Brief regering : Rapportage 2024 Mensenrechten, Democratie, Internationale Rechtsorde en herinrichting decentraal Mensenrechtenfonds

Nr. 405
BRIEF VAN DE MINISTER VAN BUITENLANDSE ZAKEN

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 30 mei 2025

Graag bied ik u hierbij de Rapportage Mensenrechten, Democratie, Internationale Rechtsorde
aan met de inzet en resultaten van het Nederlands buitenlandsbeleid op deze thema's
in 2024.

Ook informeer ik uw Kamer middels deze brief over de herinrichting van het decentrale
gedeelte van het Mensenrechtenfonds.

In de met uw Kamer gedeelde kabinetsreactie op de recente evaluatie van de directie
Internationaal Onderzoek en Beleidsevaluatie (IOB) van het mensenrechtenbeleid (2017–2022)1 zijn de aanbevelingen m.b.t. het Mensenrechtenfonds overgenomen. De IOB heeft specifiek
aanbevolen dat er meer focus en strategische aansturing van het mensenrechtenbeleid
in de landenpraktijk nodig is o.a. door meer geografische focus aan te brengen en
het aantal mensenrechtenthema’s waarop Nederland inzet per land te beperken. In lijn
met deze aanbevelingen, en mede in het licht van de bezuinigingsopgave, waarin het
mensenrechtenfonds zoveel mogelijk is ontzien, is besloten tot de herinrichting van
het decentrale gedeelte2 van het Mensenrechtenfonds.

Dit decentrale gedeelte van het Mensenrechtenfonds wordt gedelegeerd naar het postennet.
Het fonds wordt vervolgens door de ambassades ingezet om m.n. lokale organisaties
te steunen die zich op verschillende manieren inzetten voor mensenrechten. Momenteel
maken nog 84 posten (bilateraal en multilateraal) gebruik van dit fonds. Na een zorgvuldig
afgewogen proces is een meer gefocuste strategische landenlijst tot stand gekomen.
Hiervoor is een aantal inhoudelijke factoren meegewogen, waaronder de mensenrechtensituatie
in het land, de impact van de Nederlandse inzet, de Nederlandse belangen in het land
alsmede de beschikbare Nederlandse expertise. Ook is rekening gehouden met de management-
en beheercapaciteit op de posten.

De nieuwe verkorte landenlijst voor het decentrale gedeelte van het Mensenrechtenfonds
bestaat uit 31 bilaterale posten en 5 multilaterale posten. Deze posten krijgen met
ingang van 2026 meer financiële ruimte om waar mogelijk de mensrechteninzet te intensiveren
en de impact van hun werk te vergroten. Aan deze geselecteerde posten zal worden gevraagd
hun inzet te concentreren op maximaal twee van de 5+1 thematische prioriteiten3 uit de beleidsnota Mensenrechten, Democratie en Internationale Rechtsorde.4

Het inperken van het aantal posten dat van het Mensenrechtenfonds gebruik maakt, zal
zijn weerslag hebben op de huidige brede geografische reikwijdte van het Nederlandse
mensenrechtenbeleid. Tegelijkertijd is de verwachting dat door deze gerichtere thematische
en geografische inzet en meer budgettaire ruimte per post, de impact van het mensenrechtenbeleid
in de landen waar Nederland actief is, wordt vergroot en zal leiden tot grotere effectiviteit
van het Mensenrechtenfonds.

Posten die niet langer decentraal Mensenrechtenfonds ontvangen blijven vanzelfsprekend
via diplomatieke kanalen bijdragen aan het Nederlandse mensenrechtenbeleid. Nederland
blijft alert op de mensenrechtensituatie in landen waar het mensenrechtenfonds niet
beschikbaar is.

De nieuwe landenlijst zal, gelet op de gevoeligheid van het onderwerp, bilaterale
overwegingen en de veiligheid van implementatiepartners, niet openbaar gemaakt worden.
De landenlijst kan desgewenst wel ter vertrouwelijke inzage met uw Kamer worden gedeeld.

De Minister van Buitenlandse Zaken,
C.C.J. Veldkamp