Brief regering : Voortzetting Actieagenda Ruimtelijk Ontwerp

Nr. 14
BRIEF VAN DE MINISTERS VAN VOLKSHUISVESTING EN RUIMTELIJKE ORDENING EN VAN ONDERWIJS,
CULTUUR EN WETENSCHAP

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 3 oktober 2025

In Nederland staan we voor grote, urgente uitdagingen bij het inrichten en beheren
van de fysieke leefomgeving. Verschillende doelen, zoals op het vlak van woningbouw,
energietransitie, economie, natuur en landbouw, concurreren met elkaar in de beperkte
ruimte. Dit leidt maar al te vaak tot complexe en trage besluitvorming en soms tot
keuzes waarbij de belangen van één of enkele partijen domineren ten koste van andere
belangen. Het is dan ook noodzakelijk om sneller meer evenwichtige en praktische oplossingen
te vinden voor prangende ruimtelijke knelpunten in het hier en nu. En tegelijkertijd
te werken aan plannen voor de lange termijn, voor de inrichting van onze toekomstige
samenleving.

Goed ruimtelijk ontwerp, en ontwerpend onderzoek in het bijzonder, is hierbij hard
nodig. Het levert – via verbeeldingskracht – concrete, uitvoerbare ideeën op voor
de vraagstukken die om de ruimte concurreren. Tegelijkertijd houdt het rekening met
de identiteit van een plek, en verbetert het de kwaliteit van de leefomgeving. Met
een ruimtelijke ontwerpende aanpak worden de kansen en consequenties van mogelijke
keuzes en oplossingeninzichtelijk en dus bespreekbaar gemaakt. Zodoende kunnen verschillende
perspectieven en belangen samengebracht worden in een gezamenlijk plan van aanpak.
Daarmee wordt verandering niet alleen uitvoerbaar, maar ook breed gedragen.

De kracht van ontwerp en verbeelding kan en moet veel vaker worden ingezet voor het
oplossen van de grote uitdagingen dan we tot nu toe doen. Niet alleen bij het Rijk,
maar juist ook daar waar de opgaven concreet samenkomen: bij onze medeoverheden, in
de regio’s, in steden en dorpen. Want juist daar worden de uiteindelijke oplossingen
voor de samenhangende opgaven het meest zichtbaar, tastbaar en voelbaar.

Denk bijvoorbeeld aan de opgaven rond de Hollandse Waterlinies. In de «Werkplaats
Kraag van Utrecht» zetten Rijk, Provincie Utrecht en gemeente Utrecht gezamenlijk
ontwerpend onderzoek in om een wenkend en realistisch perspectief te ontwikkelen.
In dat perspectief worden de aanwezige ruimtelijke kwaliteiten van het UNESCO Werelderfgoed
Hollandse Waterlinies in de Kraag van Utrecht verzilverd én wordt voldoende ontwikkelruimte
geboden voor de inpassing van de urgente en meervoudige opgaven die nu en in de nabije
toekomst in en rondom de stad Utrecht om ruimte vragen.

Met de Actieagenda Ruimtelijk Ontwerp (ARO) geven we ruimtelijk ontwerp een stevige
plek bij het aanpakken van grote ruimtelijke vraagstukken. VRO en OCW werken al sinds
2012 samen om de noodzakelijke kennis, ervaring en condities voor deze werkwijze te
stimuleren. De ambitie is dat de inzet van ruimtelijk ontwerp op alle plekken in het
land bereikbaar en vanzelfsprekend wordt bij het werken aan samenhangende ruimtelijke
opgaven.

We zetten deze actieagenda voort, met inbegrip van een bezuiniging van 24% op het
budget vanaf 2026. Vanaf 2026 besteden we jaarlijks € 3,4 miljoen aan ARO. Dat is
een stevige basis om door te gaan. VRO en OCW dragen ieder de helft van het budget
bij.

De komende drie jaar werken we samen met verschillende partners om de inzet van ruimtelijk
ontwerp bij de grote opgaven verder te versterken. In het meegestuurde uitvoeringskader
staat hoe we dit gaan doen. De komende maanden zullen we dit kader in overleg met
de uitvoeringspartners nader invullen.

Het slagen van onze inzet hangt samen met het enthousiasme en de betrokkenheid van
velen. Daarom is ARO 2026–2028 ook een uitnodiging: denk en doe mee. Dat geldt voor
andere departementen en uitvoeringsdiensten, maar ook voor inwoners, ondernemers,
ontwerpers, marktpartijen en maatschappelijke organisaties. Draag het belang van de
kwaliteit van onze leefomgeving uit, sta open voor elkaars blik en koester de kracht
van de verbeelding. Zo bouwen we samen aan een fijne leefomgeving voor iedereen. Aan
de slag!

De Minister van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening,
M.C.G. Keijzer

De Minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap,
G. Moes

BIJLAGEN

Volgnummer

Naam

Classificatie

1

Uitvoeringskader ARO 2026–2028