Brief regering : Uitkomsten onderzoek integratie Invest-NL en Invest International

35 529
Machtiging tot oprichting van de Nederlandse financierings- en ontwikkelingsinstelling
Invest International (Machtigingswet oprichting Invest International)

Nr. 44
BRIEF VAN DE MINISTERS VAN FINANCIËN, VAN ECONOMISCHE ZAKEN EN VAN BUITENLANDSE ZAKEN
EN DE STAATSSECRETARIS VAN BUITENLANDSE ZAKEN

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 4 juli 2025

Nederland heeft te maken met een aantal grote uitdagingen op het gebied van ons ondernemings-
en vestigingsklimaat, innovatie1, transities en strategische autonomie. Ook het verstevigen van onze politieke en
strategische positie in het buitenland is daar een cruciaal onderdeel van, waaronder
het uitbreiden naar nieuwe markten en het versterken van waardeketens. Er is daarom
behoefte aan voldoende financiering voor het oplossen van bestaande knelpunten en
het verbeteren van de toegang tot financiering voor bedrijven die zowel nationaal
als internationaal willen groeien en innoveren. Invest-NL en Invest International
spelen daarin een belangrijke rol.

Met deze brief informeren wij uw Kamer over de uitkomst van het onderzoek naar een
integratie van Invest International en Invest-NL en doen wij een voorstel voor concrete
vervolgstappen. Daarbij zal er ook worden ingegaan op relevante moties die in de afgelopen
periode door uw Kamer zijn aangenomen.

In deze brief wordt eerst ingegaan op de aanleiding van het onderzoek. Daarna wordt
er ingegaan op de uitkomst van het onderzoek, gevolgd door de uitdagingen die er bestaan
in de financieringsmarkt en de kansen die een integratie biedt, en tot slot op de
voorgestelde vervolgstappen.

Aanleiding

In het regeerprogramma is aangekondigd te onderzoeken hoe de continuïteit van Invest
International voor de toekomst kan worden geborgd, onder andere door te bezien of
en zo ja onder welke voorwaarden een integratie van Invest International en Invest-NL
mogelijk is op zodanige wijze dat de beleidsdoelen van beide organisaties worden versterkt
(binnen de geldende budgettaire afspraken). Vanaf oktober 2024 is door de betrokken
departementen (Financiën, Economische Zaken en Buitenlandse Zaken) samen met Invest
International en Invest-NL onderzocht in hoeverre een integratie haalbaar en wenselijk
is.

Ook zijn in uw Kamer de afgelopen maanden wensen naar voren gebracht ten aanzien van
Invest International en Invest-NL, en in bredere zin de oproep naar een brede investeringsinstelling
met voldoende slagkracht om de huidige knelpunten in de financieringsmarkt te adresseren.
Deze wensen sluiten aan bij de oproep vanuit een vijftigtal prominenten voor de oprichting
van een nationale investeringsinstelling. De hierna voorgestelde integratie tot een
brede en volwaardige nationale financieringsinstelling is daarmee een stap in die
richting.

Uitkomst onderzoek integratie Invest International en Invest-NL

Huidige situatie

Na oprichting van Invest International (2021) en Invest-NL (2020) is voor beide deelnemingen
de primaire focus op het eigen beleidsterrein geweest (respectievelijk Buitenlandse
Handel en Ontwikkelingshulp en Economische Zaken). Invest International richt zich
voornamelijk op exportfinanciering en ontwikkelingsimpact in ontwikkelingslanden,
terwijl Invest-NL zich voornamelijk focust op de financiering van innovatieve bedrijven
in Nederland. Daarnaast verschillen financieringsproducten, doelgroepen en markten.
Tegelijkertijd zijn er geen onoverkomelijk juridische of beleidsmatige bezwaren opgekomen
bij een integratie, mits aan een aantal randvoorwaarden wordt voldaan.

Toekomst

Gezien de uitdagingen waar de Nederlandse economie en het bedrijfsleven voor staan,
is een grotere, geïntegreerde en meer slagkrachtige financieringsinstelling in de
toekomst gewenst. Een operationele, financiële en organisatorische integratie van
Invest International en Invest-NL biedt zodoende kansen: met additionele middelen
en daarmee de slagkracht te vergroten kan er meer worden bereikt dan wanneer beide
instellingen op zichzelf blijven bestaan met de huidige beperkte middelen.

Daarnaast heeft Nederland te maken met een aantal grote uitdagingen op het gebied
van ons ondernemings- en vestigingsklimaat, innovatie, transities en strategische
autonomie. Er is behoefte aan voldoende financiering voor deze uitdagingen, waarbij
in het bijzonder innovatieve bedrijven met een hoog risicoprofiel in kapitaalintensieve
sectoren en bedrijven in een latere financieringsfase (scale-ups) onvoldoende toegang
hebben tot risicodragende financiering. Bedrijven vertrekken daardoor naar het buitenland.

Ook is er bij een meerderheid van de Kamer de wens uitgesproken te onderzoeken of
het Nederlandse investeringsinstrumentarium verder geïntegreerd kan worden (motie
Inge van Dijk/Dassen2), wat Invest-NL en Invest International nodig hebben aan (financiële) mogelijkheden
om te voldoen aan de toekomstige financieringsbehoefte voor bedrijven met groeiambities
(motie Martens-America/Aukje de Vries3), hoe staatsgaranties verleend kunnen worden zodat de nieuwe samengevoegde organisatie
toegang krijgt tot de kapitaalmarkt (motie Dassen/Bontenbal4), om te komen tot een investeringsinstelling die ook het vermogen heeft om de bestaande
knelpunten in de financieringsmarkt te adresseren.

Gezien het voorgaande, besluit het kabinet tot een operationele, financiële en organisatorische
integratie van Invest-NL en Invest International, met daarbij een gezamenlijke klantbediening
en -benadering. Per direct zetten we dit proces in gang, in samenspraak met de betrokken
organisaties, hierbij de randvoorwaarden5 in acht nemend. Het doel is om per 1 januari 2028 tot een integratie van beide organisaties
te komen, onder voorbehoud van parlementaire goedkeuring en het voldoen aan Europese
regels van in ieder geval staatssteun. Alle inspanningen zullen gericht zijn op een
succesvolle integratie. In de tussenliggende periode zal er zoveel mogelijk samenwerking
worden gezocht tussen beide organisaties. Beide organisaties zullen ervoor zorgen
dat hun dienstverlening tijdens de integratie volwaardig doorgang vindt.

Financieringsbehoefte bij Invest-NL en Invest International

De vraag naar financiering vanuit Invest International is groter dan bij oprichting
verwacht werd. Sinds de oprichting heeft Invest International dan ook sneller dan
vooraf verwacht de beschikbare middelen verstrekt aan Nederlandse ondernemers die
actief zijn in het buitenland of aan projecten waarbij een duidelijke «Dutch link»
bestaat. Dit komt doordat traditionele bankfinanciering in steeds mindere mate beschikbaar
is voor risicovolle markten vanwege het terugtrekkende internationale netwerk van
banken en de relatief hoge transactiekosten.

Vanaf 2026 heeft Invest International onvoldoende kernkapitaal voor de investeringsactiviteiten.
Vanwege de lange aanlooptijden van financieringen betekent dit dat Invest International
op korte termijn al significant minder toezeggingen kan doen voor nieuwe projecten,
investeringen of leningen. Gegeven de integratie, is ook een herallocatie van budget
mogelijk. Om het voortbestaan van Invest International op korte termijn te borgen,
wordt een deel van de begrotingsmiddelen voor Invest-NL aan Invest International toegezegd.
Zodoende is het voornemen om in 2026 nog € 150 miljoen, en in 2027 € 100 miljoen beschikbaar
te stellen voor Invest International, afkomstig van de begrotingsmiddelen voor Invest-NL
in 2028 en 2029. In de Ontwerpbegroting 2026 van het Ministerie van Financiën zal
dit ter goedkeuring aan uw Kamer worden voorgelegd.

Ook Invest-NL heeft voor de komende jaren een financieringsbehoefte die hoger is dan
was voorzien bij oprichting.6 In de miljoenennota 2025 en het regeerprogramma van het demissionair kabinet is om
die reden aanvullend kernkapitaal beschikbaar gemaakt voor Invest-NL van 600 miljoen
euro. Daarom zal bekeken worden hoe deze middelen op een later moment weer beschikbaar
komen voor het publiek belang en de beleidsdoelen van EZ waar Invest-NL uitvoering
aan geeft.

Uitdagingen in de financieringsmarkt en kansen voor een nieuwe nationale investeringsinstelling

Financiering van bedrijven, zowel op nationaal als internationaal niveau, speelt een
cruciale rol in de economische groei en innovatie en het versterken van de concurrentiepositie
van bedrijven zowel in binnen- als buitenland. Door de juiste financiering kunnen
bedrijven niet alleen hun interne processen verbeteren en nieuwe technologieën ontwikkelen,
maar kunnen ze ook uitbreiden naar nieuwe markten en hun waardeketens versterken.
Dit is essentieel voor hun langetermijnsucces.

De verschillende beleidsuitdagingen, de onzekerheid en geopolitieke instabiliteit
zetten de Europese en Nederlandse (concurrentie)positie onder druk. Tegen deze achtergrond
is het van belang om het toekomstig verdienvermogen van Nederland te versterken, productiviteitsgroei
aan te jagen door de innovatiekloof te dichten, in te zetten op decarbonisatie en
de veiligheid te versterken door strategische afhankelijkheden te verminderen. Het
rapport van Mario Draghi, gepresenteerd in september 2024, biedt hiervoor een handelingsperspectief.7

Door een gecoördineerde inzet kunnen de geschetste uitdagingen en de financieringsbehoefte
van bedrijven effectiever worden aangepakt, waardoor Nederland en Europa zich sterker
op het wereldtoneel positioneren. Ook kan dit zorgen voor een efficiëntere en effectieve
toegang tot het EU-instrumentarium, waaronder de Europese Investeringsbank (EIB).
De integratie mag de toegang tot internationale financieringsmodaliteiten niet beperken.

Een gezamenlijke en gecoördineerde aanpak kan bijdragen aan het versterken van het
concurrentievermogen en productiviteitsgroei, het versnellen van belangrijke transities,
en een verbetering van de toegang tot financiering voor met name scale-ups. Daarnaast
draagt dit bij aan economische groei en ontwikkeling in Nederland en (daarbuiten)
en bevordert dit lokale markten, terwijl het de geopolitieke positie van Europa versterkt.

Invest-NL en Invest International hebben hun eigen mandaat en rol binnen de beleidsagenda’s
van de beleidsdepartementen en opereren als onafhankelijke entiteiten. Door gezamenlijke
strategische doelen te stellen en gezamenlijk te investeren, kan het concurrentie-
en verdienvermogen van Nederland en zijn politiek-strategische invloed worden vergroot,
zowel nationaal als internationaal, waaronder in lage- en middeninkomenslanden. Deze
landen beschikken over voor Nederland belangrijke grondstoffen en vormen vanwege hun
demografie een belangrijke arbeidsmarkt en afzetmarkt.

Het samengaan van Invest-NL en Invest International is essentieel voor bedrijven die
zowel nationaal als internationaal willen groeien. Daarmee biedt een integratie van
deze instellingen een belangrijke bouwsteen voor een nieuwe nationale investeringsinstelling
die met voldoende slagkracht een oplossing kan bieden voor de bestaande uitdagingen.
Zo ontstaat er een instelling die in potentie grotere investeringsrondes kan financieren,
beter aansluit op het risicoprofiel van innovatieve bedrijven en projecten sneller
kan opschalen in binnen- en buitenland. Bovendien kan een instelling met voldoende
slagkracht ook gemakkelijker een katalyserende rol vervullen bij het aantrekken van
privaat kapitaal, zowel voor nationale als internationale financiering.

Invest-NL richt zich primair op het financieren van innovatieve bedrijven en projecten,
terwijl Invest International de weg vrijmaakt voor exporteurs en investeerders om
de uitdagingen van internationalisatie aan te gaan en lokaal impact te creëren. Het
in één organisatie samenbrengen van deze twee vormen van financiering biedt bedrijven
die klaar zijn om internationaal uit te breiden de benodigde middelen om hun ambities
waar te maken. Het ondersteunt duurzame economische groei (ook in ontwikkelingslanden),
versterkt de concurrentiepositie van Nederland en helpt bedrijven bij het realiseren
van hun volledige potentieel. In de praktijk zijn het met name de bedrijven die willen
doorgroeien in een latere fase die aanvullende financiering nodig hebben en die dat
in Nederland nu onvoldoende kunnen aantrekken.

Vervolgstappen en planning

Bij het onderzoek naar een integratie is een aantal scenario’s van samengaan bekeken.
Het kabinet heeft gekozen voor het opzetten van een groepsstructuur zoals uitgewerkt
in het onderzoek, in lijn met de bestaande structuren in Duitsland, Frankrijk en Denemarken.
Deze structuur biedt de mogelijkheid van een toekomstbestendige inrichting, met de
optie tot toevoeging van andere instrumenten als dat gewenst is. Het streven is om
de integratie af te ronden per 1 januari 2028. Onderstaande acties zijn hierop gericht,
waarbij parallel door de deelnemingen al richting integratie wordt gewerkt.

Voor integratie is een aantal vervolgstappen nodig:

– Allereerst zal door de betrokken departementen gekeken worden hoe de beleidsdepartementen
EZ en BZ het publiek belang en de doelstellingen van de instellingen waarvoor zij
beleidsmatig verantwoordelijk zijn (respectievelijk I-NL en II) het beste kunnen borgen/voortzetten
in de nieuwe holdingstructuur. De beleidsmatige verantwoordelijkheid van EZ en BZ
zal in ieder geval van minimaal hetzelfde niveau zijn als nu het geval is.

– Uitwerken van de governance, zodat deze in ieder geval (1) in lijn is met het deelnemingenbeleid,
en (2) tenminste eenzelfde positie oplevert voor EZ en BZ zoals nu het geval is ten
aanzien van de beleidsmatige (en deels financiële) verantwoordelijkheid die de beleidsdepartementen
dragen voor de huidige deelnemingen Invest-NL en Invest International.

– Fiscale en juridische aspecten van de nieuwe entiteit verder in kaart brengen.

– Nu het kabinet het principebesluit heeft genomen tot organisatorische, financiële
en operationele integratie dienen ook beide deelnemingen formeel goedkeuring hieraan
te verlenen. Hierbij hebben ook de raden van commissarissen en medezeggenschapsraden
van beide deelnemingen formele rechten. Beide deelnemingen hebben laten weten dit
proces vanuit een positieve grondhouding per direct in werking te stellen.

– Voor een integratie, is een nieuwe machtigingswet en bijbehorend wetgevingstraject
nodig. Ook zullen de huidige wetten voor Invest-NL en Invest International via een
wetgevingstraject moeten worden aangepast of ingetrokken. Daarbij wordt rekening gehouden
met een minimale totstandkomingstijd van 24 maanden. Gelet op de publieke belangen
en het waarborgen van additionaliteit aan de markt zijn EZ en BZ penvoerder voor een
nieuwe machtigingswet en/of wijzigingswetgeving. Een nieuwe of gewijzigde wet komt
tot stand in samenspraak met FIN.

– Op het gebied van Europese regelgeving over staatssteun zijn er aandachtspunten. Dit
geldt zowel voor de nieuwe holdingentiteit, indien daar begrotingsmiddelen naartoe
zullen gaan, en ten aanzien van de huidige staatssteungoedkeuringsbeschikkingen van
de Europese Commissie van Invest-NL en Invest International, welke verlopen in de
komende twee jaren (respectievelijk eind 2026 en eind 2027). Er dient een nieuw goedkeuringstraject
in gang te worden gezet met de Europese Commissie. De gemiddelde voorbereidings- en
doorlooptijd van een aanmeldingsprocedure voor goedkeuring van staatssteun bij de
Europese Commissie bedraagt 1,5 tot 2 jaar. Pas na goedkeuring door de Europese Commissie
mag de steun daadwerkelijk worden verleend.

Continuïteit lange termijn

Uit het onderzoek blijkt dat een herallocatie van de reeds begrote middelen geen oplossing
is voor de langere termijn. Om de uitdagingen waar Nederland voor staat aan te pakken,
wereldwijd lokale impact te creëren en om een integratie van Invest NL en Invest International
zinvol te maken is het van belang om een organisatie in te richten met voldoende financiële
slagkracht. Een belangrijk element om hieraan te voldoen is het kunnen voorzien in
de financieringsbehoefte voor bedrijven. Daarom start het kabinet direct met onderzoek
naar:

– Welke (financiële) mogelijkheden Invest International en Invest-NL nodig hebben om
te kunnen voldoen aan de toekomstige financieringsbehoefte voor bedrijven met groeiambities
(motie-Martens-America). In het najaar zullen wij u hier verder over informeren.

– Hoe een staatsgarantie verleend kan worden zodat de nieuwe samengevoegde organisatie
toegang krijgt tot de kapitaalmarkt (motie Dassen/Bontenbal). Hiermee wordt niet toegezegd
dat er sprake zal zijn van het aanvragen van een bankvergunning voor een samengevoegde
organisatie: dit zou eventueel separaat onderzocht kunnen worden.

– Of en zo ja, hoe andere in Nederland aanwezige investeringsinstrumenten zouden kunnen
passen binnen een nieuw te vormen groepsstructuur, met het oog op de motie Inge van
Dijk/Dassen. Hierbij zal tegelijkertijd worden gekeken naar een passende governance
die recht doet aan de beleidsmatige verantwoordelijkheid van het desbetreffende departement.

Wij streven ernaar om uw Kamer in het najaar 2025 verder te informeren over de opvolging
van de moties en de voorgestelde vervolgstappen.

De Minister van Financiën, E. Heinen

De Minister van Economische Zaken, V.P.G. Karremans

De Minister van Buitenlandse Zaken, C.C.J. Veldkamp

De Staatssecretaris van Buitenlandse Handel, J.C. Boerma