Brief regering : Periodieke evaluatie Regeling waardevermeerdering gebouwen gaswinning Groningenveld

Nr. 1300
BRIEF VAN DE STAATSSECRETARIS VAN BINNENLANDSE ZAKEN EN KONINKRIJKSRELATIES

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 19 mei 2025

In het kader van de Strategische Evaluatie Agenda (SEA) heb ik de Regeling waardevermeerdering
gebouwen gaswinning Groningenveld (hierna: waardevermeerderingsregeling) laten evalueren.
De evaluatie is inmiddels afgerond en als bijlage bij deze brief zend ik u het evaluatierapport.
De waardevermeerderingsregeling is de afgelopen jaren meerdere keren verlengd en op
enige onderdelen aangepast. Dit is de eerste keer, sinds de introductie in april 2017,
dat de regeling is geëvalueerd.

De waardevermeerderingsregeling is bedoeld voor bewoners met schade die veroorzaakt
is door bodembeweging als gevolg van gaswinning in het Groningenveld en de gasopslagen
bij Norg en Grijpskerk. De subsidie kan worden aangevraagd wanneer de erkende schade
minimaal 1.000 euro bedraagt of wanneer een in de regeling aangewezen vergoeding is
verstrekt. In de evaluatie van de waardevermeerderingsregeling stond de vraag centraal
of en op welke wijze de doelen van de regeling zijn behaald: een compensatie bieden
voor de overlast door bodembeweging door de gaswinning, een compensatie bieden voor
de lange doorlooptijd van schademeldingen en bijdragen aan het toekomstbestendig maken
van gebouwen door middel van energiebesparende en/of -opwekkende maatregelen. De regeling
wordt uitgevoerd door Samenwerkingsverband Noord-Nederland (hierna: SNN).

De evaluatie is uitgevoerd door het externe onderzoek- en adviesbureau Enneüs in samenwerking
met Stichting voor Beleidsanalyse en Bestuursondersteuning (StiBaBo). Het onderzoek
heeft plaatsgevonden aan de hand van deskresearch, documentstudies, expertinterviews
en een ervaringsonderzoek via vragenlijsten onder de doelgroepen die in aanmerking
komen voor de waardevermeerderingsregeling. Vervolgens zijn de doelmatigheid, doeltreffendheid
en maatschappelijke impact van de regeling in kaart gebracht door toetsing van een
aantal hypothesen. Hieronder licht ik de belangrijkste resultaten uit de evaluatie
toe.

Doelmatigheid

• De uitvoering van de waardevermeerderingsregeling is na verloop van tijd doelmatiger
geworden. De totale uitvoeringskosten als percentage van de uitbetaalde subsidie komt
neer op 2,2%. Door de Algemene Rekenkamer wordt een norm van 4% voor de uitvoeringskosten
gehanteerd.

• Gemiddeld 12% van de aanvragen wordt geweigerd, wat duidt op een soepele toekenning.
Daarbij bedraagt het aantal bezwaarschriften niet meer dan 3%. Dit duidt op weinig
conflicten en geschillen rond de subsidieverlening. Er zijn geen aanwijzingen gevonden
dat de regeling onrechtmatig is toegekend.

Doeltreffendheid

• De waardevermeerderingsregeling wordt positief beoordeeld door gebruikers.

• Uit de laatste cijfers van SNN blijkt dat het aantal aanvragen in het gehele effectgebied
sinds 2022 (33.589) is afgenomen tot 16.986 in 2023, 14.211 in 2024 en 6.249 in 2025
(peildatum 17 april 2025).

• Uit het onderzoek blijkt dat de regeling niet voor iedereen even toegankelijk is.
Dit betreft vooral mensen met beperkte digitale vaardigheden, maar ook mensen die
moeite hebben met formeel taalgebruik of het begrijpen van de procedure. Verschillende
maatschappelijke organisaties ondersteunen deze groepen met het aanvragen van de waardevermeerderingsregeling.
Het IMG, het SNN en de NCG fungeren als belangrijke bronnen voor informatie over de
waardevermeerderingsregeling en de aanvraag daarvan. Er zijn geen aanwijzingen gevonden
in het onderzoek dat een andere aanpak is gewenst voor deze informatievoorziening.

Impact van de regeling

• Uit het onderzoek blijkt dat de regeling in grote mate heeft bijgedragen aan de versnelling
van verduurzaming van woningen in het effectgebied, vooral op basis van zonne-energieproductie.
Uit het onderzoek blijkt ook dat de subsidie verduurzaming heeft versneld: meer dan
de helft van de respondenten zegt dat ze de verduurzamingsmaatregelen zonder de subsidie
waarschijnlijk alsnog zouden hebben uitgevoerd maar dan later. Ruim een derde van
de respondenten geeft aan zonder de subsidie de maatregelen waarschijnlijk nooit te
hebben uitgevoerd.

• Uit het onderzoek blijkt dat de waardevermeerderingsregeling wordt gezien als een
compensatie voor de overlast als gevolg van de aardbevingen. Een deel van de respondenten
geeft aan dat, hoewel de waardevermeerderingsregeling volgens hen in enige mate bijdraagt
aan herstel van vertrouwen in de overheid, een dergelijke regeling geenszins kan leiden
tot (volledige) compensatie van het aangedane leed.

Per 1 juli 2024 is de waardevermeerderingsregeling ook opengesteld voor kerken, bedrijven
en maatschappelijke organisaties. Sindsdien is gebleken dat deze doelgroepen slechts
in beperkte mate gebruik hebben gemaakt van de waardevermeerderingsregeling, waardoor
het, op basis van het onderzoek, niet mogelijk is om een conclusie te trekken over
de waardering van de regeling onder deze groepen.

Conclusie

Ik heb uw Kamer op 14 december 2024 geïnformeerd dat de waardevermeerderingsregeling
tot en met 31 december 2025 in ongewijzigde vorm wordt verlengd met inzet van de onderuitputting
van het budget in 2024. Het resterende budget voor 2025 bedroeg op 23 april 2025 47,7 miljoen
euro.

Uit het onderzoek van Enneüs blijkt dat de waardevermeerderingsregeling grotendeels
een gewenste bijdrage heeft gehad aan de verduurzaming in het effectgebied, wat ik
als een positief resultaat beschouw. Tegelijkertijd zijn er ook aandachtspunten en
beperkingen van de regeling in kaart gebracht. Uit het onderzoek blijkt dat volgens
het overgrote deel van de respondenten de waardevermeerderingsregeling slechts in
beperkte mate heeft bijgedragen aan een gevoel van compensatie voor het ervaren leed
en dat niet iedereen even gemakkelijk toegang heeft tot deze regeling. In navolging
van de evaluatie op de waardevermeerderingsregeling blijf ik er alert op dat bewoners
in begrijpbare taal geïnformeerd worden over de mogelijkheden om een beroep te doen
op deze en andere (schade)maatregelen.

Ik heb aangegeven dat wanneer vervangende regelingen beschikbaar komen, de waardevermeerderingsregeling
op een eerder moment komt te vervallen.1 Per september 2025 komt de isolatieaanpak (maatregel 29 uit Nij Begun) beschikbaar
voor bewoners van het versterkingsgebied. Ondanks dat de waardevermeerderingsregeling
aanknopingspunten heeft met de isolatieaanpak, die zich kwalificeert als duurzaamheidsmaatregel,
zijn er ook verschillen tussen de regelingen in het bereik, toegangscriteria en de
doelgroep. Daarom blijft de waardevermeerderingsregeling doorlopen tot en met 31 december
2025. Met de hoeveelheid aanvragen die op dit moment binnenkomt is de verwachting
dat het beschikbare budget op dat moment ook volledig tot besteding is gekomen.

De Staatssecretaris van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties,
E. van Marum