Brief regering : Beleidsreactie Gezondheidsraadadvies vaccinatie tegen mpox

Nr. 2232 BRIEF VAN DE STAATSSECRETARIS VAN VOLKSGEZONDHEID, WELZIJN EN SPORT

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 4 juli 2025

Op 19 december 2023 heeft de Gezondheidsraad (GR) geadviseerd over een structureel
vaccinatieprogramma tegen het mpox-virus. Mijn ambtsvoorganger heeft destijds het
besluit hierover overgelaten aan het volgende kabinet, vanwege de extra investering
die een structureel vaccinatieprogramma vergt.1 Met deze brief informeer ik uw Kamer over mijn beleidsreactie op het advies. Daarmee
voldoe ik aan mijn toezeggingen van 12 november,2 16 december,3 en 4 maart jl.4

Samenvatting GR-advies

De GR adviseert om vaccinatie tegen mpox structureel aan te bieden aan mannen die
seks hebben met mannen (MSM) en transgender personen met de grootste kans op een mpox-infectie.
De selectiecriteria binnen deze groepen zijn als volgt:

• Personen die hiv-PrEP gebruiken of op de wachtlijst staan voor hiv-PrEP, en/of;

• Personen die het afgelopen halfjaar tien of meer seksuele partners hebben gehad, en/of;

• Personen die sekslocaties en/of seksfeesten bezoeken en/of participeren in groepsseks,
en/of;

• Personen met hiv die op basis van het eerdere screeningscriterium (screening op hepatitis
C als proxy voor hoogrisicogedrag) voor mpox-vaccinatie in aanmerking komen.

De GR stelt dat het efficiënter en effectiever is om een structureel programma in
te richten dan om een vaccinatiecampagne op te starten bij een nieuwe uitbraak, omdat
de infectie zich snel kan verspreiden en hogere aantallen ziektegevallen dan niet
voorkomen kunnen worden. Voor de algemene bevolking is er volgens de GR geen grond
voor een structureel vaccinatieprogramma, omdat het risico op verspreiding in de algemene
bevolking zeer klein is.

Ontwikkelingen mpox-vaccinatie

Het responsteam (RT) van het RIVM heeft, vanwege een toename van de incidentie van
mpox clade IIb en de zorg over de introductie van de nieuwe variant clade Ib, in het
najaar van 2024 geadviseerd de bekende risicogroep te vaccineren en te informeren.
Naar aanleiding van dit advies heeft de toenmalige Minister van Volksgezondheid, Welzijn
en Sport besloten het RIVM opdracht te geven in 2025 een vaccinatieaanbod te organiseren,
gericht op de hiervoor genoemde groep met de hoogste kans op een infectie. Op 14 april
jl. is hier door de Centra Seksuele Gezondheid (CSG’s) van de GGD’en mee gestart,
en het vaccinatieaanbod zal lopen tot het einde van de zomer.5 Soa Aids Nederland heeft communicatiemateriaal ontwikkeld en verzorgt de communicatie
richting de doelgroep in afstemming met de GGD’en en het RIVM.

Huidige epidemiologie

Vanaf 2022 zijn in Nederland meer dan 1.500 mpox-gevallen gemeld, waarvan het merendeel
in 2022 (n=1.259, 84%). In 2023 daalde het aantal meldingen tot slechts 23 gevallen,
maar sinds juli 2024 is sprake van een langzame stijging (n=137 in 2024, en tot 3 juni
2025 zijn er 74 gevallen gemeld). Het merendeel van de infecties betreft MSM (92%),
en 50% van de diagnoses werd gesteld in de regio Amsterdam. Diagnostiek vond plaats
bij verschillende instellingen: 52% van de gevallen werd vastgesteld bij een CSG,
34% bij de huisarts en 5% in een ziekenhuis. De meeste personen (68%) behoren tot
de leeftijdsgroep 25–44 jaar, 22% heeft een hiv-infectie, 28% is hiv-negatief en gebruikt
PrEP, en 35% is hiv-negatief zonder PrEP-gebruik. Van de personen met mpox in 2025
was 49% ongevaccineerd, 41% had ten minste één Imvanex-vaccinatie ontvangen, en van
11% was de vaccinatiestatus onbekend. Voor zover de typeringsresultaten beschikbaar
zijn, zijn alle infecties tot op heden toe te schrijven aan het clade IIb-virus en
kon een infectie met het clade Ib-virus worden uitgesloten door middel van clade-specifiek
PCR-onderzoek.6

Alle GGD’en zijn inmiddels gestart met vaccineren tegen mpox. Tot 1 juni 2025, zeven
weken sinds de start van het huidige vaccinatieaanbod, zijn ongeveer 700 vaccinaties
geregistreerd. In de voorgaande vaccinatiecampagnes in 2022 en 2023 zijn in totaal
bijna 33.000 vaccinaties (zowel eerste als tweede doses) bij deze doelgroep geregistreerd.
Hiervan zijn ca. 30.000 vaccinaties in de eerste campagne gezet, terwijl in 2023 nog
ruim 2.700 vaccinaties zijn gezet.

Verkenning uitvoeringsaspecten en kosten structureel aanbod

Om een besluit te kunnen nemen over het structureel aanbieden van vaccinatie tegen
mpox, al dan niet als voortzetting van het huidige, tijdelijke aanbod, heeft mijn
voorganger het RIVM eind 2024 gevraagd uitvoeringsaspecten en -kosten in beeld te
brengen. Het RIVM adviseert het eventuele aanbod in te richten bij de CSG’s van de
GGD’en en daar waar mogelijk aan te sluiten op de infrastructuur, kennis en ervaring
uit het Hepatitis B-vaccinatieprogramma voor risicogroepen (HBV-programma). Vanwege
de overlappende doelgroep (MSM) kunnen zo organisatorische aspecten zoals landelijke
coördinatie, regionale uitvoering door GGD’en, deskundigheidsbevordering en publiekscommunicatieprocessen
efficiënter worden ingericht.

Het advies bouwt voort op de aanpak van het vaccinatieaanbod dat sinds 14 april jl.
loopt in het kader van het Responsteam-advies. Het RIVM heeft ca. € 1 miljoen geraamd
voor het structurele programma op basis van 3.000 vaccinaties per jaar en aansluiting
op het bestaande HBV-programma. De vaccins zullen vanuit de strategische voorraad
beschikbaar worden gesteld.7 Nederland kan de komende jaren opnieuw deelnemen aan een gezamenlijk Europees aanbestedingscontract
met de fabrikant van het vaccin, opdat er snel extra doses beschikbaar kunnen komen
in een situatie waarbij er onverhoopt toch een grotere behoefte ontstaat aan vaccins.

Er is tot op heden beperkt inzicht in de kosteneffectiviteit van mpox-vaccinatie.
In de literatuur is één modelleerstudie uit Engeland beschikbaar die nog niet is gepeerreviewd.
Uit deze Engelse modelleerstudie blijkt dat preventieve vaccinatie kosteneffectiever
is dan reactieve vaccinatie bij uitbraken, als de publieke gezondheidskosten van de
uitbraakrespons worden meegerekend. Op korte termijn worden geen aanvullende inzichten
verwacht.

Besluit

Op basis van het GR-advies, de informatie van het RIVM omtrent de uitvoeringsaspecten
en -kosten, en de voorlopige resultaten van vaccinatie tegen mpox op basis van het
Responsteam-advies, heb ik besloten om het aanbod van vaccinatie tegen mpox aan de
groep MSM en transgender personen met de grootste kans op een mpox-infectie in ieder
geval tot eind 2025 te continueren.

Zonder vaccinatie wordt aangenomen dat in de toekomst opnieuw uitbraken of clusters
van mpox zullen optreden, met name onder de hoogrisicogroep. De omvang en ernst van
toekomstige uitbraken zijn onzeker en het risico op een meer virulente virusvariant
bestaat. Met het voortzetten van het huidige vaccinatieaanbod dat in april 2025 van
start is gegaan en het efficiënter inrichten van dit vaccinatieaanbod wordt beoogd
dat uitbraakgerichte vaccinatiecampagnes onder hoogrisicogroepen tot eind 2025 niet
nodig zullen zijn en kosten verminderd worden.

Het besluit om het vaccinatieprogramma nog niet definitief structureel in te richten
heeft tweetal redenen:

• Er is nog te weinig bekend over de opkomst bij het huidige vaccinatieaanbod, waardoor
er nog onvoldoende inzicht is in de effectiviteit en kosten van een doorlopend vaccinatieaanbod;

• Op dit moment kunnen er geen structurele middelen worden vrijgemaakt om een vaccinatieprogramma
tegen mpox te financieren.

Op een later moment zal ik de Kamer informeren door middel van een Kamerbrief of de
mpox-vaccinaties vanaf 2026 worden aangeboden.

De Staatssecretaris van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, J.Z.C.M Tielen