de schorsing en het eventuele
vertrek van Turkije uit het F-35 project zijn voor Nederland?

98

Aan welke eisen uit het SDD programma voldoet de F-35 nog niet volgens het GAO?

99

Welke gevolgen gaat het feit dat de F-35 nog niet aan alle System Development and
Demonstration (SDD) eisen voldoet hebben op de inzetbaarheid en instandhoudingskosten?
Indien u dit nog niet weet, wanneer komt hier duidelijkheid over?

100

Waarom heeft het pentagon geen opvolging gegeven aan de aanbeveling om eerst een business
case analyse af te ronden voordat aan modernisatie wordt gewerkt? Is hier binnen het
JPO discussie over geweest?

101

Kunt u een uitputtend overzicht verstrekken van de resterende categorie 1 tekortkomingen
die betrekking hebben op de F-35A en welke «beheersmaatregelen» zijn genomen om de
veiligheid te garanderen? Zo nee, waarom niet?

102

Waarom werkt u aan een raming voor niet eerder meegetelde kosten? Wat is de aanleiding
hiervoor?

103

Waarom zijn de kosten die onderdeel uitmaken van de integrale raming die u voornemens
bent te maken eerder niet aan het project toegerekend? Kunt u toelichten of er een
verband is met het eerder geldende financiële kader?

104

Zullen de niet eerder aan het project toegerekende kosten, die met een integrale raming
in beeld worden gebracht, moeten worden betaald uit de huidige investerings- en exploitatiebudgetten
van het project Verwerving F-35? Zo nee, waarom niet?

105

Wat is de reden van de toename van het tekort op het budget voor de gemiddelde levensduur?

106

Hoe kan de kale stukprijs van een JSF worden berekend tot 73,6 miljoen dollar per
stuk, terwijl het Amerikaanse Ministerie van Defensie zelf ongeveer 110 miljoen dollar
per stuk rekent (GAO April 2019)?

107

Wat is het effect van de problematiek met Turkije op de prijsontwikkeling van de JSF?

108

Hoe verhoudt zich het gemiddeld jaarlijks exploitatiebudget (start 2019) van € 280,8
miljoen zich tot het in de vorige voortgangsrapportage genoemde kader van € 305,9
miljoen? Hoe zijn deze bedragen op elkaar aan te sluiten?

109

Kunt u toelichten wat de aanleiding en het doel is van de integrale raming waar Defensie
aan werkt?

110

Waarom zijn de kosten die onderdeel uitmaken van de integrale raming eerder niet aan
het project toegerekend? Kunt u toelichten of er een verband is met het eerder geldende
financiële kader?

111

Zullen de niet eerder aan het project toegerekende kosten, die met een integrale raming
in beeld worden gebracht, moeten worden betaald uit de huidige investerings- en exploitatiebudgetten
van het project Verwerving

F-35?