Brief regering : Beleidsreactie over Evaluatie Rijksinkoopstrategie Inkopen met Impact

Nr. 11
BRIEF VAN DE MINISTER VAN BINNENLANDSE ZAKEN EN KONINKRIJKSRELATIES

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 10 oktober 2025

Met deze brief informeer ik u over de evaluatie van de rijksbrede inkoopstrategie Inkopen met Impact en de wijze waarop ik met de bevindingen en aanbevelingen uit het evaluatierapport
voornemens ben om te gaan.

Met een inkoopvolume van 18 miljard (2024) is inkoop door de rijksoverheid een belangrijke
hefboom voor het creëren van maatschappelijk impact. Naast inzet op klimaat, circulariteit,
social return en de naleving van Internationale Sociale Voorwaarden – de huidige thema’s
van Inkopen met Impact – dragen wij met onze inkoop inmiddels ook steeds vaker bij
aan veiligheid en economische ontwikkeling. We hebben te maken met een toenemende
behoefte aan strategische autonomie en leveringszekerheid in een geopolitiek roerige
wereld. Ook op deze terreinen kunnen we met inkoop impact maken, voor de EU en voor
Nederland. Een steeds grotere rol in de rijksinkoop speelt ook (kansen en risico’s
van) de digitalisering, inclusief het leveren van bijdragen aan digitale weerbaarheid
van de rijksoverheid en Nederland. Deze ontwikkelingen maken het nodig de rijksinkoopstrategie
te actualiseren en daarin, naast Maatschappelijk Verantwoord Opdrachtgeven en Inkopen
(MVOI), ook bovengenoemde onderwerpen een plaats te geven.

De uitkomsten van de in 2024 uitgevoerde evaluatie van Inkopen met Impact vormen hiervoor
een belangrijke basis. Bij het maken van afwegingen betrek ik daarnaast ook andere
relevante rapporten en afspraken. De belangrijkste zijn de Taakstellingsnota Rijksoverheid en het rapport van de Algemene Rekenkamer (hierna: ARK) «Staat van de Rijksverantwoording
2024» met het onderliggende deelrapport «Inkoop kan en moet eenvoudiger».

1. Doel en aanpak van de evaluatie

Als verantwoordelijk Minister voor de Rijksdienst ben ik systeemverantwoordelijk voor
het rijksinkoopstelsel en het rijksinkoopbeleid, waar de rijksinkoopstrategie Inkopen
met Impact onderdeel van is. Het toenmalig kabinet bood die in 2019 aan de Tweede
Kamer aan. Ik hecht eraan dat de rijksinkoopstrategie relevantie houdt. In de zomer
van 2024 is daarom opdracht gegeven aan Rebel Group om de effectiviteit ervan te onderzoeken.
Het evaluatierapport is op 17 december 2024 opgeleverd en op 31 januari 2025 gepubliceerd.

Rebel Group geeft antwoord op de vraag in hoeverre Inkopen met Impact effectief is
geïmplementeerd (terugblik) en geeft daarnaast aanbevelingen voor de aanstaande actualisatie
(vooruitblik). Omdat departementen, en de organisaties die daaronder vallen, zelf
verantwoordelijk zijn voor de inkoop op de eigen begroting, zijn zij nauw betrokken
geweest bij het onderzoek. Een Begeleidingscommissie, met daarin interdepartementale
vertegenwoordiging vanuit de inkoopuitvoering en het inkoopbeleid, zag toe op een
zorgvuldig proces en het bereiken van de onderzoeksdoelen.

Uit de terugblik bleek onder meer dat er veel waardering is voor Inkopen met Impact,
maar dat er duidelijkheid nodig is waar het gaat om hoe de doelen precies bereikt
moeten worden. Ook in de sturing, verantwoordelijkheidsverdeling en samenwerking moet
het duidelijker, met een stevigere rol voor BZK. Tot slot constateerde Rebel Group
dat MVOI door opdrachtgevers nog niet altijd belangrijk genoeg gevonden wordt, wat
de toepassing ervan bemoeilijkt.

2. Beleidsreactie

Hieronder reageer ik op de belangrijkste aanbevelingen. Ik maak daarbij een onderscheid
tussen aanbevelingen die worden opgepakt en aanbevelingen waarvoor eerst nadere verkenning
nodig is. Zoals ook de ARK meegeeft, weeg ik daarbij sterk mee wat de effecten voor
de rijksinkoopuitvoering zijn.

2.1 Op te volgen aanbevelingen

1. Actualiseer de rijksinkoopstrategie met politiek draagvlak

Het huidige Inkopen met Impact is per besluit van de ministerraad in 2019 vastgesteld
als kabinetsbeleid. Uit de evaluatie blijkt dat het politiek draagvlak erg heeft geholpen
bij de implementatie en uitvoering ervan. Ik ben voornemens ook de opvolger van Inkopen
met Impact voor instemming aan de ministerraad voor te leggen voordat ik die aan uw
kamer toestuur.

2. Concretiseer taken en verantwoordelijkheden in het geactualiseerde rijksinkoopbeleid

Ik hecht waarde aan een helder en effectief werkend inkoopstelsel. Dat stelsel gaat
beter zijn werk doen als de rol van BZK wordt verstevigd en verhelderd. Ook door uw
Kamer is daar onlangs bij motie toe opgeroepen (motie Sneller c.s.), net zoals door
de ARK in hun rapport. Binnen mijn departement wordt dan ook, samen met de departementen,
gewerkt aan een herinrichting van het stelsel. Ik houd hierbij oog voor verbetering
van samenwerking, met vereenvoudiging van de inkoopprocessen en het verminderen van
de bureaucratie. Met deze maatregelen werk ik aan meer wendbaarheid van het stelsel
en een heldere rijksinkoopstrategie, zodat opdrachtgevers én marktpartijen weten hoe
zij kunnen bijdragen aan de ambities van het Rijk.

3. Concretiseer definities en doelstellingen en breng de thema’s van het Nationaal Plan
MVI (overheidsbreed) en het rijksinkoopbeleid met elkaar in lijn, rekening houdend
met Europese regelgeving.

Eenduidigheid voor de uitvoeringspraktijk en de markt is van groot belang, ook met
het oog op efficiënt werken. Dit betekent dat ik deze aanbeveling als volgt overneem:

− Daar waar gelijke thema’s aan de orde zijn, wordt via het overheidsbrede project «Regie
op de Monitoring» onder meer gewerkt aan eenduidige definities, en waar mogelijk eenduidige
doelstellingen en KPI’s. Dit project wordt uitgevoerd onder mijn coördinatie, in samenwerking
met vertegenwoordiging uit de overheidsbrede MVOI-werkgroep van het Nationaal Plan MVI. Voor de voortgang en planning over dit project verwijs ik kortheidshalve naar de
Kamerbrief Voortgangsrapportage Regie op de Monitoring MVOI.

− Verder worden in de opvolger van Inkopen met Impact nadere beleidskaders opgenomen
waar die nu nog ontbreken. Het gaat dan bijvoorbeeld over Diversiteit en Inclusie,
Milieu en Biodiversiteit, Circulair inkopen en Klimaatvriendelijk inkopen. Bestaande
beleidskaders worden geactualiseerd, als dat nodig is.

4. Verbeter de coördinerende rol van BZK en zet steviger in op het categoriemanagement.

Kortheidshalve verwijs ik naar de reactie op de tweede aanbeveling.

5. Stel goede tooling beschikbaar voor monitoring van de voortgang ten opzichte van de
doelen (per thema).

Het project Regie op de Monitoring (zie aanbeveling 3) levert ook aanbevelingen op
voor tooling. Ik verwijs dan ook naar de reactie bij aanbeveling 3.

2.2 Nader onderzoeken

1. Maak Inkopen met Impact onderdeel van een rijksbrede verduurzamingsopgave

Ik ben het eens met de constatering dat er overlap is tussen MVOI en de rijksbrede
verduurzamingsopgave, maar merk daarbij op dat inkoop slechts één van de instrumenten
is voor de realisatie van de verduurzamingsopgave van de rijksdienst, naast andere.
Níet inkopen is bijvoorbeeld vaak het meest duurzaam. Het is nodig om voor de bijdrage
van inkoop aan duurzaamheidsdoelen van de rijksbedrijfsvoering aparte inkoopdoelen
te stellen. Het vraagt enige verkenning om de juiste «knip» en de juiste samenhang
vast te stellen. Dit doe ik in samenhang met het «zwaartepuntprincipe», dat ik hieronder
(bij de tweede aanbeveling) toelicht.

2. Bepaal gezamenlijk de focus en bijdrage van de verschillende departementen aan de
rijksbrede duurzame doelen.

In het ARK-rapport «Staat van de Rijksverantwoording 2024» staat dat er veel doelen
tegelijk moeten worden gerealiseerd in de inkoop. Ik verken daarom of het mogelijk
is om inkoopdoelen (als bijdrage aan duurzame doelen) beter te verdelen over departementen
(project Zwaartepuntprincipe). Achterliggende gedachte van deze verkenning is om in
kaart te brengen bij welk ministerie de kansen en risico’s in de toeleveringsketen,
in relatie tot de inkoopuitgaven, het grootst zijn. Op basis hiervan is beter te bepalen
wie zich focust op welk duurzaamheidsdoel. Deze focus brengt naar verwachting efficiencywinst
voor de (inkoop)uitvoering met zich mee. De inkoopuitvoering (van inkoper tot contractmanager)
hoeft zich dan namelijk niet op álle MVOI thema’s toe te leggen en kan op basis van
de departementale verdeling meer gericht te werk gaan.

3. Verplicht vanuit Inkopen met Impact om doelen en acties voor inkoop te concretiseren
in actieplannen en categorieplannen.

Deze verplichting staat reeds in Inkopen met Impact. Sterker toezien op naleving van
deze en andere afspraken past bij de aanbeveling om de rol van BZK in het stelsel
te versterken, maar moet haalbaar en uitvoerbaar zijn gezien taakstellingen en passend
zijn bij mijn rol en mandaat.

3. Vervolg

Op de opvolging van bovenstaande aanbevelingen legt mijn ministerie nu de focus. Het
restant van de aanbevelingen in de categorie «overig» van het rapport, worden niet
opgevolgd. Dit omdat een aantal van de voorgestelde maatregelen buiten mijn mandaat
valt en ik deze dus niet uit kan voeren. In andere gevallen omdat de uitkomsten van
andere in deze brief genoemde trajecten eerst afgewacht moeten worden.

Dit en volgend jaar vindt uitwerking, afstemming en vaststelling van de geactualiseerde
rijksinkoopstrategie plaats. MVOI maakt hier, zoals gezegd, onderdeel van uit. Omdat
Rebel Group pleit voor nadere concretisering en breed (politiek en bestuurlijk) draagvlak,
gebeurt dit in nauwe samenspraak met stakeholders. Daarbij wordt uitdrukkelijk ook
de uitvoerbaarheid getoetst. Het perspectief van de markt neem ik hierin mee.

Ik streef ernaar uw Kamer in het derde kwartaal van 2026 de vastgestelde inkoopstrategie
op het gebied van MVOI voor het Rijk te kunnen sturen.

De Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties,
F. Rijkaart