Brief regering : Reactie op verzoek van het lid Teunissen, gedaan tijdens de Regeling van Werkzaamheden van 8 april 2025, over de natuurbrand in Ede en andere recente natuurbranden in Nederland (Nos.nl, 5 april 2025)

Nr. 296 BRIEF VAN DE STAATSSECRETARIS VAN DEFENSIE

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 12 juni 2025

Op 3 april jl. woedde er een natuurbrand op het militaire oefenterrein Ederheide als
gevolg van een oefening van Defensie. Naar aanleiding van deze brand heeft het lid
Teunissen (PvdD) een verzoek gedaan aan de Staatssecretaris van Landbouw, Visserij,
Voedselzekerheid en Natuur (LVVN), de Minister van Klimaat en Groene Groei (KGG) en
de Staatssecretaris van Defensie, om een brief te ontvangen waarin wordt aangegeven
hoe Defensie ervoor gaat zorgen dat een dergelijke brand in de toekomst wordt voorkomen.
Met voorliggende brief geef ik, afgestemd met KGG en LVVN, invulling aan dit verzoek.

Gebeurtenissen

Tijdens een oefening van een eenheid van het Commando Landstrijdkrachten is, vermoedelijk
door het gebruik van een rookpot, een brand ontstaan op het militaire oefenterrein
Ederheide. Dit ligt ten noorden van de Ginkelse Heide. Door de samenwerking van de
civiele brandweer, de luchtmacht en de landmacht is de brand onder controle gebracht.
De Inspectie Veiligheid Defensie (IVD) voert een verkennend onderzoek uit naar de
brand. Dit onderzoek richt zich in algemene zin op de toedracht van het voorval en
de daarbij betrokken specifieke factoren. Tegelijkertijd streeft de IVD ernaar om
met haar bevindingen bij te dragen aan het verbeteren van de veiligheid. Ook de Koninklijke
Marechaussee (KMar) verricht momenteel onderzoek naar aanleiding van de brand. Op
dit moment loopt het onderzoek nog en zijn verdere inhoudelijke mededelingen, in het
belang van het onderzoek, niet mogelijk.

Ik betreur de situatie die geleid heeft tot de natuurbranden en dat omwonenden moesten
worden geëvacueerd. Tegelijkertijd vind ik het belangrijk aan te geven dat dergelijke
situaties zich ook in de toekomst kunnen voordoen. Defensie moet oefenen om gereed
te zijn voor een grootschalig conflict. Tijdens deze activiteiten blijven, ondanks
de voorzorgsmaatregelen die eenheden treffen, risico’s bestaan.

De op dat moment heersende droogte in Nederland was een extra complexiteit voor de
oefeningen van Defensie. Defensie wil lessen leren uit incidenten en ongevallen om
zo vermijdbare natuurbranden en de bijbehorende consequenties te voorkomen. Zo zijn
eenheden onmiddellijk na de brand nogmaals gewezen op het gevaar van natuurbranden
en de procedures voor het gebruik van rookpotten en andere brandgevaarlijke activiteiten.
Ik wacht de onderzoeken af alvorens verdere uitspraken te doen en zie de onderzoeksresultaten
van de IVD en KMar met belangstelling tegemoet, juist nu de krijgsmacht vaker en grootschaliger
gaat trainen en oefenen.

Impact van de brand op de natuur

De natuurschade die de brand heeft aangericht is mede door de inzet van de veiligheidsregio
gelukkig beperkt. Doordat het erg droog was en er veel brandbare massa (begroeiing)
aanwezig was, leverde dit in combinatie met de wind een snelle verspreiding van de
brand op. Hierdoor is de brand oppervlakkig geweest en niet diep in de grond doorgedrongen.
Dit betekent dat reptielen en insecten die zich in de bodem hebben verstopt een grote
kans hadden de brand te overleven. Doordat er een oefening gaande was, had het grofwild
zich al teruggetrokken van de heide en is het niet waarschijnlijk dat er groot wild
is omgekomen door de brand. Er zijn geen kadavers gevonden en de dag na de brand zijn
er in het verbrande deel herten met kalveren gezien. Uit de onderzoeksrapporten zal
blijken wat de daadwerkelijke impact van de brand is geweest.

Het afgebrande deel van de heide was sterk vergrast. Door de oppervlakkige brand is
het aandeel pijpenstrootje, dat heide verdringt, nu sterk teruggedrongen. Hierdoor
kan de hei zich herstellen. Er is direct gestart met begrazing door een schaapskudde
om zo de hei te helpen herstellen. Tevens worden vanaf 2026 maaistroken aangelegd
die jaarlijks worden gemaaid, om zo bloemrijke bermen aan te leggen in het verbrande
perceel. Deze stimuleren de biodiversiteit en versterken de brandveiligheid, omdat
ze bij een natuurbrand fungeren als stoplijn.

Defensie en natuur

Defensie geeft invulling aan het rentmeesterschap door actief bij te dragen aan het
behoud en de verbetering van de natuurwaarden op defensieterreinen, die tegelijkertijd
worden gebruikt voor militaire trainingen en oefeningen. Het natuurbeleid van Defensie
zorgt bij multifunctioneel gebruik van gronden voor een balans tussen militair gebruik
en natuurbehoud. De operationele gereedstelling en het gebruik van de terreinen voor
oefeningen staan centraal, en de inrichting en het beheer van de terreinen is hierop
afgestemd. Door maatregelen te nemen om de biodiversiteit te versterken en de ecosystemen
te beschermen, draagt Defensie concreet bij aan het verantwoord beheer van deze waardevolle
gebieden.

Tot slot

Ik wil nogmaals benadrukken dat veiligheid, zorg voor de natuur en het beperken van
overlast voor omwonenden voor Defensie van groot belang zijn. Defensie moet echter
blijven oefenen en trainen om op korte termijn gereed te zijn voor inzet, om zo de
veiligheid van Nederland en haar bondgenoten te kunnen garanderen. We blijven ons
inzetten om risico’s tijdens oefeningen te beperken.

De Staatssecretaris van Defensie, G.P. Tuinman