Brief regering : Reactie op verzoek commissie over nadere informatie naar aanleiding van de brief ‘Aanhouding van een advocaat in een strafrechtelijk onderzoek’ (Kamerstuk 29911-467)

24 587
Justitiële Inrichtingen

Nr. 480
BRIEF VAN DE STAATSSECRETARIS VAN JUSTITIE EN VEILIGHEID

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 8 september 2025

De Vaste Kamercommissie voor Justitie en Veiligheid (hierna: «VKC») heeft op 24 april
2025 verzocht om nadere informatie naar aanleiding van de brief «Aanhouding van een
advocaat in een strafrechtelijk onderzoek» (Kamerstuk 29 911, nr. 467) voorafgaand aan het commissiedebat over criminaliteitsbestrijding, ondermijning
en georganiseerde criminaliteit op 10 september 2025.1 Voorts hebben de leden Van Eijk (VVD) en Van Nispen (SP) op 15 april 2025 verzocht
om een reactie op de derde aanhouding van een advocaat van een gedetineerde uit de
EBI. In deze brief zal ik reageren op beide verzoeken.

Zoals eerder aan uw Kamer medegedeeld, heeft het Openbaar Ministerie op 10 april 2025
bekend gemaakt dat een advocaat van R.T. is aangehouden vanwege verdenking van deelname
aan diens criminele organisatie. Deze advocaat is aangehouden na een bezoek aan zijn
cliënt in de Extra Beveiligde Inrichting in Vught. Op 12 juni 2025 heeft de rechtbank
de vrijlating van de advocaat gelast. De verdenkingen die het Openbaar Ministerie
heeft, blijven bestaan. Het strafrechtelijk onderzoek is nog gaande, reden waarom
er op dit moment geen verdere mededelingen over de strafzaak kunnen worden gedaan.

Op verzoek van de deken van de Orde van Advocaten in het arrondissement Amsterdam
is de betreffende advocaat ex artikel 60ab lid 1 en 2 van de Advocatenwet door de
Raad van Discipline in het ressort Amsterdam inmiddels geschorst in de uitoefening
van zijn praktijk als advocaat.2

In algemene zin kan ik u meedelen dat er meerdere maatregelen zijn getroffen om crimineel
handelen vanuit detentie zoveel mogelijk te voorkomen. Zo heeft de Eerste Kamer op
8 juli jl. de wetsvoorstellen tot aanpassing van de Penitentiaire beginselenwet aangenomen.
Daardoor wordt het mogelijk om visueel toezicht te houden op gesprekken tussen advocaten
en gedetineerden die zich bevinden in de Extra Beveiligde Inrichting (EBI) of op een
Afdeling Intensief Toezicht (AIT). Voor deze gedetineerden wordt verder het contact
beperkt tot maximaal twee advocaten per gedetineerde. Ook is sinds 2025 de Detentie
Intelligence Unit (DIU) operationeel. In de DIU werkt het Openbaar Ministerie (OM),
het Gedetineerden Recherche Informatie Punt (GRIP) en DJI samen aan analyses en aan
het opmaken van informatieproducten over gedetineerden. Deze informatieproducten kunnen
vervolgens worden gebruikt bij plaatsingsbeslissingen en het treffen van gepaste maatregelen
in de verschillende fasen van detentie, maar eveneens om strafbare feiten, ook in
de buitenwereld, op te sporen. Het delen van intelligence levert een belangrijke bijdrage
aan de kennispositie van DJI, politie en het OM over hoogrisicogedetineerden.3 Voor een overzicht aan maatregelen verwijs ik naar de verschillende voortgangsbrieven
die hierover aan uw Kamer zijn verstuurd.4

Stand van zaken onderzoeksmoties

Het verzoek van 15 april jl. van de leden Van Eijk (VVD) en Van Nispen (SP) zag tevens
op de stand van zaken wat betreft de uitvoering van de aangenomen onderzoeksmoties
tijdens de behandeling van het wijzigingswetsvoorstel5 bij het wetsvoorstel tot wijziging van de Penitentiaire beginselenwet in verband
met aanvullende maatregelen tegen georganiseerde criminaliteit tijdens detentie6 op 21 januari 2025. De adviezen die zijn ontvangen ten behoeve van de uitvoering
van de motie van de leden Ellian (VVD) en Wilders (PVV) die de regering verzoekt nader
te onderzoeken op welke wijze en onder welke voorwaarden een beperking kan worden
ingevoerd van het aantal gedetineerden in de extra beveiligde inrichting (EBI) en
de afdeling intensief toezicht (AIT) die door dezelfde advocaat worden bijgestaan7 zijn bestudeerd. Het streven is om uw Kamer over deze motie in een aparte brief in
september te informeren.

De motie8 van de leden Ellian (VVD) en Eerdmans (JA21) verzoekt de regering te onderzoeken
in welke situaties en onder welke voorwaarden auditief toezicht op gesprekken tussen
gedetineerden en advocaten op de afdelingen intensief toezicht en in de extra beveiligde
inrichting kan worden vormgegeven. Ik zal uw Kamer hier in een separate brief inhoudelijk
over informeren, waarbij de reactie zal worden bezien tegen de achtergrond van de
amendementen rondom auditief toezicht van de leden Helder (BBB)9 en van het lid Ellian (VVD)10 bij het wetsvoorstel tot wijziging van de Penitentiaire beginselenwet en het daaropvolgende
advies van de Raad van State.11 Het streven is om de Tweede Kamer hierover begin 2026 te informeren.

Daarnaast werkt het Ministerie van Justitie en Veiligheid samen met de Nederlandse
orde van advocaten (hierna: NOvA) aan het vergroten van de veiligheid en weerbaarheid
van de advocatuur. De NOvA heeft, mede met subsidie van het ministerie, al verschillende
preventieve maatregelen genomen, zoals weerbaarheidstrainingen voor advocaten. Daarnaast
heeft de NOvA een eigen Taskforce bescherming tegen ondermijning. Met deze Taskforce
zet de NOvA onder meer in op het vergroten van de weerbaarheid en veiligheid van advocaten
en worden veiligheidsscans aangeboden aan advocatenkantoren. Voorts zijn er speciale
weerbaarheidstrainingen voor advocaten die cliënten in de Afdeling Intensief Toezicht
en Extra Beveiligde Inrichting bijstaan.

Slot

Advocaten hebben een bijzondere positie in ons rechtsbestel. Het is van belang dat
zij hun werkzaamheden veilig kunnen blijven uitvoeren. Door middel van deze brief
heb ik u geïnformeerd over de verschillende sporen waarop ik inzet om dit te realiseren.

De Staatssecretaris van Justitie en Veiligheid,
A.C.L. Rutte