Brief regering : Opvolging in beeld: periodieke rapportages/evaluaties Ministerie BZK vanaf 2024

Nr. 66
BRIEF VAN DE MINISTER VAN BINNENLANDSE ZAKEN EN KONINKRIJKSRELATIES

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 6 juni 2025

In deze brief informeer ik u over de opvolging van aanbevelingen uit afgeronde Periodieke
rapportages vanaf 2024.

Evaluaties vormen een belangrijke basis voor een lerende overheid. Niet voor niets
neem ik jaarlijks in mijn begroting een Strategische Evaluatie Agenda (SEA) op die
zichtbaar maakt hoe ik systematisch werk aan het verkrijgen van inzicht in bereikte
resultaten en effecten van de beleidsinzet van BZK. Beleid kan verbeteren als we goed
weten wat de achterliggende problemen zijn, in welke richting de oplossing ligt en
hoe we daar met passende inzet op kunnen handelen. Evaluaties bevorderen onze kennis
hierover en dragen bij aan continu verbeteren. Naast dit lerende aspect geven evaluaties
inwoners en uw Kamer ook inzicht in de besteding van publieke middelen. Daarom vind
ik het belangrijk uw Kamer te betrekken bij de opvolging van evaluatieaanbevelingen.
Zo blijven bevindingen en aanbevelingen onder de aandacht en kan de voortgang worden
meegenomen in toekomstige beleidsdiscussies en besluitvorming. Deze brief geeft tevens
invulling aan acties uit de brief Versterken rijksbrede evaluatiestelsel (Kamerstuk
31 865, nr. 267), naar aanleiding van de motie-Van Vroonhoven/Vermeer (Kamerstuk 36 470, nr. 6).

Met deze brief geef ik voor het eerst departementsbreed inzicht in de opvolging van
aanbevelingen uit evaluaties. Hierbij richt ik mij voor nu op de zogenoemde Periodieke
rapportages1. Deze strategische synthese-evaluatieonderzoeken voer ik elke 4–7 jaar uit over alle
SEA-thema’s op mijn begroting. Ik start bij afgeronde onderzoeken sinds het jaar 2024.
Komende jaren zal ik uw Kamer wederom informeren over deze, en nieuwe Periodieke rapportages
die sindsdien zijn uitgevoerd. Er is dus sprake van een ingroeipad dat uiteindelijk
leidt tot een brief die jaarlijks ingaat op aanbevelingen over alle beleidsterreinen
van BZK.

Ik hoop dat deze brief een waardevolle bijdrage levert aan het gesprek over hoe we
samen de maatschappelijke meerwaarde van beleid kunnen vergroten. De bereidheid én
de noodzaak om te leren van het overheidsbeleid uit het verleden is aanwezig. Het
is een gedeelde verantwoordelijkheid van ons allen – kabinet, ministerie en Tweede
Kamer – om die lessen te benutten en om te zetten in betere besluitvorming voor de
toekomst.

De Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties,
J.J.M. Uitermark

SEA-thema: Een Koninkrijk met wederzijdse betrokkenheid

Overkoepelende toelichting SEA-thema: In het Koninkrijk werken we vanuit een gezamenlijk
verleden naar een gedeelde toekomst. Nederland wil zich inzetten voor een betere toekomst
voor het gehele Koninkrijk. Deze inzet van Nederland vindt plaats op basis va n de
principes van wederzijds vertrouwen, betrokkenheid en wederkerigheid, en gelijkwaardigheid.

Titel onderzoek

Type onderzoek

Jaar afronding

Begrotingsartikel(en)

Budgettaire grondslag (laatste evaluatiejaar)

Beleidsdoorlichting schuldsanering/lopende inschrijving/leningen

Beleidsdoorlichting over periode 2016 t/m 2022

2024

H4, Artikel 5

€ 224 mln. (2022)

Toelichting evaluatie: Dit rapport onderzoekt de doeltreffendheid en doelmatigheid
van het beleid in de periode 2016–2022 dat valt onder artikel 5 van de begroting Koninkrijksrelaties.

Aanbevelingen/bevindingen:

Toelichting status opvolging:

1. Heb in de beleidsagenda structureel aandacht voor de verbetering van het financieel
beheer van de landen.

Onderhanden: De komende maanden zal – in overleg met Aruba, Curaçao en Sint Maarten,
het C(A)ft en het Ministerie van Financiën – worden bezien hoe invulling kan worden
gegeven aan de aanbevelingen die zijn gedaan. Hierbij zullen de conclusies en aanbevelingen
uit de recent uitgevoerde evaluatie van de Rijkswet financieel toezicht Curaçao en
Sint Maarten ook worden betrokken. Voor het vierde kwartaal van 2025 verwacht ik de
Kamer nader te kunnen informeren over de opvolging van deze aanbevelingen.

2. Verminder de procycliciteit en focus op de jaarlijkse begrotingen door het ontwikkelen
van een langetermijnvisie op de overheidsfinanciën van de landen.

3. Expliciteer de wijze van toepassing van een aantal bepalingen in de Rft zoals de
wijze waarop tekortcompensatie moet plaatsvinden.

4. Ontwikkel en implementeer een visie en regime voor het omgaan met externe schokken
die de landen raken.

5. Ontwikkel een afwegingskader voor de interactie tussen de vormgeving van financiële
steun aan de landen met de doelstelling van artikel 5 om te komen tot houdbare overheidsfinanciën
en structurele gezonde sociaaleconomische ontwikkeling.

SEA-thema: Sterke en weerbare democratische rechtstaat, Goed functionerend openbaar
bestuur

Overkoepelende toelichting SEA-thema: Het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties
(BZK) werkt aan een slagvaardig en betrouwbaar openbaar bestuur waarop inwoners kunnen
vertrouwen en wat oog heeft voor de menselijke maat. Een openbaar bestuur dat samen
met de samenleving in staat is de maatschappelijke opgaven op te lossen. Veranderingen
in onze maatschappij beïnvloeden hoe ons bestuur en onze democratie werkt. Om waarden
als legitieme besluitvorming, slagkrachtig openbaar bestuur en transparantie daarbij
te behouden en democratische waarden en vrijheden te borgen en te versterken, is continue
aandacht nodig voor de werking en inrichting van democratie en bestuur.

Titel onderzoek

Type onderzoek

Jaar afronding

Begrotingsartikel(en)

Budgettaire grondslag (laatste evaluatiejaar)

Beleidsdoorlichting openbaar bestuur en democratie

Beleidsdoorlichting over periode 2018 t/m 2021

2024

H7, Artikel 1

€ 101 mln. (2021)

Toelichting evaluatie: Dit rapport onderzoekt de doeltreffendheid en doelmatigheid
van het beleid in de periode 2018–2021 dat valt onder artikel 1 van de begroting van
het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. Dit artikel gaat over
openbaar bestuur en democratie.

Aanbevelingen/bevindingen:

Toelichting status opvolging:

1. Eigen werkwijze systematisch tegen het licht houden.

Onderhanden: Er is binnen de jaarplannen van de betrokken onderdelen van BZK meer
aandacht voor uitvoering in het algemeen. Zo wordt nu meer stilgestaan bij beleidstheorie
alsook de toepassing van het Beleidskompas. Ook wordt structureler en meer in onderling
overleg getoetst of beleidsdoelen wel worden gehaald. Op een aantal actuele thema’s
(bijvoorbeeld de Uitvoerbaarheidstoets decentrale overheden en de Agenda Stad) is
er meer aandacht voor de evalueerbaarheid van beleid, voor de beoogde effecten van
beleid en voor de geschiktheid van het instrumentarium.

2. Overzicht van beleidsdossiers en beleidsdoelen maken.

Onderhanden: Binnen directies wordt met jaarplannen gewerkt, waarbij de verschillende
beleidsdoelen en beleidsdossiers regelmatig aan de orde komen. Hierbij is ook aandacht
voor de beleidstheorie, eventuele aanpassing of actualisering daarvan, en de toepassing
van het Beleidskompas.

3. Maak systematisch en structureel probleemanalyses en formuleer beleidstheorieën.

Onderhanden: Dit is onderdeel geweest van leersessies, en vormt een blijvend aandachtspunt
bij de ontwikkeling van (nieuw) beleid. Een concreet voorbeeld waarmee langs gestructureerde
weg van beleidstheorie en probleemanalyse wordt gewerkt is de evaluatie van de subsidiestromen
voor de beroeps- en belangenorganisaties van bestuurders en volksvertegenwoordigers.

4. Formuleer beleid zodanig dat het makkelijk te evalueren is.

Onderhanden: Dit is een blijvend aandachtspunt bij de beoordeling van nieuwe beleidsplannen.
Het Beleidskompas biedt een aantal belangrijke handvatten die helpen om beleid zo
te formuleren dat evaluatie en monitoring ervan makkelijker worden. Aandacht vanuit
het (midden)management op toepassing van het Beleidskompas helpt hierbij.

5. Evaluatiemethoden ontwikkelen voor innovatieve instrumenten.

Onderhanden: Voor innovatieve instrumenten geldt dat het inrichten van een goede evaluatie
onvoorspelbaarder en daarmee uitdagender kan zijn. Dat neemt niet weg dat deze evaluatie
wel van belang is. Innovatieve instrumenten zoals de Citydeals zijn inmiddels geëvalueerd.
De evaluatiemethodieken die worden gebruikt bij deze innovatieve instrumenten worden
ook breder gedeeld binnen BZK om te leren voor evaluaties van gelijksoortige instrumenten.
Ook wordt binnen BZK intensief samengewerkt met wetenschappers om beleid evidence based te ontwikkelen en te evalueren.