Brief regering : Resultaten binnengrenscontroles

Nr. 297
BRIEF VAN DE MINISTER VAN ASIEL EN MIGRATIE

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 17 juni 2025

Sinds 9 december 2024 voert de Koninklijke Marechaussee (KMar), conform artikel 25
van de Schengengrenscode,1 binnengrenscontroles uit aan de Nederlandse landsgrenzen met België en Duitsland.
Over de tijdelijke herinvoering van deze maatregel is uw Kamer op 11 november 2024
geïnformeerd. Bij brief van 25 april jl. (Kamerstuk 30 821, nr. 273) bent u geïnformeerd over de verlenging van de tijdelijke herinvoering van de binnengrenscontroles
tot en met 8 december 2025.

Tijdens het Commissiedebat over de JBZ-raad van 11 december jl. (Kamerstuk 32 317, nr. 926) is toegezegd uw Kamer na 6 maanden te informeren over de effecten van de grenscontroles
waarover ook aan de Europese Commissie zal worden gerapporteerd.2 Vanwege de verlenging volgt de rapportage aan de Europese Commissie conform de Schengengrenscode
niet na het verstrijken van de eerste zes maanden, maar uiterlijk vier weken na het
verstrijken van de termijn van twaalf maanden. Daarom stuur ik deze brief met de resultaten
alleen naar uw Kamer.

Op 21 maart jl. (Kamerstuk 30 821, nr. 267) is uw Kamer geïnformeerd over de resultaten van de binnengrenscontroles van de eerste
drie maanden. In deze brief staan de resultaten van de binnengrenscontroles van de
eerste zes maanden, van 9 december 2024 tot en met 8 juni 2025. De resultaten van
de binnengrenscontroles worden vanaf deze zomer driemaandelijks openbaar gemaakt op
de website van de Rijksoverheid.

Resultaten binnengrenscontroles

In de periode van 9 december 2024 tot en met 8 juni 2025 zijn door de KMar grenscontroles
uitgevoerd aan de binnengrenzen met België en Duitsland. De KMar heeft de grenscontroles
binnen de bestaande capaciteit en budget uitgevoerd.

De totale duur van de uitgevoerde grenscontroles bedraagt ten minste 4.450 uur.3 In totaal zijn circa 4.050 Nederlandse grenswachters ingezet om de controles aan
de binnengrenzen uit te voeren.4 In onderstaande tabel staat het totaal aantal personen en voertuigen dat door de
KMar gecontroleerd is.

Binnengrenscontroles 9 december 2024 t/m 8 juni 2025

Aantal gecontroleerde personen en voertuigen

Aantal personen

80.060, waarvan 55.360 EU-burgers

Aantal voertuigen (auto’s, bussen, vrachtwagens, treinen)

17.860

Rijkswaterstaat ondersteunde de grenscontroles door middel van verkeersmaatregelen.5 De controles hebben alleen op inreizend verkeer plaatsgevonden en zijn dynamisch
en informatie- en risicogestuurd uitgevoerd.

In de periode van 9 december 2024 tot en met 8 juni 2025 is tijdens de binnengrenscontroles
aan 360 unieke vreemdelingen de toegang tot Nederland geweigerd, omdat zij niet voldeden
aan de toegangsvoorwaarden. Dit betreft bijvoorbeeld vreemdelingen die hun doel, duur
en middelen van hun reis naar Nederland onvoldoende kunnen onderbouwen, niet beschikken
over een geldig reisdocument, of een gevaar zijn voor openbare orde of nationale veiligheid.

Daarnaast zijn bij de binnengrenscontroles 170 personen aangehouden. De aanhoudingen
vonden onder andere plaats in het kader van migratiecriminaliteit, zoals documentfraude
en mensensmokkel, verkeerdelicten en drugscriminaliteit.

Situationele context en duiding cijfers

De bovenstaande resultaten sluiten aan bij de doelstellingen van het demissionaire
kabinet om irreguliere migratie en migratiecriminaliteit tegen te gaan.

De cijfers tonen ook dat het aantal geweigerde vreemdelingen en het aantal asielaanvragen
aan de grens in de eerste drie maanden na de invoering van de maatregel hoger lag
dan in de daaropvolgende periode. In de tweede fase is zowel het aantal toegangsweigeringen
als het aantal asielaanvragen aan de grens gedaald, ondanks het feit dat de totale
duur van de binnengrenscontroles ongeveer gelijk is gebleven ten opzichte van de eerste
drie maanden.

De precieze redenen voor deze dalingen zijn moeilijk te verklaren. De dalingen kunnen
verband houden met het veranderde migratiebeeld. Zo is de migratiedruk aan de Europese
buitengrenzen in 2025 significant verminderd. Volgens voorlopige cijfers van Frontex
zijn in de eerste vier maanden van 2025 bijna 47 duizend illegale grensoverschrijdingen
waargenomen aan de buitengrenzen van de EU. Dit is een kwart minder dan dezelfde periode
in 2024.

Ook is een daling te zien van secundaire migratiestromen binnen het Schengengebied,
waaronder richting Nederland. Deze ontwikkeling wordt weerspiegeld in de cijfers:
naarmate het aantal illegale grensoverschrijdingen afnam, daalde ook het aantal vreemdelingen
dat een asielaanvraag indiende in Nederland. Van januari tot en met april 2025 zijn
ca. 6.010 eerste asielaanvragen gedaan. Dit is 49 procent minder dan dezelfde periode
in 2024.

De dalingen kunnen ook (deels) het gevolg zijn van de herinvoering van de binnengrenscontroles
door meerdere EU-lidstaten, evenals de concrete invulling deze maatregelen door deze
EU-lidstaten. Het is hierbij voorstelbaar dat binnengrenscontroles in de Europese
Unie een preventief effect hebben op migranten en mensensmokkelaars en daarmee bijdragen
aan de verplaatsing van (secundaire) migratiestromen.

Tijdens de binnengrenscontroles is een aantal strafbare feiten geconstateerd die verband
houden met migratiecriminaliteit, zoals mensensmokkel en documentfraude. Wat betreft
de aanhoudingen in het kader van grensoverschrijdende criminaliteit zijn er echter
geen duidelijke trends zichtbaar. Het aantal aanhoudingen in de afgelopen drie maanden
is ongeveer gelijk gebleven aan dat van de eerste drie maanden van de binnengrenscontroles.
Dat deze cijfers nagenoeg stabiel zijn gebleven, ondanks een afname van de migratiedruk,
kan mogelijk worden verklaard door een wijziging in de werkwijze van de KMar sinds
maart. Sindsdien worden er meer dynamische controles uitgevoerd, wat mogelijk leidt
tot een vergelijkbaar aantal aanhoudingen ondanks de veranderde omstandigheden.

Impact grensregio’s en werkwijze Duitsland en België

Ik kan u informeren dat de Nederlandse binnengrenscontroles, doordat ze op flexibele
wijze zijn uitgevoerd, slechts een beperkte invloed hebben gehad op de doorstroming
van voertuigen en reizigers vanuit België en Duitsland. In de informatie die ik tot
nu toe heb ontvangen, wordt bevestigd dat de Nederlandse binnengrenscontroles geen
significante negatieve impact hebben gehad op de grensregio’s en het grensoverschrijdende
verkeer.

De Duitse binnengrenscontroles leidden echter wel regelmatig tot files in Nederland.
Ook werd in sommige regio’s sluipverkeer waargenomen. Het demissionaire kabinet blijft
onverminderd inzetten op maatregelen om het effect van grenscontroles op de economie,
verkeersstromen, grenswerkers in de grensregio’s te beperken. Dit doet zij in goede
afstemming met België en Duitsland.

De Duitse grenscontroles zijn sinds begin mei jl. geïntensiveerd. Personen die niet
aan de toegangsvoorwaarden voldoen worden door Duitsland geweigerd. In het kader van
bilaterale afspraken worden geweigerde vreemdelingen aan Nederland overgedragen. De
operationele uitvoering van deze overdrachten, zoals tijdstip en locatie, wordt afgestemd
tussen de lokale Duitse en Nederlandse grensautoriteiten. Hierbij kan sprake zijn
van «warme overdrachten», waarbij een persoon fysiek wordt overgedragen door de Duitse
aan de Nederlandse autoriteiten, of «koude overdrachten», waarbij deze fysieke overdracht
niet plaatsvindt. Voor de overdrachten van Nederland aan Duitsland geldt hetzelfde
principe.

Tussen 9 december 2024 en 8 juni 2025 zijn in totaal 470 unieke vreemdelingen door
Duitsland aan Nederland overgedragen. In dezelfde periode heeft Nederland 340 unieke
vreemdelingen aan Duitsland overgedragen. Voor de volledigheid wordt gemeld dat België
tussen 9 december 2024 en 8 juni 2025 60 unieke vreemdelingen aan Nederland heeft
overgedragen. Nederland heeft in deze periode 30 unieke vreemdelingen aan België overgedragen.6,
7

Vervolg

Het aantal geweigerde vreemdelingen en de interceptie van aan migratie gerelateerde
criminaliteit, zoals mensensmokkel en documentfraude, onderstrepen het belang van
de binnengrenscontroles. De resultaten worden blijvend gemonitord en betrokken bij
de afweging over de proportionaliteit en effectiviteit van de binnengrenscontroles.

Parallel aan de binnengrenscontroles wordt gewerkt aan verdere optimalisatie van de
uitvoering. De KMar verkent voortdurend hoe de binnengrenscontroles zo effectief en
efficiënt mogelijk kunnen worden ingericht en voert daarover gesprekken met betrokken
partijen. Ook is er op verschillende niveaus regelmatig contact met België en Duitsland
over de bewaking van de grenzen en de grenscontroles.

Daarnaast ga ik het juridische kader voor de Mobiel Toezicht Veiligheid (MTV)-controles
versterken, als onderdeel van het asielcrisispakket. Mede in het licht van de toegenomen
passagiersstromen, breid ik de bevoegdheden van de KMar uit, welke hen in staat zal
stellen om MTV-controles in de toekomst frequenter en langduriger uit te kunnen voeren.
Concreet betekent dit onder andere dat de huidige maxima voor controles per modaliteit
(vliegtuigen, treinen, bussen, schepen, auto’s en vrachtwagens) worden verhoogd. Hierdoor
krijgt de KMar meer ruimte om de MTV-controles uit te voeren.

De introductie van het nieuwe MTV-kader kan ertoe bijdragen dat de noodzaak tot het
voortzetten van binnengrenscontroles op termijn afneemt. Zoals eerder toegezegd zal
ik uw Kamer hierover voor het einde van het jaar te informeren.8

Conform de Schengengrenscode zal binnen vier weken na afloop van de tweede termijn
een rapportage aan de Europese Commissie worden verstrekt. Hierover wordt uw Kamer
te zijner tijd middels een Kamerbrief geïnformeerd.

De Minister van Asiel en Migratie, D.M. van Weel