Brief regering : Programmaplan Natuurherstelverordening

Nr. 465
BRIEF VAN DE STAATSSECRETARIS VAN LANDBOUW, VISSERIJ, VOEDSELZEKERHEID EN NATUUR

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 15 september 2025

Sinds 18 augustus 2024 is de Natuurherstelverordening (NHV) van kracht. Europese lidstaten
moeten uiterlijk 1 september 2026 een concept-Natuurplan1 indienen bij de Europese Commissie (EC) om hier invulling aan te geven. Een definitief
Natuurplan moet vervolgens uiterlijk op 1 september 2027 worden ingediend. Lidstaten
rapporteren bij de Europese Commissie over het Natuurplan via een format dat recentelijk
gepubliceerd is door de Europese Commissie, zoals als bijlage bij deze brief is gevoegd.
Het kabinet zal ook een publieksversie van het Natuurplan opstellen voor het brede
publiek, belanghebbenden en het parlement.

Met het bijgevoegde programmaplan informeer ik uw Kamer nader over de te doorlopen
stappen voor het opstellen van het Natuurplan. Deze stappen beschrijven een zorgvuldige
en tijdige implementatie van het natuurplan in Nederland. Ondanks de demissionaire
status van het kabinet vragen de verplichte termijnen uit de verordening om voortvarend
verder te werken aan de benodigde voorbereiding van het Natuurplan en de daarvoor
noodzakelijke randvoorwaarden zoals de benodigde maatregelen en wetgeving. Het verder
vormgeven van het Natuurplan en bijbehorende bekostiging is aan een volgend kabinet.
De komende maanden zal ik de te maken keuzes ambtelijk laten voorbereiden aan de hand
van het bijgevoegde programmaplan. Indien eerdere besluitvorming door het demissionaire
kabinet nodig is om te voldoen aan de Europese verplichtingen, zal dit plaatsvinden
bij reguliere besluitvormingsmomenten.

Het programmaplan «Samen, Sober en Realistisch» omschrijft de stappen richting het
opstellen en indienen van het Natuurplan. Een belangrijk aandachtspunt bij het Natuurplan
ligt op de praktische uitvoerbaarheid van de Nederlandse natuuropgave. Daarom wordt
gekozen om geen koppen op Europese regels en geen overbodige restricties in te bouwen
en nadrukkelijk rekening te houden met lastendruk en een gelijk speelveld met andere
EU lidstaten. Het programmaplan is zorgvuldig tot stand gekomen met alle belanghebbenden
en verantwoordelijke departementen (Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening, Infrastructuur
en Waterstaat, Klimaat en Groene Groei, Defensie), en zorgt voor een gezamenlijk beeld
over de te doorlopen stappen en mijlpalen. Het is daarmee de bestuurlijke opdracht
voor de Rijksoverheid («het Rijk») en specifiek het Ministerie van Landbouw, Visserij,
Voedselzekerheid en Natuur als systeemverantwoordelijke voor de uitvoering van de
NHV.

In het bestuurlijk overleg natuur+ hebben de medeoverheden en betrokken departementen
positief geadviseerd over de vaststelling van het programmaplan door het kabinet.
In het programmaplan worden het proces, de bijbehorende mijlpalen, de aanpak, inspanningen
en samenwerking beschreven om de doelstellingen van de NHV te realiseren. In het programmaplan
wordt verder ingegaan op de aanpak voor NHV-natuurmonitoring waarbij ik aandacht wil besteden aan de daadwerkelijke staat van de natuur
door o.a. bodemmetingen, de aanpak voor het Natuurplan, een doorkijk naar de uitvoering,
het benodigde wetgevingstraject en de financieringsopgave.

Om tot een integrale aanpak te komen, zijn er gezamenlijke uitgangspunten tussen het
Rijk en medeoverheden uitgewerkt. Deze dragen bij aan de implementatie van de NHV
en het opstellen van het Natuurplan, en zorgen voor een effectieve en consistente
uitvoering van de verordening. De uitgangspunten zijn tot stand gekomen vanuit de
kernwaarden «samen», «sober» en «realistisch» en dienen als leidraad bij het maken
van strategische keuzes en het vormgeven van het proces om tot een gedragen Natuurplan
te komen.

Met «samen» bedoel ik dat de implementatie van en het uitvoering geven aan de NHV
een gezamenlijk opgave is van het Rijk, decentrale overheden, relevante sectoren zoals
de land- en tuinbouwsector, visserij, het bedrijfsleven, natuurorganisaties en terreinbeheerders
en andere betrokkenen. Deze spelen ieder een rol bij de totstandkoming implementatie
en uitvoering van het Natuurplan. Met «sober» bedoel ik dat we zuiver uitvoeren wat
de verordening van Nederland vraagt en doen wat nodig is conform de NHV, dit sluit
aan bij de motie-Van Campen2. Met «realistisch» bedoel ik dat we inrichten wat nodig is om uitvoering te geven
aan de NHV binnen de (beperkte ruimtelijke) mogelijkheden in Nederland en hier het
benodigd beleid voor formuleren.

Nederland kent een hoogproductieve land- en tuinbouwsector en is een dichtbevolkt
en verstedelijkt land, een van de dichtstbevolkte landen van de EU. De ruimte in ons
land is en blijft daardoor beperkt. Daarom moeten we verstandig omgaan met de schaarse
ruimte die dit land kent en koppelkansen benutten. Het kabinet zal de Kamer blijven
informeren over de voortgang en waar nodig over voorlopige besluiten bij de uitvoering
van de Natuurherstelverordening en de verdere vormgeving van het Natuurplan.

De Staatssecretaris van Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur, J.F. Rummenie