Inbreng verslag schriftelijk overleg : Inbreng van een schriftelijk overleg over de antwoorden op vragen commissie over de nadere reactie op het AO Europese fiscale zaken van 7 juni 2018 over btw en pensioenen, en belastingheffing in de digitale economie (Kamerstuk 21501-07-1549)

De vaste commissie voor Financiën heeft naar aanleiding van een schriftelijk overleg
met de Staatssecretaris van Financiën volgend uit het algemeen overleg (AO) Europese
fiscale zaken van 7 juni 2018 (Kamerstuk 21 501-07, nr. 1549) op 8 november 2018 een aantal nadere vragen en opmerkingen aan de Staatssecretaris
voorgelegd.

De voorzitter van de commissie, Anne Mulder

De adjunct-griffier van de commissie, Freriks

I Vragen en opmerkingen vanuit de fracties

Vragen en opmerkingen van de leden van de fractie van de VVD

De leden van de VVD-fractie hebben kennisgenomen van de antwoorden op de vragen van
de commissie over de nadere reactie op het AO Europese fiscale zaken van 7 juni 2018
over btw en pensioenen en belastingheffing in de digitale economie. Zij hebben nog
enkele aanvullende vragen.

Bij een Defined Benefit (DB)-regeling zonder werkgevergaranties of bijstortingsverplichtingen
worden alle risico’s gedragen door de deelnemers zelf. De leden van de VVD-fractie
vragen voor welke ondernemingen dit precies geldt.

Hoe zit dit voor ondernemers met een Defined Contribution (DC)-regeling? Hebben ook
ondernemingen met een DC-regeling recht op een btw-vrijstelling? Zo nee, waarom niet?

De leden van de VVD-fractie merken op dat de Staatssecretaris schrijft dat met de
termen «substantieel risico» en «direct risico» hetzelfde wordt bedoeld. Wat is de
reden dat beide begrippen worden gebruikt? Waarop baseert de Staatssecretaris dat
met beide begrippen hetzelfde wordt bedoeld?

Vragen en opmerkingen van de leden van de fractie van het CDA

De leden van de CDA-fractie achten het zeer onwenselijk dat pensioenfondsen btw verschuldigd
zijn over hun beheersdiensten. Deze kostenpost komt in mindering op het te beheren
vermogen en verlaagt daarmee het pensioen van de deelnemers. Deze leden delen dan
ook niet de mening van de Staatssecretaris dat Nederland geen btw-vrijstelling zou
mogen toepassen. De relevante vraag daarbij is welke partij het beleggingsrisico loopt.
Duidelijk is dat dit niet de werkgever is, zoals in het ATP-arrest1 wel het geval was. Dit is bij sommige beroepspensioenfondsen, waar er niet eens een
werkgever is, onbetwistbaar. Volgens de Staatssecretaris zijn echter niet de deelnemers
risicodrager, maar het pensioenfonds. De leden van de CDA-fractie kunnen dit niet
volgen. Een pensioenfonds belegt niet voor zichzelf en heeft ook geen rechten op het
belegd vermogen. De risico’s die het pensioenfonds neemt komen uiteindelijk altijd
bij de deelnemers terecht, zowel in positieve zin bij winsten die kunnen leiden tot
indexatie als in negatieve zin bij verliezen die kunnen leiden tot kortingen. De Staatssecretaris
geeft aan dat pensioenfondsen over de generaties heen kunnen delen. Maar ook dan komt
het gehele risico terecht bij deelnemers van het fonds. Hooguit komt (een deel van
de rekening en dus het risico) terecht bij toekomstige deelnemers, maar dat zijn ook
deelnemers. De leden van de CDA-fractie vragen de Staatssecretaris hoe hij dan toch
van mening kan zijn dat het risico niet voldoende bij de deelnemers ligt. Wat is een
pensioenfonds meer dan het collectief van de deelnemers?

Kan de Staatssecretaris toelichten waarom Nederlandse pensioenfondsen in de zin van
de Europese pensioenfondsenrichtlijn wel risicodragend zijn en Belgische pensioenfondsen
niet? De leden van de CDA-fractie wijzen erop dat de prudentere eisen aan pensioenregelingen
in België flexibeler zijn, omdat de werkgever moet bijspringen in het geval van eventuele
tekorten. Waarom zou het risico in België dan wel bij de deelnemers liggen, terwijl
in Nederland er bijna geen fondsen meer zijn waar de werkgever nog moet bijstorten
in het geval van eventuele tekorten?

Vragen en opmerkingen van de leden van de fractie van de SP

De leden van de SP-fractie gebruiken de gelegenheid graag om een aantal vragen te
stellen over de zogenaamde Europese digitaks, een belasting op digitale diensten.

De leden van de SP-fractie begrijpen de opmerking van Staatssecretaris, dat hij er
niet van overtuigd is dat belastingontwijking meer voorkomt bij digitale bedrijven
dan bij niet-digitale bedrijven, niet goed. Het is immers vrij algemeen bekend dat
de zogenaamde digireuzen miljarden aan belastingen ontwijken, vaak via Nederland.
Maar het belangrijkste argument voor een digitaks is dat de huidige fiscale stelsels
niet volstaan om effectief belasting te heffen. Hierdoor is de realiteit ontstaan
dat de belastingheffing niet geschiedt op de plek waar de waarde is ontstaan. Klopt
het, zo vragen de leden van de SP-fractie, dat het een doel is van dit kabinet om
ervoor te zorgen dat de belastingheffing en de waardecreatie op dezelfde plek plaatsvinden?
Zo ja, ligt het dan niet voor de hand om voorstander van een nationale belasting op
digitale diensten te zijn?

De leden van de SP-fractie hebben vernomen dat de Europese digitaks er voorlopig niet
van lijkt te komen. Zij vragen aan de Staatssecretaris of dit klopt. Kan de Staatssecretaris
het Europese krachtenveld schetsen? Welke lidstaten zijn voor en welke zijn tegen?
Met welke argumenten komen de tegenstanders van de digitaks zoal, vragen deze leden.

De leden van de SP-fractie zien tegelijkertijd veel mediaberichten over landen die
een nationale belasting op digitale diensten willen invoeren. Kan de Staatssecretaris
aangeven om hoeveel landen het gaat en welke? Is het kabinet bereid om zelf ook met
een voorstel voor een belasting op digitale diensten te komen, zodat de belastingheffing
komt te liggen waar die hoort, namelijk waar de waarde wordt gecreëerd?

Vragen en opmerkingen van de leden van de fractie van 50Plus

De leden van de fractie van 50PLUS danken de Staatssecretaris voor zijn antwoorden
op de vragen van meerdere fracties. Deze leden hebben nog enkele vervolgvragen en
opmerkingen.

De Europese koepels PensionsEurope en European Association of Paritarian Institutions
(AEIP) hebben in een recent position paper bevestigd dat er sprake is van een ongelijk
speelveld voor btw in Europa.2 Zij geven ook aan dat het Europese beleid in wezen achterhaald is en nationale overheden
verschillend omgaan met btw voor pensioenbeheer. De richtlijn leidt zeker in het geval
van hybride pensioenregelingen tot onduidelijkheid en onwenselijke btw-lasten die
het pensioenresultaat uithollen. De genoemde koepels roepen op om een einde te maken
aan die onduidelijkheid door bij een herziening van de btw-richtlijn pensioenfondsen
vrij te stellen, ongeacht het type regeling dat zij uitvoeren.

De Staatssecretaris heeft bij het algemeen overleg over Europese fiscale aangelegenheden
op 7 juni 2018 impliciet gesteld dat hij eigenlijk wel de wens heeft om pensioenfondsen
vrij te stellen. De Staatssecretaris stelde toen: «Het is ongelooflijk vervelend voor mij dat ik niet verder kan gaan dan dit, maar
dit is uiteindelijk rechtsstatelijk waar ik sta. Er ligt een grens. Het voelt verkeerd
– daar ben ik het helemaal mee eens – maar ik kan niet in mijn eentje de rechtsstatelijkheid
doorbreken omdat het verkeerd voelt. Ik probeer u een beetje mee te geven welke emotie
ik hierbij voel, maar ik heb niet de oplossing. Sterker nog, alle acties die wij tot
nu toe hebben gedaan, leiden alleen tot de bevestiging van dezelfde uitspraak, namelijk:
voor de btw is een pensioenfonds geen verzekeraar».
3 Dat waren heldere woorden, maar zal de Staatssecretaris dat verzoek ook steunen als
het daadwerkelijk aan de orde komt?

De leden van de fractie van 50PLUS blijven overigens sowieso van mening dat het onwenselijk
is om een vrijstelling van btw voor pensioenfondsen afhankelijk te maken van in hoeverre
zij vergelijkbaar zijn met een verzekeraar. Beide zijn in de aard andere beestjes.
Belangrijker is of aan de ATP-voorwaarden kan worden voldaan. Kan de Staatssecretaris
dit bevestigen?

Opvallend in de vergelijking met verzekeraars is echter wel dat de Staatssecretaris
stelt dat ook verzekeraars bij de uitvoering van hun (beheer)werkzaamheden externe
kosten waar btw op drukt ervaren. De leden van de fractie van 50PLUS kunnen zich niet
aan de indruk onttrekken dat pensioenfondsen mede als gevolg van de destijds gewenste
zogenoemde «ontzaffing», het loskoppelen van het pensioenfonds en het beheer van de
administratie en vermogen, door het afschaffen van de koepelvrijstelling op pensioenadministratie
relatief meer zijn gaan uitbesteden en dus meer btw zijn gaan betalen.

De Staatssecretaris zegt geen concrete informatie over een ongelijk speelveld te hebben
ontvangen. De leden van de 50PLUS-fractie vragen of de Staatssecretaris precies kan
aangeven hoe concreet de informatie moet zijn. Op basis van de huidige uitleg van
de Nederlandse overheid zijn beheerdiensten aan pensioenfondsen belast (met uitzondering
van een handvol individuele premieregelingen). Op basis van duidelijke btw-wetteksten
uit bijvoorbeeld België4, Luxemburg5 en Spanje6 kan worden vastgesteld dat pensioenfondsen vrijgestelde diensten mogen ontvangen.
Is dit voor de Staatssecretaris concreet genoeg?

De leden van de 50PLUS-fractie vragen of de Staatssecretaris kan bevestigen dat de
Pensioenfederatie op 24 mei 2018 een brief aan hem heeft gestuurd waarin wordt toegelicht
waarom de huidige richtlijn ook al ruimte biedt om in veel gevallen een vrijstelling
te verlenen. Is de Staatssecretaris bereid om zijn reactie op die brief aan met de
Kamer te delen? Is de Staatssecretaris bereid de ruimte die de huidige richtlijn biedt
ook te benutten? Zo nee, waarom niet?

De leden van de 50PLUS-fractie vinden het opvallend dat de Staatssecretaris tot op
heden geen inhoudelijke reactie geeft op vragen over risicodragerschap bij beroepspensioenfondsen.
De Staatssecretaris geeft wel expliciet aan dat: «Alle lidstaten zijn gebonden aan de Europese wetgeving en jurisprudentie. Via het
btw-comité is de lijn uitgezet hoe moet worden omgegaan met de ATP-voorwaarden. Onderscheidend
criterium is wie dragers van het beleggingsrisico van de pensioenregeling zijn.»
7

De leden van de 50PLUS-fractie vragen of de Staatssecretaris zich ervan bewust is
dat het bij toepassing van de btw-vrijstelling slechts van belang is wie het risico
van de beleggingen draagt.

II Reactie van de Staatssecretaris