Brief regering : Evaluatierapport grenscorrectie gemeente Dijk en Waard

Nr. 86
BRIEF VAN DE MINISTER VAN BINNENLANDSE ZAKEN EN KONINKRIJKSRELATIES

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 17 april 2025

Per 1 januari 2022 zijn de Noord-Hollandse gemeenten Heerhugowaard en Langedijk samengevoegd
tot de gemeente Dijk en Waard. Bij de behandeling van het wetsvoorstel tot deze herindeling
is in de Tweede Kamer een motie van het lid Snoeren c.s. aangenomen. De motie riep
de Minister van BZK op om de provincie Noord-Holland te verzoeken om na voltooiing
van het herindelingsproces met de gemeente Dijk en Waard, de gemeente Alkmaar en de
inwoners van Sint Pancras en Koedijk te evalueren en te verkennen of voor de twee
dorpen een grenscorrectie met de gemeente Alkmaar een duurzame oplossing is (Kamerstuk
35 621, nr. 8).

Met deze brief deel ik de uitkomsten van deze evaluatie en verkenning met uw Kamer.

Proces

Mijn ambtsvoorganger heeft in 2022 gehoor gegeven aan de motie en heeft de provincie
Noord-Holland verzocht de motie uit te voeren en de Minister te informeren over de
voortgang. De provincie heeft zich bereid getoond om met dit verzoek aan de slag te
gaan. Vervolgens hebben de provincie en de gemeente Dijk en Waard gezamenlijk een
plan van aanpak opgesteld voor deze evaluatie en verkenning. Dit plan van aanpak is
verder uitgewerkt in een concrete onderzoeksaanpak en uitgevoerd door een onafhankelijk
onderzoeksbureau. Op 13 juli 2022 heeft uw Kamer hier informatie over ontvangen1. De provincie Noord-Holland en de gemeente Dijk en Waard hebben mij (en de gemeente
Alkmaar) op meerdere momenten een brief gestuurd over de voortgang. De provincie Noord-Holland
heeft inmiddels laten weten dat het onderzoek is afgerond en dat de uitkomsten zijn
besproken in de gemeenteraad van Dijk en Waard.

Onderzoeksopzet

De doelstelling en het beoogd resultaat van dit onderzoek was tweeledig. Het onderzoek
was zowel gericht op het in beeld brengen van de huidige situatie, als het vooruitkijken
naar de toekomst. De gemeente heeft steeds de intentie uitgesproken om de uitkomsten
van dit traject te kunnen gebruiken bij het verder verbeteren van de nieuwe gemeente.
De centrale vraag luidde als volgt:

In hoeverre is overheidsnabijheid, betrokkenheid van inwoners en het dorps- en wijkgericht
werken in de gemeente Dijk en Waard op een goede wijze met een menselijke maat vormgegeven,
in het bijzonder voor de inwoners van Sint Pancras en Koedijk en welke lessen zijn
daaruit te trekken voor deze beide dorpen en de gemeente als geheel?

Gelet op het belang van de betrokkenheid van inwoners van Sint Pancras en Koedijk
bij de uitvoering van deze motie is via een enquête gevraagd naar de ervaringen van
deze inwoners met de gemeente Dijk en Waard. Voor het opstellen van de vragenlijst
is gebruikgemaakt van de bevindingen uit de documentanalyse, de interviews, werksessies
met inwoners en is voortgebouwd op het onderzoek dat I&O in 2019 ten behoeve van het
herindelingsadvies heeft uitgevoerd. Waar mogelijk is in de formulering van vragen
aangesloten bij dit eerdere onderzoek. Inwoners van de kernen zijn uitgenodigd voor
deze werksessies via sociale media kanalen van de gemeente, een advertentie in gemeente
Nieuws, een aankondiging op de gemeentewebsite en een persbericht dat door lokale
media is overgenomen. Ook is nadrukkelijk contact gezocht met buurgemeente Alkmaar
ten behoeve van goede bestuurlijke afstemming.

Het onderzoeksbureau formuleerde vijf conclusies:

1. De bestuurlijke en ambtelijke inbedding van het dorps- en wijkgericht werken is nog
zwak ontwikkeld.

2. Het participatiebeleid wordt nog vooral toegepast bij door de gemeente geïnitieerde
ruimtelijke projecten.

3. Inwoners van Sint Pancras en Koedijk voelen zich verbonden met hun eigen dorp en hechten
waarde aan de eigen identiteit.

4. Inwoners zijn kritisch over hoe de aandacht voor Sint Pancras en Koedijk zich heeft
ontwikkeld en de invloed die zij kunnen hebben op plannen.

5. Inwoners zijn overwegend positief over de leefbaarheid van de dorpen en hoe dat zich
heeft ontwikkeld sinds het ontstaan van de gemeente Dijk en Waard.

De beantwoording van de vervolgvraag of een grenscorrectie een duurzame oplossing
is voor de aandachtspunten van de inwoners van Sint Pancras en Koedijk wordt door
de onderzoekers ontkennend beantwoord. De onderzoekers benadrukken dat hoewel er aandachtspunten
zijn, er onder de respondenten in de betrokken dorpen geen grote ontevredenheid heerst
over de gemeente Dijk en Waard. Uit de inwonerspeiling volgt dat inwoners zich vooral
thuis voelen in hun eigen dorp en sterk hechten aan de eigen identiteit. Ze voelen
zich primair inwoner van Sint Pancras of Koedijk en zijn veel minder gericht op de
gemeente of de streek. Inwoners geven aan dat de gemeente meer aandacht moet hebben
voor hun dorp. Vooral hierin, in combinatie met het versterken van het dorps- en wijkgericht
werken, liggen de belangrijkste aandachtspunten, aldus de onderzoekers. Daarnaast
laat de peiling zien dat inwoners betrekkelijk tevreden zijn over hoe de leefbaarheid
van hun dorp zich heeft ontwikkeld. Daarmee is er volgens de onderzoekers dus geen
aanleiding voor een grenscorrectie, omdat eveneens is geconstateerd dat het aannemelijk
is dat in de gemeente Dijk en Waard het benodigde verbeterpotentieel aanwezig is.

De gemeenteraad van Dijk en Waard heeft op 10 december 2024 besloten de conclusies
en aanbevelingen uit het rapport «Naar een duurzame oplossing voor Sint Pancras en
Koedijk» over te nemen en het college opdracht te geven om samen met de gemeenteraad
invulling te geven aan deze conclusies en aanbevelingen. Het raadsvoorstel is met
33 stemmen voor en 2 stemmen tegen aangenomen.

De provincie benadrukt in haar aanbiedingsbrief dat het onderzoek aantoont dat de
gemeente Dijk en Waard nog werk te verzetten heeft ten aanzien van het verbeteren
van het dorps- en wijkgericht werken.

Reflectie op de uitkomsten van de evaluatie en verkenning

De provincie Noord-Holland en de gemeente Dijk en Waard hebben op een zorgvuldige
wijze uitvoering gegeven aan mijn verzoek, ter uitvoering van de Tweede Kamer motie,
om een evaluatie en verkenning uit te voeren. Een herindeling vraagt de eerste jaren
veel van een nieuwe, nog «jonge» gemeente. Desalniettemin heeft de gemeente de evaluatie
aan willen grijpen als een nuttig leermoment en de kans willen benutten om het dorps-
en wijkgericht werken een impuls te geven. Mijn dank gaat uit naar de betrokken medeoverheden
voor hun welwillende houding in dit proces.

In de gekozen methodiek heeft het onderzoeksbureau adequaat invulling gegeven aan
het geëxpliciteerde uitgangspunt dat de inwoners die het betreft, ook een rol hebben
te spelen in de uitvoering van de evaluatie. De gekozen aanpak heeft geresulteerd
in een onderzoeksrapport dat in de gemeenteraad van Dijk en Waard op herkenning en
waardering mocht rekenen. De conclusies en aanbevelingen zijn door een zeer grote
meerderheid aangenomen, waarbij de gemeenteraad nogmaals heeft benadrukt dat er een
heldere koers moet komen voor de dorpen, door nadrukkelijker in te zetten op dorps-
en wijkgericht werken. De redenering dat er weliswaar ruimte voor verbetering is,
maar dat een grenscorrectie hier op dit moment geen passende oplossing voor is, vind
ik logisch en navolgbaar.

Het is aan de gemeente Dijk en Waard om de komende jaren aan haar inwoners te laten
zien dat dit verbeterpotentieel inderdaad aanwezig is, en te blijven investeren in
het verbeteren van de leefbaarheid in haar dorpen.

De Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties,
J.J.M. Uitermark