Brief regering : Stand van zaken opening procesbeschikbaarheidslocatie

Nr. 3431
BRIEF VAN DE MINISTER VAN ASIEL EN MIGRATIE

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 30 mei 2025

Aanpak overlast

De regering zet in op landelijke en lokale maatregelen om overlast van asielzoekers
tegen te gaan. Het gaat hierbij om: versneld beslissen in de asielprocedure, maatwerk
bieden in de opvang, lik-op-stuk beleid toepassen in de openbare ruimte en inzetten
op terugkeer. Middels de pilot procesbeschikbaarheidsaanpak (pba) en de daaruit voortvloeiende
pilot procesbeschikbaarheidslocatie (pbl) wordt ingezet op alle vier deze pijlers.
Het doel van deze aanpak blijft het voorkomen en aanpakken van overlast. De resultaten
van de pilot zullen worden geëvalueerd.

Met deze brief kom ik tegemoet aan mijn toezegging om Uw Kamer voor de opening van
de pbl per 1 juni te informeren over de stand van zaken en daarbij ook aanvullende
vragen te beantwoorden over de handhaving, aanvullende financiering, het gebied en
de werking van het gebiedsgebod.

Stand van zaken pilot procesbeschikbaarheidslocatie in Ter Apel

In mijn brief van 16 april jl. heb ik laten weten dat ik de pilot pbl per 1 juni 2025
wil starten. U heeft gevraagd hier nader over geïnformeerd te worden. Hieronder geef
ik kort de stand van zaken weer en informeer ik u over de specifieke toegezegde punten.1

De afgelopen periode is hard gewerkt om de pbl toe te voegen aan de pilot pba die
op 7 februari jl. van start is gegaan in Ter Apel. De pilot pbl gaat per 1 juni 2025
van start. Dit betekent dat mensen in de pbl kunnen worden geplaatst indien zij één
of meerdere incidenten met middelgrote impact veroorzaken op of buiten AZC Ter Apel.
Dit kan ook als sprake is van 1 incident met grote impact. Het gaat dan om mensen
uit de doelgroep van de pba (voorzienbaar weinig kans op asiel2) die met prioriteit de asielprocedure doorlopen. Mensen die in een ander EU land
aankwamen en daarmee de Dublin procedure doorlopen (spoor 1) vallen niet onder de
doelgroep voor pbl omdat in deze gevallen de asielprocedure niet versneld kan worden
doorlopen.

De vreemdelingen aan wie de maatregel is opgelegd zijn daarna verplicht zich 24/7
te bevinden in een beperkt gebied op en rondom AZC Ter Apel. Ik heb toegezegd aan
te geven hoe dit gebied eruit ziet. Het gaat om de pbl zelf en een gebied rondom de
opvanglocatie Ter Apel waar reeds sprake is van toezicht, het huidige veiligheidsrisicogebied.
Essentiële boodschappen zullen op het opvangterrein van Ter Apel worden aangeboden
zodat er geen noodzaak is winkels in het dorp te bezoeken. Indien iemand in de pbl
wordt geplaatst mag deze persoon zich dus uitsluitend op het terrein van de pbl, of
in het aangewezen gebied rondom AZC Ter Apel bevinden. Niet daarbuiten. Dit leidt
mogelijk tot meer veiligheidsrisico’s in dat gebied. Met de lokale driehoek wordt
de inzet van extra toezicht besproken.

In de pbl zelf is sprake van een intensief verplicht dag- en avondprogramma onder
meer gericht op de asielprocedure en het terugkeerproces dat duurt tot circa 20.00
uur. Er gelden aanvullende controles en toezicht om de asielzoeker beschikbaar te
houden om versneld de procedure bij de IND en DTenV te doorlopen. Verblijf op de pbl
kent een tijdspanne van maximaal vier weken in lijn met de geprioriteerde asielprocedure
op de doelgroep en is daarmee van korte duur. Vooralsnog past de financiering van
de pilot pbl binnen de huidige begroting van mijn ministerie. De pilotfase zal gebruikt
worden om de financiële kaders met de ketenpartners verder uit te werken.

Indien een asielzoeker in de pbl, met een opgelegde maatregel als bedoeld in artikel 56
Vreemdelingenwet (Vw), door het bevoegd gezag wordt aangetroffen buiten het zogenaamde
veiligheidsrisicogebied, kan dit leiden tot inbewaringstelling van de asielzoeker.
Doorgaans zal de asielzoeker zijn aangesproken of gecontroleerd naar aanleiding van
strafbare handelingen of gepleegde overlast. Inbewaringstelling is gebonden aan een
wettelijk kader dat zal worden toegepast en afgewogen in elke individuele situatie.
Het niet naleven van de toezichtsmaatregel, in combinatie met het overige dossier,
biedt grond om de persoon in bewaring te stellen en van daaruit de versnelde asielprocedure
te volgen en, in het geval van afwijzing, terugkeer te organiseren. Oplegging van
een vrijheidsontnemende maatregel blijft een afweging die op individueel niveau wordt
gemaakt waarbij alle beschikbare informatie wordt betrokken. Vanzelfsprekend is samenwerking
in de keten hierbij van essentieel belang.

De lokale driehoek is daarbij verantwoordelijk voor de openbare orde en veiligheid
binnen de gemeente, de handhaving hiervan waaronder ook de handhaving van overlast
gepleegd door asielzoekers. De politie, in het bijzonder de Afdeling Vreemdelingenpolitie,
Identificatie en Mensenhandel (AVIM), kan vreemdelingrechtelijke maatregelen opleggen.
De in bewaring stelling is hierbij de zwaarst op te leggen maatregel die toegepast
kan worden op vreemdelingen. COA heeft inzicht in de gedragingen van personen op het
COA-terrein. De IND is verantwoordelijk voor het opleggen van de artikel 56 Vw maatregel
en de beoordeling van de mate waarin de persoon meewerkt aan de procedure. Dit is
ook zo toegelicht aan de lokale driehoek.

De gemeente Westerwolde heeft mij en Uw Kamer per brief geïnformeerd over hun zorgen
ten aanzien van de pbl en aanvullende vragen gesteld. Op 6 juni 2025 vindt overleg
plaats met de lokale driehoek en de migratieketen om hierover in gesprek te gaan en
waar nodig aanvullende afspraken te maken.

Tot slot

De procesbeschikbaarheidsaanpak met de tweedaagse inhuisregistratie, een verscherpt
toezichtlocatie en de procesbeschikbaarheidslocatie is een middel om mensen met een
kansarme asielaanvraag versneld door de procedure te laten gaan en overlastgevend
gedrag aan te pakken. U kunt ervan uitgaan dat ik de werking nauwgezet monitor, evalueer
en verbeteringen laat doorvoeren als dat nodig is. Van belang is dat we nu een start
maken en daarmee een stap zetten om mensen aan te pakken die overlast plegen. Daarnaast
blijf ik me onverminderd inzetten om op andere wijze overlast te voorkomen en burgers
en ondernemers in Ter Apel die overlast ervaren tegemoet te komen.

De Minister van Asiel en Migratie, M.H.M. Faber-van de Klashorst