Brief regering : Contact platformen in aanloop naar TK25 verkiezing

Nr. 97
BRIEF VAN DE MINISTER VAN BUITENLANDSE ZAKEN

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 28 oktober 2025

In het debat van 16 oktober jl. over de Europese Top van 23 en 24 oktober 2025 heeft
het lid Dassen (Volt) aan de Minister-President gevraagd of de Minister-President
nog voor de aankomende Tweede Kamerverkiezing op 29 oktober in gesprek kan gaan met
de grote techbedrijven over hun rol en verantwoordelijkheden om buitenlandse inmenging
in de komende Tweede Kamerverkiezing te voorkomen. De Minister-President heeft in
reactie op het lid Dassen toegezegd om te bekijken wat de mogelijkheden zijn.

Maatregelen tegen ongewenste beïnvloeding van de Tweede Kamerverkiezing

Het kabinet onderkent de zorgen van uw Kamer over de risico’s van buitenlandse beïnvloeding
van het verkiezingsproces. Voorbeelden uit andere Europese landen tonen het grimmige
geopolitieke klimaat waarin verkiezingen doelwit zijn van statelijke actoren die democratische
processen in Europa willen beïnvloeden of verstoren. De inlichtingen- en veiligheidsdiensten
waarschuwen al langer dat ook Nederland doelwit kan zijn van statelijke inmenging.1 Statelijke actoren kunnen een bedreiging vormen voor het veilig en ongestoord verloop
de verkiezingen en via platformen proberen de politieke campagnes of debatten rechtstreeks
te beïnvloeden of door middel van desinformatie de publieke beeldvorming over partijen
en hun standpunten te beïnvloeden. Hierdoor kan twijfel worden gezaaid over de vrijheid,
eerlijkheid of anonimiteit van verkiezingen.2 Het kabinet monitort signalen, die mogelijk kunnen duiden op dergelijke beïnvloeding.
Mijn ambtsvoorganger heeft uw Kamer eerder geïnformeerd over hoe de risico’s op buitenlandse
beïnvloeding in het verkiezingsproces worden tegengegaan.3

Dit maatregelenpakket bestaat uit een offensieve aanpak tegen desinformatie en de
organisatie van verkiezingstafels, waar vertegenwoordigers van verschillende ministeries,
de veiligheidspartners (AIVD, MIVD, NCTV, NCSC, Politie en OM), de ACM, gemeenten
en de Kiesraad bijeenkomen om dreigingen en risico’s, zoals desinformatiecampagnes,
rond het verkiezingsproces te signaleren en maatregelen voor te bereiden.

Daarnaast is de Nationale Politie, in samenwerking met de Koninklijke Marechaussee,
gevraagd om begin oktober jl. een tweedaagse hackathon te organiseren waarbij op basis
van open source intelligence signalen van dreigingen voor de weerbaarheid van de aankomende verkiezingsperiode
zijn onderzocht. De uitkomsten hiervan nemen we mee in de evaluatie van de Tweede
Kamerverkiezing. Separaat verken ik hoe het kabinet eerder en beter zicht kan krijgen
op de verspreiding van buitenlandse desinformatie gericht op het ondermijnen van het
verkiezingsproces en de maatschappelijke stabiliteit rond de verkiezingen.4

De AIVD doet daarnaast actorgericht onderzoek naar heimelijke beïnvloedingen onder
de zogenaamde A-taak.5 Ook informeert de AIVD in het kader van de weerbaarheids-bevorderende taak6, over bijvoorbeeld de weerbaarheid van verkiezingen, waarin heimelijke beïnvloeding
wordt meegenomen. In voorkomende gevallen dat de Kamer hierover geïnformeerd dient
te worden, zal dit via de Commissie voor de Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten (CIVD)
worden gedaan.

De AIVD heeft verschillende handelingsopties, en een van de mogelijkheden die ik er
hier uitlicht is om informatie te declassificeren en in de openbaarheid te brengen,
mits verenigbaar met de wettelijke plicht tot geheimhouding van het werk van de diensten
zoals de bescherming van bronnen. De dienst kan hiertoe overgaan wanneer zij dit in
het belang acht van de nationale veiligheid. Hiervan is bijvoorbeeld sprake indien
het noodzakelijk is ter vergroting van de bewustwording in de samenleving van deze
dreiging en als afschrikwekkende werking jegens landen die zich schuldig maken aan
dergelijke praktijken. De AIVD heeft daarmee een divers instrumentarium om heimelijke
beïnvloeding te onderzoeken en waar nodig de samenleving, instanties en/of personen
te alerteren.

Contact platformen

Het kabinet is alert op signalen rond dreigingen via platformen. Indien signalen zich
voordoen op de platformen van X, Meta, TikTok, Google, of Snapchat en deze in strijd
zijn met hun eigen gebruikersvoorwaarden, dan kan het Ministerie van BZK daar melding
van maken bij die platformen. Met die platformen bestaat de afspraak dat zij deze
meldingen van BZK gedurende de verkiezingsperiode met prioriteit behandelen. Het ministerie
heeft geen bevoegdheid om bepaalde content te laten verwijderen. Gedane meldingen
worden achteraf wel openbaar gemaakt in de evaluatie van de desbetreffende verkiezing.7

Er is in de aanloop naar deze Tweede Kamerverkiezing op verschillende wijzen contact
geweest met de platformen.

Op 15 september jl. organiseerde de ACM een rondetafelgesprek over de verantwoordelijkheden
die online platformen onder de DSA hebben tijdens verkiezingen.8 Tijdens de bijeenkomst gingen zeer grote online platformen (o.a. Meta, Google, TikTok),
maatschappelijke organisaties, onderzoekers en relevante autoriteiten (naast de ACM
de Autoriteit Persoonsgegevens, het Commissariaat voor de Media, de Europese Commissie
en het Ministerie van BZK) hierover met elkaar in gesprek. Doel van de bijeenkomst
was het uitwisselen van kennis over de relevante wetgeving, ieders rol en ervaringen.
Er werd gesproken over vier verschillende thema’s die een rol kunnen spelen in de context van verkiezingen: synthetische
(door AI-genereerde) content, aanbevelingssystemen (algoritmen), toegang tot data
voor onderzoekers, en viraliteit. Dit rondetafelgesprek is onderdeel van een standaarddraaiboek
rond verkiezingen dat in Europees verband is opgesteld.9 Daarnaast heeft de ACM een brief en questionnaire gestuurd naar de platformen om
hen te wijzen op de wettelijke verplichtingen die zij hebben en om te vragen welke
specifieke maatregelen de platformen nemen tijdens de verkiezingen.10 Alle aangeschreven platformen hebben de vragen uit de questionnaire beantwoord. De
ACM voert ook een-op-een gesprekken met de platformen.

Op 29 september jl. heeft een delegatie van het Ministerie van BZK en de ACM een bezoek
gebracht aan TikTok om zich te laten informeren over de maatregelen die TikTok neemt
om de betrouwbaarheid van de informatie op het online platform rond de komende Nederlandse
Tweede Kamerverkiezing te waarborgen. Hierbij is onder andere ingegaan op de inspanningen
van TikTok omtrent contentmoderatie, het vergroten van mediawijsheid onder gebruikers,
de inzet van AI-labels en factcheckers, de omgang met politieke advertenties, livestreams
en risicoanalyses. Ook heeft TikTok het «Verkiezingscentrum» gepresenteerd waar gebruikers
in het Nederlands informatie kunnen vinden over de Tweede Kamerverkiezing.

Daarnaast is het kabinet in overleg met de enkele platformen over de uitvoering van
de Europese verordening inzake transparantie en gerichte politieke reclame. Hierover
heb ik u Kamer onlangs geïnformeerd.11

Hoewel verkiezingen een nationale competentie zijn, laten de dreigingen voor onze
Europese democratische processen zien dat Europese samenwerking noodzakelijk is. Deze
ontwikkelingen onderstrepen ook het belang dat platformen zich houden aan de Europese
regels, zoals de digitaledienstenverordening (DSA) en de Europese verordening inzake
transparantie en gerichte politieke reclame, en dat zij zich voorbereiden op de inwerkingtreding
van nieuwe regels, zoals de transparantieverplichtingen uit de AI-verordening. Handhaving
van de verplichtingen uit de DSA is een bevoegdheid van de Europese Commissie en vraagt
grondig onderzoek, en dus tijd. Uit de onderzoeken van de Europese Commissie zie ik
dat zij deze rol voortvarend oppakt.12

Vooruitblik Gemeenteraadsverkiezingen 2026

De genoemde maatregelen worden geëvalueerd en met het oog op de gemeenteraadsverkiezingen
van maart 2026 (GR26) waar nodig aangescherpt. Ik heb uw Kamer toegezegd in januari
2026 een verkorte evaluatie van de Tweede Kamerverkiezing toe te sturen.13 Over eventuele aanpassingen in mijn aanpak richting de GR26 informeer ik uw Kamer
bij die gelegenheid. Hierbij betrek ik ook de ervaringen van de OSINT-hackathon en
het melden van signalen bij de platformen.

Gelet op de genoemde dreigingen van heimelijke beïnvloeding en de zorgen die ook uw
Kamer hierover uit, ga ik na de Tweede Kamerverkiezingen en met het oog op de GR26
in gesprek met de platformen over hun verantwoordelijkheden voor het beschermen van
het publiek debat en het verkiezingsproces. Het kabinet zal zich ervoor inzetten dat
deze gesprekken in Europees verband plaatsvinden, in samenwerking met de Europese
Commissie, en waar nodig de nationale toezichthouders.

Ten slotte wil ik erop wijzen dat de Europese Commissie werkt aan een nieuw maatregelenpakket
om de integriteit van de verkiezingen te bevorderen en de verspreiding van desinformatie
door statelijke actoren tegen te gaan. Het kabinet onderschrijft de noodzaak voor
dit zogeheten «European Democracy Shield» en steunt de Europese Commissie in het bevorderen
en het faciliteren van Europese samenwerking ter bescherming van onze democratische
processen.

Uw Kamer zal over deze inzet voor de gemeenteraadsverkiezingen van 2026 worden geïnformeerd.

De Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties,
F. Rijkaart