Lijst van vragen : Lijst van vragen over de kabinetsappreciatie voorstel voor hoofdlijnen van een Klimaatakkoord (Kamerstuk 32813-220)

De vaste commissie voor Economische Zaken en Klimaat heeft een aantal vragen voorgelegd
aan de Minister van Economische Zaken en Klimaat over de Kabinetsappreciatie voorstel voor hoofdlijnen van een Klimaatakkoord (Kamerstuk
32 813, nr. 220).

De daarop door de Minister gegeven antwoorden zijn hierbij afgedrukt.

De voorzitter van de commissie, Diks

De griffier van de commissie, Jansma

Nr.

Vraag

1

Zal er in de verder uitgewerkte versie van het klimaatakkoord plaats zijn voor een
verdere uitbreiding van voorschriften voor de regering bij de aanpak van veenoxidatie?

2

Kunt u toelichten wat de regierol van de provincie met betrekking tot klimaatslim
landgebruik inhoudt?

3

Kunt u toelichten of de provincie in staat is om de regie te nemen over de ontwikkeling
van veenweidegebieden?

4

Welke verschillende maatregelen bestaan er om veenoxidatie tegen te gaan?

5

Aan welke verschillende maatregelen om oxidatie van veen tegen te gaan denkt u?

6

Welke van deze maatregelen gaat u nemen om de doelstelling van 1 Mton CO2-reductie door de aanpak van veenweiden te behalen?

7

Hoeveel geld wordt er op dit moment gestoken in kennisopbouw over veenweidegebieden
en de reductie van broeikasgassen zoals onderwaterdrainage en koolstofvastlegging
in de bodem maar ook monitoringssystemen?

8

Welke maatregelen in veenweidegebieden zijn geschikt voor grootschalige pilots?

9

Hoe zou de verkenning van het draagvlak voor ontwikkeling van veenweidegebieden eruit
kunnen zien?

10

Welke financieringsmogelijkheden zijn er om ontwikkeling in veenweidegebieden te stimuleren
en te voldoen aan een acceptabel verdienmodel voor boeren?

11

Hoe kan het monitoringssysteem voor landgebruik verbeterd worden om te kijken welke
veenweidegebieden geschikt zijn voor CO2-opslag door aangroei van veen, welke gebieden geschikt zijn voor onderwaterdrainage
en welke gebieden geschikt zijn voor alternatieve teelt?

12

Hoeveel oppervlakte veenweidegebieden moeten ontwikkeld worden om aan de doelstelling
van 0,9 Mton CO2, zoals in het klimaatakkoord staat, te voldoen?

13

Welke vormen van overlap (integrale benadering) zijn er te bedenken die samen kunnen
spelen met de ontwikkeling van veenweidegebieden, bijvoorbeeld droogtebestrijding
en reductie van de CO2-emissie?

14

Hoe kan voorkomen worden dat bij de ophoging van het waterpeil in veenweidegebieden
ten behoeve van CO2-emissiereductie methaan vrij komt?

15

Hoe wordt er rekening gehouden met de regionale verschillen bij de implementatie van
maatregelen in het veenweidegebied?

16

Hoe wordt omgegaan met de inkomensderving bij alternatief agrarisch grondgebruik en
een hoger zomerpeil in weidevogelgebieden en zal de boer dus geen inkomen inleveren?

17

Welke nieuwe verdienmodellen voor veenweide zijn er en hoe zien deze eruit?

18

Welke voorbeelden van succesvolle verdienmodellen in veenweidegebieden zijn er te
noemen?

19

Hoe zou de coördinatie op gebiedsniveau in veenweidegebieden er uit kunnen zien?

20

Zal de SDE+ regeling na herziening ook gericht zijn op biomassa? Zo ja, op welke?

21

Hoe is zekerheid te verkrijgen dat de beoogde CO2-reductie gehaald zal worden nu de uitstoot de afgelopen tijd is gestegen en we meer
energie gaan expertoren?

22

Wanneer en hoe zal de CO2-minimumprijs aangepast worden?

23

Wat kunnen we verwachten van de aanpassing van de CO2-minimumprijs(wie/wanneer/hoeveel et cetera)?

24

Op welke wijze wordt de reductie van CO2-uitstoot met 25% in 2020 behaald?

Welke concrete maatregelen liggen hieraan ten grondslag?

25

Hoe wordt de kritiek dat polderen met bedrijven die geen baat hebben bij verduurzaming
een averechts effect heeft op klimaatbeleid meegenomen in het vervolgtraject?

26

Kan het voorstel om te komen tot een zogenaamd kolenfonds verder worden toegelicht?

Over welke bedragen gaat het en hoe worden de kosten verdeeld?

27

Kan verder worden toegelicht hoe de plannen ten aanzien van een leven lang leren een
werknemer die al decennia werkzaam is in de fossiele industrie aan een baan in een
andere sector gaan helpen? Kunnen er ter verduidelijking (fictieve) voorbeelden gegeven
worden hoe dit in de praktijk uitwerking zal krijgen?

28

Kunt u aangeven hoe u gaat borgen dat de ontwikkeling van hernieuwbare energie na
2025 niet stagneert gezien de vraagtekens die PBL zet bij de groei van hernieuwbare
energie na 2025?

29

Waarop wordt gebaseerd dat het mogelijk is om de beschikbaarheid van duurzame biomassa
te verhogen tot een niveau dat toereikend is voor de vraag vanuit de klimaattafels?

30

Wat verstaat u onder duurzame biomassa?

31

Waarom wordt er niet ingezet op de ontwikkeling en implementatie van hernieuwbare
alternatieven anders dan biomassa?

32

Hoe wordt bij de inzet van biomassa de schade aan ecosystemen, de bodem of beschikbaarheid
van voedsel gemeten en meegewogen?

33

Wordt bij de inzet van biomassa ook de invloed daarvan op de beschikbaarheid van zoet
water en de waterkwaliteit meegenomen? Zo ja, op welke wijze?

34

Kunt u een overzicht geven van alle beprijzingen, normeringen en andere maatregelen
met daarbij de invoeringsdatum en verwachte opbrengst in CO2-winst?

35

Zijn er voldoende middelen en genoeg capaciteit bij de mede-overheden om de plannen
uit het klimaatakkoord uit te voeren, met name voor wat betreft de regionale energiestrategieën?
Kunt u dit uitgebreid onderbouwen?

36

Hoeveel biomassa (in PJ) is er nodig per tafel? Hoeveel biomassa kan duurzaam worden
opgeleverd binnen de Nederlandse grenzen?

37

Hoeveel biomassa wordt in 2030 naar verwachting gebruikt door alle EU-lidstaten? Hoeveel
biomassa kan duurzaam worden opgeleverd binnen de grenzen van de EU?

38

Wordt het gebruik van biomassa als volgt, van hoog naar laag, geprioriteerd: bodemverbeteraar,
voedsel, voer en materialen, energetische toepassingen? Zo nee, hoe dan wel?

39

Welke onafhankelijke partij wordt op welke termijn gevraagd om advies te geven over
de te hanteren duurzaamheidskaders?

40

Wat wordt bedoeld met «de komende periode» in de zin «de komende periode zal het kabinet
deze concrete vertaling [van de biomassavisie] ter hand nemen zodat dit in het Klimaatakkoord
een plek kan krijgen»?

41

Worden de duurzaamheidskaders voor biomassa op tijd afgesproken, dus voordat er over
de mogelijke toepassingen ervan wordt gesproken aan de klimaattafels?

42

Op welke wijze is het «level playing field» een aandachtspunt bij de cross-sectorale
aanpak, zoals de productie van biobrandstoffen en van groen gas voor de opgave van
de tafel mobiliteit respectievelijk de gebouwde omgeving?

43

Hoe strookt een onderzoek naar het verhogen van het percentage verplichte bijmenging
met de principes van het cascaderen/prioriteren van biomassa?

44

Hoe wordt voorkomen dat er niet-duurzame biobrandstoffen in de tank belanden wanneer
het percentage verplichte bijmenging wordt verhoogd?

45

Welke onzekerheden zitten er in de berekening van de totale CO2-reductie (49%)? Kan de benodigde CO2-reductie in megatonnen ook nog hoger of lager uitvallen?

46

Zijn er nog mogelijkheden om CO2-reductiedoelen te schuiven tussen de verschillende tafels?

47

Met hoeveel wordt de CO2-emissie gereduceerd bij klimaatgericht beleid (nulscenario)? Kan dit als grafiek
en tabel gegeven worden voor de periode tot 2050?

48

Wat is het basispad in de CO2-reductie van het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL)? Kan dit in zowel een grafiek
als een tabel weergegeven worden?

49

Welk percentage van het BBP en de belastinginkomsten zijn «groene belastingen» in
Nederland? Kan de ontwikkeling voor de laatste en de komende jaren gegeven worden?
Welk percentage van de belastingopbrengsten en het BBP maken groene belastingen uit
in andere EU-lidstaten?

50

Kan het pad in CO2-uitstoot sinds 1990 weergegeven worden in een grafiek en tabel? Hoe verhoudt de Nederlandse
uitstoot zich tot die van Frankrijk, België, Duitsland en het VK?

51

Met hoeveel wordt de CO2-emissie gereduceerd bij beleid conform het Regeerakkoord (RA) (voor de klimaattafels)?
Wat is het basispad? Kan dit als grafiek en tabel weergegeven worden voor de periode
tot 2050?

52

Welke vormen van bronbeleid liggen er in Europa nu op tafel? Kan een uitputtende lijst
van (voorgenomen) richtlijnen en verordeningen gegeven worden?

53

Hoeveel verwachte CO2-reductie is er nog te halen uit aangescherpt bronbeleid? Wat zijn de verwachtingen
hiervoor?

54

Kan van de nu geschetste voorstellen per tafel de kostenefficiëntie per tafel gegeven
worden? Wat zijn de kosten per reductie (in CO2-megatonnen) van de tafels?

55

Waarop zijn de kosten van 3 miljard tot 3,9 miljard euro gebaseerd? Welke onzekerheden
zitten er rond deze raming? Kan de precieze methodologie voor deze raming gegeven
worden? Is deze raming geactualiseerd op basis van de voorstellen van de Klimaattafels?

56

Welke belastingen worden geraakt door de klimaattransactie? Kan een verwacht beeld
worden geschetst wanneer de Klimaatvoorstellen uitgevoerd worden? Wat is dan bijvoorbeeld
het afbouwpad voor de verschillende accijnzen en autobelastingen (wanneer er meer
elektrisch gereden gaat worden)?

57

Kan de brief met de ontwikkeling van de endogene belastingopbrengsten als gevolg van
het klimaatakkoord preciezer worden voorspeld dan «voorjaar 2019»? In welke maand
wordt verwacht deze brief naar de Kamer te kunnen sturen?

58

Hoe wordt de Kamer betrokken bij de onderzoeksvragen in de brief over de ontwikkeling
van de endogene belastingopbrengsten als gevolg van het klimaatakkoord? Kan de Kamer
daar invloed op uitoefenen door zelf onderzoeksvragen mee te geven? Zo ja, hoe?

59

Kunnen de totale uitgaven aan de SDE+ regeling voor het jaar sinds de oprichting daarvan
gegeven worden? Kunnen de omgeslagen kosten in de Opslag Duurzame Energie (ODE)-heffing
gegeven worden sinds het jaar van oprichting?

60

Kan aangegeven worden waar de SDE+ gelden de laatste jaren aan besteed zijn? Kan dit
in een tabel gegeven worden voor het laatste begrotingsjaar?

61

Kan meer context gegeven worden aan de 50/50 verdeling binnen de ODE? Hoelang bestaat
deze al? Wat is de rationale daarachter?

62

Kan een verdeling van alle huizen in categorieën energielabel gegeven worden? Hoeveel
kost hem gemiddeld om een huis één energielabel duurzamer te maken?

63

Hoeveel huizen zijn er in Nederland? Hoeveel worden er de komende tijd jaar gebouwd?
Hoeveel huizen zijn er gasloos? Kan het «inbouwpad» van de hoeveelheid gasloze huizen
voor de komende 20 jaar, of voor zover die informatie beschikbaar is, gegeven worden?

64

Kan de opgave inzake de verduurzaming in de gebouwde omgeving kwantitatief geschetst
worden?

65

Hoeveel huizen in Nederland zijn nu afhankelijk van welke energiebron? Kan de ontwikkeling
in de laatste 20 jaar gegeven worden en de raming voor de komende jaren?

66

Kan de gemiddelde prijs voor de verduurzaming gegeven worden voor een gemiddeld huis
van isolatie, het aanleggen van een warmtepomp, het laten plaatsen van dubbel glas?

67

Kunnen de huidige fiscale maatregelen die ter stimulering van elektrisch vervoer beschikbaar
zijn gegeven worden? Kan het budgettair beslag voor al deze maatregelen gegeven worden?
Wat is het afbouwpad van de huidige fiscale maatregelen?

68

Kan het proces en de stand van zaken rond de proeftuinen geschetst worden?

69

Kan een definitie van nulemissievoertuigen gegeven worden? Vallen ook hybrides onder
deze definitie?

70

Wat is de beschikbare financiële ruimte voor woningcorporaties om te verduurzamen?
Hoeveel woningen hebben zij onder hun hoede? Kan de frequentieverdeling van de energielabels
gegeven worden? Wat zijn de kosten voor woningcorporaties om hun woningvooraad gemiddeld
één energielabel duurzamer te maken? Kennen woningcorporaties kostenvoordelen ten
opzichte van particulieren vanwege de grote hoeveelheid woningen?

71

Wat zijn de totale budgettaire kosten van het eigenwoningforfait (EWF)? Hoeveel betaalt
een gezin met een koopwoning van gemiddelde WOZ-waarde aan EWF?

72

Wat zijn de totale opbrengsten van de energiebelasting? Kan de opbrengst uitgesplitst
worden naar de schijven binnen de energiebelasting?

73

Kan de ontwikkeling van een energierekening en de te betalen energiebelasting voor
een gemiddeld gezin van de laatste tien jaar gegeven worden?

74

Hoeveel kost het om een gemiddeld (particulier) dak te beleggen met zonnepanelen?
Zijn de kosten hiervan de laatste jaren gedaald?

75

Welke fiscale- of subsidievoordelen zijn er beschikbaar voor mensen die zonnepanelen
op hun dak kunnen leggen? Kan hier een uitputtend lijstje van gegeven worden?

76

Kan een uitputtende lijst gegeven worden van alle fiscale regelingen en faciliteiten
die duurzaamheid moeten stimuleren?

77

Kan een uitputtende lijst gegeven worden van alle subsidieregelingen bij de departementen
van EZK en BZK die duurzaamheid moeten stimuleren?

78

Kan een uitputtende lijst gegeven worden van alle schuiven binnen de energiebelasting,
zoals nu door het kabinet uitgevoerd wordt? Kan ook de orde van grootte gegeven worden?

79

Kunnen de tarieven binnen de energiebelasting of soortgelijke regelingen voor alle
EU-lidstaten gegeven worden?

80

Kunnen de totale opbrengsten van de energiebelasting voor gas en de energiebelasting
voor elektriciteit uitgesplist worden naar burgers en het bedrijfsleven?

81

Wat is het gemiddeld energiegebruik van een gezin en een kleine ondernemer?

82

Kunnen de gemiddelde uitgaven aan de energierekening en de energiebelasting gegeven
worden, uitgesplist naar energielabel van het huis?

83

Hoeveel huishoudens hebben op dit moment een warmtepomp? Hoe was deze ontwikkeling
de laatste tien jaar en wat is de verwachting voor de komende jaren?

84

Kunnen de precieze koopkrachtgegevens van een verandering in de heffingskorting binnen
de energiebelasting gegeven worden? Wat is het effect als de belastingvermindering
toe- of afneemt met 50 euro?

85

Kan een uitputtende lijst gegeven worden van alle normen voor huishoudens rond de
verduurzaming die onderdeel zijn van het vigerende beleid?

86

Welke mogelijkheden hebben huiseigenaren nu precies om extra te lenen om hun huis
te verduurzamen? Hoe werkt dit precies wanneer een huishouden al een tophypotheek
heeft?

87

Wat zijn de kosten van het opwekken van energie vergeleken met de buurlanden?

88

Kan de precieze stand van zaken rond het EU-Emissions Trading System (ETS) gegeven
worden? Hoe verloopt de zoektocht naar de steun met gelijkgestemde landen? Welke landen
hebben interesse getoond?

89

Kan de prijsontwikkeling binnen het ETS gegeven worden?

90

Wat zijn de budgettaire effecten als de CO2-minimumprijs structureel met respectievelijk één, tien of 25 euro verhoogd of verlaagd
wordt?

91

Wat zijn de effecten op de CO2-reductie als de CO2-minimumprijs structureel met respectievelijk één, tien of 25 euro verhoogd of verlaagd
wordt?

92

Wat is de verhouding tussen de CO2-minimumprijs en de ETS-prijs? Wat betekent het als de minimumprijs hoger is en wat
betekent het als de ETS-prijs hoger is?

93

Kan de marktprijs voor CO2 voor de laatste vijf jaar gegeven worden? Wat is de marktverwachting voor de komende
jaren?

94

Wat betekent het als de marktprijs zich boven de CO2-minimumprijs bevindt? Hoe groot is de kans dat dit langer het geval zal zijn en wat
zijn de (budgettaire) consequenties daarvan?

95

Hoeveel draagt de industrie bij aan de CO2-uitstoot? Kan dit vergeleken worden met de CO2-uitstoot van de industrie in omliggende landen?

96

Wat is het verwachte reductiepad in CO2-emissies voor de industrie zonder dat er maatregelen genomen worden?

97

Welke beperkingen biedt het Europees recht om de uitstoot van CO2 door de sector mobiliteit te beperken? Is het een lidstaat toegestaan om bepaalde
niet-duurzame auto's de toegang in Nederland te ontzeggen of slechts toe te staan
wanneer er een bepaalde bijdrage wordt gevraagd?

98

Welk handelingsperspectief wordt geboden aan bedrijven voor wie het onmogelijk is
om het productieproces te verduurzamen?

99

Hoeveel auto’s zijn er in 2018? Wat is de verwachting voor de komende jaren? Welk
gedeelte hiervan is elektrisch (FEV/PHEV) en welk deel hybride?

100

Hoeveel auto’s worden er verkocht? Welk gedeelte hiervan is elektrisch (FEV/PHEV)
of hybride? Hoe ontwikkeld zich dit de komende jaren, zonder aanvullend beleid?

101

Wat is de gemiddelde leeftijd van het wagenpark? Wat zou het schelen in CO2 als het wagenpark met respectievelijk één, twee of vijf jaar verjongd wordt?

102

Wat is de gemiddelde CO2-uitstoot van een auto? Kan de ontwikkeling hiervan voor de laatste jaren gegeven
worden? Zijn auto’s duurzamer geworden?

103

Wat is de prijselasticiteit van auto’s? Hoeveel auto’s worden er meer of minder gekocht
als de prijs met één, vijf of tien procent verhoogd wordt? Als er geen gegevens beschikbaar
zijn, kan dan een schatting gegeven worden?

104

Wat is het effectieve prijsverschil tussen een vergelijkbare elektrische en een «fossiele»
auto?

105

Wie koopt op dit moment elektrische auto’s? Zijn daar gegevens over beschikbaar?

106

Wat zijn de kosten in het gebruik van een fossiele en een elektrische auto?

107

Kunnen de totale opbrengsten binnen het autodomein van de belastingen geschetst worden?
Wat is de ontwikkeling van deze inkomsten over de laatste paar jaar? Wat zijn de effecten
hierop wanneer alle voertuigen elektrisch worden? Wat is dan de derving op lange termijn?

108

Welke uitstootnormen over CO2 zijn er op dit moment in Europees verband? Kan een uitputtende lijst gegeven worden?

109

Hoeveel mensen rijden er nu zakelijk elektrisch? Hoe ontwikkelt deze markt zich?

110

Waar bestaat het wagenpark van de overheid op dit moment uit? Hoeveel van deze wagens
zijn elektrisch of hybride?

111

Kan een uitputtende lijst gegeven worden van alle heffingen en belastingen die over
het wegverkeer geheven worden?

112

Op wat voor energielabel zouden alle Nederlandse woningen moeten zitten om per saldo
tot de noodzakelijke reductie van CO2-uitstoot te komen?

113

Worden reeds ingezette verduurzamingsmaatregelen van bedrijven ook meegerekend in
de reductieopgave? Zo nee, waarom niet? Zo ja, hoe?

114

Kunt u met betrekking tot de sectortafel mobiliteit aangeven wat de kosten zijn per
ton vermeden CO2 van de stimulering van elektrisch rijden? Hoe verhoudt deze maatregel zich qua kosten
tot maatregelen van andere sectortafels?

115

Wat is de kosteneffectiviteit per ton vermeden CO2 ten aanzien van de voorgenomen grootschalige investering in fietsinfrastructuur,
zoals die in het voorstel voor een akkoord op hoofdlijnen is opgevoerd? Hoe verhoudt
dit zich tot maatregelen van andere sectortafels?

116

Ziet u mogelijkheden om verder in te zeten op subsidies voor isolatie van woningen?
Zo ja, welke?

117

Bent u bereid na te denken over het slim normeren van isoleren bij renovatie, bijvoorbeeld
door eisen stellen te aan het gebruik van bepaald isolatiemateriaal of isolatiewaarde
van ramen?

118

Bent u bereid om een voorlichtingscampagne met acties op te starten ten aanzien van
het belang van het terugdringen van de uitstoot van broeikasgassen? Wordt daarbij
ook gedacht aan warme truiendagen en autoloze zondagen om het bewustzijn te vergroten?

119

Bent u bereid om ervoor te zorgen dat de mogelijkheden van energiebesparing van de
eigen woning en de ondersteuning daarvoor breed worden uitgedragen met een grote campagne?

120

Wat is het effect (in Mt CO2-equivalenten) van het terugbrengen van het aantal vluchten in Nederland naar 300.000
per jaar?

121

Hoe neemt het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) internationale afspraken over
normering en beprijzing (zoals ETS) mee in de berekeningen?

122

Hoe wordt er rekening gehouden met weglekeffecten? Hoe worden die berekend?

123

Hoeveel CO2 hebben de verschillende sectoren bespaard sinds 1990? Kan dit voor de verschillende
sectoren ook afgezet worden tegen de groei van de sectoren?

124

Wat is het effect (in Mt CO2-equivalenten) per 10.000 gereduceerde vluchten in Nederland?

125

Hoe wordt er rekening gehouden met de concurrentiepositie van bedrijven? Hoe wordt
dit «berekend»?

126

Wat is het effect (in Mt CO2-equivalenten) per 1, 10, 100, 1000, 10.000 en 100.000 gereduceerde koeien van de
Nederlandse veestapel?

127

Wat was de exacte inbreng aan de Klimaattafels van VNO-NCW, Shell, LTO en Rabobank?

128

Op welke wijze worden de conclusies van het recent uitgebrachte IPCC-rapport betrokken
in het vervolg van de onderhandelingen aan de Klimaattafels?

129

Op welke wijze wordt de recente uitspraak van de rechter in de Klimaatzaak van Urgenda
betrokken in het vervolg van de onderhandelingen aan de Klimaattafels?

130

Kunt u toelichten hoe waterstof volgens u een rol kan spelen in de energietransitie
en hoe u dit ondersteunt?

131

Welke (markt-)veranderingen zullen er optreden bij een minimum CO2-prijs van 20, 30, 40, 50, 75, 100, 150, 200, 250, 500, 1000 respectievelijk 2.000
euro?

132

Kan het concept van een minimum CO2-prijs ook worden toegepast op methaan? Wat zou in dat geval het effect zijn op de
omvang van de veestapel per euro?

133

Welke rol ziet u voor groen gas, welke instrumenten worden daarvoor nu ingezet en
hoe worden die instrumenten verder ontwikkeld?

134

Kunt u aangeven hoe groot de te verwachten derving is bij de brandstofaccijns door
het toenemende gebruik van elektrische auto’s in de komende jaren? Hoe moet daarmee
rekening gehouden worden in beleid?

135

Welke rol ziet u voor biobased bouwmaterialen? Welk beleid wordt hier nu op gevoerd
en hoe kan het gebruik van biobased bouwmaterialen in de toekomst worden bevorderd,
onder meer in aanbestedingen?

136

Kunt u een overzicht verschaffen van de afgelopen 100 jaar, met daarin de jaarlijkse
kosten die Nederland (inclusief verzekeraars) kwijt was aan het bouwen van waterkeringen,
dijken, schade door stormen, wateroverlast en overstromingen?

137

Kunt u aangeven hoe gestuurd wordt met kosteneffectieve maatregelen? Zijn indien in
de ene sector maatregelen goedkoper zijn, dan nog verschuivingen in de opgave per
sectortafel mogelijk?

138

Met welke kosten aan het bouwen van waterkeringen, dijken, schade door stormen, wateroverlast
en overstromingen zal Nederland te maken krijgen in de opwarmingsscenario's van de
aarde van 3, 2 en 1,5 graden Celsius?

139

Kunt u toelichten of er ondersteuning (financieel en met advies) wordt geboden aan
gemeenten en provincies ten behoeve van het opstellen van de regionale energiestrategieën?

140

Kunt u toelichten in hoeverre de wijkaanpak kosteneffectief is per ton vermeden CO2?

141

In hoeverre wordt bij de klimaattafels nagedacht over het verder normeren van huurwoningen
van corporaties en van particulieren? Hoe kunnen investeringen van particuliere verhuurders
in isolatie van huurwoningen worden ondersteund?

142

Kunt u toelichten hoe in het klimaatberaad gekomen is tot drie cross-sectorale onderwerpen?
Welke cross-sectorale onderwerpen heeft het klimaatberaad wel geïdentificeerd, maar
zijn niet opgenomen in de bijlage van verder uit te werken onderwerpen?

143

Kunt u toelichten op welke kosten in rekening worden gebracht voor het afsluiten van
gas door netbeheerders? Kan dit niet veel goedkoper? Zo ja, bent u bereid in gesprek
met netbeheerders deze kosten op korte termijn te reduceren?

144

Hoe definieert u «comfortabeler wonen»«? Comfortabeler dan wat? In welk opzicht is
een woning met een waterpomp «comfortabeler» dan een woning met een traditionele cv-ketel?

145

Op welke wijze wordt door het Klimaatakkoord, dat vele honderden miljarden zal kosten,
«de economie versterkt»?

146

Wat zijn de directe mondiale gevolgen voor het klimaat van het niet-behalen van de
Nederlandse 49%-reductiedoelstelling?

147

Kan inzicht worden gegeven in hoe de vertaling waar in de bijlage van de brief over
wordt gesproken over een concrete vertaling van de visie op biomassa zal worden gemaakt
wordt gemaakt, wie hierbij wordt betrokken en wanneer deze naar verwachting opgeleverd
zal worden?

148

Hoe zullen technische ontwikkelingen meegenomen worden in de prioritering bij de inzet
van duurzame biomassa tussen de korte en de lange termijn?

149

Kan worden toegelicht waaruit de conclusie wordt getrokken dat uit de analyses van
het CPB en PBL zou blijken dat het beleid van het kabinet op koers ligt? Wordt niet
juist door beide bureaus gesteld dat er een theoretische mogelijkheid is dat de doelen
worden behaald, maar dat wat er nu daadwerkelijk ligt zelfs te weinig is om door te
rekenen? Kan deze in de kabinetsbrief gedane stelling worden gespecificeerd en toegelicht?

150

Waarom is de extra opgave die past bij het 55%-doel niet concreet gemaakt en verdeeld
over de verschillende tafels?

151

Welke concrete maatregelen bent u van plan te nemen om de extra opgave die past bij
het 55%-doel te halen?

152

Waarop is de uitspraak gebaseerd dat «partijen met het voorstel voor hoofdlijnen op
koers» zouden liggen en «de reductiedoelstelling van 49% in 2030 binnen bereik» zou
zijn, aangezien de daadwerkelijke klimaatmaatregelen nog verre van concreet zijn?

153

Hoe definieert u «kosteneffectiviteit»? Hoe definieert u «betaalbaarheid»? Wanneer
is voor u de grens van «betaalbaarheid» bereikt?

154

Kan meer inzicht worden gegeven in het apart traject van het kabinet rondom de aanpassing
van regelgeving rond infrastructuur?

155

Kunt u meer duidelijkheid geven over wanneer de integrale kennis- en innovatieagenda
voor de klimaat- en energieopgave gepubliceerd zal worden?

156

Kan een indicatie worden gegeven van de maatschappelijke kosten wanneer mobiliteit
wél wordt meegerekend? Welke cijfers zijn wel bekend?

157

Kan worden toegelicht waarom ervoor is gekozen dat op het moment dat bekend werd dat
de aardgasbaten zouden terugvallen en uiteindelijk aflopen, deze aardgasbaten nu wel
onderdeel te maken van de lopende begroting waar dit eerder niet het geval was? Klopt
het dat er nu dus bezuinigd moet worden waar dat met de eerdere constructie niet direct
had gehoeven?

158

Wat is de duiding van het kabinet van het bedrag dat het PBL, op basis van het voorstel
in verband met de maatschappelijke kosten van de transitie voor Nederland in het jaar
2030, op ruwweg 3,0 tot 3,9 miljard euro op jaarbasis schat gelet op het feit dat
het PBL zelf aangeeft dat dit een schatting is, met een aanzienlijke onzekerheidsmarge
en gebrek aan verschillende dwarsverbanden?

159

Hoe definieert u «behapbare klimaatopgave»? Kan de klimaatopgave wél «behapbaar»,
maar tegelijkertijd níét «betaalbaar» zijn? Zo ja, wat zijn hiervan de gevolgen voor
huishoudens?

160

Hoe verklaart u dat «de transitie in alle sectoren technisch mogelijk» zou zijn, aangezien
de tafels slechts «streefbeelden» hebben geformuleerd?

161

Hoe verhoudt de schatting van het PBL (maatschappelijke kosten van 3,0 tot 3,9 miljard
euro op jaarbasis) zich tot de schatting van CE Delft (maatschappelijke kosten van
50 miljard euro op jaarbasis)?

162

Welke rol zal de landelijke overheid hebben binnen de Regionale Energiestrategie (RES)
met betrekking tot de rol van het delen van kennis en ervaring met de lokale overheden?

163

Hoe wordt democratische daadkracht gewaarborgd in de RES?

164

Waarom kan er niet eerder dan bij het definitieve akkoord een inzicht worden gegeven
in de kosten voor huishoudens? Welke aanpassingen zijn nog mogelijk wanneer blijkt
dat deze lasten (te) zwaar zijn?

Kan inzichtelijk worden gemaakt wat dit kabinet nog acceptabele kosten acht voor huishoudens?

165

Waar wordt de verbreding van de SDE+ regeling naar CO2-reductie van de industrie volgens u uit gevoed? Zal hier de wetgeving voor de ODE
hiervoor wijzigen?

166

In hoeverre wordt wanneer gekeken zal worden naar mogelijke weglekeffecten in ogenschouw
genomen dat ieder land klimaatmaatregelen door zal gaan voeren? Kan verder worden
gespecificeerd op welke wijze onderzoek naar deze veronderstelde effecten plaats zal
vinden?

167

Welk «voorschot» kan al genomen worden ten aanzien van de aanpassing van de SDE+ regeling?
Wordt bijvoorbeeld gekeken naar isolatiemaatregelen genomen door huishoudens? Wordt
bijvoorbeeld gekeken naar een andere verdeling dan de nu gehanteerde 50/50 systematiek?

168

Hoe definieert u «draagvlak»? Hoe zwaar weegt draagvlak mee bij de totstandkoming
van het Klimaatakkoord? In hoeverre is draagvlak daarbij doorslaggevend?

169

Wordt met de «betrokkenheid van alle belanghebbende partijen en burgers» ook zeggenschap
bedoeld? Zo ja, in hoeverre is de mening van de burgers doorslaggevend?

170

Wat bedoelt u precies met de zin «Het kabinet hecht er aan de transitie haalbaar en
betaalbaar te houden voor iedereen en dit geldt bij uitstek voor de gebouwde omgeving"»?
Kan daarbij heel specifiek worden ingegaan op de begrippen «haalbaar» en «betaalbaar»?

171

Klopt het dat, ondanks de 100 miljoen euro structurele korting op de verhuurdersheffing,
de belastingdruk voor corporaties de komende jaren door de ATAD (Anti Tax Avoidance
Directive)-richtlijn en de vennootschapsbelasting (VPB) verder oploopt?

172

Hoeveel warmtenetten zijn er nu al en hoeveel concrete plannen zijn er voor het aanleggen
van warmtenetten? Hoeveel woningen en hoeveel overige gebouwen zijn er op warmtenetten
aangesloten?

173

Hoe definieert u «kosteneffectief»? Hoe meet u of de kosten in verhouding staan tot
de opbrengsten?

174

Hoe worden andere departementen, onderwijsinstellingen, et cetera betrokken bij het
invullen van het handvat Onderwijs, scholing en leercultuur?

175

Overweegt het kabinet andere fondsen zoals het kolenfonds, waarbij met budgetten werknemers
worden geholpen wanneer zij mogelijk werkloos worden?

176

Op welke wijze wordt de wettelijke plicht om aardgasvrij te bouwen wat betreft nieuwbouw
gehanteerd? Klopt het dat er nog steeds plannen worden ontwikkeld voor de koppeling
van nieuwbouw aan aardgas? Welke alternatieven zijn voor deze wijken denkbaar en waarom
worden deze niet ingezet?

Per wanneer zal er geen enkel nieuwbouwhuis meer aan het aardgas worden aangelegd?

177

Hoeveel woningen in de bestaande bouw zijn het afgelopen jaar aardgasvrij of aardgasvrij-ready
gemaakt?

178

Hoeveel méér hernieuwbare energie is nodig om alle bestaande bouw aardgasvrij te krijgen?

179

Wordt de mogelijkheid om op alle daartoe geschikte daken zonnepanelen te laten plaatsen
meegenomen? Welke kosten zouden daaraan verbonden zijn?

180

Wordt de mogelijkheid om woningcorporaties te verplichten tot verduurzaming over te
gaan meegenomen? Zo ja, kan worden toegelicht welke wettelijk verplichte maatregelen
worden overwogen? Zo nee, kan worden toegelicht waarom niet?

181

In hoeverre wordt de wijkgerichte aanpak landelijk geregisseerd? Met andere woorden,
hoe wordt er zicht gehouden op de vorderingen?

182

Klopt het dat voor de gebouwde omgeving, lees huishoudens, de optie om over te gaan
tot verplichtende maatregelen open staat maar dit voor de industrie uitblijft?

183

In hoeverre zullen «financieringsarrangementen» en andere «prikkels» vrijwillig zijn?
Op welke wijze wordt het effect dat mensen mogelijk in de financiële problemen komen
meegewogen?

184

Wat betekent de voorgestelde aanpassing in energiebelasting voor mensen met een modaal
inkomen en voor huishoudens met een laag inkomen? Op welke wijze wordt de voorgestelde
lastenverlichting gerealiseerd?

185

Kan voor verschillende voorbeeldtype woningen inzichtelijk worden gemaakt wat de kosten
van het energieneutraal maken zullen zijn? Bijvoorbeeld voor een hoek- en middenwoning
uit de jaren »30, »50, »70, »80, »90? En voor verschillende typen appartementen?

186

Op welke termijn wordt meer duidelijk over financieringsmogelijkheden zoals hypothecair
krediet?

187

Op welke wijze worden huishoudens in huurwoningen ondersteund bij het nemen van verduurzamingsmaatregelen?

188

Kan cijfermatig worden toegelicht of, en zo ja, hoe, woningcorporaties de verduurzamingsopgave
volgend uit de klimaatambities financieel kunnen dragen?

189

Kan worden toegelicht hoe de verlaging van de verhuurderheffing van 100 miljoen euro
moet worden gezien in het licht van de gestelde voorwaarden in het klimaatakkoord
zoals de halvering van de verhuurderheffing?

190

Welke ruimte zit er tussen de door het kabinet geschatte lastenontwikkeling voor corporaties
en de schatting van de corporaties zelf? Wat betekent dit voor de investeringsruimte?
Op welke wijze kan worden gegarandeerd dat dit ten goede komt aan verduurzaming en
wat betekent dit voor de ook gewenste nieuwbouw?

191

Hoe wordt het budget voor de proeftuinen de komende jaren opgehoogd? Zal dat bijvoorbeeld
evenredig aan de huidige systematiek zijn, dus oplopend tot 450 miljoen euro in 2021?
Hoe worden indien dat niet het geval is de ambities dan gehaald?

192

Hoe wordt voorkomen dat met kosten voor warmteaansluitingen de lasten stijgen voor
huurders met lage inkomens?

193

Hoe wordt voorkomen dat bewoners van wijken die pas tegen 2050 van het gas gaan tegen
enorm hoge lasten aanlopen?

194

Hoe wordt de verwachte kostenreductie gerealiseerd?

195

Kan de zin «De door de tafel gebouwde omgeving voorgestelde aanpassing vindt het kabinet
evenwel te groot» nader worden toegelicht?

196

Waarom kan een gebouwgebonden financiering niet fiscaal kan worden ingepast?

197

Zijn er regelingen denkbaar die wel fiscaal kunnen worden ingepast?

198

Aan welk soort regelingen moet gedacht worden bij «Het kabinet zal in samenspraak
met de sectortafel onderzoeken hoe gebouwgebonden financiering zonder fiscale aftrekbaarheid
van de rente voldoende kan concurreren met andere financieringsinstrumenten en al
bestaande duurzaamheidsleningen om de ondersteuning van gebouweigenaren langs een
andere weg vorm te geven.»?

199

Is het draagvlak van verduurzaming van de woningbouw, gezien het feit dat ervoor is
gekozen om geen specifieke prikkels voor huishoudens met betrekking tot verduurzaming
van de woningbouw in te voeren, gediend met een helder perspectief waar huiseigenaren
over 10, 15 of 20 jaar staan met de energieprestatie van de woning?

200

Welke maatregelen zullen helpen om de vereiste CO2-reductie te realiseren nu de door de tafel Gebouwde omgeving voorgestelde aanscherping
van de energiebelastingschuif niet wordt overgenomen en ook normeringen voorlopig
niet worden ingevoerd?

201

Is het voor huishoudens «financieel aantrekkelijker maken van duurzame alternatieven,
zoals warmtepompen en zonneboilers» inclusief of exclusief «groene leningen» en/of
subsidies?

202

Wat wordt bedoeld met «wordt energiebesparing door isolatie en dubbel glas verder
aangemoedigd»?

203

Wordt met «pakket aan maatregelen voor het normeren van woningen voor verhuur» ook
gedoeld op de particuliere en/of de vrije huursector?

204

Wordt overwogen de kolencentrales sneller te sluiten, met het oog op de reductiedoelen
voor 2020?

205

Vormen de benodigde sociale plannen voor de werknemers in de kolencentrales en toelever-
en overslagbedrijven wel onderdeel van de gesprekken aan de daartoe bestemde tafels
van de klimaatonderhandelingen?

206

Kan meer worden toegelicht over de afspraken, lopend en toekomstige, tussen Noordwest-Europese
lidstaten onderling (dat wil zeggen naast de afspraken en/of richtlijnen inhet kader
van de Energieunie)?

207

Op welke wijze zou Nederland zich onafhankelijker van de ontwikkelingen binnen de
Europese elektriciteitsmarkt kunnen bewegen?

208

Op welke wijze zal intensivering van wind op zee en de daarvoor benodigde infrastructuur
worden doorberekend naar de huishoudens? Welke nieuwe stijging op de energierekening
zal dit betekenen? Op welke wijze kunnen deze lasten voor huishoudens beperkt worden?

209

Wordt overwogen om op alle daartoe geschikte daken zonnepanelen te laten plaatsen,
te beginnen bij gebouwen in overheidsbezit? Hoeveel energievraag kan daarmee worden
ingelost?

210

Op welke wijze zou een alternatief instrument voor de SDE+ regeling effectief kunnen
zijn zonder financiële steun vanuit de overheid? Wat zal dit betekenen voor het nu
al lage aandeel hernieuwbare energie?

211

Hoe zullen risico’s ten aanzien van leveringszekerheid worden opgevangen?

212

Worden bij de afwegingen ten aanzien van biomassa de gehele keten en herkomst meegenomen?
Zo nee, hoe kan er dan een afgewogen keuze voor de meest CO2-neutrale energiebron worden genomen? Kan dit worden toegelicht?

213

Mocht het nodig zijn, wat is de datum waarop u van plan bent de brede CO2-heffing in te voeren? Op welke wijze worden de opbrengsten van de CO2-heffing teruggesluisd naar CO2-besparende maatregelen binnen de industrie?

214

Wordt gewerkt aan het wetsvoorstel dat verkoop van nieuwe benzine-auto’s per 2030
verbiedt? Zo nee, hoe wordt dan de boodschap aan de auto-industrie gegeven dat er
veel meer en veel betaalbaardere elektrische auto’s op de markt gebracht moeten worden?
Is er een duidelijk tijdspad?

215

Welke concrete plannen zijn er om de tweedehandsmarkt voor elektrische auto’s te stimuleren?

216

Welke stappen kan Nederland zetten in Europees verband om sneller tot meer betaalbare
elektrische auto’s te komen en benzine-auto’s uit te faseren?

217

Worden bij het uitbreiden van de laadinfrastructuur ook afspraken met buurlanden gemaakt
om internationaal elektrisch verkeer te bevorderen?

218

In hoeverre wordt bij de wens om in te zetten op een structurele model shift rekenschap
gegeven van de problemen die de binnenvaart al jaren ondervindt? Welke oplossingen
worden hiervoor aangedragen?

219

Wordt bij het eventueel verhogen van de bijmengverplichting verzekerd dat er geen
landbouwgewassen in de tank verdwijnen?

220

Wordt ten aanzien van de duurzaamheidskeurmerken van biobrandstoffen de gehele keten
in ogenschouw genomen?

221

Waarom wordt niet overwogen om voor het openbaar vervoer het nu geldende btw-tarief
van 6% in stand te houden? Kan verder worden toegelicht hoe het verhogen van de prijzen
zich verhoudt tot de wens gebruik van het OV te stimuleren, zeker het enorme prijsverschil
dat er nu al bestaat tussen een autoritje en prijs voor dezelfde reis per trein?

222

Op welke wijze zal treinverkeer boven vliegverkeer gestimuleerd worden? Welke (Europese)
afspraken worden hierover gemaakt?

223

Welke mogelijkheden binnen huidige wetgeving en Europese regels bestaan er nu om het
vliegverkeer aan banden te leggen? Welke eisen kunnen worden gesteld aan het type
vliegtuig en kerosine?

224

Worden afdwingbare maatregelen ten aanzien van verduurzaming van de luchtvaart overwogen?

225

Hoe wordt met een reductie van 50% voor de zeevaart gehoor gegeven aan de doelstellingen
om in 2050 zo goed als klimaatneutraal te zijn? Wordt erkend dat het uitzonderen van
sectoren, om welke reden dan ook, zeer schadelijke effecten op het klimaat heeft?
Waarom wordt niet gestreefd naar een veel hoger reductiepercentage?

226

Zijn er (wettelijke) mogelijkheden om eisen te stellen aan schepen die in Nederlandse
havens liggen?

227

Wat is het doel van een CO2-heffing indien deze door de industrie wordt opgehoest en vervolgens, via een omweg,
naar diezelfde industrie weer wordt teruggesluisd?

228

Op welke wijze wordt voorkomen dat de bedrijven aan tafel alleen hun eigen belang
vooropstellen en dit ten koste laten gaan van effectief klimaatbeleid?

Kan met deze opstelling wel daadkrachtig beleid worden verwacht, of wordt inmiddels
een andere aanpak overwogen waarbij de belangen van bedrijven een minder grote rol
spelen?

229

Waarom ontbreekt het nog aan concrete afspraken en beleidsinstrumenten?

230

Op welke cijfers zijn de veronderstelde weglekeffecten gebaseerd?

231

Wordt de CO2-heffing alleen als «stok achter de deur» uitgewerkt of wordt deze ook daadwerkelijk
praktijk? Hoeveel opbrengsten kan een CO2-heffing opleveren? Welke vormen en bedragen worden overwogen?

232

Hoe wordt voorkomen dat een CO2-heffing (onevenredig veel) neerslaat bij huishoudens omdat bedrijven het zullen gaan
doorberekenen?

233

Kan worden aangegeven welke aanvullende maatregelen het kabinet overweegt wanneer
bedrijven onvoldoende bijdragen? Hoe wordt hier een krachtige vinger aan de pols gehouden?

234

Kan een overzicht worden gegeven van succesvolle CCS-projecten in de wereld?

Op welke manier kan deze techniek in Nederland wel worden gerealiseerd? Kan dit worden
toegelicht?

Wat zullen de kosten zijn van de projecten die het kabinet nu voor ogen heeft?

235

Hoe zult u waarborgen dat de ontwikkeling van hernieuwbare energie na 2025 niet stagneert?

236

Wordt ook gekeken naar reductie van methaanuitstoot? Kan hier verder op worden ingegaan?

237

Welke concrete maatregelen moeten onder «warme sanering» worden verstaan? Welk reductiepotentieel
hangt hiermee samen?

238

Waarom krijgt het gebied boven Groningen bijzondere aandacht bij het aanwijzen van
extra windenergiegebieden op zee? In hoeverre heeft dit een relatie met de afbouw
van de gaswinning in Groningen en wat zijn de consequenties van deze bijzondere aandacht?

239

Wat is de prognose van de stijging van de nettarieven voor burgers en bedrijven bij
het financieren van de infrastructuur op zee?

240

Wanneer verwacht u dat de aansluiting van windparken op het landelijke elektriciteitsnet
ook zonder subsidie gerealiseerd kan worden?

241

Welke gevolgen voor de agrarische bedrijfsvoering heeft de reductie van methaanemissies
uit stallen en mestopslagen? Hebt u in beeld in hoeveel gevallen dit kan leiden tot
faillissement?

242

Welke te verwachten veranderingen voor het elektriciteitsnet brengt de energietransitie
met zich mee?

243

Welke veranderingen brengt de energietransitie met zich mee voor de rol van netbeheerders?

244

Op welke wijze zal het kabinet de risico’s voor leveringszekerheid en stijging van
CO2-uitstoot op Europees niveau blijven onderzoeken en met welke regelmaat?

245

Welke mogelijkheden ziet u om de ontwikkeling van waterstof (onder andere in Groningen)
te ondersteunen?

246

Op welke wijze zal het kabinet met betrokken partijen de transitie van blauw naar
groene waterstof ondersteunen? Past hier een tijdpad bij?

247

Welke maatregelen neemt u reeds om Carbonleakage te voorkomen en welke maatregelen
hiertegen overweegt u?

248

Over welk innovatieprogramma gaat het bij «starten we met proeftuinen aadgasvrije
wijken en met een innovatieprogramma»? Wat houdt dit in en welke partijen werken daaraan
mee?

249

Hoe wordt de besparing die bereikt wordt door het gebruiken van restwarmte uit een
andere sector nu berekend en op wiens conto wordt deze bijgeschreven of wordt deze
verdeeld?

250

Wat is het doel van het compenseren van een hogere gasprijs door een hogere belastingvermindering?
Leidt dit bijvoorbeeld tot een prikkel om over te stappen op duurzame energie?

251

Profiteren bepaalde groepen inwoners of bedrijven meer van een compensatie van de
hogere gasprijs door een hogere belastingvermindering dan andere groepen? Zo, ja welke
groepen zijn hierbij gebaat?

252

In welk jaar zullen naar verwachting elektrische voertuigen het nieuwe normaal worden?

253

Hoe staat het voornemen zoals genoemd in de brief «met betrouwbare, gevalideerde en
toegankelijke informatie kan het effect van de maatregelen op de woonlasten worden
berekend» in verhouding tot de nu al bestaande systemen, zoals die van EPA-advisering?

254

Kunt u met behulp van een tijdspad toelichten hoe gebouwgebondenfinanciering of een
alternatief financieringsinstrument verder zullen worden uitgewerkt?

255

Ziet u mogelijkheden om de onbelaste kilometervergoeding te differentiëren naar vervoersmodaliteit,
of kan dit beter benut worden door middelen van een mobiliteitsbudget?

256

Wanneer verwacht u de Nationale agenda laadinfrastructuur te publiceren?

257

Op welke manier wil u de markt bij de uitrol van productiefaciliteiten voor duurzame,
geavanceerde biobrandstoffen en infrastructuur ondersteunen?